TEMA TA SBABIAL PAJINA | TE BIBLIA MAʼYUK MACHʼA JUʼEM YUʼUN SLAJINEL
Te Biblia maba laj manchukme pokob bael te banti la yichʼ tsʼibayele
TE BIN-UTʼIL KʼAN LAJUK SKʼOPLAL. Te jtsʼibojometik sok te machʼatik la slokʼtayik te Biblia la stuuntesik papiro sok pergamino (2 Timoteo 4:13). * Kiltik bin-utʼil te bintik la yichʼ tuuntesel ta stsʼibayel te Biblia, juʼ la yakʼ te lajuk skʼoplal.
Kʼalal ya xkʼax bael te tiempoe, te papiro ya skʼas sba, ya xlokʼ skoloril sok ya xkʼunub. Te Richard Parkinson sok Stephen Quirke te ya snopbeyik skʼoplal te bintik ay ta namey Egipto jich ya yalik: «Kʼalal ya xkʼax bael te tiempoe, kʼunkʼun ya xtakij te papiro sok chexel ya xjil, ta patil stsʼubilnax ya xjil. Kʼalal kʼejbile, te balbil jun ya xjuʼ xtotob sok ya xkʼaʼ, kʼalal mukul ta lum ya xjuʼ xlaj ta tiʼel ta tut chambalametik, jich bitʼil te sakil xanichʼ». Kʼalal ay la yichʼik tael papiros, ay cheʼoxeb la yakʼik ta kʼajkʼal o ta sik, jich oranax pokobik-bael.
Te pergamino jaʼ tulanxan stukel, jaʼukmeto jichnix kʼunkʼun ya xlaj-euk teme maba ya yichʼ tuuntesel ta lek o teme ya yichʼ akʼel ta sikil kʼinal o ta tulan kʼajkʼal. * Jaʼnix jich ya yichʼ lajinel yuʼun te tut chambalametik. Jaʼ yuʼun, te libro Everyday Writing in the Graeco-Roman East (La escritura cotidiana en el Oriente Grecorromano) ya yal ta swenta te bintik ay ta nameye «teme aylaj te bin maba ya xlaje, maba ya skʼan ya yal te spisil te bintik swenta namey kʼinal maba ya xlaj». Te jichuk kʼot ta swenta te Biblia te kʼunkʼun lajuk baele, chʼay te bin ya yalbey skʼoplal tey-ae.
¿BIN-UTʼIL MABA LAJ TE BIBLIAE? Te Ley te akʼbotik te israeletik la yal ta mantal te spisil te ajwaliletik yuʼun te Israel te akʼa skʼasesik «ta stsʼihbayel ta yan hun te mandariletic» akʼbilike, te jaʼik te joʼchajp sbabial libroetik yuʼun te Bibliae (Deuteronomio 17:18). Jaʼnix jich te machʼatik ya snaʼik lek skʼasesel ta yan jun te bin ya yal te Bibliae, la spasik bayal junetik te la yichʼ tsʼibayel ta namey kʼinal, jich yuʼun ta sbabial siglo te Escrituras ya xjuʼ ta tael-a ta sinagogaetik ta spamal Israel sok ta namal Macedonia (Lucas 4:16, 17; Hechos 17:11). ¿Bin-utʼil te yato xjuʼ ta tael te chaʼoxchajp junetik te la yichʼ tsʼibayel ta namey kʼinale?
Te Rollos del mar Muerto la staik ta oxometik ta yutil chʼenetik, bayal cien jaʼbil ayinik tey-a.
Te Philip Comfort te ya yilbey skʼoplal ta lek te Yachʼil Testamento jich ya yal: «Yichʼoj naʼel skʼoplal ta swenta te judioetik te ya skʼejik te balbil junetik yuʼun te Escrituras ta anforaetik o ta oxometik te pasbil ta ajchʼal yuʼun maba ya xlaj ta ora-a». Te jchʼuunjeletik yuʼun Cristo jich la skʼayinik spasel-euk ta patil. Jaʼ yuʼun ay jich yichʼoj tael cheʼoxeb balbil junetik yuʼun Biblia ta oxometik te pasbil ta ajchʼal, ta yutil kuartoetik te banti maʼyuk sakal kʼinal, ta yutil chʼenetik, jaʼnix jich ta lugaretik banti takin kʼinal.
TE BIN LOKʼEM YUʼUN-ABI. Bayal ta mil xejtʼelul yuʼun te bintik la yichʼ tsʼibayel ta namey kʼinal yuʼun te Biblia te ay kʼaxemik ta chaʼmil jaʼbile, ayikto ta ora ini. Maʼyuk yan te bin tsʼibaybil ta namey kʼinal jich bitʼil te Biblia te jich yichʼoj lokʼtayel ta bayal balbil junetik sok te namey ayikixe.
^ párr. 3 Te papiro ya xchʼi ta yutil jaʼ, ya xtuun swenta ay bin ya yichʼ tsʼibayel tey-a. Te pergamino pasbil ta snujkʼulel chambalametik stukel.
^ párr. 5 Jich bitʼil te acta original de la Declaración de Independencia de los Estados Unidos la yichʼ tsʼibayel ta pergamino. Mato sta doscientos cincuenta jaʼbil, jaʼukmeto te bin tsʼibaybil tey-ae kʼunkʼun yak ta tupʼel bael te jtebxanix ya xchiknaj ta kʼoponel.
