Ochan ta banti te bintik yichʼoje

Baan ta sleojiʼbal

¿Aybal skʼoplal ta koʼtantik ta smelelil te libro te talem ta stojol Dios?

¿Aybal skʼoplal ta koʼtantik ta smelelil te libro te talem ta stojol Dios?

«Cʼalal la awichʼic ta mucʼ te scʼop Dios [...], hich la awichʼic te bin utʼil scʼop Dios, te melel ha nix a» (1 TESALONICENSES 2:13).

KʼAYOJIL 114 SOK 113

1-3. 1) ¿Binwan kʼax ta stojol te Evodia sok te Síntique? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo). 2) ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik swenta maba ya xjajch kʼop kuʼuntik sok te hermanoetik?

TE JCHʼUUNJELOTIK ay bayal skʼoplal ta koʼtantik te Biblia, melel jnaʼojtik te jaʼ jun libro te talem ta stojol Dios. Te tsitsel yuʼune ya skoltayotik te manchuk ya x-ayin kʼop kuʼuntik sok ya stojobtesotik te kʼalal ay ya xchʼayotike. ¿Bin-utʼil ya kiltik te tsitsel-abi? Jnop kaʼiytik te bin kʼax ta stojol chaʼtul hermanaetik ta sbabial siglo te tsabilik te ya xbajtʼik ta chʼulchan, te Evodia sok Síntique sbiilik. Te Biblia ya yal te jajch kʼop yuʼunik, jaʼnax yuʼun maba ya yal bin yuʼun. Jnop kaʼiytik te binwan kʼot ta pasele.

2 Te Evodia laniwan yikʼtiklan ta sna chaʼoxtul hermanoetik ta weʼel, jaʼukmeto maba la yikʼ stukel te Síntique. Kʼalal te Síntique la yaʼiy stojol te bitʼil te hermanoetik yakik ta yalbeyel skʼoplal te leknax kʼax yuʼunik ta sna te Evodia, bayal ilin yuʼun. Jichniwan la snop ta yoʼtan: «Ma jchʼuun yaʼiyel te ma la yikʼon ta sna te Evodia. ¡La jkuy te lek kamigainej jba soke!». Laniwan skuy te Síntique te ilinem te Evodia ta stojole te jich maba ya skʼan xkʼoponot yuʼune. Jich yuʼun la yikʼtiklan ta sna te hermanoetik te la yikʼtiklan ta nail te Evodiae, jaʼukmeto maba la yikʼ stukel te Síntique. Jaʼ-abi maniwan la smulanik yantik hermanoetik yuʼun te kongregasione. Te Biblia ya yal te la yichʼik tojobtesel te chaʼtul hermanaetik-abi yuʼun te jpuk-kʼop Pablo sok te la yaltiklanbey te akʼa spasbey sbaik perdone. Jnaʼojtik te la schʼuunik te tsitsel la yichʼike te jich tseʼelnax yoʼtanik abatinik ta stojol te Jehová (Filipenses 4:2, 3).

3 Ta ora ini, ayniwan jich ya xjuʼ xjajch kʼop kuʼuntik sok jtul hermano ta kongregasion. Jaʼukmeto teme ya jchʼuuntik te tsitsel ya yakʼ te Bibliae, ya xjuʼ ya jchajpantik o ya xjuʼ te maba ya xjajch kʼop kuʼuntike. Te kʼalal ya jchʼuuntik te tsitsel yuʼun Bibliae, ya kakʼtik ta ilel ta smelelil te bayal skʼoplal ta koʼtantik te libro te talem ta stojol Dios, jaʼ te Bibliae (Salmo 27:11).

TE BIBLIA YA SNOJPTESPOTIK TA SKOMEL TE BIN YAʼIYEL YA KAʼIY JBATIKE

4, 5. ¿Bintik tsitsel ya yakʼbotik te sKʼop Dios swenta ya jkomtik te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatike?

4 Ay tulan ya kaʼiytik skomel te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatike. Jich bitʼil, ayniwan bayal ya jmel koʼtantik o ya x-ilinotik kʼalal ay machʼa ay bin maba lek ya yalbotik o ya spasbotik ta skaj te bin yilel jkuxlejaltik, jtsʼumbaltik o te bin kileltike. Jaʼ-abi kʼuxniwan ya kaʼiytik, kʼaxtoxan-a teme jaʼ jtul hermano ta kongregasion te jich ya spasbotike. ¿Bintik tsitsel ya yakʼ te sKʼop Dios te ya xjuʼ ya skoltayotik ta stsʼikel?

5 Te Jehová ya snaʼ te bin ya xjuʼ xkʼot ta pasel teme maba ya jnaʼtik skomel te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatike. Kʼalal maba lek ya kaʼiy jbatik o ilinemotike, ayniwan bin ya kaltik o ya jpastik te patil ya sujtes koʼtantik yuʼune. Ta Biblia te Jehová ya stsitsotik swenta ya jkomtik te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatike. Jich ya yalbotik: «Ma me orahuc ya xʼilinat». Teme ya jtʼuntik te tsitsel-abi sok teme maba oranax ya x-ilinotike, maba ya jtatik bayal jwokoltik (kʼopona te sjun Eclesiastés 7:9 sok Proverbios 16:32). Te Biblia jaʼnix jich ya yalbotik te ya skʼan jpasbeytik perdon te yantike. Ta melel, te Jesús la yal teme maba ya jpastike, te Jehovae maba ya spasbotik perdon-euk (Mateo 6:14, 15). ¿Yatobal skʼan ya jnoptikxan smaliyel sok spasel perdon?

6. ¿Binwan ya xkʼot ta pasel teme maba ya jkomtik te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatike?

6 Teme maba ya jkomtik te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatike, ilinemotikniwan ta spisil-ora sok ayniwan machʼa ya jlab oʼtantaytik. Jaʼnix jich yaniwan kakʼtik te jichnix ya yaʼiy sbaik te yantik hermanoetik ta kongregasion te bitʼil joʼotike. Yaniwan jkʼan ya jmuktik ta koʼtantik te ilinba o te bitʼil ay machʼa ya jlab oʼtantaytike. Jaʼukmeto ya sta yorail te ya staik ta ilel te jichniwan ma skʼan ya sjokinotikix (Proverbios 26:24-26). Teme ay jich ya xkʼot ta pasel ta jtojoltike, yame yakʼbotik koltayel ta Biblia te ancianoetik swenta ya jtsaltik te bitʼil ya kaʼiy jbatik sok te ya jpasbeytik perdon te yantike (Levítico 19:17, 18; Romanos 3:11-18). Teme jiche, ¿yabal jchʼuuntik te tsitsel ya yakʼ te Bibliae?

TE JEHOVÁ YA STOJOBTES TE LUM YUʼUNE

7, 8. 1) ¿Bin-utʼil ya swol Jehová te lum yuʼune? 2) ¿Bintik ya yalbotik te Biblia te ya skʼan ya jpastik, sok bin yuʼun ya skʼan ya jchʼuuntike?

7 Ta ora ini, te Jehová ya swol sok ya snojptes te machʼatik ayik ta organisasion yuʼun liʼ ta Balumilale. ¿Bin-utʼil ya spas? Yakʼojbey yaʼtel jich bitʼil jolal yuʼun te kongregasion te Cristo (Efesios 5:23). Te Cristo jaʼ la yakʼbey ta swenta te «aʼbat te jun yoʼtan soc pʼij» te ya snojptes sok ya swol te lum yuʼun te Diose (Mateo 24:45-47). Jich bitʼil te Biblia jaʼ te sKʼop Diose, te j-abat-abi kʼax bayal skʼoplal ta yoʼtan. Jichnix la spasik te jtsojb jwolwanejetik ta sbabial siglo (kʼopona te 1 Tesalonicenses 2:13). ¿Bin ya yal te Biblia te ya skʼan ya jpastike?

8 Te Biblia ya yal te ya skʼan ya jtsobilan jbatik ta spisil-ora (Hebreos 10:24, 25). Ya yalbotik te pajaluk te bintik ya jchʼuuntik ta jpisiltike (1 Corintios 1:10). Jaʼnix jich ya yalbotik: «Ha nahil xalehic te cuentahinel yuʼun Dios» (Mateo 6:33). Jaʼnix jich ya yal ta mantal te akʼa jcholtik skʼop Dios ta nanatik, ta komonsitil sok ta bayuk te banti ay ants winiketik (Mateo 28:19, 20; Hechos 5:42; 17:17; 20:20). Ya yalbey te ancianoetik te bintik ya skʼan ya spasik swenta maʼyuk yabakul te kongregasionetike (1 Corintios 5:1-5, 13; 1 Timoteo 5:19-21). Sok ya yalbotik te ya skʼan te maʼyuk kabakultik sok te ya jpʼajtik te chopol pensaril sok kostumbreetik te ya yilay te Jehovae (2 Corintios 7:1).

9. ¿Machʼa stuuntesoj Jesús swenta ya skoltayotik ta snaʼbeyel swentail te sKʼop Diose?

9 Chaʼoxtul ants winiketik yaniwan yalik te ya xjuʼ ya snaʼbeyik swentail te Biblia ta stukeliknax. Jaʼukmeto kʼalalto ta 1919, te Jesús yak ta stuuntesel te «aʼbat te jun yoʼtan soc pʼij» swenta ya skoltay te lum yuʼun te Dios ta snaʼbeyel swentail te Biblia sok ta spasel te bin ya yale. Kʼalal ya jchʼuuntik te tsitsel yuʼun te Bibliae, maʼyuk yabakul kuʼuntik te kongregasion, jun-nax ya x-ayin sok ta lamalkʼinal. Jojkʼoybey jbatik ini: «¿Junbal koʼtan ya kakʼ jba ta stojol te Jesús sok yabal jtʼun te bintik ya yal jpastik te j-abat te jun yoʼtane?».

TE KARRO YUʼUN JEHOVÁ YIP YAK TA BEEL

10. Ta sjun Ezequiel, ¿bin señail ya yichʼ akʼbeyel te jwojkʼ organisasion yuʼun Jehová te ay ta chʼulchane?

10 Te Biblia ya yakʼ ta nopel te jaʼnix jich chajpanbilik te j-abatetik yuʼun Dios ta chʼulchan. Jich bitʼil te Ezequiel la yil ta jun najalsitil te Jehová ay ta jun karro sok te yipnax yak ta beel chikan banti ya yikʼ bael te Jehovae (Ezequiel 1:4-28). Te karro-abi, jaʼ señail te jwojkʼ organisasion yuʼun Jehová te ay ta chʼulchane. Te jwojkʼ organisasion-abi chapal ay ta spisil-ora ta stʼunel te tojobtesel yuʼun te Jehovae. Jaʼnix jich ya swol te yan jwojkʼ organisasion yuʼun Dios te ay ta Balumilal. Jnop kaʼiytik ta swenta te bintik jelonem ta organisasion yuʼun Dios ta slajunebal jaʼbil kʼaxeltoe. Juluk ta koʼtantik te jaʼ ya swol Jehová te organisasion yuʼun swenta ay bintik ya yichʼ jelontesel. Cristo te Nichʼanile sok te chʼul-abatetike nopolme ya slajinik te bintik chopol ay ta Balumilal ini. Te kʼalal jich ya yichʼ pasele, spisil te bintik kuxajtik ya yichʼik ta mukʼ te Jehová, te sbiile sok te bitʼil jaʼnax ay ta swenta te mantaltesele.

Ya kalbeytik bayal wokol te hermanoetik te ya spasik tulan ta spasel naetik (Ilawil te parrafo 11).

11, 12. ¿Bin juʼem yuʼun spasel te organisasion yuʼun Jehová ta slajibal kʼajkʼal ini?

11 Jnop kaʼiytik te bin juʼem yuʼun spasel te organisasion yuʼun Jehová ta slajibal kʼajkʼal ini. Ta sbabial, ta swenta te aʼtelil ta spasel naʼetik. Bayal ta cien hermanoetik sok hermanaetik tulan aʼtejemik ta spasel te yachʼil te banti ya yichʼ ilel te yaʼtel te stestigotak Jehová ta swolol Balumilal te ay ta Warwick (Nueva York, Estados Unidos). Bayalxan ta mil te maba tojbilike yakik ta spasel sNail Tsoblejetik sok beteletik ta swolol Balumilal. Te machʼatik jich ya x-aʼtejike, wolbilik yuʼun te Departamento yuʼun spasel sdibujoil naetik ta swolol Balumilal sok te bitʼil ya skʼan pasele. ¿Mabal jichuk te ya kalbeytik bayal wokol te hermanoetik-abi te bitʼil ya spasik tulane? Ta swenta te majtʼan takʼin ya yakʼik sok spisil yoʼtan te j-abatetik yuʼun Jehová te ayik ta swolol Balumilale, ya xjuʼ ta pasel te naetik-abi. Jaʼnix jich te Jehová ya yakʼbey bendision te lum yuʼun ta skaj te sok spekʼelil yoʼtan ya xkoltaywanik sok te jun-nax yoʼtanike (Lucas 21:1-4).

12 Ta schebal, kiltik te bin juʼem ta pasel ta swenta yakʼel pʼijubtesel. Te Jehová kʼaxto ya smulan snojptesel te lum yuʼune (Isaías 2:2, 3). Jnoptik ta swenta te chaʼoxchajp pʼijubtesel ya kichʼtik akʼbeyele. Ay kuʼuntik te Pʼijubtesel yuʼun Spasel yaʼtel Dios ta swenta Precursor, Pʼijubtesel ta swenta te Machʼatik yaʼtelinejik scholel skʼop Dios, Pʼijubtesel yuʼun skʼop Dios ta Galaad, Pʼijubtesel yuʼun te machʼatik ochelikto ta Betel, Pʼijubtesel ta swenta Superintendenteetik yuʼun circuito sok Yinamik, Pʼijubtesel ta swenta Ancianoetik, Pʼijubtesel yuʼun Spasel yaʼtel Dios sok Pʼijubtesel ta swenta Komiteetik yuʼun Betel sok Yinamik. Jaʼnix jich ay kuʼuntik te pajina yuʼun Internet jw.org, te banti ya xjuʼ ya jtatik te Biblia sok junetik te lokʼemik ta bayal ta cien kʼopil. Jaʼnix jich te pajina-abi yichʼoj jun seccion ta swentanax alaletik sok familiaetik, sok yan seccion ta swentanax notisiaetik. ¿Yakotikbal ta stuuntesel te pajina ta Internet jw.org te kʼalal ya jcholtik te skʼop Dios sok te kʼalal ya jpastik te yichʼel ta mukʼ Dios ta sjunal na?

JUNUK KOʼTANTIK TA STOJOL JEHOVÁ SOK JKOLTAYTIK TE ORGANISASION YUʼUNE

13. ¿Bin ay ta jwentatik spasel te j-abatotik yuʼun te Jehovae?

13 Jaʼ jun mukʼul majtʼanil te ayotik ta organisasion yuʼun Jehová sok te ya jnaʼtik bin ya skʼan te ya jpastike. Ta melel, jich bitʼil ya jnaʼtik te bin ya smulane, ay ta jwentatik schʼuunbeyel skʼop sok spasel te bin leke. Bayal ants winiketik ya smulanik spasel te bin chopole. Yan te joʼotike ya skʼan ya kilaytik te bin chopole, jich bitʼil ya yilay-euk te Jehovae (Salmo 97:10). Mame skʼan te jichukotik bitʼil te machʼatik ya snopik «te lec te bin ma lecuc soc te ma lecuc te bin leque» (Isaías 5:20). Ya jkʼantik te lek ya yilotik te Jehová, jaʼ yuʼun jich kakʼojtikix ta koʼtantik te manchuk ay kabakultik ta jbakʼetaltik, ta koʼtantik sok ta swenta schʼuunel koʼtantik (1 Corintios 6:9-11). Jnaʼojtik te jaʼ ta swenta jlekilaltik te bin ya yalbotik te Jehová ta Biblia. Jaʼnix jich, kʼux ta koʼtantik te Jehovae sok ya jkʼantik te jun koʼtantik ya kakʼ jbatik ta stojole. Jaʼ yuʼun ya jchʼuunbeytik te mantaliletik yuʼun ta yutil jnaʼtik, ta kongregasion, ta kaʼteltik, ta eskuela o ta bayuk lugar (Proverbios 15:3). Kiltik chaʼoxchajp te banti ya skʼan te jun koʼtantik ya kakʼ jbatik ta stojol te Jehovae.

14. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya yakʼik ta ilel te meʼil tatiletik te jun yoʼtan ya yakʼ sbaik ta stojol te Jehovae?

14 Te kʼalal ya yichʼik nojptesel te alnichʼanetike. Ta Biblia, te Jehová ya yalbey te meʼil tatiletik bin-utʼil ya skʼan ya snojptesik te yal snichʼnabik. Te jchʼuunjel meʼil tatiletik ya yakʼik ta ilel te jun yoʼtanik ta stojol te Jehová te kʼalal ya schʼuunbeyik te skʼope. Ya skʼan te ya stsajtay sbaik te ma jichuk ya spasik pensar bitʼil te ants winiketik ta balumilal (Efesios 2:2). Jich bitʼil, ayniwan lugaretik te banti te winik ya yal te jaʼ ay ta swenta te ants snojptesel te alnichʼanetike. Jaʼukmeto te Biblia jamal ya yal te jaʼ ay ta swenta te tatil snojptesel te alnichʼanetik ta swenta te Jehová (Efesios 6:4). Te tatiletik sok te meʼiletik te kʼux ta yoʼtanik te Jehovae ya skʼan te lekuk yamigoinej sbaik sok Dios te yal snichʼnabik, jich bitʼil lek la yamigoin sba te Samuel sok te Jehová kʼalalto ta stutil (1 Samuel 3:19).

15. ¿Bin-utʼil ya kakʼbeytik yil te Jehová te jun koʼtantik ta stojol te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasele?

15 Te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasele. Kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasele, nail ya skʼan ya jnaʼtik bin ya snop te Jehová ta stojol. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jpastik? Jaʼ te kʼalal ya jletik te tojobtesel ya yakʼ ta Biblia sok ta swenta te organisasion yuʼune. Jich ya kakʼbeytik yil te jun koʼtantik ta stojole. Jich bitʼil, ay machʼatik te ya xbajtʼik ta aʼtel ta yan nasion, te kʼalal ya x-ayin yal snichʼanik tey-ae ya stikunik bael ta slumalik yuʼun ya xchʼitesotik yuʼun te sfamiliaike. Jich te tatil sok te meʼile ya xjuʼ x-aʼtejikxan ta yan nasione. Jaʼnax ay ta swenta te meʼil tatiletik stael ta nopel te bin ya spasik ta swenta–abi, jaʼukmeto ya skʼan ya sjojkʼoybey sbaik bin yilel ya yil Jehová te bin ya spasike (kʼopona te sjun Romanos 14:12). Juluk ta koʼtantik te ya skʼan te nail ya kiltik bin ya yal te Biblia te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel ta swenta jfamiliatik sok kaʼteltik. Puersa ya jkʼantik te jaʼ ya stojobtesotik ta jkuxlejaltik te jTatik te ay ta chʼulchane (Jeremías 10:23).

16. ¿Bin la skʼan te la sta ta nopel jtul meʼil te kʼalal ayin yale? ¿Bin koltayot yuʼun ta stael ta nopel te bin lek ta pasele?

16 Jtul winik sok te yinam bajtʼik ta nainel ta yan nasion, tey ayin jtul alal yuʼunik. Te bin snopojik jaʼ te ya stikunik bael ta slumalik yuʼun ya xkuxin sok te smamtak. Jaʼukmeto ta yorail-abi, te antse jajch yichʼ nojptesel yuʼun Biblia sok jtul hermana. Te ants la snop te ay ta swenta te ya snojptes te yal ta stojol Jehová (Salmo 127:3; Proverbios 22:6). Jich yuʼun la snop ta lek teme ya stikun bael te yale o maʼuk. Jich bitʼil ya yal ta mantal te Biblia, te ants la skʼanbey sok spisil yoʼtan te Jehová te akʼa koltayotuk stael ta nopel te bin lek ta pasele (Salmo 62:7, 8). Jaʼnix jich la yalbey te hermana te ya xnojptesot yuʼune sok yantik hermanoetik ta kongregasion te bin yak ta kʼaxel ta stojole. Te sfamilia sok te yamigotak ya sujik yuʼun ya stikun bael te yal sok te smamtake, jaʼukmeto kʼot ta yoʼtan te maba lek te jich ya spase. Te smamlale la yil te bayal ya xkoltayot te yinam sok te snichʼan yuʼun te hermanoetik ta kongregasion. Kʼax chajp la yil-abi te jajch snop te Biblia sok jajch ta kʼoel ta tsoblejetik sok te sfamiliae. Ta melel akʼbot bayal stseʼelil yoʼtan te meʼil ini kʼalal la yil te aʼiybot skʼop yuʼun te Jehovae.

17. ¿Bintik kichʼojtik albeyel te ya skʼan jpastik te kʼalal ya kakʼtik nojptesel yuʼun Bibliae?

17 Te kʼalal ya kichʼtik albeyel te bin ya skʼan ya jpastike. Jun te bitʼil ya kakʼtik ta ilel te jun koʼtantik ta stojol te Diose jaʼ te kʼalal ya jchʼuuntik spasel te bintik ya yalbotik te organisasion yuʼune. Jich bitʼil, jnop kaʼiytik te bin ya skʼan ya jpastik te kʼalal mato jaluk la jachtik yakʼel jun nojptesel yuʼun Biblia sok te libro Snopel te Bibliae. Kichʼojtik albeyel te ya skʼan ya jlokʼestik cheʼoxeb minuto jujun buelta kʼalal ya xlaj koʼtantik ta nojpteswaneje, yuʼun jich ya jkoltaytik te machʼatik yakik ta snopel te Biblia ta snaʼbeyelxan sba ta lek te organisasion yuʼun te Jehovae. Ya xjuʼ ya jkoltaytik ta swenta te video ¿Bin ya yichʼ pasel ta tsoblejetik kuʼunkotik? sok te foyeto ¿Machʼatik ya spasik te skʼanojel yoʼtan te Jehová ta kʼajkʼal ini? Kichʼojtik albeyel te akʼa jnoptikxan sok te machʼa yak ta snopel te Biblia te libro «Ayinanikme ta stojol te skʼuxul yoʼtan te Diose» te kʼalal ya xlaj kuʼuntik te libro Snopel te Bibliae manchukme yichʼojikix jaʼe. Jich ya jkoltaytik swenta yichʼojukxan yip te schʼuunel yoʼtanik (Colosenses 2:7). ¿Yakotikbal ta spasel te bintik ya kichʼtik albeyel yuʼun te organisasion yuʼun te Jehovae?

18, 19. ¿Bin yuʼun ya skʼan te ya kalbeytik wokol te Jehová?

18 Ay bayal bintik yuʼun ya skʼan ya kalbeytik wokol te Jehovae. Ta sbabial, «ha ta scuenta te cuxulotic, te ya xbehenotic soc te hich ayotic» (Hechos 17:27, 28). Ta schebal, yakʼojbotik te libro te talem ta stojole, jaʼ te Biblia. Jich bitʼil te jchʼuunjeletik ta lum Tesalónica, bayal skʼoplal kuʼuntik te majtʼanil-abi, melel jaʼ «te scʼop Dios» (1 Tesalonicenses 2:13).

19 Ta yoxebal, ya skʼan te ya kalbeytik wokol te Jehová, melel la snojptesotik ta Biblia te bin-utʼil ya xjuʼ ya kamigointike (Santiago 4:8). Ta schanebal, ya skʼan te ya kalbeytik wokol te ya yakʼ ayinukotik ta organisasion yuʼune. Ya kaʼiy jbatik jich bitʼil te machʼa la stsʼibay te Salmo 136, te la yal: «Halbeyahic wocol te Jehová, como lec stuquel, como sbahtel qʼuinal ay scʼuxul yoʼtan» (Salmo 136:1). Ta jujun versiculo yuʼun te salmo ini bayal buelta ya yichʼ alel te kʼopil «como sbahtel qʼuinal ay scʼuxul yoʼtan». Teme jun koʼtantik ta stojol te Jehová sok teme ya jtʼuntik spasel te bin ya kichʼtik albeyel yuʼun te organisasion yuʼune, jich ya jmulantik te skʼuxul yoʼtan ta sbajtʼelkʼinal.