1, 2. 1) Ala chaʼoxchajp te bin maba lek ya xlokʼ teme ma jnaʼtik skomel jbatik. 2) ¿Bin yuʼun tulan skʼoplal te ya kalbeytik skʼoplal ta ora ini te ya skʼan te ya jnaʼ skomel jbatike?

TALEM ta stojol Jehová te talelil te ya jnaʼtik skomel jbatik (Gálatas 5:22, 23). Te Jehová jaʼ te machʼa tsʼakal ya yakʼ ta ilel te talelil ini. Yan te joʼotik jmulawilotik, jaʼ yuʼun wokol ya kaʼiytik te ya jkom jbatike. Ta melel, bayal te wokoliletik staojik te ants winiketik jaʼ ta swenta te ma snaʼ skomel sbaik. Jaʼ yuʼun bayal ants winiketik ma jaʼuk nail ya spasik te bin tulanxan skʼoplal sok ma xyakʼ yoʼtanik ta yaʼtelik sok ta eskuela. Yan bintik ma lek ya xlokʼ teme ma jnaʼ skomel jbatik jaʼ te jkʼaxel kʼux ta aʼiyel te bin ya kaltike, yakubel, majaw, slajinbeyel sjunal nujpunel, tojol le betil, kʼayel ta spasel te bin ma lekuke, ochel ta karsel, te ay bin ya xiw oʼtanil yuʼun, tulan chamel te ya staik yuʼun te bayal machʼatik ya sjokinik ta wayel sok te ya staik alal te ma skʼanojike (Salmo 34:11-14).

² Jich bitʼil ya kiltik, te machʼatik ma snaʼ skomel sbaik jaʼnix ya sle swokolik sok ya yakʼbeyik swokol te yantike. Jaʼ-abi yak ta batsʼejelxan ta jujun kʼajkʼal te ya xkʼaxe. Ay machʼatik la yilbeyik skʼoplal ta 1940 te snaʼel skomel jbatike, jaʼukmeto te kʼalal achʼtonax la yichʼ ilbeyel skʼoplal chiknaj ta ilel te jaʼ wokolxan ya yaʼiyik skomel sbaik te ants winiketik te bitʼil ta namey talel. Ma yanuk ya kiltik-a, melel te Biblia yaloj te jaʼ jchajp stalel te ants winiketik te ma snaʼ skomel sbaik te ya yakʼ ta ilel te ayotik ta kuxinel «ta slajibal cʼahcʼal» (2 Timoteo 3:1-3).

3. ¿Bin yuʼun ya skʼan te ya xjuʼ kuʼuntik skomel jbatike?

³ ¿Bin yuʼun ya skʼan te ya xjuʼ kuʼuntik skomel jbatike? Kiltik cheb  bin yuʼun kʼax tulan skʼoplal. Te sbabiale, jaʼ te maʼyuk bayal tulan kʼopetik ya jtatik-a. Te machʼatik jich stalelik ma kʼax wokol ya yaʼiyik te lek ya yil sbaik sok te yantike, ma orauk ya xkʼajkʼubik, maʼyuk bin ya snaʼulan yoʼtanik sok ma xtsakotik ta depresión. Te schebale, jaʼ te jaʼnax lek ya yilotik te Dios teme ya jnaʼtik skomel jbatik ta spasel muliletik sok te ya jkomtik te bin chopol ya skʼan te koʼtantike. Te bin lokʼ yuʼun te Adán sok te Eva ta swenta te mulil la spasik ya yakʼ ta ilel te yuʼun-nix jich-ae (Génesis 3:6). Jich bitʼil te Adán sok te Eva, ta ora ini bayal ants winiketik ya staik tulan wokol ta skaj te ma snaʼ skomel sbaik.

4. ¿Bin ya x-akʼbot smukʼul yoʼtan yuʼun te machʼatik wokol ya yaʼiy skomel sbaike?

⁴ Jich bitʼil ma tojil ants winikotik ma xjuʼ te jkʼaxel ya jnaʼtik skomel jbatike. Te Jehová ya snaʼ te ya jpastik tulan ta skomel te bin chopol ya skʼan koʼtantik, jich yuʼun ya skʼan ya skoltayotik (1 Reyes 8:46-50). Ya yakʼ smukʼul koʼtantik snaʼel te jaʼ kamigotik sok te ya skoltay sok yutsil yoʼtan te machʼatik ya skʼan ya x-abatinik ta stojol manchukme ay bin wokol ya yaʼiyik skomel ta skuxlejalik. Ta articulo ini, nail ya kiltik te tojil ejemplo yuʼun te Jehová te ya yakʼ ta ilel te ya snaʼ skomel sba. Ta patil ay bintik ya jnoptik ta swenta lekil sok chopol ejemploetik te ya jtatik ta Biblia. Ta slajibal ya jnoptik bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya xchiknajxan ta ilel te ya jnaʼ skomel jbatike.

5, 6. ¿Bin-utʼil ya yakʼ kiltik te ya snaʼ skomel sba te Jehovae?

⁵ Te Jehová tsʼakal ya yakʼ ta ilel stukel te ya snaʼ skomel sba, melel toj spisil te bin ya spase (Deuteronomio 32:4). Jaʼukmeto ma jichukotik te joʼotike. Swenta ya xkʼot ta koʼtantik bin-a te snaʼel skomel jbatike sok bin-utʼil ya xjuʼ ya jkʼayintikxan ta lek te talelil ini te talem ta stojol Dios, yame skʼan ya kilbeytik skʼoplal te ejemplo yuʼune. ¿Bin-utʼil yakʼoj ta ilel ta jamal te ya snaʼ skomel sbae?

⁶ Jnop kaʼiytik bin la spas te Jehová kʼalal kʼaxuntaybot skʼop yuʼun te Satanás. Ta melel, te j-abatetik yuʼun Dios ta chʼulchan te jun yoʼtanik ta stojol ilinik sok jkʼaxel ma lek la yaʼiy sbaik ta skaj te bin la spas te Satanás. Jichniwan ya kaʼiy jbatik kʼalal ya x-och jnoptik te bayal wokolil yak ta kʼaxel ta smul te Satanás. Te Jehová snaʼoj te ya skʼan ya schajpan te kʼop la sjach te Satanás, jaʼukmeto ma jaʼuk ay bin la spas ta skaj te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba. La snop ta lek te bin lekxan ta pasel sok la stsajtay ta lek te bin la spase. Te Jehová jich yakʼoj ta ilel stalel te «ma orahuc ya xʼilin» sok stojil yak ta schajpanel te kʼop sjachoj te Satanase (Éxodo 34:6; Job 2:2-6). ¿Bin yuʼun yakʼoj kʼaxuk talel te tiempoe? Jaʼ yuʼun te ma skʼan te ni jtuluk ya yichʼ lajinel, «ha ya scʼan te yacuc suhtes yoʼtanic spisilic» (2 Pedro 3:9).

7. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun te Jehová?

⁷ Te ejemplo yuʼun te Jehová ya yakʼ jnoptik te ma skʼan te animalnax ay bin ya jtatik ta nopel spasele, jaʼ ya skʼan te ya jtsajtaytik te bin ya kaltik sok te nail ya jnoptik ta lek te bin ya jpastik o te bin ya kaltik. Te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel te tulan skʼoplale, akʼa jlokʼestik tiempo swenta ya jnoptik ta lek sok jkʼanbeytik te Jehová te ya yakʼbotik jpʼijiltik swenta lek te bin ya jpastik o ya kaltik (Salmo 141:3). Teme ay bin ya jpastik te kʼalal ilinemotike, maniwan jnaʼtik skomel te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatike. Jaʼ yuʼun, yaniwan jmel koʼtantik ta patil ta swenta te ay bin maba lek la kaltik o la jpastik te ma la jnoptik ta leke (Proverbios 14:29; 15:28; 19:2).

8. 1) ¿Banti ya xjuʼ ya jtatik lekil ejemploetik te yakʼojik ta ilel te la snaʼ skomel sbaike? 2) ¿Bin koltayot yuʼun te José swenta maba yal ta mulil? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo).

⁸ ¿Bin ejemploetik ta Biblia ya yakʼik ta ilel te tulan skʼoplal te ya skʼan te ya jnaʼ skomel jbatike? Ta melel, ya xtal ta koʼtantik te ejemplo yuʼun j-abatetik yuʼun Dios ta namey kʼinal te la snaʼ skomel sbaik te kʼalal ay bin tulan kʼot ta stojolik. Kiltik te bin la spas te José te jaʼ  snichʼan te Jacob te kʼalal ay ta abatinel ta sna te Potifar te jaʼ kapitan yuʼun te soldadoetik te ya skanantayik te ajwalil yuʼun Egipto. Te yinam te Potifar jajch smulan te José, melel «buen lec sbaqʼuetal soc tʼujbil te sit yelaw», bayal buelta kʼan sjuk yuʼun ya xway sok. Jaʼukmeto te José jich la sutbey: «¿Bin utʼil cʼan jpas te bin chopol ini, te ya jta jmul ta stojol te Diose?». ¿Bin koltayot yuʼun te José swenta maba yal ta mulil? Ta melel, la slokʼes tiempo ta snopel te bintik ma lek ya xlokʼ yuʼun teme ya yakʼ sba ta tsalel yuʼun te mulile. Kʼalal te yinam Potifar la stsak ta skʼuʼ yuʼun ya xway sok, te José lokʼ ta anel (Génesis 39:6, 9; kʼopona te sjun Proverbios 1:10).

9. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jchajpan jbatik yuʼun maba ya xyalotik ta spasel te mulile?

⁹ ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun te José? Jaʼ te ayniwan bin-ora ya skʼan «ya xlokʼotik ta anel» teme ay ya kichʼtik sujel ta mulil yuʼun jich maba ya jkʼaxuntaytik te leyetik yuʼun te Diose. Kʼalal mato ochemik ta testigo yuʼun Jehová ay machʼatik baem yoʼtanik ta weʼel uchʼel, ya snukʼik may, ya stuuntesik droga sok ya xyalik ta mulil. Manchukme yichʼojikix jaʼ ayniwan bin-ora ya x-ikʼbot yoʼtanik ta spasel yan buelta te muliletik-abi. Teme ay jich ya kaʼiy jbatik, yame skʼan te nailuk ya jnoptik ta lek te ya xjin te bitʼil kamigoinej jbatik sok te Jehová teme maba ya jkomtik te bin ya skʼan koʼtantike. Jpastik tulan ta snopel banti o bin-ora ya xjuʼ ya jtatik sujel ta mulil soknix bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun maba ya xkʼot ta jtojoltik te sujel ta mulile (Salmo 26:4, 5; Proverbios 22:3). Teme ay bin-ora ya jtatik sujel ta mulil, jkʼanbeytik te Jehová te yakuk yakʼbotik jpʼijiltik sok te yakuk xjuʼ jkombel jbatik ta spasel te mulile.

10, 11. 1) ¿Bintik ya sitintayik bayal achʼix keremetik ta eskuela? 2) ¿Bin ya xjuʼ xkoltayotik yuʼun te achʼix keremetik te ya x-abatinik ta stojol Dios swenta ya xtsʼijk yuʼunik te ma spasik te bin chopole?

¹⁰ Ta kʼajkʼal ini, bayal j-abatetik yuʼun Dios te jchʼielikto ya sitintayik wokoliletik jich bitʼil kʼax yuʼun te Josee. Kiltik te bin kʼax ta stojol jtul achʼix te Kim sbiil. Jteb ma spisiluk te sjoʼtak ta nop jun ya stoy sbaik ta swenta te ay machʼatik wayik sok ta slajibal semana. Jaʼukmeto te Kim maʼyuk jich ya scholbey yaʼiyik stukel. Te Kim jamal ya yal te ay baeltik stukel ya yaʼiy sba sok maʼyuk machʼa ya xkʼanot yuʼun ya yaʼiy, sok te yalaj x-albot yuʼun te sjoʼtak te malaj snaʼ kʼinal ta skaj te maʼyuk slekole. Manchukme jich-abi, te Kim snaʼoj te tulan ya yaʼiyik te achʼix keremetik skomel te ay machʼa ya skʼan ya sjokinik ta wayel (2 Timoteo 2:22). Te kʼalal ya xjojkʼoybot yuʼun te sjoʼtak teme mato tabiluk ta winike, te Kim ya scholbey yaʼiyik bin yuʼun staoj ta nopel te mato ayuk machʼa ya sjokin ta wayele. Kʼax tseʼel koʼtantik ta stojol te jchʼieletik te yakʼoj ta yoʼtanik stsʼikel te tenel ya xtal ta stojolik swenta maba ya xyalik ta spasel mulil. Jaʼnix jich te Jehová tseʼelnax yoʼtan ta stojolik.

¹¹ Jaʼnix jich te Biblia yichʼoj chopol ejemploetik ta swenta ants winiketik te maba la snaʼik skomel te bin ya skʼan te sbakʼetalike, sok ya yakʼ ta ilel te bintik la staik ta skaj te stalelike. Teme ay machʼa jich yak ta kʼaxel ta stojol bitʼil te Kim, jaʼ lek te ya snop bin la spas te kerem te ma la snaʼ stsajtayel sba te ya yalbey skʼoplal te kapitulo 7 yuʼun te Proverbios. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya snop ta swenta te Amnón sok te bintik kʼax maba lek la stae (2 Samuel 13:1, 2, 10-15, 28-32). Te meʼil tatiletik ya xjuʼ ya stuuntesik te ejemploetik ini te ayik ta Biblia te kʼalal ya yichʼik ta mukʼ Dios ta sjunal na swenta ya yakʼbeyik snop te yal snichʼnabik bin-utʼil ya xjuʼ ya skom sbaik sok te ya staik ta nopel ta lek te bintik ya spasik te kʼalal ay jich ya xkʼot ta stojolike.

12. 1) ¿Bin-utʼil ma la yakʼbey yil sbankiltak te bin ay ta yoʼtan te José? 2) ¿Bintik-ora ya skʼan te ya jnaʼtik skomel jbatike?

¹² Kiltik bin-utʼil ta yan buelta te José la yakʼ ta ilel te la snaʼ skomel sba. Jaʼ te kʼalal kʼotik ta Egipto te sbankiltak ta smanel weʼelil. Te José yoʼtan ya snaʼ te bin-nix ay ta yoʼtanik-ae, jaʼ yuʼun ma la yakʼ sba ta naʼel ta stojolik. Kʼalal  ma kujchix yuʼun te bin ya yaʼiy ta yoʼtan, bajtʼ ta okʼel te banti ma x-ilot yuʼun te sbankiltake (Génesis 43:30, 31; 45:1). Teme ay ya xjelaw ta jtojoltik jtul ta jfamiliatik o jtul kermanotik, te ejemplo yuʼun te José ya skoltayotik yuʼun ma jaʼuk ya jpastik te bin-ora ya xtal ta koʼtantike (Proverbios 16:32; 17:27). Jaʼnix jich teme ay machʼa ta jfamiliatik lokʼesbil ta kongregasion yaniwan skʼan ya jkom jbatik yuʼun ma biluknax bin yuʼun ya juktik ta kʼop. Wokolniwan ya kaʼiytik spasel, jaʼukmeto kʼunxan ya kaʼiytik teme ya jultes ta koʼtantik te jich yakotik ta snopel stalel te Jehová sok te yakotik ta schʼuunel te tsitsel yuʼune.

13. ¿Bin cheb te kʼax mukʼ skʼoplal ya yakʼ jnoptik te bin kʼax ta skuxlejal te Davide?

¹³ Yan ejemplo te ya jtatik ta Biblia jaʼ te ajwalil David. Kʼalal la yichʼ nutsel yuʼun te Saúl sok kʼalal te Simei bayal bin chopol la yal ta stojol, te David maba ilin sok maba la stuuntes te yaʼtel bitʼil ajwalil yuʼun ya skoltay sba-a (1 Samuel 26:9-11; 2 Samuel 16:5-10). Ta melel, jnaʼojtik te ma spisil-ora juʼ skombel sba te David. Ya xjul ta koʼtantik te bin-ora la snop ya spas ta stojol te tʼutʼil winik Nabal sok te mulil la spas sok te Betsabé (1 Samuel 25:10-13; 2 Samuel 11:2-4). ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bin kʼax ta skuxlejal te Davide? Ta sbabial, te ancianoetik ya skʼan te ya snaʼ skomel sbaik sok te ya stsajtay sbaik ta lek yuʼun ma xjelawik ta stuuntesel te yaʼtelike. Ta schebal, maʼyuk machʼa ya skʼan ya skuy te ma xjuʼ xyal ta spasel te bin ma lekuk sok te ya xjuʼ yuʼun stsalbel biluk bin tsajel ya xtal ta stojol (1 Corintios 10:12).

14. 1) ¿Bin kʼot ta stojol jtul hermano? 2) Teme ay jich ya xkʼot ta jtojoltik, ¿bin yuʼun tulan skʼoplal te ya jnaʼtik skomel jbatike?

¹⁴ ¿Bin ya xjuʼ jpastik yuʼun ya jnaʼtik ta lekxan skomel jbatik? Kiltik te bin kʼot ta stojol jtul Testigo te Luigi sbiil te akʼbot choke ta spat skarro. Manchukme jaʼ smul te yajwal te yan karroe, te winik ini bayal bin chopol jajch yal ta stojol te hermano sok kʼan sjach majaw. Te Luigi la skʼanbey koltayel te Jehová swenta maba ya x-ilin sok la spas tulan ta slamantesbeyel yoʼtan te winike, jaʼukmeto te winik ma la skom sba ta tulan kʼop. Manchukme jich-abi, te Luigi maba ilin. Jun semana ta patil kʼalal yak ta schaʼulaʼtayel jtul ants, la yil te jaʼ smamlal te winik te la yakʼ choke. Te winik kʼewax ta stojol, la skʼanbey perdon te hermano sok la yal te ya xkʼopoj sok te aseguradora yuʼun te Luigi yuʼun oranax ya xchajpanbot te skarroe. Jaʼnix jich te winik la yaʼiy stojol-euk te skʼop Dios sok la yal te mero la smulane. Kʼalal te Luigi la snop te bin kʼot ta pasele, akʼbot wenta te kʼax tulan skʼoplal te lamalnax yoʼtan la yakʼ sba te kʼalal la sta choke sok te jkʼaxel maʼyuk bin lek lokʼ-a te ilinuke (kʼopona te 2 Corintios 6:3, 4).

15, 16. ¿Bin-utʼil te snopel te Biblia ya skoltayotik soknix te jfamiliatik yuʼun ya jnaʼtik skomel jbatik?

¹⁵ Te bin ya xjuʼ ya skoltayotik bitʼil j-abatotik yuʼun Dios swenta ya jnaʼtik skomel jbatik, jaʼ te ayuk programa kuʼuntik ta skʼoponel te Biblia. Juluk ta koʼtantik te bin albot yuʼun Dios te Josué: «Ma me ayuc bin ora ya xhil awuʼun yalel bin ya yal haʼi hun ini yuʼun te Ley, ya me anaʼulan ta cʼahcʼal ahcʼabal, scuenta yuʼun yac apas spisil te bintic tsʼihbabil tey a; hich lec ya xcʼohat bayuc ya xbehenat soc lec ya xcʼoht spisil bintic yac apas» (Josué 1:8). ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te skʼoponel te Biblia swenta ya jnaʼtik skomel jbatik?

¹⁶ Jich bitʼil la kiltikix, te Biblia yichʼoj ejemploetik te ya yakʼ ta ilel ta jamal te bin lek sok te bin ma lek ya xlokʼ ta swenta te bin ya jpastike. Te Jehová la yakʼ ta tsʼibayel te ejemploetik ini swenta ay bin ya yakʼ jnoptik (Romanos 15:4). Jich yuʼun ya skʼan te ya jkʼopontik, te ya jnaʼbeytik ta lek swentail sok te ya jnopilan ta koʼtantike. Jpastik pensar bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltayotik soknix te jfamiliatik te ejemploetik sok jkʼanbeytik koltayel te Jehová swenta ya jpas ta jkuxlejaltik te bin ya yakʼ ta nopel te Biblia. Teme ya jtatik ta ilel te ayto skʼan te  ya jnaʼtik skomel jbatik, mame jmuktik, jkʼopontik te Jehová sok jpastik tulan yuʼun ya jtatik ta ilel banti ya xjuʼ xlekubotikxan (Santiago 1:5). Jaʼnix jich bayal ya skoltayotik teme ya jletik koltayel ta junetik kuʼuntike.

17. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltayik te yal snichʼnabik te meʼil tatiletik swenta ya snaʼ skomel sbaik?

¹⁷ Meʼil tatiletik, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya akoltayik te awal anichʼnabik yuʼun ya snaʼ skomel sbaike? Ta melel, ma jichuk ya xtalik ta kʼinal te alaletik te ya snaʼ skomel sbaik, jich yuʼun ya skʼan te jaʼex ya awakʼbeyik yil ejemplo (Efesios 6:4). Teme ya ataik ta ilel te wokol ya yaʼiyik skomel te bin ya skʼan yoʼtanik, jojkʼoybeya abaik bin ejemplo yakex ta yakʼbeyel yilik. Naʼulanaik te kʼax tulan skʼoplal te spisil-ora ya xlokʼex ta scholel skʼop Dios, ya xbaex ta tsoblejetik sok te ma xchʼay awuʼunik te spasel te yichʼel ta mukʼ Dios ta sjunal na. Sok mame xa axiʼik te ay bin maba ya awakʼbeyik permiso ta spasel te awal anichʼnabik te kʼalal jich ya skʼan pasel ya awilike. Te bantito kʼalal akʼbot spas yuʼun Jehová te Adán sok te Eva juʼ akʼbot snopik yuʼun te ya yichʼik ta mukʼ te jichuke. Jaʼnix jich te tojobtesel sok te ejemplo ya yakʼik te meʼil tatiletik ya xjuʼ ya yakʼbey snop te alnichʼanetik te yakuk snaʼ skomel sbaik. Chaʼchajp te bin tulanxan skʼoplal ya xjuʼ ya yakʼbeyik snop te yal snichʼnabik te meʼil tatiletik, jaʼ te kʼuxuk ta yoʼtanik te yaʼtel Dios sok te yakuk yichʼik ta mukʼ te mantaliletik yuʼune (kʼopona te sjun Proverbios 1:5, 7, 8).

18. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jtsatik ta lek machʼatik ya kamigointik?

¹⁸ Chikan teme meʼil tatilotik o maʼuk, ya skʼan te jpisiltik ya jtsatik ta lek machʼa ya kamigointik. Teme ay skʼuxul ta yoʼtanik te kamigotik ta stojol Jehová, ya stijbotik koʼtantik ta spasel te bin lek sok te manchuk ya jchʼik jbatik ta kʼop (Proverbios 13:20). Jaʼnix jich ya jkʼantik skʼayinel te bitʼil ya snaʼ skomel sbaik sok te bin yilel skuxlejalike. Jaʼnix jich teme lek jtaleltik ya kakʼtik ta ilel-euk, ya xtijbot yoʼtanik te kamigotike. Teme ta jujun kʼajkʼal ya kakʼtik ta ilel te ya jnaʼtik skomel jbatik, lek ya yilotik te Dios, ya jmulanbeytik yutsilal te kuxlejalil sok lek ya kil jbatik sok te machʼatik ay kuʼuntike.