Jich la yal chaʼoxtul ants winiketik te tsakbilik ta chamel te ya yutsʼin jpensartik. ¿Aybal jich awaʼiyoj aba-euk o aybal machʼa ya anaʼbey sba te jich yak ta kʼaxel ta stojole?

Teme jiche, mame jaʼukatnax. Bayal ants winiketik ta swolol Balumilal tsakbilik ta chamel te ya yutsʼin jpensartik, o ay machʼa ta sfamiliaik te jich yak ta kʼaxel ta stojolike.

Yakotik ta kuxinel ta jun tiempo te «chujkultik sba sok te tulan ta sitintayele», jaʼ yuʼun bayal bin ya yakʼ jmel koʼtantik (2 Timoteo 3:1). Te Organización Mundial de la Salud, la sta ta ilel te ta swolol Balumilal, ta waxaktul ants winiketik ay jtul te machʼa tsakbil ta chamel te ya yutsʼin jpensartik. Ta skaj te tulan chamel COVID-19, ta 2020, mo yajtalul 26% te machʼatik tsakotik ta ansiedad (jaʼ jun chamel te ya yakʼ te ma jnaʼ bin ya jpastik yuʼune), jaʼnix jich mo yajtalul 28% te machʼatik tsakotik ta trastornos depresivos graves (jaʼ te tulan mel-oʼtan).

Ma jaʼuk mukʼ skʼoplal te ya jnaʼtik te jayeb ta tul te machʼatik tsakbilik ta chamel ini. Te bin mukʼ skʼoplale jaʼ te ya anaʼ te bin ya apas sok te machʼatik ay awuʼun sok te lekuk ya awaʼiy abaike.

Te machʼa maba tsakbil ta chamel te ya yutsʼin jpensartik, leknax ya yaʼiy sba sok ya xjuʼ yuʼun spasel te yaʼtel te jujun kʼajkʼal. Ya sitintay te wokoliletik ta skuxlejal, leknax ya spas te yaʼtel sok tseʼel yoʼtan ya yaʼiy sba.

• Te machʼa tsakbil ta chamel ini ma jaʼuk jtul ants winik te jkʼaxel maʼyuk yipe.

• Pero ya xjuʼ ya x-akʼbot tulan mel-oʼtan, ya x-utsʼinbot spensar sok wokol ya yaʼiy skomel te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba sok te bin ya spase.

• Jteb ma spisiluk-ora wokol ya yaʼiy te ya sjokin te yantik sok wokol ya yaʼiy spasel te yaʼtel ta jujun kʼajkʼal.

• Machʼauk ya xjuʼ ya stsakot te chamel ini, chikan te jayeb yaʼbilal, te banti slumal, scostumbre, sreligion, teme ay snop jun sok teme ay o maʼyuk stakʼin.

Ay baeltik te ay machʼa ya xjajch ta jelonel te stalel, te bin ya spas, te bin-utʼil ya smakʼlin sba, te bayal ya xway o maʼuk, o spisil-oraniwan ma snaʼ bin ya spas o ya smel yoʼtan. Teme jich ya awaʼiy aba o ay machʼa ya anaʼbey sba te jich yak ta kʼaxel ta stojole, yaniwan skʼan ya xbaat ta jun doctor te ya snaʼ ta swenta ini, yuʼun jich ya anaʼ bin-a sok te bin ya skʼan ya apas. Pero, ¿bantixan ya xjuʼ ya ata koltayel?

Te kʼalal xtaluk ta Balumilal te Jesuse, jich la yal: «Te machʼatik lek ayike ma xtuun yuʼunik jpoxtaywanej, jaʼnax te machʼatik ayik ta chamele» (Mateo 9:12) Teme ya yichʼ koltayel yuʼun te doctoretik te ya snaʼik ta swenta te chamel te ya yutsʼin jpensartik, ya xjuʼ te lek ya xjajch yaʼiy sba te machʼa jich yak ta kʼaxel ta stojol sok te ya sta stseʼelil yoʼtan yan bueltae. Teme ya ata ta ilel te jich yak ta kʼaxel ta atojole o te bayalix tiempo jich ya awaʼiy abae jaʼ lek te ya ale koltayel ta oranaxe. a

Te Biblia ma jaʼuk jun libro yuʼun poxiletik, pero te bin ya yal ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun maʼyuk bin ya yutsʼin te jpensartik. Te yantikxan articuloetik ya yalbey skʼoplal bin-utʼil te Biblia ya xjuʼ ya skoltayotik ta sitintayel te wokolil ya yakʼ te chamel te ya yutsʼin jpensartik. Ya kikʼatkotik ta skʼoponel.