Maʼyuk machʼa yichʼojbey sfoto te bin-nix yilel-a te Jesuse sok maʼyuk banti la yakʼ sba ta lokʼtayel. Pero te jayeb jaʼbil kʼaxemix tale ay ants winiketik te ya slokʼtayik jich te bin-utʼil ya skuyike.

Te machʼatik ya slokʼtayik te Jesuse, manix yuʼunuk ya snaʼik-a te bin-nix yilel-ae melel jaʼnax ya yichʼik ta wenta te bin yilel te tsʼumbalil te banti ayine, te bintik ya schʼuunik ta relijion o te bin-utʼil ya smulanik te machʼatik ya sman te lokʼombae. Te bitʼil jich ya spasike ya xjuʼ xyanaj te bin ya snopik ta swenta te Jesús soknix te bin-utʼil nojpteswane.

Ay chaʼoxtul te machʼatik ya slokʼtayik te Jesús te jich ya spasbeyik slokʼombail te bitʼil jtul winik te maʼyuk yip, te najtʼ sjol, te maʼyuk lek yisim o te ay ta mel-oʼtane. Ay yantik te jich ya slokʼtayik te bitʼil jtul chʼul-abat o te maʼyuk skʼoplal ta yoʼtan te yantike. ¿Yuʼun-nixbal jich-a? ¿Bin-utʼil ya xjuʼ jnatik? Jaʼ teme ya kiltik cheʼoxeb textoetik ta Biblia te ya yakʼ jnop ta koʼtantik te bin-nix yilel-a te Jesuse.

Te Jesús jich la yal-abi te kʼalal la skʼopon te Diose, jaʼniwan-a te kʼalal la yichʼ jaʼe (Hebreos 10:5; Mateo 3:13-17). ¿Binwan yilel-a te sbakʼetale? Ayniwan kʼaxemix tal 30 jaʼbil-a te kʼalal la yichʼ albeyel yuʼun chʼul-abat Gabriel te Mariae: «Ya me xhahch awal, ya xʼayin jtuhl aquerem-al, [...] te Chʼul Alal te ya x-ayine, Snichʼan Dios sbihil ya xcʼoht» (Lucas 1:31, 35). Jaʼ yuʼun te Jesús tojil winik jich te bitʼil la yichʼ pasel te Adane (Lucas 3:38; 1 Corintios 15:45). Kʼax lek te sbakʼetal soknix pajalniwan sit sok-a te María te smeʼe, te judía antse.

Te bitʼil judio-winik-a te Jesuse ay yisim, ma jichuk te bitʼil romanoetike. Ta skʼajkʼalel-abi jaʼ señail ichʼel ta mukʼ te ay yisimike, jich yuʼun maʼyuk jtuluk te ya yakʼ xnajtʼub te jkʼaxel te yisim o te ma lekuk ta ilele. Ta swenta-abi, te Jesuse leknax setʼbil-a te yisim sok leknax ya stes sjol sok maʼyuk yabakul. Te machʼatiknax ma la setʼ te sjolike jaʼiknax te nazareoetik jich bitʼil te Sansón (Números 6:5; Jueces 13:5).

Te Jesús ay yip melel bayal jaʼbil aʼtej ta karpintero sok maʼyuk aʼtejibaletik yuʼun jich bitʼil ta ora ini (Marcos 6:3). Te kʼalal jajch ta aʼtel ta stojol te Diose, stukel la stentiklan lokʼel ta templo spisil te jchonbajeletik sok te «tuminchijetic soc wacaxetic; soc la stuhquiylambe staqʼuinic te jel-taqʼuinetic soc la sbuchticlambe te smesahique» (Juan 2:14-17). Swenta ya xjuʼ yuʼun spasel-abi la skʼan te ay yipe. Te Jesús la stuuntes te yip akʼbot yuʼun Dios swenta ya spasbey te skʼanojel yoʼtane melel jich la yal: «Ya scʼan te ya jpuc ta halel ta yantic pueblohetic te lec yachʼil cʼop scʼoblal te cuentahinel yuʼun Dios, como ha scuentahil te ticombilon tal» (Lucas 4:43). La skʼan te ay yip yuʼun ya sbeentay spamal te skʼinal Palestina ta scholel te skʼop Diose.

Te machʼatik ay swokolik sok te ay yijkatsik kʼoeme, jun-nax yoʼtan talik ta stojol te Jesús ta swenta te chikan ta sit yelaw te leknax yoʼtan sok te leknax ya yil te ants winiketike (Mateo 11:28-30). Ta swenta  te slekil yoʼtan sok te yutsil yoʼtane, la schʼuun yoʼtanik te yuʼun-nix ya x-akʼbot xkux yoʼtanik-a te machʼatik ya skʼan xnoptsajik ta stojole. Jaʼnix jich te alaletik noptsajik ta stojol-euk, te Biblia ya yal: «La speticlan te alaletic» (Marcos 10:13-16).

Melelnix-a te kʼux la yaʼiy te swokol te kʼalal nopol ya xlajix-ae, pero ma jichuk stalel te spisil-ora ay ta mel-oʼtane. Te kʼalal bajtʼ yilik jun nujpunel ta Caná, la skʼatpʼun ta lekil vino te jaʼe melel la skʼan te ayuk stseʼelil yoʼtan te ants winiketike (Juan 2:1-11). Ta yantikxan buelta ay bayal bin la yakʼtiklanbey snop te ants winiketik te maʼyuk bin-ora chʼay ta yoʼtanike (Mateo 9:9-13; Juan 12:1-8).

Te kʼalal la schol skʼop Dios te Jesuse la yakʼbey snaʼ te ants winiketik te ya xjuʼ staik kuxlejalil sbajtʼelkʼinal (Juan 11:25, 26; 17:3). Kʼalal te 70 ta tul jnopojeletik la yalik te bin-utʼil kʼax yuʼunik te scholel skʼop Diose, te Jesús «bayel yutsil yoʼtan» yuʼun sok jich la yaltiklanbey: «Haʼuc me tseʼel awoʼtanic yuʼun te tsʼihbabil ta chʼulchan te abihilique» (Lucas 10:20, 21).

Te jwolwanejetik yuʼun relijion ta skʼajkʼalel te Jesuse, la sleik te bin-utʼil lek ya yichʼik ilel sok te ya yakʼ sbaik ichʼel ta mukʼe (Números 15:38-40; Mateo 23:5-7). Pero te Jesús la yalbey te jpuk-kʼopetik te manchuk jich ya spasik-euke (Lucas 22:25, 26). Jich la yaltiklanbey: «Tsahtaya me abahic yuʼun te escribanohetic te ya smulanic te ya xbehenic soc snahtil-cʼuʼic soc te ya xpatbot yoʼtanic ta plazahetic» (Marcos 12:38).

Te Jesús ma jichuk stalel-abi, ay ma la snaʼbeyik sba te kʼalal ay ta yolil te ants winiketike (Juan 7:10, 11). Sok pajal yilel sok-a te bitʼil 11 ta tul jpuk-kʼopetik yuʼune. Te Judas te j-akʼaw ta kʼabal la schap skʼop sok te ipal ants winiketik te ya xkʼot yujtsʼiy te Jesús yuʼun jich ya snaʼbeyik sba-a (Marcos 14:44, 45).

Manchukme ay bayal te bintik ma jnaʼtik ta swenta te bin-nix yilel-a te Jesuse, ya jnaʼtik te manix jichuk-a te bitʼil ya slokʼtayike. Kʼax lek te ya jnaʼtik te bin-nix yilel-a te Jesuse, pero te bin mukʼxan skʼoplale jaʼ te bin-yilel ya skʼan ya kiltik ta ora ini.

Cheʼoxebxanix ora kuxul-a te Jesús kʼalal la yal te kʼopetik-abi (Juan 14:19). La yakʼ skuxlejal «yuʼun ya xweht scolel bayelic» (Mateo 20:28). Oxeb kʼajkʼal ta patil, te Dios la schaʼkuxajtes «ta scuenta espíritu» sok la yakʼ sba ta ilel ta stojol chaʼoxtul jnopojeletik yuʼun (1 Pedro 3:18; Hechos 10:40). ¿Bin yilel-a te Jesuse? Jaʼ te yan-nix yilel-ae, melel te yamigotak ma la snaʼbeyik sba ta oranax te kʼalal la yilike. Te María Magdalena la skuy ta jtul jkanantsʼunubil, te chaʼtul jnopojeletik te yakik ta bael ta Emaús la skuyik te talem ta yan lume (Lucas 24:13-18; Juan 20:1, 14, 15).

¿Binwan yilel ya skʼan xtal ta koʼtantik te Jesús ta ora ini? Te kʼalal kʼaxemix sesenta jaʼbil slajel-ae, te jpuk-kʼop Juan la yil ta cheʼoxeb najalsitil te Jesuse. Maba jich la yil te jipil ta crus te yak ta woklajele, jich la yil bitʼil «Ajwalil yuʼun ajwaliletic» te nopol ya slajin te ants winiketik sok te chopol espirituetik te skontrainejik te Diose sok te ya yakʼ tal bendisionetik ta sbajtʼelkʼinal (Apocalipsis 19:16; 21:3, 4).