1. 1) ¿Bin-utʼil la yakʼ sba ta naʼel ta stojol Moisés te Jehovae? 2) ¿Bin yuʼun tulan skʼoplal te jich la yakʼ sba ta naʼel te Jehovae?

TA JUN buelta te Dios la yakʼ sba ta naʼel ta stojol te Moisés, la yakʼbey snaʼ sbiil sok chaʼoxchajp taleliletik yuʼun. Te Jehová ma jaʼuk nail la yakʼ ta naʼel te pʼij sok te ay yuʼel, jaʼ la yal te ya snaʼ kʼuxultaywanej sok te ay yutsil yoʼtan o te ya snaʼ yoʼbolil jbatik (kʼopona te sjun Éxodo 34:5-7). Te Jehová snaʼoj te yoʼtanuk ya snaʼ ta lek te Moisés te koltaybil yuʼune, jaʼ yuʼun la yakʼbey snaʼ taleliletik yuʼun te ya yakʼik ta ilel te jun yoʼtan ya skʼan ya skoltay te j-abatetik yuʼune (Éxodo 33:13). ¿Mabal jichuk te ya yakʼ yip koʼtantik kʼalal ya jnaʼtik te jkʼaxel ayotik ta yoʼtan te Diose? Te articulo ini ya yalbey skʼoplal te ya skʼan ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te machʼatik ayik ta wokol sok te ya jkʼantik skoltayel.

2, 3. 1) ¿Bin yuʼun stalelnanix te ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike? 2) ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jnopbeytik skʼoplal te bin ya yal te Biblia ta swenta te ya skʼan ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike?

² Jich bitʼil ya kiltik, te Jehová ya snaʼbotik yoʼbolil jbatik. Te joʼotik jich pasbilotik te bitʼil yilel stalel te Diose. Jaʼ yuʼun stalel te ya jkʼan ya jlebeytik yutsil slekil te yantike. Jaʼnix jich te machʼatik ma snaʼbeyik sba te smelelil Dios ay ya snaʼbeyik yoʼbolil sba te yantike (Génesis 1:27). Ta Biblia ya jtatik bayal ejemploetik ta swenta ants winiketik te la snaʼbeyik yoʼbolil sba te yantike. Jich bitʼil, ya  xjul ta koʼtantik te chaʼtul antsetik te bajtʼik ta kʼop ta stojol te Salomón swenta ya yichʼ naʼel machʼanix-a te smeʼ te alale. Kʼalal te ajwalil la yal te akʼa yichʼ jatel ta olil te alale, te machʼa smelelil smeʼe kʼax bayal la smel yoʼtan yuʼun te la yal te akʼa yikʼ jilel te yan ants swenta ma xyichʼ milel-a (1 Reyes 3:23-27). Jaʼnix jich ya xjul ta koʼtantik te yantsil nichʼan faraón. Kʼalal la sta te alal Moisés tey ta mukʼul jaʼ, la snaʼ te jaʼ hebreo te smeʼ stat sok te ma skʼan te ya skoltay lokʼele. Jaʼukmeto «la snaʼbe yoʼbolil sba» sok la sta ta nopel te ya schʼijtes jich bitʼil yal (Éxodo 2:5, 6).

³ Ya skʼan te ya jnopbeytikxan skʼoplal te snaʼbeyel yoʼbolil sba te yantike, melel te Biblia ya yalbotik te ya skʼan te ya jnopbeytik yoʼtan te Jehová (Efesios 5:1). Te Jehová jich la spasotik te ya skʼan te ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike. Jaʼukmeto ta skaj te la kichʼtik jilel te mulil yuʼun te Adán jich jtaleltik te ay sbikʼtal koʼtantike. Ayniwan bin-ora wokol ya kaʼiytik snopel teme ay machʼa ya jkoltaytik o teme joʼotiknix ya jletik kutsil jlekiltik. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ya jnaʼbeytikxan yoʼbolil sba te yantike? Nail ya kiltik bin-utʼil te Jehová sok yantik yakʼojik ta ilel te ya snaʼbeyik yoʼbolil sba yantik. Ta patil, ya kiltik bin-utʼil ya xjuʼ ya jnoptik te ejemplo yuʼun Jehová sok bintik lek ya jtatik yuʼun.

4. 1) ¿Bin yuʼun te Jehová la stikun chʼul-abatetik ta Sodoma? 2) ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin kʼot ta stojol te Lot sok te sfamiliae?

⁴ Ta Biblia ya jtatik bayal ejemploetik te ya yakʼik ta ilel te ay machʼatik la yichʼik naʼbeyel yoʼbolil sbaik yuʼun te Diose. Kiltik te bin la spas ta stojol te tojil winik Lot te mero smeloj yoʼtan ta skaj te jkʼaxel maʼyuk skʼexlalik ta spasel mulil te yajwal Sodoma sok Gomorra. Jkʼaxel ya xjelawik ta spasel mulil, jaʼ yuʼun te Dios la sta ta nopel te ya slajinlane (2 Pedro 2:7, 8). Swenta ya xkol jilel te Lote, te Jehová la stikun chʼul-abatetik yuʼun ya yalbeyik te ya yichʼ lajinel te Sodoma sok Gomorra soknix te ya skʼan te ya xlokʼ ta anel sok te sfamiliae. «Te bin utʼil yoquelal ma xlocʼ te Lot» te chʼul-abatetik «la stsacticlambeyic scʼab soc te scʼab te yihnam soc te cheb yantsil-nichʼnab, la yiqʼuic Ioqʼuel ta pueblo, ta scaj te naʼbot yoʼbolil sbahic yuʼun te Jehová» (Génesis 19:16). Te bin la spas te Jehová ya yakʼ kiltik te ya snaʼ ta lek te wokoliletik ya xkʼax ta stojol te j-abatetik yuʼun te jun yoʼtanik ta stojole (Isaías 63:7-9; Santiago 5:11; 2 Pedro 2:9).

5. ¿Bin ya jnoptik ta textoetik jich bitʼil 1 Juan 3:17 ta swenta te snaʼbeyel yoʼbolil sba te yantike?

⁵ Te Jehová ma jaʼuknax ya snaʼ yoʼbolil jbatik, jaʼnix jich ya skʼan te ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba-euk te yantike. Jnop kaʼiytik ta swenta jun ley te la yakʼ ta stojol te nasion Israel. Teme jtul israel-winik ya yakʼ ta majanel stakʼin ya xjuʼ ya yichʼbey jilel jlijk skʼuʼ spakʼ te machʼa la yichʼ te takʼine, jich ya snaʼ te ya sutbot te stakʼine (kʼopona te sjun Éxodo 22:26, 27). Te machʼa ya yakʼ ta majanel te stakʼine yaniwan xjuʼ xtal ta yoʼtan te ya yichʼbey jilel skʼuʼ spakʼ te machʼa la yichʼ te takʼine te jich maʼyuk bin ya slap yuʼun ta ajkʼabal. Jaʼ yuʼun te Jehová la yalbey te israeletik te yakuk snaʼbeyik yoʼbolil sba sok te yakuk sutbeyik te skʼuʼ spakʼ «ta xtibiltay». ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin yuʼun la yichʼ tsʼibayel te ley ini? Jaʼ teme jtul hermano ya skʼan koltayel sok ay bin-utʼil ya xjuʼ kuʼuntik skoltayel, akʼame jpastik (Colosenses 3:12; Santiago 2:15, 16; kʼopona te 1 Juan 3:17).

6. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te naʼbot yoʼbolil sbaik yuʼun Dios te israeletik te la sta smulik ta stojole?

⁶ Te Jehová la snaʼbey yoʼbolil sba te israeletik jaʼnix jich te kʼalal la sta smulik ta stojol. Te Biblia jich ya yal: «Te Jehová te Dios yuʼun te smeʼ stat spisil ora la scʼoponlan ta scuenta te jal-cʼopetic yuʼun, como ay scʼuxul yoʼtan ta stojol te pueblo yuʼun soc te Templo yuʼune» (2 Crónicas 36:15). Jaʼnix jich te joʼotike yame skʼan te ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te machʼatik ma snaʼbeyik sba te Dios te yato xjuʼ ya sujtes yoʼtanik swenta jich ya xkʼotik ta  yamigotak. Te Jehová ma skʼan te ni jtuluk ya xlaj (2 Pedro 3:9). Jaʼ yuʼun te jayebxan kʼajkʼal yato xjuʼ ta pasele kakʼbeytikxan snaʼik te ants winiketik te bin yak ta talel, jich ya xjuʼ ya yichʼik naʼbeyel yoʼbolil sbaik yuʼun te Diose.

7, 8. ¿Bin yuʼun jich la yaʼiy jun familia te naʼbot yoʼbolil sbaik yuʼun te Jehová?

⁷ Ta jkʼajkʼaleltik, bayal Testigoetik jich ya yaʼiyik te yichʼojik naʼbeyel yoʼbolil sbaik yuʼun te Diose. Kiltik te bin kʼax ta jaʼbil 1990 talel te kʼalal jajch stsak sbaik ta kʼop ta skaj tsʼumbalil ta Bosnia. Jtsojb Testigoetik jajchik lokʼel ta Bosnia ta autobus, yakik ta bael ta Serbia. Tey yak ta bael-euk jtul kerem te 12 yaʼbilal te Milan sbiil, sbankil sok te smeʼ state. Spisilik yakik ta bael ta jun mukʼul tsoblej te banti ya yichʼik jaʼ te smeʼ stat te Milan. Tey ta frontera, chaʼoxtul soldadoetik la slokʼesik ta autobús te familia ini ta skaj te yan stsʼumbalik, jaʼukmeto la yakʼik kʼaxel stukel te yantik Testigoetik. Cheb kʼajkʼal ta patil, te oficial yuʼun soldadoetik la skʼopon ta radio te yajwal soldadoetik yuʼun ya sjojkʼoybey bin ya spasbeyik te familiae. Te oficial yuʼun soldadoetik teynax tekʼel ta sitik-a, jich yuʼun spisil la yaʼiyik stojol te bin la sut talel te yajwal soldadoetike, jich la yal: «¡Lokʼeslana sok miltiklana!».

⁸ Kʼalal te oficial yak ta kʼop-a sok te soldadoetik cheb winiketik noptsajik tal ta stojol te familia sok jich la yaltiklanbeyik ta muken: «Testigootik, te hermanoetik te ayik ta bael ta autobus la yalbotik te bin kʼot ta pasele». Tey-abi la yalbeyik te Milan sok te sbankil te moukik ta skarro te hermanoetik yuʼun ya xkʼaxik ta frontera, melel te soldadoetik ma la stabeyik sjun te alaletik banti ya yal banti talemik. Patil jich la yalbeyik te smeʼ stat te Milan: «Te jaʼexe kʼaxanik ta beel ta spat te banti ayik te soldadoetik te ya skanantayik te frontera». Te kʼalal la yaʼiy stojol te Milan ma snaʼ teme ya xtseʼejin o ya x-okʼ yuʼun. Te smeʼ statik jich la sjojkʼoyik: «¿Yanixbal akuyik-a te ya yakʼotik bael te soldadoetike?». Jaʼukmeto te hermanoetik jajchik ta solel ta frontera, manchukme yakik ta ilel yuʼun te soldadoetik jich yilel te ma yakik ta ilel yuʼunike. Spisilik la sta sbaik ta sjejchelul te frontera, jich juʼ bajtʼik jaʼto te banti ya yichʼ pasel te mukʼul tsobleje, ta melel la schʼuunik te aʼiybot skʼopik yuʼun Jehová te bitʼil sok spisil yoʼtanik la skʼanbeyik koltayel. Ta melel, jnaʼojtik te jamal ya yal te Biblia te ma spisiluk-ora skoltayoj lokʼel ta stojol wokolil te j-abatetik yuʼune (Hechos 7:58-60). Jaʼukmeto ta swenta te bin kʼax ta stojolik, te Milan jich ya yal: «Jich la kil te bitʼil te chʼul-abatetik la smakbey sit te soldadoetik sok te la skoltayotik te Jehová» (Salmo 97:10).

9. ¿Bin la spas te Jesús kʼalal la yil te yak ta tʼunel yuʼun te ants winiketike? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo).

⁹ Jaʼnix jich ay bintik ya xjuʼ ya jnoptik ta swenta te ejemplo yuʼun te Jesuse. Kʼalal la yil te ants winiketik te «ay swocolic soc ihquitaybilic hich bin ut’il tuminchijetic te mayuc jcanan yuʼunique», ¿bin yaʼiyel la yaʼiy sba sok bin la spas? «Sts’ujet ta yo’tan la ya’iy» sok «bayel bin hahch ya’be snopic» (Mateo 9:36; kʼopona te sjun Marcos 6:34). Jkʼaxel ma pajal stalel sok te fariseoetik te ma skʼan ya skoltayik machʼauknax ants winik (Mateo 12:9-14; 23:4; Juan 7:49). ¿Jichbal jtaleltik bitʼil te Jesús sok yabal jkʼantik skoltayel sok spisil koʼtantik te machʼatik ya skʼan ya snaʼbeyik sba te Jehovae?

10, 11. ¿Spisilbal-ora ya skʼan ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike? Cholbeya skʼoplal.

¹⁰ ¿Yabal skʼan ya yal-abi te spisil-ora ya skʼan ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike? Maʼuk. Swenta ya xkʼot ta koʼtantik bin yuʼun, kiltik te bin la spas jun buelta te Jehová kʼalal la yil te ma snujpʼuk te ya snaʼbey yoʼbolil sba te yantike. Kʼalal la spas ta mantal te Saúl te akʼa smil te amaleketik sok spisil te chambalametik yuʼunike, te Saúl ma la smil te ajwalil yuʼun Amalec sok te chambalametik te tʼujbilikxane. Jichniwan la snop te yak ta yakʼel ta ilel te la snaʼtiklanbey yoʼbolil sbaik, jaʼukmeto te Jehová la spʼaj jich bitʼil ajwalil yuʼun Israel ta skaj te ma la schʼuun kʼop (1 Samuel 15:3, 9, 15). Te Jehová jaʼ tojil Juez. Ya xjuʼ ya snaʼ  bin ay ta yoʼtan te ants winiketik, jich yuʼun ya snaʼ bin-ora ay machʼa ma snujpʼuk te ya yichʼ naʼbeyel yoʼbolil sbae (Lamentaciones 2:17; Ezequiel 5:11). Nopol ya staix yorail te ya yakʼbey kastigo spisil te machʼatik ma skʼan ya schʼuunbeyik te skʼope (2 Tesalonicenses 1:6-10). Maba yorailukix-abi te ya snaʼbey yoʼbolil sba te machʼatik jich la yil te ya skʼan ya yichʼik lajinele. Ta melel, ya xbajtʼ slajinlan swenta jich ya skoltay sok ya snaʼbey yoʼbolil sba-a te j-abatetik yuʼun te jun yoʼtanik ta stojole.

¹¹ Ta melel, ma kaʼteltikuk yichʼel ta kʼop te Jehová ta swenta te machʼa ya skʼan ya slajin o te machʼa ya skʼan te kuxul ya yijkʼitaye, te kaʼteltike jaʼ te ya jpastik tulan chikan te bantito kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik ta skoltayel ta ora ini te ants winiketik. Jich yuʼun, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike? Kiltik chaʼoxchajpuk te bin ya xjuʼ ya jpastike.

12. Ala jchajpuk bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike.

¹² Jletik bin-utʼil ya xjuʼ ya jkoltaytik yantik ta swenta te bin ya xtuun yuʼunik ta jujun kʼajkʼal. Jun te bin ya yichʼ kʼanbeyel te j-abatetik yuʼun Dios jaʼ te yakuk snaʼbeyik yoʼbolil sba te yermanotakik sok te yantik ants winiketik (Juan 13:34, 35; 1 Pedro 3:8). «Te snaʼbeyel yoʼbolil sba yantik» ya xjuʼ ya skʼan ya yal te «ay machʼa pajal ya xkʼax jwokoltik sok». Jaʼ-abi smakbeyoj skʼoplal te ya skʼan te koʼtantikuk te ya jkoltaytik te machʼatik ayik ta wokole. Jletik bin-utʼil ya xjuʼ ya jkoltaylantik. Jich bitʼil, ya xjuʼ ya jap jbatik yuʼun ay machʼa ya jkoltaytik ta sna o yuʼun ay bin ya xlokʼ jmanbeytik te ya xtuun yuʼune (Mateo 7:12).

13. ¿Bin-utʼil te j-abatetik yuʼun Dios ya snaʼbeyik yoʼbolil sba yantik kʼalal ay ya xkʼax tulan yikʼal jaʼal o yantikxan?

¹³ Kakʼtik koltayel te banti ay kʼaxem wokolil. Bayal hermanoetik ya yakʼbeyik yil te ya snaʼbeyik yoʼbolil sba te machʼatik staojik wokolil ta skaj yikʼal jaʼal o yantikxan. Te j-abatetik yuʼun te Jehová naʼbil sbaik te ya xkoltaywanik te kʼalal ay jich ya xkʼax wokolile (1 Pedro 2:17). Jtul hermana ta Japón nainem-a te banti jkʼaxel jin jilel ta skaj tulan nijkʼel sok te tsunami ta jaʼbil 2011. Te hermana la yal te akʼbot bayal smukʼul yoʼtan sok la sta yip yoʼtan kʼalal la yil te bayal hermanoetik te bayuk banti talemik teynix ta Japón sok yantik te talemik ta yan nasionetik te sok skʼanojel yoʼtanik yakik ta schaʼpasel naetik sok sNail Tsoblejetik. Jich la yal: «Spisil te bin la kil la yakʼbon jnaʼ te  kʼuxotik ta yoʼtan te Jehová sok te pajalnax ya jkanantay jbatik te bitʼil Testigootik yuʼun Jehová. Bayal hermanoetik ta swolol Balumilal yakik ta skʼoponel Dios ta jtojolkotik».

14. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jkoltaytik te meʼel mamaletik sok te jchameletike?

¹⁴ Jkoltaytik te meʼel mamaletik sok te jchameletik. Te kʼalal ay machʼa ya kiltik te yak ta wokol ta skaj te ayix bayal yaʼbilal o ay ta chamel ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba. Ya jkʼanbeytik te Jehová te akʼa talukix te Ajwalinel o Wentainel yuʼun swenta jich ya slajin te chamel sok te meʼel mamalubel. Te bitʼil yakotik ta smaliyele ya jpastik chikan te bantito kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik ta skoltayel te machʼa ya skʼanik koltayele. Jtul winik te ya stsʼibay junetik la yal te bin kʼot ta stojol te smeʼ te tsakbil ta chamel te Alzheimer sbiil. Jun buelta la schuxtay sba sok la stsaʼtay sba. Te kʼalal yak ta spasel tulan yuʼun ya skus te banti la yatin yabakule kʼot chaʼtul hermanaetik te yanix yulaʼtayik-ae. Kʼalal la yilik te bin staoj te antse la sjojkʼoybeyik teme ya skʼan te ya xkoltayot yuʼunike. Te ants jich la yal: «Mero ya jkʼex pero ya jkʼan te ya akoltayonike». Jich yuʼun la skoltayik, la spasbeyik yuchʼ te sok kʼopojik jilel sok. Te yal te antse bayal la yal wokol yuʼun sok la yal te ya spas ta skuxlejalik te bin ya scholik ta nanatik te Testigoetike. ¿Yabal stij koʼtantik te snaʼbeyel yoʼbolil sba te meʼel mamaletik sok te jchameletik ta spasel te bantito kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik ta skoltaylanele? (Filipenses 2:3, 4).

15. ¿Bin yuʼun jaʼ koltayel ya xkʼot ta stojol yantik te scholel skʼop Diose?

¹⁵ Jkoltaytik te ants winiketik ta snaʼbeyel sba te Jehová. Ta jkʼajkʼaleltik te ants winiketik bayal swokolik sok bayal bin ya smel yoʼtanik yuʼun. Te bin lekxan ya xjuʼ ya jpastik ta stojolike jaʼ te ya jkoltaylantik ta snaʼbeyel sba te Diose sok te ya kakʼbeytik snaʼik bin ya spas te Ajwalinel o Wentainel yuʼun ta stojol te ants winiketike. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya jkoltaytik yuʼun ya xkʼot ta yoʼtanik te jaʼ lekxan te ya schʼuunbeyik te mantaliletik yuʼun te Diose (Isaías 48:17, 18). Ta swenta te scholel skʼop Dios ya xjuʼ ya kichʼtik ta mukʼ te Dios sok ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te ants winiketike. ¿Yabal xjuʼ te ya jpastikxan tulan ta scholel te skʼop Diose? (1 Timoteo 2:3, 4).

16. ¿Bintik lek ya jtatik teme ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike?

¹⁶ Te machʼatik ya yilbeyik skʼoplal te bin-utʼil ya x-aʼtej jpensartik ya yalik te ma mero ya stsakotik chamel sok leknax ya kil jbatik sok yantik teme ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike. Kʼalal ya jkoltaytik te machʼatik ayik ta wokole tseʼelxan koʼtantik sok leknax te bin ya jnoptike, ma jtukel ya kaʼiy jbatik sok maʼyuk bayal bin ma lek skʼoplal ya xtal ta jpensartik. Ta melel bayal bin lek ya jtatik kʼalal ya jnaʼbeytik yoʼbolil sba te yantike (Efesios 4:31, 32). Teme kʼux ta koʼtantik te yantik sok ya jletik bin-utʼil ya jkoltaylantik maʼyuk bin chopol ya yalbotik koʼtantik, melel ya jnaʼtik te yakotik ta spasel te bin ya skʼan te Jehová. Jich lekxan jtaleltik ya xkʼootik bitʼil meʼil tatil, mamlalil sok amigo. Jaʼnix jich te machʼatik jich stalelik te ya snaʼbeyik yoʼbolil sba yantik jteb ma spisiluk-ora ya yichʼik koltayel te kʼalal ayik ta wokol-euke (kʼopona te sjun Mateo 5:7; Lucas 6:38).

17. ¿Bin yuʼun ya akʼan ya awakʼ ta ilel te ya anaʼbey yoʼbolil sba te yantike?

¹⁷ Ta melel, ma jaʼuknax ay machʼatik ya jnaʼbeytik yoʼbolil sbaik swenta ay bintik lek ya jtatik yuʼun. Te bin mukʼxan skʼoplal ya jpastik yuʼune jaʼ te ya jkʼan ya jnopbeytik stalel te Jehová sok te ya kalbeytik yutsil skʼoplal te jaʼ te machʼa talem ta stojol te kʼuxul-oʼtanil sok te snaʼbeyel yoʼbolil sba te yantike (Proverbios 14:31). Jaʼ yuʼun jpastik tulan ta skʼayinbeyel te tojil ejemplo yuʼune. Jich nopolxan ya x-ayinotik ta stojol te kermanotaktik sok lekxan ya kil jbatik sok te machʼatik ayik ta joyobaltike (Gálatas 6:10; 1 Juan 4:16).