Te libro yuʼun Génesis ya scholbey skʼoplal ta swenta te bintik la yichʼ pastiklanele tey ya kiltik-a te bin la yichʼ albeyel te Adán te sbabial winike: «Spisil teʼetic ay ta tsʼumbil qʼuinal ya xhuʼ yac aloʼbe sit, yan te teʼ yuʼun snaʼel te bintic lec soc te bintic ma lecuc ma me xaloʼbe sit stuquel, como te bin ora yac aloʼbe te site, ya me xchamat yuʼun» (Génesis 2:16, 17). Jamal chikan ta aʼiyel te mantalil-abi, te lajuk schʼuunbey smantal Dios te Adane maba laj te jichuke. Yak ta kuxinel ta tsʼumbil kʼinal Edén te jichuke.

Mel-oʼtantik sba, te Adane ma jaʼuk la schʼuunbey smantal te Dios swenta jich ya xkuxin ta sbajtʼelkʼinal-a la skʼaxuntay te mantale sok la sloʼbey te sit teʼ te japbot yuʼun te Eva te yiname, te albil te ma xjuʼ ya sloʼe (Génesis 3:1-6). Ta kʼajkʼal ini yakotik ta yilel jwokoltik ta swenta te bitʼil la skʼaxuntay mantal te Adane. Jich la scholbey skʼoplal te jpuk-kʼop Pablo: «Hich te bin utʼil och mulil ta bahlumilal ta scuenta jtuhl winic soc te och lajel ta scuenta mulil, hich cʼoht lajel ta stojol spisil ants-winiquetic ta scaj te spisilic stahoj smulic» (Romanos 5:12). Te winik te ya yalbey skʼoplal-abi jaʼ te Adane. Jaʼukmeto ¿bin-a te mulil la spase sok bin yuʼun te laje?

Te mulil la spas te Adane jaʼ te spasemal yoʼtan la skʼaxuntay te ley yuʼun te Diose (1 Juan 3:4). Jich bitʼil albot yuʼun te Diose, te kastigo ya sta yuʼun te skʼaxuntay te mantale, jaʼ te lajele. Te lajuk  schʼuunbey smantal Dios te Adane maba la sta smul te jichuke sok maba laj te jichuke. Jaʼnix jich maba yak ta wokol te yal snichʼnab te jichuke. Te Dios la spas te ants winiketik yuʼun ya xkuxinik ta sbajtʼelkʼinal, ma jaʼuk te ya xlajike.

Maʼyuk machʼa ya xjuʼ ya yal te ma jichuk te bin ya yal te Biblia te «hich cʼoht lajel ta stojol spisil ants-winiquetic». Jaʼukmeto ¿aytobal bin kuxul ya xjil kuʼuntik te kʼalal lajemotikix-ae? Bayalniwan machʼatik ya yalik te aye, ta jpisiltik aylaj jchʼuleltik te kuxul ya xjil te ma xlaje. Te yuʼunuk smelelil-abi, lotil te bin la yal te Dios ta stojol te Adán te jichuke, melel teme ay bin kuxul ya xjil kuʼuntik te ya xbajtʼ ta yan lugare, ma jaʼuk stojol mulil te lajel te jichuke. Te Biblia ya yal «te ma xhuʼ ya spas lot [...] te Diose» (Hebreos 6:18). Te machʼanix la yal lot-ae jaʼ te Satanás te kʼalal jich la yalbey te Evae: «Ma ba ya xchamex yuʼun» (Génesis 3:4).

Jich yuʼun teme lotil te nojptesel te ma xlaj te chʼulelale, ¿binix ya xkʼot ta pasel-a te kʼalal ya xlajotike?

Ta sjun Génesis jich ya yal ta swenta te bintik pastiklanbile: «Dios la spas te winic ta tsʼubil lum, la shuhxibe sniʼ ta icʼ yuʼun cuxlejal, hich cuxaj» (Génesis 2:7). Te kʼopil néfesch, * ta hebreo kʼop la yichʼ kʼasesel jich bitʼil «hich cuxaj» te xchie, te ya skʼan ya yal «te bin kuxul te ya yichʼ ikʼe».

Jaʼ yuʼun jamal ya yalbotik te Biblia te «jich cuxaj» te winike, maba ya yal te la yichʼ akʼbeyel jun chʼulelal te ma xlaje. Jich yuʼun, manchukme ya apas tulan ta sleel ta Biblia te kʼopil «chʼulelal te ma xlaje» maʼyuk bin-ora ya ata.

Manchukme te Biblia maba ya yal te ay schʼulel te ants winiketik te maba ya xlaje, ¿bin yuʼun ay bayal relijionetik te yan-a te bin ya yakʼik ta nopele? Swenta ya jtabeytik te sujtib-abi akʼa kiltik te bintik kʼot ta pasel ta Egipto.

Te historiador Heródoto sbiil te kuxin ta yoʼebal siglo te mato jaʼuk jkʼajkʼaleltik-ae jamal la yal te «jaʼik te egipcioetik te machʼatik nail la yalik te malaj xlaj schʼulel te ants winiketike». Te antiguo babilonioetik jaʼnix jich la schʼuunik-euk te nojptesel-abi. Kʼalal te Alejandro Magno la yuʼunin te Oriente Medio (ta jaʼbil 332 m.j.jkʼ.), te filósofo griegoetik spukojikix-a te nojptesel te bitʼil malaj xlaj te chʼulelale sok maba kʼax bayal tiempo te pujk bael te bantito kʼalal la yuʼunine.

Ta sbabial siglo te jaʼix jkʼajkʼaleltik-ae ay chaʼchajp relijion yuʼun judioetik te jaʼik te esenioetik sok te fariseoetik te la yakʼik ta nopel te malaj xlaj te chʼulelal te kʼalal ya xlaj te jbakʼetaltike. Te The Jewish Encyclopedia jich ya yal: «Te bitʼil kaj schʼuunik te judioetik te malaj xlaj te chʼulelale jaʼ te kʼalal kaj stʼunik te snopjibal yuʼun te griegoetik sok te filosofía yuʼun Platón». Jtul judío-winik te Josefo sbiil historiador ta sbabial siglo, jaʼnix jich la yal te maba lokʼem tal ta sJun Dios te nojptesel-abi, jaʼ talem ta «snopjibal yuʼunik te griegoetike», jaʼnix la yal te jaʼnaxlaj lotil kʼopetik sok lotil aʼiyejetik.

Te bitʼil jpuk bael te kostumbre yuʼun te griegoetike, te machʼatik ochik ta jchʼuunjeletike kaj stʼunik te lotil nojptesel-abi. Jich bitʼil la yal te historiador Jona Lendering ta swenta «te bitʼil la yakʼ ta nopel te Platón te aylaj ta lekil lugar-a te chʼulelal sok te ayixlaj ta wokol ta ora ini, la sjambey sbelal swenta och ta relijion te nopjibal-abi». Jaʼ jich bitʼil te Iglesia te schʼuunejik te Cristo la stʼun te lotil nojptesel te bitʼil malaj xlaj te chʼulelale, ta patil mukʼ skʼoplal kʼot yuʼunik te nojptesel-abi.

Ta sbabial siglo jich jamal la yal te jpuk-kʼop Pabloe: «Jamal ya yal te Espíritu te ta nopol slajibal cʼahcʼal ay machʼatic ya yihquitayic schʼuhunel Dios, ya me stʼunic jloʼloywanej espírituhetic soc te bintic ya yaqʼuic ta nopel pucujetic» (1 Timoteo 4:1). ¡Yuʼun-nix melel-a te bin la yale! Te nojptesel ta swenta te malaj xlaj te chʼulelale jaʼ jun nojptesel yuʼun te pukujetike. Maba lokʼem skʼoplal ta Biblia, lokʼem skʼoplal ta lotil relijionetik sok ta snopjibal yuʼun ants winiketik.

Te Jesús ay bin kʼax lek la yal: «Ya me anaʼbeyic sba te smelelil cʼop, soc ha ya yaqʼuex ta libre te smelelil cʼope» (Juan 8:32). Te smelelil kʼop ya yakʼ ta nopel te Bibliae jaʼ ya yakʼotik te libre ta swenta nojptesel te maba ya yakʼ ta ichʼel ta mukʼ te Diose sok te bin ya yakʼik ta nopel bayal relijionetik. Jaʼnix jich ya yakʼotik ta libre yuʼun kostumbreetik sok te bintik lotil schʼuunejik ta swenta te lajele (ilawil te recuadro « ¿Banti ayik te machʼatik lajemikixe?»).

Kʼax kʼuxotik ta yoʼtan te Jpaswanej kuʼuntike. Ma jaʼuk la skʼan te jaʼnax ya xkuxinotik 70 o 80 jaʼbil ta Balumilal ta patil ya xkuxinotik ta chʼulchan o te banti stsoboj sbaik te espirituetik ta sbajtʼelkʼinale. Te skʼanojel yoʼtan ta sjajchibal te Dios ta stojol te ants winiketik te ya schʼuunik mantale, jaʼ te ya xkuxinik te sbajtʼelkʼinal ta Balumilal, te skʼanojel yoʼtan-abi maba jelonem yananix xbajtʼ skʼotes ta pasel-a (Malaquías 3:6). Ta swenta te chʼul espiritu te ajwalil David jich la stsʼibay: «Te machʼatic toj yoʼtanic ya me yichʼic hilel te qʼuinale, sbahtel qʼuinal ya xnahinic tey a» (Salmo 37:29).