1. Ta patil te la yichʼ kontrainel Dios ta Edén, ¿bin-utʼil te Jehová la yakʼbey yip sok smukʼul yoʼtanik te yal snichʼnab te Adán sok te Eva?

TE Jehová jaʼ Dios te ya yakʼ mukʼul oʼtanil. Jich yakʼoj ta ilel jaʼto tal te kʼalal yal ta mulil te sbabial jmeʼ jtatik te ma tojil ants winik kʼootik yuʼun ta jpisiltike. Kʼalal la yichʼ kontrainel Dios ta Edén, ta oranax la yakʼ te albilkʼop ya jtatik ta Génesis 3:15 te ya yakʼbey smukʼul yoʼtan te yal snichʼnab te Adán sok te Eva te kʼalal ya yichʼbeyik swentaile. Te Jehová la yakʼ ta naʼel te ya xkʼot skʼajkʼalel te ya yichʼ lajinel te Satanás soknix spisil te chopol yaʼtele (1 Juan 3:8; Apocalipsis 12:9).

2. ¿Bin-utʼil te Jehová la yakʼbey yip yoʼtan te Noé?

² Kʼalal kuxin te Noé, jaʼnax stukel la yichʼ ta mukʼ Dios sok te sfamilia, melel jkʼaxel maʼyuk ta yoʼtanik Dios te ants winiketik. Kʼalal te Noé la yil te ay ants winiketik ta bayuk te kʼax chopolik sok te ya spasik biluk ta chajp mulil ta sbakʼetalik, chebaj yoʼtan te jichuke (Génesis 6:4, 5, 11; Judas 6). Pero te Jehová la yakʼbey yip yoʼtan swenta jun yoʼtan ya yakʼ sba ta stojol (Génesis 6:9). La yalbey te  Noé te ya slajin spisil te chopol ants winiketik sok la yalbey te bin ya skʼan ya spas yuʼun ya xkol jilel sok te sfamilia (Génesis 6:13-18). Ya jnaʼtik te la sta yip yoʼtan yuʼun te Noé.

3. ¿Bin-utʼil te Jehová la yakʼbey yip yoʼtan te Josué? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo).

³ Bayal jaʼbil ta patil te Josué akʼbot mukʼul aʼtelil, jaʼ te ya swol ochel te israeletik ta Kʼinal te albil skʼoplal ya yichʼike. Swenta ya xkʼot ta pasel yuʼun ya skʼan te ya stsal te nasionetik te nainemik tey-a te chapalik ta lek ta yakʼel guerra. Te Jehová snaʼoj te bayal bin ya smel yoʼtan yuʼun te Josué. Jaʼ yuʼun, la stikun te Moisés yuʼun ya yakʼbey yip yoʼtan. Te Jehová jich la yalbey te Moisés: «Pasa ta mandar te Josue, aʼbeya smucʼul yoʼtan soc yip yoʼtan, como ha ya yicʼ bahel te pueblo ini soc ha ya yaʼbe yichʼic te qʼuinal yac awil yoʼtic» (Deuteronomio 3:28). Jaʼnix te Jehová la yakʼbey yip yoʼtan-euk te Josué, la yalbey: «Ilawil, ya jpasat ta mandar te acʼa me fuersa soc ayuc me yip awoʼtan; ma me xiwat soc ma me xpehcʼaj awoʼtan, como te Jehová te Dios awuʼun ya me sjoquinat bayuc ya xbahat» (Josué 1:1, 9).

4, 5. 1) ¿Bin-utʼil te Jehová la yakʼbey smukʼul yoʼtan te lum yuʼun ta namey? 2) ¿Bin-utʼil te Jehová la yakʼbey smukʼul yoʼtan te sNichʼane?

⁴ Te Jehová ma jaʼuknax la yakʼbey yip yoʼtan chaʼoxtul j-abatetik yuʼun, la yakʼbey yip yoʼtan-euk spisil te lum yuʼune. Jich bitʼil, snaʼoj te ya skʼan smukʼul yoʼtan te judioetik kʼalal ayik ta mosoinel ta Babilonia, jaʼ yuʼun jich la yal ta stojolik: «Ma me xiwat, como joquinejat; ma me xamel awoʼtan, como hoʼon te Dioson awuʼune; ya caʼbat awip, ya jcoltayat, ya jtsacat ta jwaʼel-cʼab te ya xtsalawane» (Isaías 41:10). Te sbabial jchʼuunjeletik jich ay ta yoʼtanik-euk, te joʼotike jaʼnix jich ay ta koʼtantik (kʼopona te 2 Corintios 1:3, 4).

⁵ Te Jehová jaʼnix jich la yakʼbey yip yoʼtan te sNichʼan. Kʼalal la yichʼ jaʼ te Jesús la yaʼiy stojol te chiknaj kʼop ta chʼulchan te jich la yal: «Ha Jnichʼan ini te cʼux ta coʼtan, te bayel yutsil coʼtan ta stojol» (Mateo 3:17). Ta melel, akʼbot yip yoʼtan yuʼun ta spasel te aʼtelil akʼbot yuʼun te sTate.

6. ¿Bin ya stij koʼtantik ta spasel te lokʼombakʼop yuʼun te talentoetik?

⁶ Te Jesús la skʼayinbey stalel te sTate. Kiltik junuk ejemplo. Kʼalal la yalbey skʼoplal te lokʼombakʼop yuʼun te talentoetik, la stijbey yoʼtan te jnopojeletik yuʼun te junuk yoʼtanik ya x-abatinik ta stojol Jehová. Te yajwal talentoetik ta lokʼombakʼop, la yichʼ ta mukʼ te jujuntul j-abatetik yuʼun te kʼalal jich la yal ta stojolik: «Lec ay, lequil aʼbatat te jun awoʼtan ta jtojol; jun awoʼtan la acuentahin te bin jteb nax, ya caʼbat acuentahin bayel. Laʼ, ochan, mulana te utsilal yuʼun te awajwal» (Mateo 25:21, 23).

7. 1) ¿Bin-utʼil te Jesús la yakʼbey yip yoʼtan te jpuk-kʼopetik yuʼune? 2) ¿Bin-utʼil la yakʼbey smukʼul yoʼtan te Pedro?

⁷ Te Jesús spisil-ora la yakʼbey yip yoʼtan te jpuk-kʼopetik yuʼun, manchukme ay bintik ya spasik te ya smel yoʼtan yuʼune. Jich bitʼil, ay baeltik la sten sbaik ta kʼop ta swenta machʼa-a te mukʼxan skʼoplale. Pero te Jesús sok slamalil yoʼtan la sjultesbey ta yoʼtanik te pekʼeluk ya yakʼ sbaik sok te ya yakʼ sbaik ta abatinel ta stojol te yantike, ma jaʼuk te patron ya xkʼotike (Lucas 22:24-26). Te Pedro jaʼ bayalxan buelta la spas te bin ma lekuk te la smel yoʼtan yuʼun te Jesús (Mateo 16:21-23; 26:31-35, 75). Pero te Jesús ma la spʼaj yuʼun, la yakʼbey smukʼul yoʼtan sok la yakʼbey ta swenta yakʼbeyel yip yoʼtan te yantik jchʼuunjeletike (Juan 21:16).

8. ¿Bin la yal te Ezequías ta smukʼubtesbeyel yoʼtanik te kapitanetik yuʼun guerra sok te yajwal te lum Judá?

⁸ Kʼalal mato xtal ta Balumilal-a te Jesús sok te mato xyakʼ ta ilel-a te tojil ejemplo, te  j-abatetik yuʼun Dios te jun yoʼtanik ta stojol, kʼoem lek ta yoʼtanik te mukʼ skʼoplal te ya smukʼubtesbeyik yoʼtan te yantike. Akʼa kiltik te bin la spas te ajwalil Ezequías. Kʼalal te asiriaetik la skontrainik te Judá, la stsobtiklan tal te kapitanetik yuʼun guerra sok te yajwal te lum, la yaltiklanbey chaʼoxpʼal kʼopetik te mukʼub kʼinal yaʼiyik yuʼun (kʼopona te 2 Crónicas 32:6-8).

9. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te Job ta swenta yakʼel mukʼul oʼtanil?

⁹ Ta ora ini kiltik bin kʼot ta stojol te Job. Te Job mero smeloj yoʼtan-a, pero te machʼatik talik ta yakʼbeyel smukʼul yoʼtan maba lekil jmukʼubtesej kʼinal kʼotik ta stojol, jaʼnax la yalbeyik te bin kʼux kʼot ta yoʼtan. Manchukme jich albot te Job la yakʼtiklanbey snop bin-utʼil ya xjuʼ ya yakʼbeyik smukʼul yoʼtan te yantike. La yaltiklanbey te jaʼuk tal ta yakʼel mukʼul oʼtanil sok te jaʼuk yakik ta kʼaxel ta wokole ya yaltiklanbey kʼopetik te ya sta smukʼul yoʼtanik sok te lek ya yaʼiy sbaik yuʼune (Job 16:1-5). Ta slajibal te Eliú sok te Jehová la yakʼbeyik smukʼul yoʼtan te Job (Job 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10).

10, 11. 1) ¿Bin yuʼun la skʼan akʼbeyel smukʼul yoʼtan sok yip yoʼtan te yantsil nichʼan te Jefté? 2) ¿Machʼatik snujpʼ te ya kutsil kʼoptaytik sok te ya kakʼbeytik yip yoʼtanik ta ora ini?

¹⁰ Jaʼnix jich te yantsil nichʼan te Jefté la skʼan akʼbeyel smukʼul yoʼtan. Te Jefté ya xbajtʼ stsak sba ta guerra sok te amonetik. Jaʼ yuʼun la yalbey ta jamal te Jehová teme ya xkoltayot yuʼun ta stsalel te amonetik, ya yakʼ ta abatinel ta stojol ta nailpakʼ templo te machʼa nail ya xlokʼ ta tael yuʼun te kʼalal ya sujt tal ta guerra. Te machʼa lokʼ ta tael yuʼun te kʼalal yakʼojix tsalaw-ae jaʼ te yantsil nichʼane. La smel yoʼtan yuʼun te Jefté, melel maʼyuk yan snichʼan. Pero la skʼotes ta pasel te skʼope, la yakʼ bael ta Silo yuʼun ya x-abatin ta nailpakʼ templo te jayeb kʼajkʼal ya xkuxine (Jueces 11:30-35).

¹¹ Tulan la yaʼiy te Jefté, pero jaʼniwan tulanxan la yaʼiy te yantsil nichʼane. Manchukme jich-abi, te achʼixe la skʼan skʼotes ta pasel te bin yaloj ta jamal te state (Jueces 11:36, 37). Maba ya xnujpun yuʼun, ma sta yal, ya xtupʼ sbiil te state sok maʼyuk machʼa ya yichʼ jilel te bin ay yuʼun te state. Chikan ta ilel te ya skʼan akʼbeyel smukʼul yoʼtane. Te Biblia jich ya yal: «Ha yuʼun ha costumbre cʼoht ta Israel te chaneb cʼahcʼal ta jujun haʼbil ya xbahtic te achʼixetic ta yoqʼuetayel te yantsil-nichʼan Jefté, te galaad-achʼixe» (Jueces 11:39, 40). Ta ora ini te j-abatetik yuʼun Dios te maba nujpunemik sok te ya yoʼtantayik spasel «te bintic yuʼun te Cajwaltic» snujpʼ te ya kutsil kʼoptaytik sok te ya kakʼbeytik yip yoʼtanike (1 Corintios 7:32-35).

12, 13. ¿Bin-utʼil te Pedro la yakʼbey yip yoʼtan te yermanotak?

¹² Te kʼalal junxanix ajkʼabal ya xlaj-a te Jesús, jich la yalbey te jpuk-kʼop Pedro: «Simón, Simón, la scʼanexix te Satanás yuʼun ya yicʼayex hich te bin utʼil trigo; pero la jcʼambeyix Dios te manchuc ya xchʼay schʼuhunel awoʼtan; soc cʼalal suhtematix tal a, aʼbeya yichʼ yip yoʼtan te awermanotaque» (Lucas 22:31, 32).

¹³ Te jpuk-kʼop Pedro jaʼ jtul te machʼa kʼot ta yoyal te kongregasion ta sbabial siglo (Gálatas 2:9). Kʼalal te Pedro la yakʼ ta ilel ta pentecostés sok ta patilxan bael te ma xiw yoʼtane, la sta yip yoʼtanik yuʼun te yermanotak. Te kʼalal bayalix jaʼbil yak ta abatinel ta stojol te Jehová sok te nopol ya xlajix-a, jich la stsʼibay ta stojol te yermanotak: «La jtsʼihbabeyex chaʼoxpʼahl cʼop yuʼun ya caʼbeyex yip awoʼtanic soc yuʼun ya cal ta testigo-cʼop te ha te smelelil yutsil yoʼtan Dios ini, te jun awoʼtanic ta stojol» (1 Pedro 5:12). Te kartaetik la stsʼibay te Pedro yakʼojbey smukʼul  yoʼtan te jchʼuunjeletik te jayeb jaʼbil kʼaxeme. Ta kʼajkʼal ini jaʼnix jich ya xtuun kuʼuntik te mukʼul oʼtanil ya jtatik tey-a jich bitʼil yakotik ta smaliyel te ya xkʼot ta pasel te bintik yaloj ta jamal Jehová te ya spase (2 Pedro 3:13).

14, 15. Te libroetik la stsʼibay te jpuk-kʼop Juan, ¿bin yuʼun yakʼojbey yip yoʼtan te j-abatetik yuʼun Dios te jayeb jaʼbil kʼaxeme?

¹⁴ Te jpuk-kʼop Juan jaʼnix jich kʼot ta yoyal te kongregasion ta sbabial siglo. Te bin kʼax tʼujbil la schol ta swenta te yaʼtel te Jesús yakʼojbey yip yoʼtan te j-abatetik yuʼun Dios ta spisil te jayeb jaʼbil kʼaxeme jaʼto kʼalal ta ora ini. Jich bitʼil, jaʼnax te libro la stsʼibay te Juan ya yakʼ ta naʼel te la yal Jesús te ya yichʼ naʼel machʼatik-a te smelelil jnopojeletik ta swenta te kʼux ya yaʼiy sbaike (kʼopona te sjun Juan 13:34, 35).

¹⁵ Te oxeb kartaetik la stsʼibay te Juan bayal bin kʼax tulan skʼoplal ya yakʼ jnoptik. Jich bitʼil, teme ay bin chopol ya jpastik sok jkʼaxel ma lek ya kaʼiy jbatik yuʼun, ¿mabal jichuk te ya smukʼubtes kʼinal kaʼiytik kʼalal ya jkʼopontik tey-a te «ya spocbotic loqʼuel spisil jmultic te schʼichʼel Jesús»? (1 Juan 1:7). Sok teme ya yalulanbotik koʼtantik te bin ma lek jpasojtike, ¿mabal jichuk te lek kʼinal ya kaʼiytik kʼalal jich ya jkʼopontik tey-a: «Ha cʼax mucʼ te Dios te bin utʼil te coʼtantic»? (1 Juan 3:20). Jaʼnax stukel te Juan la stsʼibay te «jaʼ Jcʼuxul-oʼtanil stuquel te Diose» (1 Juan 4:8, XCD; 4:16). Jaʼnix jich ta schebal sok ta yoxebal karta lek skʼoplal la yalbey te jchʼuunjeletik te jun yoʼtan yakʼoj sbaik ta swenta te smelelil kʼope (2 Juan 4; 3 Juan 3, 4).

16, 17. ¿Bin-utʼil te jpuk-kʼop Pablo la yakʼbey yip yoʼtan te sbabial jchʼuunjeletike?

¹⁶ Te jpuk-kʼop te la yakʼbeyxan yip yoʼtan te yantik jchʼuunjeletik jaʼniwan te Pablo. Te kʼalal jajch te kongregasion ta sbabial siglo jich yilel te jteb ma spisiluk te jpuk-kʼopetik ayinik ta Jerusalén, te banti ay te jtsojb jwolwanejetik  (Hechos 8:14; 15:2). Te jchʼuunjeletik ta Judea ya scholbeyik yaʼiy skʼoplal Cristo te ants winiketik te schʼuunejik te jaʼnax ay jtul Dios, melel jich snopojik ta relijion judía. Yan stukel te jpuk-kʼop Pablo akʼbot snaʼ yuʼun te chʼul espiritu te jaʼuk ya xbajtʼ scholbey yaʼiy skʼop Dios te ants winiketik ta Grecia sok ta Roma te ya yichʼik ta mukʼ bayal diosetik (Gálatas 2:7-9; 1 Timoteo 2:7).

¹⁷ Te Pablo la sbeentay spamal skʼinal Turquía te jich sbiil yoʼtik, jaʼnix jich bajtʼ ta Grecia, ta Italia sok la sjachtiklan kongregasionetik ta swenta te machʼatik maba judioik. Te yachʼil jchʼuunjeletik-abi ya skʼan ya yichʼik bayal yip yoʼtanik, melel ya yichʼik nutsel yuʼun te machʼatik slumaliknix (1 Tesalonicenses 2:14). Ta karta la stsʼibay te Pablo ta jaʼbil 50 ta stojol te yachʼil kongregasion yuʼun Tesalónica, jich la yalbey te hermanoetike: «Spisil ora ya calbecotic wocol Dios ta acuentahic ta apisilic, ya jnaʼexcotic ta stojol Dios te jujun buelta ya jcʼoponcotic te Diose. Spisil ora ya jnaʼexcotic ta stojol te Jtatic Dios yuʼun te awaʼtelic yac apasic ta scuenta schʼuhunel awoʼtanic, te awaʼtelic ta scuenta scʼuxul awoʼtanic, soc te ay yip awoʼtanic» (1 Tesalonicenses 1:2, 3). Jaʼnix jich la yakʼtiklanbey te mantalil ini: «Ha yuʼun talel cʼaxel me xamucʼubtesbe aba qʼuinal awaʼiyic soc talel cʼaxel me xawaʼbe aba yip awoʼtanic» (1 Tesalonicenses 5:11).

18. ¿Bin-utʼil te jtsojb jwolwanejetik la yakʼbey yip yoʼtan te Felipe?

¹⁸ Ta sbabial siglo te Jehová la stuuntes te jtsojb jwolwanejetik ta yakʼbeyel yip yoʼtan te jchʼuunjeletik soknix te machʼatik ya swentainik te jujun kongregasione. Kʼalal te Felipe la scholbey skʼoplal Cristo te samaritanoetik akʼbot koltayel yuʼun te jtsojb jwolwanejetike. La yichʼ tikunel te Pedro sok te Juan te ay yaʼtelik ta jtsojb jwolwanejetik yuʼun ya skʼanbeyik Jehová te yakuk yakʼbey schʼul espiritu te achʼ jchʼuunjeletike (Hechos 8:5, 14-17). Jichniwan te akʼbot bayal yip yoʼtan yuʼun te Felipe soknix te achʼ jchʼuunjeletike.

19. ¿Bin yaʼiyel la yaʼiy sbaik te sbabial jchʼuunjeletik te kʼalal kʼot ta stojolik te karta la stikun te jtsob jwolwanejetike?

¹⁹ Ta patil bael la yichʼ jojkʼoybeyel te jtsojb jwolwanejetik teme ya skʼan ya yichʼik circuncisión te jchʼuunjeletik te ma judioik jich bitʼil ya xpasot ta mantal te judioetik ta ley yuʼun Moisés (Hechos 15:1, 2). Te jtsojb jwolwanejetik la skʼanbeyik schʼul espiritu te Dios sok la yilik ta lek bin ya yal ta smelelil te sJun Diose, jich la staik ta nopel te ma puersaukix te ya yichʼik circuncisión. Swenta ya snaʼik-a te kongregasionetik te bin la staik ta nopele, la stsʼibayik jun karta sok ay machʼatik la stikunik ta spukel ta kongregasionetik. Kʼalal la skʼoponik te jchʼuunjeletik «mero tseʼel yoʼtanic yuʼun te smucʼul yoʼtanic aʼbotic yuʼune» (Hechos 15:27-32).

20. 1) ¿Bin-utʼil te Jtsojb Jwolwanejetik ya yakʼbey yip yoʼtan spisil te hermanoetik ta swolol Balumilal ta ora ini? 2) ¿Bin ya kiltik ta yan articulo?

²⁰ Ta ora ini te Jtsojb Jwolwanejetik yuʼun te Testigoetik ya yakʼbey yip yoʼtan te machʼatik ayik ta Betel, te yantik hermanoetik te yakʼoj sbaik ta abatinel ta stojol Dios ta spisil-ora, jaʼnix jich ya yakʼbey smukʼul yoʼtan spisil te hermanoetik ta swolol Balumilal. Jichnix bitʼil ta sbabial siglo, jpisiltik tseʼel koʼtantik yuʼun te ya yakʼbotik smukʼul koʼtantike. Ta jaʼbil 2015, te Jtsob Jwolwanejetik la slokʼesik te foyeto Jehová desea que vuelva yuʼun ya stijbey yoʼtan spisil te machʼatik yijkʼitayojik te kongregasion te yakuk sujtik tale. Pero, ¿jaʼnaxbal te machʼatik ya swentainik te aʼtelil ya skʼan ya skʼayinbeyik stalel te Jehová sok te ya yakʼik mukʼul oʼtanile? Yame kiltik ta yan articulo.