1, 2. ¿Bin kʼot ta yoʼtan te Pedro ta patil te la yaʼiy tsak chay sjunal ajkʼabale?

JUKTUL jnopojeletik yuʼun te Jesús la yaʼiyik tsak chay ta sjunal ajkʼabal ta mar yuʼun Galilea, jaʼukmeto ni jkojtuk juʼ stsakbelik. Ta sakubel kʼinal ay machʼa yakik ta ilel talel yuʼun ta stiʼil mar. Jaʼ te Jesús te chaʼkuxajemixe. Jich albotik yuʼun: «“Otsesahic ta swaʼel barco te atsaco-chayic, hich me yac atahic a” [...]. Hich la yotsesic, pero ma ba huʼ yuʼunic sloqʼuesel ta scaj yipal te chaye» (Juan 21:1-6).

² Te Jesús la yakʼtiklanbey pan sok chay sweʼik te jnopojeletik yuʼune. Ta patil la yilbey sit te Simón Pedro sok jich la sjojkʼoybey: «Simón, snichʼanat Jonás, ¿cʼax bal hich cʼuxon ta awoʼtan a te bin utʼil te yantic ini?». Te Jesús snaʼoj ta stojol te Pedro te kʼux ta yoʼtan te yaʼtel ta stsakel chay. Jaʼ yuʼun, jich yilel te yak ta sjojkʼoybeyel te Pedro teme kʼaxemtoxan kʼux ya x-aʼiyot ta yoʼtan sok te bintik ya yakʼ ta nopel te bitʼil yaʼtel ta stsakel chaye. Te Pedro jich la sutbey skʼop te Jesús: «Cʼux, Cajwal. Anaʼoj te cʼuxat ta coʼtan» (Juan 21:15). Te Pedro ay bin tulan skʼoplal  kʼot ta yoʼtan yuʼun, jaʼ te ya skʼan te kʼux-xan ya yaʼiy ta yoʼtan te Jesús ta swenta spisil te bintik ay yuʼune. Ta kʼajkʼal talel-abi, te Pedro jajch yakʼ ta ilel te kʼux ta yoʼtan te Cristo ta swenta scholel skʼop Dios ta spisil-ora. Te bitʼil jich la spase kʼax bayal la skoltay te kongregasione.

3. ¿Bin yuʼun ya skʼan te ya jtsajtay jbatik te j-abatotik yuʼun te Diose?

³ ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la yichʼ albeyel te Pedro yuʼun te Jesús? Te ya skʼan ya stsajtay jbatik sok te ma skʼan ya kakʼtik te ya xpejkʼaj te skʼuxul koʼtantik ta stojol te Cristo. Te Jesús snaʼoj te jkʼaxel ya xlujbotik sok ma leknax kʼinal ya kaʼiytik ta balumilal sok te ay bin ya snaʼulan koʼtantik soknix te ya jtatik wokoliletik. Te kʼalal la scholbey skʼoplal te jtsʼumbajel winik la yal te ay machʼatik ya yaʼiybeyik «scʼoblal te cuentahinel yuʼun Dios» sok stseʼelil yoʼtanik. Jaʼukmeto jaʼnix jich la yal te kʼalal ya xkʼax bael te tiempo «te bin ya xbaht ta yoʼtan snaʼel te bintic ay ta bahlumilal soc te loʼloyel yuʼun te cʼuhlejalil» ya slokʼesbey ta yoʼtan «scʼoblal te cuentahinel yuʼun Dios», jich ya xchʼay te stseʼelil yoʼtanike (Mateo 13:19-22; Marcos 4:19). Teme maba ya jtsajtay jbatik, ya xjuʼ ya yutsʼin te kaʼteltik ta stojol Jehová te bin ya jnaʼulantik ta jujun kʼajkʼal. Jaʼ yuʼun te Jesús jich la sjultesbey ta yoʼtan te jnopojeletik yuʼune: «Tsahtaya abahic te manchuc ya xbicʼtaj awoʼtanic yuʼun yacʼoltayel cuxlejalil, yacubel soc snaʼulanel bin utʼil ya xcuxajex» (Lucas 21:34).

4. ¿Bin ya skoltayotik ta yilel teme tulan ay te skʼuxul koʼtantik ta stojol te Cristoe? (Ilawil te lokʼombaetik ta sjajchibal te articulo).

⁴ Jich bitʼil te Pedro, te joʼotike ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te kʼux ta koʼtantik te Cristo te kʼalal nail ya kakʼtik ta jkuxlejaltik te scholel skʼop Diose. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jnaʼtik te jich yakotik ta spasele? Ya xjuʼ ya jojkʼoybey jbatik ini: «¿Bin-a te tulanxan skʼoplal ta koʼtane? ¿Bin ya yakʼbonxan stseʼelil koʼtan? ¿Jaʼbal te abatinel ta stojol Jehová o spasel yan aʼtelil?». Yuʼun ya kakʼbeytik sujtib te jojkʼoyeletike, ya kiltik oxchajp skʼoplal ta swenta jkuxlejaltik te ya xjuʼ ya spejkʼan te skʼuxul koʼtantik ta stojol Cristo. Jaʼ-abi, jaʼ te aʼtele, te bintik ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae sok sleel biluketik.

5. ¿Bin akʼbil ta swentaik te jololetik ta yutil nae?

⁵ Te Pedro maba ya stsak chay yuʼun-nax ya smulan. Ya spas yuʼun ya smakʼlin te sfamiliae. Ta kʼajkʼal ini, te jololetik ta yutil na jaʼnix jich akʼbilik ta swentaik yuʼun Jehová smakʼlinel te sfamiliaike (1 Timoteo 5:8). Swenta ya xjuʼ spasik yame skʼan te tulan ya x-aʼtejik. Jaʼukmeto ta slajibal kʼajkʼal ini, te aʼtele ya xjuʼ ya yakʼ te bayal bintik ya jmel koʼtantik yuʼun.

6. ¿Bin yuʼun ya xjuʼ te jkʼaxel ya slujbtesotik te aʼtelil sok te ma leknax kʼinal ya kaʼiytik yuʼune?

⁶ Ta ora ini, maʼyuk bayal aʼtel ya yichʼ tael, jaʼ bayalxan te machʼatik yakik ta sleel yaʼtelike. Jaʼ yuʼun ya stsal sbaik ta stael yaʼtelik. Bayal machʼatik ya x-aʼtejik bayalxan hora, manchukme jteb ma spisiluk-ora jtebnax ya yichʼik tojel. Maʼyuk jich kʼoem ta pasel te bitʼil bayal empresa bayalxan te bin ya skʼan ya spasik sok chaʼoxtulnax yajwal. Ta skaj te jich yak ta kʼoel ta pasel, ay jkʼaxel ya xlujbik te j-aʼteletik sok ma leknax kʼinal ya yaʼiyik  yuʼun, ya xlaj yipik sok yato stsakotik ta chamel yuʼun. Bayal ta tul ya sxiʼik te ya xchʼay yaʼtelik teme maba ya spasik spisil te bin ya xkʼanbotik yuʼun te spastronike.

7, 8. 1) ¿Machʼa jun koʼtantik ya kakʼxan jbatik ta stojol? 2) ¿Bin-a te kʼax tulan skʼoplal la snop ta swenta te aʼtel jtul hermano ta Tailandia?

⁷ Te j-abatotik yuʼun Dios jun koʼtantik ya kakʼxan jbatik ta stojol te Jehová te bitʼil jpatrontik o yanxan ants winik (Lucas 10:27). Ya x-aʼtejotik yuʼun ya jtatik te bin ya xtuun kuʼuntik ta jujun kʼajkʼal sok yuʼun ya xjuʼ x-abatinotikxan ta stojol Jehová. Jaʼukmeto teme maba ya jtsajtay jbatik, te kaʼteltik ya xjuʼ ya yutsʼin te bitʼil ya x-abatinotik ta stojol Dios. Kiltik bin ya yakʼ jnoptik te bin kʼot ta stojol jtul hermano ta Tailandia. Jich ya yal: «Ya x-aʼtejon ta schajpanel komputadoraetik-a, jaʼ jun aʼtelil te kʼax tʼujbile, jaʼukmeto bayal tiempo ya jkʼases tey-a. Jich yuʼun maʼyukix tiempo ya xjil kuʼun ta spasel aʼteliletik ta swenta Dios. Ta patil bael la kil te ya skʼan ya jel kaʼtel teme ya jkʼan jaʼ nail ya kakʼ te Ajwalinel ta jkuxlejale». ¿Bin la spas te hermano-abi?

⁸ Te hermano jich ya yal: «Jun jaʼbilniwan la jchap ta lek te bin ya jpase, la jnop te ya jchon nieve ta kaye. Ta sjajchibal wokol la kaʼiy spasel ganar te takʼin te ya xtuun kuʼune, chebaj koʼtan yuʼun. Kʼalal ya jta-a te namey joʼtak ta aʼtel ya stseʼlayonik sok ya sjojkʼoybonik bin yuʼun ya jkuy te jaʼ lekxan te ya jchon nieve te bitʼil te aʼtel ta schajpanel komputadoraetik ta jun lugar te banti ay aire acondicionado. La jkʼanbey Jehová te yakuk skoltayon yuʼun ya xkujch kuʼun te jich ya xkʼot ta pasel te ya x-ayinxan jtiempo ta spasbeyel te yaʼtele. Maba kʼax bayal tiempo te lekub bael te kaʼtele. La jnaʼ bin ya smulanikxan te machʼatik ya jchonbey nieve sok la jnopxan spasel ta lek. Maba kʼax bayal kʼajkʼal te jajch ta chonel kuʼun spisil te nieve ya jpas ta jujun kʼajkʼale. Ta melel jaʼ ya jpasxan ganar ta lek ta ora ini te bitʼil te kʼalal ya jchajpan komputadoraetik. Tseʼelxan koʼtan ya kaʼiy jba, melel maba tenbilon sok ma jichuk ya jmelix koʼtan te bitʼil kaʼtel ta nailale. Te bin tulanxan skʼoplale, jaʼ te nopolxan ya kaʼiy jba ta stojol Jehová» (kʼopona te sjun Mateo 5:3, 6).

9. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ma jaʼuk ya xbajtʼ ta koʼtantik te aʼtele?

⁹ Te Jehová ya smulan te ya jnaʼtik aʼtel, ta melel bayal bin lek ya xlokʼ-a (Proverbios 12:14). Jaʼukmeto mame skʼan te jaʼ tulanxan skʼoplal ya xkʼot ta koʼtantik te aʼtelil te bitʼil te abatinel ta stojol te Jehová. Ta swenta te bintik ya xtuun kuʼuntik ta jujun kʼajkʼal, jich la yal te Jesús: «Ha nahil xalehic te cuentahinel yuʼun Dios soc te bin stojil ta pasel yuʼun, hich me ya xʼaʼbotex spisil a ini» (Mateo 6:33). ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jnaʼtik teme ma jaʼuk baem ta koʼtantik te aʼtele? Ya xjuʼ ya jojkʼoybey jbatik: «¿Kʼaxtobal ya jmulan te kaʼtel, yan stukel te kaʼtel ta stojol Jehová maʼyuk lek skʼoplal ya kil sok chʼajiltik sba ta pasel ya kaʼiy?». Te sujtib ya kakʼbeytik te jojkʼoyel-abi ya skoltayotik ta yilel ta lek machʼanix-a o bin-nix-a te kʼux ta koʼtantik.

10. ¿Bin-a te kʼax tulan skʼoplal la yakʼ ta nopel te Jesuse?

¹⁰ Te Jesús la yakʼ jnoptik bin ya skʼan te tulanukxan skʼoplal ta jkuxlejaltik. Ta jun kʼajkʼal bajtʼ ta sna te María sok te Marta te swix sbaik. Ta oranax te Marta jajch schajpanbey sweʼel te Jesús, yan stukel te María la sjujkan sba ta stsʼeel te Jesús ta yaʼiyel te skʼope. Te Marta maba lek la yil te maba yak ta koltayel yuʼun te María. Jaʼukmeto te Jesús la yalbey te Marta: «Te María ha stsahoj te banti bayel scʼoblal, ma ba ya yichʼ pojbeyel» (Lucas 10:38-42). Te Jesús ay bin kʼax tulan skʼoplal la yakʼ ta nopel ta swenta te bin la yale. ¿Bin-a? Teme ma jkʼantik te ya schʼaytesbotik koʼtantik te  bin ya jpastik ta jkuxlejaltik sok swenta ya kakʼtik ta ilel te kʼux ta koʼtantik te Cristo, ya skʼan te jaʼ ya jtsatik «te banti bayel scʼoblal». Te bin ya skʼan ya yal-abi, jaʼ te tulanukxan skʼoplal ya xkʼot kuʼuntik ta spisil-ora te bitʼil kamigoinej jbatik sok te Jehová.

11. ¿Bin ya yal te Biblia ta swenta te kux-oʼtan sok ta swenta te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae?

¹¹ Jpisiltik kʼax makalotik ta aʼtel ta jujun kʼajkʼal. Jaʼ yuʼun ay bin-ora jich ya kaʼiy jbatik te ya jkʼantik te ya jkux koʼtantik sok te ya jchʼaytes koʼtantike. Te Biblia ya yal: «Mayuc bin yan xan lec ya spas te winic, ha nax te ya xweʼ ya xʼuchʼ soc te ya yaʼiybe yutsil te yaʼtele» (Eclesiastés 2:24). Te Jesús snaʼoj te ya skʼan ya skux yoʼtanik te jnopojeletik yuʼune. Jich bitʼil, ta jun buelta te kʼalal jalix te yakik ta scholel skʼop Dios jich la yaltiklanbey: «Conic te banti lamal qʼuinal, cuxa awoʼtanic jtebuc» (Marcos 6:31, 32).

12. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jtsajtay jbatik ta swenta te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae? Ala junuk ejemplo.

¹² Te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae ya yakʼ jkux koʼtantik sok leknax ya kaʼiy jbatik yuʼun. Jaʼukmeto ya skʼan ya jtsajtay jbatik swenta ma jaʼuk mukʼ skʼoplal ya xkʼot ta jkuxlejaltik te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae. Ta sbabial siglo bayal ants winiketik jich ya snopik ini: «Ochucotic ta weʼel uchʼel, como pajel ya xchamotic» (1 Corintios 15:32). Ta ora ini jaʼnix jich bayal te machʼatik jich ya snopik. Jich bitʼil, jtul kerem ta Europa occidental jajch ta kʼoel ta tsoblejetik kuʼuntik. Jaʼukmeto ta skaj te jkʼaxel ya smulan skʼasesel kʼajkʼale la yijkʼitay ta stsobilanel sba. Ta patil bael la sta ta ilel te bayal wokol staoj ta skaj te jaʼ la yakʼ yoʼtan-a. Jich yuʼun jajch snop yan buelta te Biblia. Te kʼalal kʼax bael te kʼajkʼale, jajch schol skʼop Dios. Ta patil te la yichʼ jaʼe la yal te jaʼnax ma lek ya yaʼiy sba yuʼun te jayeb tiempo la schʼaye. La yal te jaʼ bayalxan ya x-akʼbot stseʼelil yoʼtan yuʼun te abatinel ta stojol Jehová te bitʼil yakʼel skuxlejal ta smulanel te bin ya yakʼ te balumilal yuʼun ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae.

13. 1) Chola kaʼiytik sok junuk ejemplo bin yuʼun maba lek te ay bin ya xbajtʼ koʼtantik ta skʼasesel kʼajkʼal-a. 2) ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik swenta ma jkʼaxeluk ya xbajtʼ koʼtantik ta skʼasesel kʼajkʼale?

¹³ Te skʼasesel kʼajkʼale yame skʼan ya yakʼ te lek ya kaʼiy jbatik sok te ya jtaxan kiptik yuʼun. Jich yuʼun, ¿jayeb tiempo ya skʼan ya jkʼasestik kʼajkʼal-a? Te ejemplo ya kalbeytik skʼoplal ta ora ini ya xjuʼ ya skoltayotik ta yakʼbeyel sujtib te jojkʼoyel-abi. Bayalotik ta tul ya jmulantik sweʼel pan sok sloʼel dulseetik. Jaʼukmeto ya jnaʼtik te ya xjuʼ stsakotik chamel teme spisil-ora jich ya jpastike. Teme ya jkʼantik te ma stsakotik chamele, yame skʼan te ma biluknax bin ya jweʼtike. Jaʼnix jich teme jteb ma spisiluk-ora makalotik ta swenta te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae, ya kutsʼintik te bitʼil kamigoinej jbatik sok te Jehovae. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik ta snaʼel teme maba jaʼ baem koʼtantik ta skʼasesel kʼajkʼale? Ya xjuʼ ya jnajkʼantik ta jun te jayeb hora ya xkʼax kuʼuntik ta jun semana ta spasel yaʼtel te Jehová, jich bitʼil ta tsoblejetik, scholel skʼop Dios sok snopel te Bibliae. Ta patil, jaʼnix jich ya xjuʼ ya jnajkʼantik te jayeb hora ya xkʼax kuʼuntik ta semananix-abi ta tajimal, ta yilel telebision, ta yixtalanel videojuegoetik o yantikxan. Te kʼalal ya jpajaltay kiltik te horae, ya jtatik ta ilel teme ay bin ya skʼan ya jeltike (kʼopona te sjun Efesios 5:15, 16).

14. ¿Bin ya skoltayotik ta stsael te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae?

¹⁴ Te Jehová ya yakʼ te joʼotiknix ya jtsatik te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-a. Te jololetik ta  na jaʼnix jich ya xjuʼ ya sleik bin ya skʼases kʼajkʼal-a te sfamiliaik. Ta Biblia ya jtatik te bintik smelelil ya xtojobteswan te ya yakʼik ta ilel bin ya snop te Jehová. Jaʼ-abi ya skoltayotik ta stael ta nopel te bin lek ta pasele * (ilawil te nota). Te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-a te lek skʼoplale, jaʼ majtʼanil te talem ta stojol te Diose (Eclesiastés 3:12, 13). Melelnix-a te yanyantik te bin ya jmulantik skʼasesel kʼajkʼal-ae (Gálatas 6:4, 5). Jaʼukmeto, chikan bin-a te ya jmulantike, ya skʼan te ya jtsajtay jbatike. Te Jesús jich la yal: «Te banti ay acʼuhlejalic, tey ay a te awoʼtanique» (Mateo 6:21). Teme kʼux ta koʼtantik te Ajwalil kuʼuntik te jaʼ te Jesús ya kakʼtik ta ilel ta swenta te bin ya jnoptik ta koʼtantik, te bin ya kaltik sok te bin ya jpastik te jaʼ bayalxan skʼoplal kuʼuntik te Ajwalinele (Filipenses 1:9, 10).

15, 16. 1) ¿Bin yuʼun ya xjuʼ xkʼot ta yakil te sleelxan biluketike? 2) ¿Bin jultesel ta oʼtanil la yakʼ te Jesús te bayal ya skoltayotike?

¹⁵ Bayal ants winiketik ta kʼajkʼal ini ya skʼan te ayuk yuʼunik te bintik yachʼikal yak ta lokʼele, yachʼil selularetik, komputadoraetik sok yantik biluketik. Jaʼ baem ta yoʼtanik skʼanel bayal biluketik, jaʼ te bitʼil tulanxan skʼoplal ya yilik te biluketik sok te takʼine. Te j-abatotik yuʼun Dios ya skʼan ya kiltik bin tulanxan skʼoplal kuʼuntik ta jkuxlejaltik. Akʼa jojkʼoybey jbatik: «¿Jaʼbal ya jkʼasesxan tiempo ta snaʼulanel te yachʼil modelo yuʼun karro o te bin yachʼil yak ta lokʼel ta moda te bitʼil jchajpanel jba ta  swenta te tsoblejetike? ¿Jkʼaxelbal makalon ta kaʼtel te jich jtebnax tiempo ya kakʼbey te skʼoponel Dios sok te skʼoponel te Bibliae?». Teme maba ya jtsajtay jbatik, te skʼuxul koʼtantik ta stojol te jbiluktik ya xjuʼ te jaʼ tulanxan ya xkʼot te bitʼil skʼuxul koʼtantik ta stojol te Cristo. Ya skʼan ya jpastik pensar ta swenta te bin la yal te Jesuse: «Tsahtaya me abahic yuʼun spisil bicʼtal-oʼtanil» (Lucas 12:15). ¿Bin yuʼun te jich la yale?

¹⁶ Te Jesús jich la yal: «Mayuc machʼa ya xhuʼ ya yacʼ sba ta aʼbatinel yuʼun cheb ajwaliletic; como ya me yihlay te jtuhle soc cʼux ta yoʼtan te yane, o jun yoʼtan ta stojol te jtuhle, soc ya spʼaj te yane. Ha nix hich, ma xhuʼ yac awacʼ abahic ta aʼbatinel yuʼun Dios soc yuʼun te cʼuhlejalile» (Mateo 6:24). Ma xjuʼ ya kakʼbeytik te bin lekxan ay kuʼuntik te Jehová teme jaʼ baem ta koʼtantik sleelxan biluketik. Te bitʼil maba tojotike, ya skʼan te ma jkom jbatik ta spasel tulan ta stsalel «te bintic la smulan spasel te jpocoʼ-taleltic yuʼun mulil», jich bitʼil te skʼanel bayal biluketik (Efesios 2:3).

17. 1) ¿Bin yuʼun te wokol ya yaʼiyik chaʼoxtul ants winiketik te manchuk jaʼ ya xbajtʼ ta yoʼtanik sleel biluketike? 2) ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma xkakʼtik te jaʼ ya xbajtʼ ta koʼtantik te sleelxan biluketik?

¹⁷ Bayal ta tul ants winiketik baem ta yoʼtanik sleel te bin ya skʼan te yoʼtanik te jich ma staik ta ilel te ya skʼan ya stsajtay sbaik ta swenta te biluketike (kʼopona te 1 Corintios 2:14). Te bitʼil ma jamal ya yilik te bintik ya snopike, ma xjuʼ ya staik ta ilel te bin lek sok te bin ma lekuke (Hebreos 5:11-14). Yaniwan yichʼxan yip bael te bitʼil ya skʼan ya staik biluketike. Te kʼalal xkechkon ta moel sbilukik, yato skʼanikxan-a (Eclesiastés 5:10). Jaʼukmeto ya xjuʼ jtsaltik te nopjibal-abi. ¿Bin-utʼil? Ta swenta skʼoponel ta spisil-ora te Bibliae. Jaʼ-abi ya yakʼbotik kiptik swenta ya jtsaltik te sleel biluketike (1 Pedro 2:2). Te Jesús la slokʼes tiempo ta snopel ta swenta spʼijil te Jehová, jaʼ yuʼun kujch yuʼun te tsajel akʼbot yuʼun te Pukuje (Mateo 4:8-10). Jaʼnix jichotik-euk teme ma jkʼantik te jaʼ ya xbajtʼ koʼtantik ta sleel biluketik, yame skʼan te ya jpastik ta jkuxlejaltik te lekil tsitsel ya yakʼbotik te Jehová. Jich ya kakʼbeytik yil te Jesús te jaʼ kʼux-xan ta koʼtantik te bitʼil te biluketike.

18. ¿Bin ya skʼan ya jpastik tulan ta spasel?

¹⁸ Kʼalal te Jesús jich la sjojkʼoybey te Pedro: «¿Cʼax bal hich cʼuxon ta awoʼtan a te bin utʼil te yantic ini?» yak yakʼbel snop te jaʼ ya skʼan te tulanukxan skʼoplal ta skuxlejal te abatinel ta stojol Jehová. Chajp ta aʼiyel te bitʼil «ton» ya skʼan ya yal sbiil te Pedro, melel la yakʼ ta ilel te jich ay yip bitʼil jpʼij ton te jayeb kʼajkʼal abatin ta stojol Jehová (Hechos 4:5-20). Jaʼnix jich te joʼotik ya skʼan te ya jpastik tulan yuʼun spisiluk-ora tulanuk te skʼuxul koʼtantik ta stojol Cristo jich bitʼil jpʼij ton. Jpastik tulan yuʼun ma jaʼuk ya xbajtʼ ta koʼtantik te aʼtele, te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae sok te sleel biluketike. Teme jich ya jpastike, jich kʼoem te jichnix ya kalbeytik te Jesús bitʼil la yal te Pedro: «Cajwal. Anaʼoj te cʼuxat ta coʼtan».