1, 2. 1) ¿Bin yuʼun maba pajal te bintik yakotik ta smaliyel te j-abatotik yuʼun Dios sok te bintik ya smaliyik te ants winiketike? 2) ¿Bin ya kiltik ta articulo ini?

TE Jehová bayal bintik tʼujbil ya sjapbotik. Jich bitʼil, yaloj ta jamal te ya yakʼ ta chʼultesel te sbiil sok te ya skʼotes ta pasel skʼanojel yoʼtan ta chʼulchan sok ta Balumilal (Mateo 6:9, 10). Jaʼ-abi te bintik mukʼxan skʼoplal yakotik ta smaliyele. Jaʼnix jich ya yal ta jamal te ya yakʼbotik kuxlejalil ta sbajtʼelkʼinal, chikan teme ta Balumilal o ta chʼulchan (Juan 10:16; 2 Pedro 3:13). Jaʼnix jich, te j-abatotik yuʼun Dios ya jmaliy kiltik bin-utʼil ya stojobtesotikxan bael sok ya skoltayotikxan ta slajibal kʼajkʼal ayotike.

² Te Biblia ya yal ta swenta te chʼuunel oʼtanil jaʼ te «ya jnaʼtic te ya me xcʼoht ta pasel» te bintik yakotik ta smaliyele (ilawil te recuadro «¿Bin ya skʼan ya yal?»). Jaʼ-abi ya skʼan ya yal te machʼatik ay schʼuunel koʼtantike jchʼuunejtik te ya skʼotes ta pasel te bin jamal yaloj ya spas te Jehovae (Hebreos 11:1). Jaʼ nix jich bayal ta tul ants winiketik yakik ta smaliyel sok ya skʼanik biluketik, jaʼukmeto maba seguro ayik te ay bin-ora ya staike. Jich bitʼil, ayniwan te machʼa ya sman jun  boleto swenta ya skʼan ya spas ganar jun premio, jaʼukmeto maba seguro ay te ya spas ganare. Ta articulo ini ya kiltik bin-utʼil ya kakʼbeytikxan yip te schʼuunel koʼtantik ta swenta te bintik jamal yaloj ya spas te Diose. Jaʼnix jich ya kiltik bin-utʼil ya skoltayotik ta ora ini te tulan schʼuunel koʼtantike.

3. ¿Bin yuʼun ay schʼuunel koʼtantik te ya skʼotes ta pasel Dios te bintik jamal yaloj ya spase?

³ Kʼalal ya x-ayinotik maʼyuk schʼuunel koʼtantik. Jaʼ yuʼun teme ya jkʼantik ayuk schʼuunel koʼtantike, ya skʼan ya kakʼ stojobtesotik te schʼul espiritu te Diose (Gálatas 5:22). Te chʼul espiritu ya xjuʼ ya skoltayotik ta snaʼbeyel sba te Jehová. Kʼalal ya xkʼot ta koʼtantik te jaʼ te machʼa spisil ya xjuʼ yuʼun sok te ay spʼijile, ya kakʼ smukʼul koʼtantik te ya xkʼot ta pasel yuʼun spisil te bin jamal yaloje. Te Jehová kʼax seguro ya yaʼiy sba te ya skʼotes ta pasel te bintik jamal yaloj te jich yaʼiyel te kʼoemix ta pasel kʼalal ya yalbey skʼoplale. Jaʼ yuʼun jich ya yal: «Huʼix» (kʼopona te sjun Apocalipsis 21:3-6). Te Jehová jaʼ te «Dios te stalel jun yoʼtan» melel spisil te bin ya yal ya xkʼot ta pasel yuʼun. Jaʼ yuʼun ya jchʼuuntik spisil te bintik ya yalbotik ta swenta te pajel chaʼbeje (Deuteronomio 7:9).

4. ¿Bin yakʼoj schʼuunel yoʼtanik-a te j-abatetik yuʼun te Diose?

⁴ Ta sbuluchebal kapitulo yuʼun te Hebreos ya yalbey skʼoplal waklajuntul winiketik sok antsetik te kuxinik ta namey te ayin tulan schʼuunel yoʼtanik ta swenta te bintik jamal yaloj Jehová ya spase. Jaʼnix jich ya yalbey skʼoplal yantik j-abatetik yuʼun Jehová te lek ilotik yuʼun te ay «schʼuhunel yoʼtanic» (Hebreos 11:39). Spisilik yakik ta smaliyel-a te tsʼumbalil te jamal yaloj Jehová te ya xtale. Snaʼojik te bitʼil te tsʼumbalil-abi ya slajin spisil te skontratak te Dios sok te ya spas ta nichimal kʼinal te Balumilale (Génesis 3:15). Te j-abatetik-abi ay bayal schʼuunel yoʼtanik ta stojol Jehová te ya xjuʼ ya schaʼkuxajtesotik yuʼun teme ya xlajik baele. Ma jaʼuk la smaliyik te ya xbajtʼik ta chʼulchan, melel te Jesús mato yakʼoj skuxlejal te jich mato xjuʼ ya yichʼ tael-a te majtʼanil-abi (Gálatas 3:16). Jaʼ yakik ta smaliyel-a te ya xkuxinik ta sbajtʼelkʼinal ta jun nichimal kʼinal ta Balumilal (Salmo 37:11; Isaías 26:19; Oseas 13:14).

5, 6. 1) ¿Bin yakik ta smaliyel-a te Abraham sok te sfamiliae? 2) ¿Bin la spasik swenta tulan te schʼuunel yoʼtanike? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo).

⁵ Te sjun Hebreos 11:13 jich ya yal ta swenta te j-abatetik te jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol te Jehovae: «Ta spisilic ini ay schʼuhunel yoʼtanic a cʼalal chamic, ma ba la yichʼic te bin halbot ya yichʼic, namal to la yilic, la schʼuhunic soc tseʼel yoʼtanic yuʼun». Jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal te yakik ta smaliyel te achʼ balumilal sok te bitʼil ya snop yaʼiyik te tey ayikix ta kuxinel-ae. Jtul j-abat yuʼun Dios te kuxin ta namey te jich la snopilan jaʼ te Abraham. Te Jesús la yal te bitʼil te Abraham akʼbot bayal stseʼelil yoʼtan yuʼun te yoʼtan ya yilix te skʼajkʼalel ya xkʼot ta pasele (Juan 8:56). Te Sara, Isaac, Jacob sok te yantikxan la smaliyik ya xkʼot skʼajkʼalel te ya xmantalaj te Ajwalinel yuʼun te Dios ta swolol Balumilal (Hebreos 11:8-11).

⁶ ¿Bin la spasik te Abraham sok te sfamilia swenta tulanuk te schʼuunel yoʼtanike? Maʼyuk bin-ora la yijkʼitayik snopel ta swenta te Jehová. Ay la snopik ta swenta chʼul-abatetik, najalsitil o wayichiletik te talem ta stojol te Diose. Laniwan snopik-euk ta swenta te j-abatetik te jaʼ bayalxan yaʼbilalik te jun yoʼtan yakʼoj sbaik o ta swenta junetik te la yichʼ tsʼibayel ta namey kʼinal. Te Abraham sok te sfamilia maʼyuk bin-ora chʼay ta yoʼtanik te bin jamal yaloj Dios te ya spase. Jaʼ yuʼun maʼyuk bin-ora la snopik te maba ya skʼotes ta pasel te bin jamal yaloj ya spas te Jehovae.  Te bitʼil ay smukʼul yoʼtanik ta stojol Dios koltayotik swenta jun yoʼtan la yakʼ sbaik manchukme la sta swokolik o la yichʼik nutsele.

7. ¿Bin yakʼojbotik te Jehová te ya skoltayotik swenta tulanuk te schʼuunel koʼtantik, sok bin ya skʼan ya jpastik?

⁷ ¿Bin ya skoltayotik swenta tulanuk te schʼuunel koʼtantike? Te Jehová yakʼojbotik te Biblia. Tey ya snojptesotik te bin ya sjapbotik ta swenta te pajel chaʼbeje sok te bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jtatik te tseʼel oʼtanil. Jaʼ yuʼun tulan skʼoplal te ya jkʼopontik te Biblia ta jujun kʼajkʼal sok te ya jtʼuntik te tsitsel ya yakʼbotike (Salmo 1:1-3; kʼopona te sjun Hechos 17:11). Jaʼnix jich te Jehová ya smakʼlinotik ta yorail ta swenta te «aʼbat te jun yoʼtan soc pʼij» (Mateo 24:45). Jich bitʼil la spasik te j-abatetik ta nameye, ya skʼan te spisiluk-ora ya jkʼopontik te bintik jamal yaloj ya spas te Dios sok te ya jnopilantik ta lek ta koʼtantik. Jaʼ-abi ya skoltayotik swenta jun koʼtan ya kakʼ jbatik ta stojol Dios sok te yato jmaliytikxan te ya xkʼot skʼajkʼalel te ya xmantalteswan te Ajwalinel yuʼun ta swolol Balumilal.

8. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te skʼoponel Dios swenta ya xtulanubxan te schʼuunel koʼtantike?

⁸ ¿Binxan koltayotik te j-abatetik yuʼun Jehová ta namey swenta tulanuk te schʼuunel yoʼtanike? Jaʼ te la skʼanbeyik koltayel te Jehová sok te bitʼil la yilik te aʼiybotik te skʼopike (Nehemías 1:4, 11; Salmo 34:4, 15, 17; Daniel 9:19-21). Jaʼnix jich te joʼotike, ya stsakxan yip te schʼuunel koʼtantik kʼalal ya jkʼanbeytik koltayel te Jehová sok ya kiltik te ya sjakʼbotik te jkʼoptik soknix te ya yakʼbotik te bin ya xtuun kuʼuntik ta yoraile (kʼopona te 1 Juan 5:14, 15). Spisil-ora akʼa jkʼanbeytik te Jehová te schʼul espiritu swenta ya xtulanubxan te schʼuunel koʼtantike (Lucas 11:9, 13).

9. Albeya skʼoplal chaʼoxchajpuk te bin ya xjuʼ ya jkʼantik ta skʼoponel te Diose.

⁹ Ma jaʼuknax ya skʼan ya jkʼopontik te Jehová yuʼun ya jkʼanbeytik te bin ya xtuun kuʼuntike. Jaʼnix jich ya skʼan ya jpastik swenta ya kalbeytik wokol sok te ya kakʼbeytik yutsilal ta jujun kʼajkʼal, melel bayal bintik tʼujbil spasoj (Salmo 40:5). Jaʼnix jich ya skʼan ya jkʼopontik Dios ta stojol te kermanotaktik te ayik ta swolol Balumilal, jich bitʼil te machʼatik «ayic ta chuquel». Soknix ya skʼan ya jkʼoponbeytik Dios te machʼatik ya swentainik te kongregasione. Kʼalal ya kiltik te ya sjakʼbotik te jkʼoptike, nopolxan ya kaʼiy jbatik ta stojol, jaʼnix jich te schʼuunel koʼtantik ya xtulanubxan ta lek (Hebreos 13:3, 7).

10. ¿Bin yuʼun bayal j-abatetik yuʼun Dios la sta yip yoʼtanik sok jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojole?

¹⁰ Ta kapitulo 11 yuʼun te Hebreos, te jpuk-kʼop Pablo la yal: «Ay antsetic la yiqʼuic te machʼatic chamen yuʼunic, ta scuenta te chaʼcuxajtesbotic tal. Pero ay yantic te cʼax swocolic ta utsʼinel, ma ba la scʼan scoltayelic, scuenta yuʼun ya yichʼic te lequil chaʼcuxajtesel» (Hebreos 11:35). Bayal j-abatetik yuʼun Dios jun yoʼtan la yakʼ sbaik manchukme la staik wokol, melel ay schʼuunel yoʼtanik ta swenta te chaʼkuxajel te jamal yaloj te Diose. Snaʼojik te bitʼil ya xchaʼakʼbotik skuxlejalik yuʼun te Jehová ta pajel chaʼbej sok te ya xkuxinik ta sbajtʼelkʼinal ta Balumilal. Jnop kaʼiytik te bin kʼot ta stojol te Nabot sok te Zacarías. Te chaʼtul winiketik-abi la yichʼik milel ta chʼojel ta ton ta skaj te la schʼuunbeyik smantal  te Dios (1 Reyes 21:3, 15; 2 Crónicas 24:20, 21). Te Daniel la yichʼ chʼojel ochel ta schʼen leon chojetik te bayal swiʼnalik, oxtul yamigotak te Daniel la yichʼik chʼojel ochel ta jun orno te bayal yak ta tilele. Jaʼ la skʼanikxan te ya lajele te bitʼil ya yijkʼitayik te Jehovae. Te winiketik-abi ay schʼuunel yoʼtanik te bitʼil ya x-akʼbotik chʼul espiritu yuʼun te Jehová sok te ya xkoltayotik ta stsʼikel biluk wokolil (Daniel 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Hebreos 11:33, 34).

11. ¿Bintik tsʼijk yuʼunik chaʼoxtul j-alwanejetik ta skaj te ay schʼuunel yoʼtanike?

¹¹ Bayal j-alwanejetik jich bitʼil te Micaya sok te Jeremías la yichʼik labanel sok la yichʼik chukel. Yantik jich bitʼil te Elias «bayuc behenic ta jochol taquin qʼuinal, ta witsiltic, ta chʼentiquil soc ta lehch-chʼentiquil». Spisil tsʼijk yuʼunik te swokolik sok jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol Dios, ta skaj te snaʼojik ta lek te ya xkʼot ta pasel te bin yakik ta smaliyele (Hebreos 11:1, 36-38; 1 Reyes 18:13; 22:24-27; Jeremías 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).

12. ¿Machʼa-a te lekxan ejemplo kuʼuntik, sok bin koltayot yuʼun ta stsʼikel te tsajel la stae?

¹² Te Jesucristo jaʼ te lekxan ejemplo kuʼuntik. Tsʼijk yuʼun te tsajel te kʼax tulanxan sok jun yoʼtan la yakʼ sba ta stojol te Jehovae. ¿Bin koltayot swenta ya stsʼijk yuʼun? Te Pablo jich la yal: «Ha te machʼa la scʼases swocol ta cruz [o chʼix teʼ] yuʼun la snaʼ te ya sta bayel yutsil yoʼtan ta patil, mayuc scʼoblal ta yoʼtan te qʼuexlal yuʼune, soc la shuhcan sba ta swaʼel te smucʼul huctajib te Diose» (Hebreos 12:2). Jaʼ yuʼun, te Pablo la stijbey yoʼtan te jchʼuunjeletik te akʼa stʼunbeyik ta lek te ejemplo yuʼun te Jesús (kʼopona te sjun Hebreos 12:3). Jich bitʼil te Jesús, bayal ta tul sbabial jchʼuunjeletik lajik ta skaj te jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol te Jehovae. Jaʼ jich kʼot ta stojol te Antipas (Apocalipsis 2:13). Te jchʼuunjeletik-abi la yichʼikix te smajtʼanik, yan stukel te j-abatetik yuʼun Dios te kuxinik kʼalal mato skʼajkʼalel-a te sbabial jchʼuunjeletik jaʼ ya smaliyik te kuxlejalil ta Balumilal (Hebreos 11:35). Ta patil te kʼalal och ta ajwalil te Jesús ta jaʼbil 1914, te jchʼuunjeletik tsabilik te ya xbajtʼik ta chʼulchan te lajemikix-ae la yichʼik chaʼkuxajtesel ta chʼulchan te banti maʼyuk bin-ora ya xlajikixe. Ya xmantalteswanik sok Jesús ta stojol te ants winiketik ta Balumilal (Apocalipsis 20:4).

13, 14. 1) ¿Bintik tulan wokolil stsʼijk yuʼun te Rudolf Graichen? 2) ¿Bin koltayot swenta jun yoʼtan la yakʼ sba ta stojol te Jehovae?

¹³ Ta kʼajkʼal ini, bayal miyon ta tul testigoetik yuʼun Jehová ya stʼunik te ejemplo yuʼun te Jesuse. Ya snopilan ta yoʼtanik te bintik jamal yaloj Dios te ya spase sok jun yoʼtan yakʼoj sbaik manchukme ya xtal tsael ta stojolik. Jnop kaʼiytik te bin kʼax ta stojol te hermano te Rudolf Graichen, te ayin ta Alemania ta jaʼbil 1925. Ya xjul ta yoʼtan te kʼalal tut-to-ae, ya yil cheʼoxeb cuadroetik yuʼun dibujoetik te lokʼemik ta Biblia te ay ta pajkʼetik yuʼun te sna. Ta swenta-abi la yal: «Ay jun cuadro te banti ay sdibujoil te jaʼmal tsʼiʼ sok te tuminchij, te tentsun sok te choj, te tut wakax sok te tsajal choj, jun-nax ayik ta lamalkʼinal sok tojobtesbilik yuʼun jtul tut kerem» (Isaías 11: 6-9). Jaʼ-abi koltayot ta snopilanel ta spisil-ora te Nichimal Kʼinal sok akʼbotxan yip schʼuunel yoʼtan te ya xkʼot ta pasele. Ta swenta-abi, jun yoʼtan la yakʼ sba ta stojol Jehová manchukme ta bayal jaʼbil la yichʼ leel yuʼun te polisia yuʼun te Alemania nazi te muken ya x-aʼtejik, ta patil te polisia yuʼun te Alemania comunista te jaʼnix jich muken ya x-aʼtejik.

¹⁴ Te Rudolf tsʼijk yuʼun bayal yantikxan wokoliletik. Te smeʼ laj ta skaj chamel te tifus sbiil ta jun campo de concentración nazi. Te state la spas firmar jlejch jun banti ya yal te ya xlokʼ ta testigo yuʼun Jehová. Jaʼukmeto te Rudolf tulan la yakʼ te schʼuunel yoʼtane. Kʼalal lokʼ ta karsel, och ta aʼtel ta superintendente yuʼun circuito. Ta patil bajtʼ ta Pʼijubtesel yuʼun sKʼop Dios ta Galaad sok la yichʼ tikunel ta mukʼul lum Chile. Tey aʼtejxan ta superintendente yuʼun circuito sok nujpun sok jtul hermana misionera te Patsy sbiile. Ayin jtul alal achʼix yuʼunik, jaʼukmeto laj te kʼalal kʼaxemix jun jaʼbil te nujpunemik-ae. Ta patil bael, te Patsy jaʼnix jich laj-euk, 43 yaʼbilaltonax-a. Manchukme kʼax ta stojol te wokoliletik-abi, te Rudolf abatinxan ta stojol Jehová. Jaʼnix jich kʼalal ayix yaʼbilal sok ay ta chamel abatin ta precursor sok ta anciano yuʼun kongregasion. Ya xjuʼ  ya jkʼopontik te bin kʼax ta skuxlejal ta La Atalaya 1 yuʼun agosto 1977, pajina 20 kʼalal ta 25 ^[1] (ilawil te nota ta slajibal te articulo).

15. Cholbeya skʼoplal chaʼoxtul hermanoetik te ya x-abatinik sok sbujtsʼ yoʼtanik ta stojol Jehová manchukme ayik ta kʼaxel ta tulan utsʼinel.

¹⁵ Ta kʼajkʼal ini, bayal kermanotaktik ya x-abatinik sok sbujtsʼ yoʼtanik ta stojol Jehová manchukme yakik ta kʼaxel ta tulan utsʼinel. Bayal ta cien chukulik ta Eritrea, Singapur sok Corea del Sur. ¿Bin yuʼun te chukulike? Ta skaj te maba ya skʼan ya stuuntesik te aʼtejibaletik yuʼun milawe (Mateo 26:52). Jich bitʼil, te hermanoetik Isaac, Negede sok Paulos kʼaxemix ta jtab jaʼbil chukulik ta mukʼul lum Eritrea te banti yichʼojik tulan utsʼinel. Jich yuʼun maba nujpunemik sok maba juʼem yuʼunik skanantayel te smeʼ statike. Manchukme jich-abi, jun yoʼtan yakʼoj sbaik ta stojol Jehová sok tulan te schʼuunel yoʼtanike. Jaʼnix te jkananetik yuʼun karsel ya yichʼik ta mukʼ te hermanoetik-abi. Ta jw.org ya xjuʼ ya kilbeytik te foto yuʼunik, banti chikan ta ilel te tseʼelnax yoʼtanik manchukme ayik ta tulan wokol.

16. Teme tulan te schʼuunel koʼtantike, ¿bin ya xjuʼ kuʼuntik spasel?

¹⁶ Jteb ma spisiluk te Testigoetik maba ya yichʼik chukel o utsʼinel jich bitʼil te hermanoetik te la kalbeytikix skʼoplale. Jaʼukmeto bayal machʼatik yakik ta kʼaxel ta wokol ta skaj te pobreik, ta skaj tulan yikʼal jaʼal o guerra te ya xkaj yakʼbey sbaik te ants winiketike. Ay yantik hermanoetik ya stʼunbeyik te ejemplo yuʼun te Abraham, Isaac, Jacob sok te Moisés, jaʼ yuʼun ya spʼajik te ichʼel ta mukʼ ta balumilal o kʼulejalil swenta jaʼ ya x-abatinikxan ta stojol te Jehovae. ¿Bin ya xkoltayotik yuʼun te kermanotaktik swenta tseʼelnax yoʼtanik ya x-abatinik ta stojol te Jehovae? Jaʼ te skʼuxul yoʼtanik ta stojol sok te schʼuunel yoʼtanik ta swenta te bintik yaloj ta jamal ya spase. Snaʼojik te ya xbajtʼ yakʼbey skuxlejalik ta sbajtʼelkʼinal ta achʼ balumilal te j-abatetik yuʼun te jun yoʼtan ya yakʼ sbaike, te banti maba ya x-ayinix te bin maba toj ta pasele (kʼopona te sjun Salmo 37:5, 7, 9, 29).

17. 1) ¿Bin ya skʼan ya jpastik teme ya jkʼantik tulanuk te schʼuunel koʼtantik? 2) ¿Bin ya jnoptik ta yan articulo?

¹⁷ Ta articulo ini la kiltik te bitʼil te chʼuunel oʼtanil jaʼ te «ya jnaʼtic te ya me xcʼoht ta pasel» te bin yakotik ta smaliyele. Teme ya jkʼantik te tulanuk te schʼuunel koʼtantike, ya skʼan ya jkʼopontik te Jehová sok te ya jnopilantikxan te bintik jamal yaloj ya spase. Jich ya xjuʼ jun koʼtan ya kakʼ jbatik kʼalal ya xtal biluk tsajel ta jtojoltike. Ta yan articulo ya jnoptikxan ta swenta te bin ya skʼan ya yal te ay schʼuunel koʼtantike.