1, 2. ¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal ya yilik te stestigotak Jehová te snujpʼuk te skʼuʼ spakʼik ya stuuntesike? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo).

JUN periodiko ta Holanda la yalbey skʼoplal te bin yilel skʼuʼ spakʼ la stuuntesik chaʼoxtul jwolwanejetik yuʼun relijion kʼalal kʼotik ta jun tsoblej yuʼunike. La yal te bayal ta tul jwolwanejetik-abi biluk yilel skʼuʼ spakʼik slapojik kʼoel ta skaj te kʼax kʼux te kʼajkʼale. Te periodiko-abi jaʼnix jich la yalbey skʼoplal te testigoetik yuʼun Jehová, la yal te yan yilel te skʼuʼ spakʼik ya stuuntesik stukelik kʼalal ya xbajtʼik ta jun mukʼul tsobleje. Jich bitʼil te alal keremetik sok te winiketik ay skorbataik sok saco. Jaʼnix jich te alal achʼixetik sok te antsetik slapojik falda te ya yichʼ tuuntesel ta ora ini, jaʼnax yuʼun leknax te snajtʼile. Te stestigotak Jehová bayal buelta ya yichʼik albeyel lek skʼoplalik ta skaj te lek ta ilel te skʼuʼ spakʼik ya stuuntesike. Te jpuk-kʼop Pablo la yal te j-abatetik yuʼun Dios ya skʼan te stojiluk sok yichʼojuk swentail te bin-utʼil ya schʼal sbaik, melel jaʼ jich ya skʼan te Dios (1 Timoteo 2:9, 10). Manchukme te Pablo jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal ta stojol te antsetike, te mantalil-abi jaʼnix jich ya skʼan ya spas te winiketike.

² Te j-abatotik yuʼun Dios mukʼ skʼoplal kuʼuntik te snujpʼuk te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestik, melel te Dios te ya kichʼtik ta mukʼ jaʼnix jich mukʼ skʼoplal ya yil-euk (Génesis 3:21). Te Jehová jaʼ Ajwalil yuʼun te chʼulchan sok te Balumilale. Te Biblia jamal ya yal te ay mantaliletik ta swenta te bin yilel te skʼuʼ spakʼ ya skʼan ya stuuntes te j-abatetik yuʼune. Jaʼ yuʼun te bin  yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtsatik ma jaʼuknax ya skʼan ya jmulantik te joʼotike. Te bin mukʼxan skʼoplal jaʼ te lek ya yil te Jehová te Dios sok Ajwalil kuʼuntik.

3. ¿Bin ya snojptesotik te ley yuʼun Moisés ta swenta te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya skʼan jtuuntestike?

³ Ta ley yuʼun te Moisés ay mantaliletik te la skanantay te israeletik swenta maba ya xyalik ta mulil te kʼayemik ta spasel te nasionetik te nopol ayik soke. Te Ley ya yakʼ ta naʼel te ya yilay Jehová te skʼuʼ spakʼ te ants winiketik te ma xyakʼ xchiknaj ta ilel ta jamal machʼa winik sok machʼa ants (kʼopona te sjun Deuteronomio 22:5). Te ley yuʼun Moisés ya yakʼ jnoptik te bitʼil te Jehová ma smulan te kʼuʼul pakʼal te ya slap te winik te jich yilel ya xkʼot bitʼil antse, ni jaʼuk te kʼuʼul pakʼal ya stuuntes te ants te jich yilel ya xkʼot bitʼil winik, ni jaʼuk te kʼuʼul pakʼal te wokol ya yakʼ kiltik machʼa winik o ants.

4. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltay te j-abatetik yuʼun Dios swenta ya staik ta nopel ta lek te bin yilel te skʼuʼ spakʼik ya stuuntesike?

⁴ Te bintik smelelil te ya xtojobteswan te ayik ta Biblia ya xjuʼ ya skoltayotik ta stael ta nopel te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike. Sok ya yichʼ tʼunel manchukme ayotik ta jun lugar te banti kʼux kʼajkʼal o ay sik, yantik-a te tsʼumbalil o te nasion te banti ayotik ta kuxinele. Ma puersauk ay kuʼuntik jun lista te ya yalbotik bin kʼuʼul pakʼal ya xjuʼ o ma xjuʼ ya jlaptik. Jaʼnax ya skʼan ya jtʼuntik te bintik smelelil te ya xtojobteswan te ayik ta Biblia, te ya yakʼ jtuuntestik te kʼuʼul pakʼal te ya jmulantike. Kiltik cheʼoxebuk te bintik smelelil te ya xtojobteswan te ayik ta Biblia te ya xjuʼ ya skoltayotik ta snaʼel te «bin ya scʼan yoʼtan te Dios, te ha ay yutsil soc te cʼax leque» kʼalal ya jnoptik te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike (Romanos 12:1, 2).

5, 6. ¿Bin yaʼiyel ya skʼan ya yaʼiy sba te yantik ta swenta te bin kileltik sok te jkʼuʼ jpakʼtike?

⁵ Te Jehová la yakʼbey stsʼibay te jpuk-kʼop Pablo te bin mukʼ skʼoplal ya jkʼopontik ta 2 Corintios 6:4 (kʼopona). Te bin kileltike ya yakʼ ta naʼel te bin yilel te jtaleltik sok ya yakʼ ay bin ya snop te ants winiketik ta jtojoltik (1 Samuel 16:7). Jich bitʼil j-abatotik yuʼun Diose, ma skʼan ya jlaptik jkʼuʼ jpakʼtik jaʼnax yuʼun te leknax ta lapel ya kaʼiytik o yuʼun ya jmulantik. Te bintik smelelil te ya xtojobteswan te ayik ta Biblia ya skʼan te jaʼuk ya skoltayotik yuʼun maba ya jlaptik kʼuʼul pakʼal te kʼax pitsʼil sok te ya yakʼ chiknajuk o ya yakʼ ta ilel te jbakʼetaltike. Ma skʼan te ay machʼa ya xkʼexaw kuʼuntik sok te kʼejel ta banti ya x-ilawan ta skaj te bin kileltik sok te jkʼuʼ jpakʼtike.

⁶ Kʼalal maʼyuk kabakultik, lek jchajpanoj jbatik sok lek te jkʼuʼ jpakʼtike, te ants winiketik yaniwan yichʼikxan ta mukʼ te organisasion kuʼuntik soknix te joʼotik te bitʼil j-abatotik yuʼun Jehovae. Yaniwan skʼanik snopelxan ta swenta te Dios te ya kichʼtik ta mukʼe. Sok jichniwan ya schʼam yaʼiyik ta lek kʼalal ya jcholbeytik te lek yachʼil kʼop ta swenta kolel.

7, 8. ¿Bin-ora te kʼax mukʼ skʼoplal te lekuk ta ilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike?

⁷ Ta skaj te ay skʼoplal ta koʼtantik te chʼul Dios kuʼuntik, te hermanoetik sok te ants winiketik ta territorio, ya skʼan te ayuk swentail sok stojiluk ta ilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestik te jich ya yakʼ ta ichʼel ta mukʼ te Jehová sok te lek yachʼil kʼop ya jcholtike (Romanos 13:8-10). Kʼax mukʼ skʼoplal te lekuk ta ilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestik, kʼaxemtoxan-a te kʼalal ya xbootik ta tsoblejetik o ta scholel skʼop Dios. Te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestik ya skʼan ya yakʼ ta ilel te ya kichʼtik ta mukʼ te Diose (1 Timoteo 2:10). Ta melel, ay kʼuʼul pakʼal te ya xjuʼ ta tuuntesel ta jun lugar, jaʼukmeto ta yan lugar maba lek ta ilel. Jaʼ yuʼun chikan banti ayotik ta kuxinel, te bitʼil testigootik yuʼun Jehová ya skʼan lek ta ilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestik te maba ya yakʼ yutsʼinbey yoʼtan te yantike.

⁸ (Kʼopona te 1 Corintios 10:31). Kʼalal ya xbootik ta mukʼul tsoblejetike, ya skʼan te ayuk swentail sok stojiluk ta ilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike. Ma skʼan ya jtʼuntik te bitʼil kʼax ma lek ta ilel ya slap skʼuʼ spakʼik te ants winiketik ta balumilal. Sok ma skʼan biluk kʼuʼul pakʼal ya jtuuntestik kʼalal mato skʼajkʼalel o kʼalal kʼaxemix-a te mukʼul tsoblej, ni jaʼuk te kʼalal ya xkʼootik ta hotel o kʼalal ya xlokʼotik.  Teme jich ya jpastik maba ya xkʼexawotik ta yalel te testigootik yuʼun Jehová sok jich chapalotik ta scholel skʼop Dios chikan banti ayotik.

9, 10. ¿Bin-utʼil ya skʼan ya stij koʼtantik te Filipenses 2:4 ta swenta te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike?

⁹ (Kʼopona te sjun Filipenses 2:4). ¿Bin yuʼun ya skʼan ayuk ta koʼtantik te bin yaʼiyel ya xjuʼ yaʼiy sba te kermanotaktik ta skaj te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike? Jun swentail jaʼ te bitʼil te j-abatetik yuʼun Dios ya spasik tulan ta spasel te tsitsel ini: «Ha yuʼun acʼa chamuc te bintic scuenta bahlumilal te ay ta awoʼtanic: ha te antsiwej soc antsinel» (Colosenses 3:2, 5). Ay kermanotaktik te kʼalal mato ochemik ta testigo yuʼun Jehová-ae kʼayemik ta yalel ta spasel mulil, jaʼ yuʼun ayniwan yakikto ta spasel tulan ta spʼajel te bin chopol ya skʼan yoʼtanike. Teme maba ya jtsajtay jbatike, te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike ya xjuʼ ya yakʼ te wokol ya yaʼiyik spasel te tsitsel ya yakʼ te Biblia soknix wokolxan ya yaʼiyik skomel sbaik yuʼun te bin chopol ya skʼan yoʼtanike (1 Corintios 6:9-11). ¿Melel te ma jkʼantik te jich ya xkʼot ta pasele?

¹⁰ Kʼalal ayotik sok te kermanotaktike, ayotik ta jun lugar te banti leknax te bin ya yichʼ pasel sok kanantaybilotik ta stojol te ants winiketik te ya stijbey yoʼtan yantik ta yalel ta mulile. Te bitʼil lek ta ilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestik ya skoltayotik ta skanantayel te bitʼil leknax ayotik sok te kermanotaktike, chikan teme ayotik ta sNail Tsoblej o ta yan lugar. Melel libre ayotik yuʼun ya jtsatik te bin kʼuʼul pakʼal  ya jkʼan ya jtuuntestike. Jaʼukmeto jaʼnix jich ay ta jwentatik stuuntesel kʼuʼul pakʼal te ya skoltay te yantik ta spasel pensar, yalel sok spasel te bin lek ya yil te Diose (1 Pedro 1:15, 16). Te smelelil kʼuxul oʼtanil «ma xjelaw ta stojol yan, mayuc stʼutʼil» (1 Corintios 13:4, 5).

11, 12. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Eclesiastés 3:1, 17 ta stsael ta lek te kʼuʼul pakʼal ya jtuuntestike?

¹¹ Kʼalal yakotik ta stsael bin kʼuʼul pakʼal ya jtuuntestike, te j-abatotik yuʼun Dios jnaʼojtik te «ay yorahil spisil te bin ya yichʼ pasel» (Eclesiastés 3:1, 17). Te bin yilel kʼinal banti ayotike, te bin yilel te jaʼbil sok yantikxan te bin ya xkʼax ta joyobaltik ya xjuʼ stij koʼtantik ta stsael bin kʼuʼul pakʼal ya skʼan ya jtuuntestik. Jaʼukmeto te mantaliletik yuʼun Jehová maʼyuk bin-ora ya xjelon (Malaquías 3:6).

¹² Ta mukʼul lumetik banti kʼax kʼux kʼajkʼal jaʼ wokolxan ta tsael te kʼuʼul pakʼal te ay swentail sok lek ta ilele. Te kermanotaktik sok kermanataktik ya yalik wokol yuʼun te maba ya jtuuntestik kʼuʼul pakʼal te kʼax pokʼol o kʼax pitsʼil te ya yakʼ chiknajuk ta ilel te jbakʼetaltike (Job 31:1). Jaʼnix jich teme ayotik ta stiʼil mar o ta jun alberca, te jkʼuʼ jpakʼtik yuʼun nuxel ya skʼan ayuk swentail sok lekuk ta ilel (Proverbios 11:2, 20). Bayal ants winiketik ta Balumilal ya stuuntesik kʼuʼul pakʼal yuʼun nuxel te ya yakʼ xchiknaj te sbakʼetalike. Jaʼukmeto te joʼotike ya skʼan ya kiltik ta lek te akʼa yichʼ ichʼel ta mukʼ Jehová ta swenta te bin yilel jkʼuʼ jpakʼtike, melel jaʼ chʼul Dios stukel.

13. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya xjul ta koʼtantik te tsitsel te ay ta 1 Corintios 10:32, 33 kʼalal ya jtsa te jkʼuʼ jpakʼtike?

¹³ Ay yan smelelil te ya xtojobteswan te ay ta Biblia te ya skʼan ya jtʼuntik kʼalal ya jtsa te jkʼuʼ jpakʼtike. Ya skʼan te maba ya kutsʼinbeytik te bin ya yalbey yoʼtan te yantike (kʼopona te 1 Corintios 10:32, 33). Te bitʼil j-abatotik yuʼun Dios ma skʼan ya jlaptik kʼuʼul pakʼal te maba lek ya yaʼiy sbaik yuʼun te kermanotaktik sok te kermanataktik, o te machʼatik maba yichʼojik ta mukʼ te Jehovae. Te jpuk-kʼop Pablo jich la stsʼibay: «Jujutuhlotic acʼa jlehbetic te bin lec yoʼtan yuʼun te jpat-xuhctic ha te bin lec ya xtuhun yuʼune, yuʼun hich ya yichʼ yipic a». Ta patil la yal bin yuʼun jich ya skʼan pasel: «Como ha nix hich te Cristo ma haʼuc la sle te bin lec yoʼtan yuʼun stuquel» (Romanos 15:2, 3). Te bin mukʼ skʼoplal ta yoʼtan te Jesús jaʼ te spasbeyel skʼanojel yoʼtan te Dios sok skoltayel te yantik ma jaʼuk spasel te bin ya smulan stukele. Te joʼotik jaʼnix jich ya skʼan ya jpastik-euk. Jaʼ yuʼun, mame ayuk bin-ora ya jtuuntestik kʼuʼul pakʼal te ya jmulantik, jaʼukmeto te maba lek ta ilel te jich maba ya skʼan ya yaʼiyik te skʼop Dios te ants winiketik.

14. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya snojptesik te meʼil tatiletik te yal snichʼnabik ta yichʼel ta mukʼ te Jehová ta swenta te bin yilel ya slap te skʼuʼ spakʼike?

¹⁴ Te meʼil tatiletik te ya yichʼik ta mukʼ te Dios ay ta swentaik snojptesel te yal snichʼnabik ta stʼunel te bintik smelelil ya xtojobteswan te ayik ta Bibliae. Te aʼtelil yichʼojik smakoj te jaʼiknix sok te yal snichʼnabik ya skʼan ayuk swentail sok lekuk ta ilel te skʼuʼ spakʼ ya stuuntesik te jich ya yakʼbeyik stseʼelil yoʼtan te Jehovae (Proverbios 22:6; 27:11). ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya snojptesik te meʼil tatiletik te yal snichʼnabik ta yichʼel ta mukʼ te Dios sok te mantaliletik yuʼune? Jaʼ te kʼalal ya yakʼbeyik yil lekil ejemplo sok ya snojptesik sok skʼuxul yoʼtan bin-utʼil sok banti ya xjuʼ ya staik kʼuʼul pakʼal te snujpʼ ta lapele. Jaʼnix jich ya skʼan ya snojptes te yal snichʼnabik te jaʼ bayalxan skʼoplal te ya stsaik kʼuʼul pakʼal te ya yichʼ ta mukʼ te Jehová ma jaʼuknax te ya smulanik stukelike, melel ya skʼan ya kakʼtik ta ilel te j-abatotik yuʼun te Jehová.

15. ¿Bin ya skʼan ya skoltayotik swenta ya jtatik ta nopel te bin lek ya jpastike?

¹⁵ Te Biblia ya yakʼ tojobtesel te ya skoltayotik ta stael ta nopel te bin lek ya jpastik te ya yichʼ ta mukʼ te Diose. Manchukme jich-abi, stalel te jujuntul ya jlap jkʼuʼ jpakʼtik te ya jmulantike. Te bintik yilel ya jmulantik sok te jkʼuʼ jpakʼtik ya jmantik ya xjuʼ maba pajaluk yilel te bitʼil skʼuʼ spakʼ te yantike. Jaʼukmeto te jkʼuʼ jpakʼtik spisil-ora ya skʼan te maʼyuk yabakul  sok te lekto ta ilel soknix te ayuk swentail, te snujpʼuk ta tuuntesel te banti ya xbootik sok te lekuk ta ilel te banti ayotik ta kuxinele.

16. ¿Bin yuʼun lek te ya jpastik tulan te lekuk yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike?

¹⁶ Wokol ta tael kʼuʼul pakʼal te snujpʼ ta tuuntesel sok te lek ta ilele. Bayal tiendaetik jaʼnax ya schonik kʼuʼul pakʼal te ayik ta moda. Jaʼ yuʼun yaniwan skʼan bayalxan tiempo sok te ya jpastikxan tulan ta stael faldaetik, blusaetik, sok vestidoetik te lekiknax ta ilele o ta stael traje sok wexal te maba kʼax pitsʼil. Jaʼukmeto bayal bin lek ya jtatik yuʼun kʼalal ya jpastik tulane. ¿Bin yuʼun? Ta sbabial, te hermanoetik ya yilik sok ya yalik wokol yuʼun te ya jpastik tulan te tʼujbilnax sok te ay swentail te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike. Ta schebal, ya kakʼbeytik yutsilal te jTatik te ay ta chʼulchan te kʼuxotik ta yoʼtan. Maʼyuk bin ya spajbey te sbujtsʼ koʼtantik te bitʼil ya kakʼbeytik yutsilal te Jehová manchukme kʼax wokol sok ya jpastik tulan ta sleel jkʼuʼ jpakʼtik te lek ya yil stukele.

17. ¿Bintik ya skʼan ya yichʼ ta wenta te hermano teme ya skʼan ya yakʼ xchʼi yisim ta yeʼtal ye sok ta scho?

¹⁷ ¿Lekbal teme ya yakʼ xchʼi yisimik te hermanoetik ta yeʼtal yeik sok ta schoike? Te ley yuʼun Moisés la yal ta mantal te ya skʼan ayuk yisim te winiketike. Jaʼukmeto te j-abatetik yuʼun Dios ta ora ini maba wentainbilotikix yuʼun te Ley-abi sok maba sujbilotikix ta schʼuunel (Levítico 19:27; 21:5; Gálatas 3:24, 25). Ay bayal ta chajp tsʼumbalil te banti lek ilbil sok maʼyuk bin ya yalbeyik te machʼa ay yisim ta yeʼtal ye sok ta scho, jaʼnax teme lek setʼoj te jich maʼyuk bin chopol ya yalik te ants winiketik kʼalal ya yichʼik cholbeyel yaʼiyik te skʼop Diose. Ta lugaretik-abi ay chaʼoxtul hermanoetik te yichʼoj yaʼtelik ta kongregasion te jich ay yisimik. Manchukme jiche, teynix-abi ay hermanoetik te maba ya skʼan ya yakʼ xchʼi yisimik ta yeʼtal yeik sok ta schoike (1 Corintios 8:9, 13; 10:32). Ay yantikxan bayal ta chajp tsʼumbalil o lugaretik te maba kʼayemik sok maba lek ta ilel teme jtul j-abat yuʼun Dios jich ya yakʼ xchʼi te yisime. Teme ay jtul hermano jich ya yakʼ xchʼi te yisim ta lugar-abi, maniwan yak ta yakʼbeyel yutsilal te Dios sok ay «bin ya sutot ta cʼop yuʼun» te ants winiketike (1 Timoteo 3:2, 7; Romanos 15:1-3).

18, 19. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Miqueas 6:8?

¹⁸ Ya kalbeytik bayal wokol te Jehová te bitʼil maba ya yakʼbotik listaetik te ya yalbotik bin yilel ya skʼan o ma skʼan ya jtuuntestik te jkʼuʼ jpakʼtik sok te bin yilel ya xjuʼ o ma xjuʼ ya jchajpan jbatike. Yakʼojotik ta libre yuʼun ya jtatik ta nopel ta jtukeltik te bin ya jkʼan ya jtsatik spasel sok ya skoltayotik ta swenta te bintik smelelil ya xtojobteswan te ayik ta Biblia. Jaʼnix jich te kʼalal ya jnoptik ta lek te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestik sok te bin yilel ya jchajpan jbatike, ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te ya jkʼantik te ayuk spekʼelil koʼtantik kʼalal ya kichʼtik ta mukʼ te Dios, jich bitʼil ya yal te Miqueas 6:8.

¹⁹ Ya skʼan ya kakʼtik ta ilel spekʼelil koʼtantik sok akʼa kʼotuk ta koʼtantik te bitʼil te Jehová maʼyuk yabakul sok chʼul Dios stukel soknix te bitʼil te mantaliletik yuʼun jaʼ ya xtojobteswanikxan ta lek. Teme ya jkʼan ya kakʼtik ta ilel spekʼelil koʼtantik, ya skʼan ya jpas ta jkuxlejaltik te mantaliletik yuʼune. Jaʼnix jich, teme ay spekʼelil koʼtantik ya kichʼtik ta wenta te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik sok te bin ya yal te yantike.

20. ¿Bin ya skʼan ya xkʼot ta yoʼtan te yantik ta swenta te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestik sok te bitʼil ya jchajpan jbatike?

²⁰ Te jkʼuʼ jpakʼtik ya skʼan ya yakʼ ta ilel ta jamal te jaʼ j-abatotik yuʼun Jehová. Te mantaliletik yuʼun te Diose toyol skʼoplalik, te joʼotike ya jpastik sok sbujtsʼ koʼtantik. Te hermanoetik sok te hermanaetik ya skʼan lek ya yichʼik albeyel skʼoplalik ta swenta te lek stalelik sok te leknax ta ilel te skʼuʼ spakʼik sok te bitʼil lek ya schajpan sbaike. Ta swenta-abi ya yakʼbeyik yutsilal sok stseʼelil yoʼtan te Jehová sok jich ya yikʼik te ants winiketik te jich ya xlokʼ ta yoʼtanik te ya skʼan ya snopik te lek yachʼil kʼop yuʼun te kolel te ay ta Biblia. Teme lek te bin ya jtatik ta nopel ta swenta te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik ya jtuuntestike, jich ya kakʼbeytikxan yutsilal te Dios te skʼuʼinej xojobil sok smukʼul yutsilale (Salmo 104:1, 2).