1. ¿Bin albilkʼop la yal te Isaías ta swenta te Jesús, sok bin yuʼun ya yakʼ smukʼul koʼtantik?

TE J-ALWANEJ Isaías jich la yal ta swenta te Jesús: «Ma haʼuc ya schahpan yuʼun te bin ya yil ta sit, ma haʼuc ya schahpan yuʼun te bin ya yaʼiy ta schiquin; ha toj ya schahpan te pobrehetic» (Is. 11:3, 4). Mero ya yakʼ smukʼul koʼtantik-abi, melel kuxulotik ta balumilal te banti bayal bintik ma lekuk ya yichʼ nopel ta stojol te yantike. Jpisiltik koʼtantik te ya xkʼotix yorail te ya yichʼotik ta kʼop te tojil Juez Jesús te ma jaʼuk ya yichʼotik ta kʼop yuʼun te bin chikan ta ilele.

2. ¿Bin mantalil la yakʼbotik te Jesús, sok bin ya kiltik ta articulo ini?

² Ta jujun kʼajkʼal ay bin ya kaltik o ya jnoptik ta stojol te yantik ta swenta te bin yilelike. Pero ta skaj te jmulawilotike, ma xjuʼ te stojiluk bin ya jnoptik ta stojol yantik jich bitʼil ya spas te Jesuse. Jaʼ ora ya jchʼuuntik te bin chikan ta ilele. Manchukme jich jtaleltik, te Jesús jich la spasotik ta mantal kʼalal kʼax ta Balumilal: «Maʼ me xnahilij awehic yuʼun te bin yac awiliqué. Nahil xanaʼbeyic scuentahil ta lec [...] te bin yac ameltzaʼaniqué» (Juan 7:24, YT). Chikan ta ilel te jaʼ ya skʼan te Jesús te ya jtʼunbeytik stalel, ma jaʼuk te ay bin ya x-och jnoptik ta stojol yantik jaʼnax yuʼun te bin yilelike. Ta articulo ini yame kiltik oxchajp skʼoplal te ya xjuʼ ay bin ya yakʼ jnoptik ta stojol  yantik, jaʼ te stsʼumbalik o snasionik, teme ay stakʼinik o maʼuk sok jayeb yaʼbilalik. Ta jujunchajp, yame kiltik bael bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya jtʼuntik te mantalil la yal te Jesuse.

3, 4. 1) ¿Bin yuʼun jelon te bin ya snop te jpuk-kʼop Pedro ta stojol te jyanlumetike? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo). 2) ¿Bin yachʼil smelelil akʼbot snop yuʼun Jehová te Pedroe?

³ Jnop kaʼiytik spisil te bin la snop te jpuk-kʼop Pedro kʼalal albot te akʼa bajtʼuk ta Cesarea ta sna jtul jyanlum winik te Cornelio sbiil (Hech. 10:17-29). Te Pedro jichnix bitʼil te yantik judioetik ta skʼajkʼale, la yichʼ nojptesel ta yalalilto te boloben skʼoplalik te jyanlumetike. Pero te Pedro ay bintik kʼot ta stojol te jelon yuʼun te bin ya snop ta stojol te jyanlumetike. Kiltik jun ejemplo, jun buelta akʼbot yil najalsitil yuʼun te Diose (Hech. 10:9-16). Ay bin la yil ko tal te jich yilel bitʼil mukʼul sábana te nojel ta chambalametik te boloben skʼoplal sok la yaʼiy te ay machʼa kʼopoj tal ta chʼulchan te albot yuʼun te akʼa smil sweʼ te chambalametike. Te Pedro ma la schʼuun spasel. Jaʼ yuʼun jich albot: «Te bintic lecuben scʼoblal yuʼun Dios, ma xawal te ma lecuc». Kʼalal te Pedro laj yilbel te najalsitil, ma snaʼ bin ya spas sok ma xkʼot ta yoʼtan te bin la yaʼiy stojole. Jaʼnix ta yorail kʼotik winiketik ta stojol te Pedro te tikunbilik tal yuʼun te Cornelio. Te Pedro la schʼuun te bin akʼbot snaʼ yuʼun te chʼul espiritu, bajtʼ sok te winiketik ta sna te Cornelio.

⁴ Te judioetik jkʼaxel maba ya stekʼbeyik sna te jyanlumetike. Jich yuʼun, te jaʼuknax la yichʼ ta wenta te Pedro te jaʼ jyanlum te Cornelio ma bajtʼ ta sna te jichuke. ¿Bin yuʼun bajtʼ-abi? Jaʼ ta swenta te bin la yil ta najalsitil sok la stʼun te tojobtesel akʼbot yuʼun te chʼul espiritu. Te kʼalal laj yoʼtan ta yaʼiyel te bin la yal te Cornelio, mero tijbot yoʼtan yuʼun te Pedro te jich la yal ta swenta chʼul espiritu: «La jnaʼix te mayuc machʼa nax tsahbil yuʼun Dios, ta spisil nacionetic lec yoʼtan yuʼun te machʼa yichʼoj ta mucʼ soc te toj bin ya spas» (Hech. 10:34, 35). Te bin yachʼil akʼbot snaʼ yuʼun Jehová te Pedroe ay bin ya stijbey yoʼtan ta spasel spisil te j-abatetik yuʼun Dios ta patil bael. ¿Bin-utʼil-a?

5. 1) ¿Bin ya skʼan Jehová te kʼotuk ta koʼtantik te j-abatotik yuʼune? 2) Manchukme ya jnaʼtik te maʼyuk machʼanax tsabil yuʼun te Diose, ¿binwan ya jpastik?

⁵ Ta swenta te jpuk-kʼop Pedro te Jehová la skoltay te j-abatetik yuʼun te akʼa kʼotuk ta yoʼtanik te maʼyuk machʼanax tsabil yuʼun. Ay skʼoplal ta yoʼtan spisil te ants winiketik, manchukme yan stsʼumbalik, spuebloik, snasionik o skʼopik. Ya yikʼ ta stojol chikan machʼa winikil o antsil te ya x-ichʼot ta mukʼ yuʼun sok te ya spas te bin stojil ta pasele (Gál. 3:26-28; Apoc. 7:9, 10). Ta melel, te j-batetik yuʼun Dios jnaʼojtik te yuʼun-nix jich-a sok ya kaltik te maʼyuk machʼanax tsabil kuʼuntike. Pero, teme ay pʼajaw ta yoʼtan te jtsʼumbaltik o ta jfamiliatik te banti chʼiotike, jichniwan te ayto bin-utʼil ya jpʼajtik te yantike. Te Pedro te kʼot ta stojol skoltayel te yantik te maʼyuk machʼanax tsabil yuʼun te Diose, la yakʼ ta ilel ta patil bael te ayto bin maba lek ya snop ta stojol te yantike (Gál. 2:11-14). Jich yuʼun, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya jpastik te mantalil la yakʼ te Jesús te manchuk ya xnailij ketik yuʼun te bin ya kiltik ta stojol te yantike?

6. 1) ¿Bin ya skoltayotik ta slokʼesel ta jkʼaxel te pʼajaw ta koʼtantik? 2) ¿Bin la yakʼ ta naʼel te bin la stsʼibay bael ta Betel jtul hermano?

⁶ Swenta ya jtatik ta ilel teme ayto pʼajaw ta koʼtantik ya skʼan ya kiltik teme pajal te jtaleltik sok te bin ya yal te sKʼop Diose (Sal. 119:105). Jaʼnix jich ya xjuʼ ya jojkʼoybeytik jtuluk kamigotik te ya xjuʼ ya skoltayotik ta smelelil teme ayto pʼajaw ta koʼtantik ya yile (Gál. 2:11, 14). Jichniwan te mero nainem ta koʼtantik te pʼajaw te ma jtatik ta ilel te joʼotike. Kiltik te ejemplo yuʼun jtul hermano te yichʼoj tulan yaʼtel ta organisasion, ay bin la yal bael ta Betel ta swenta jtul hermano sok yinam te jun yoʼtanik yakik ta abatinel ta stojol Dios ta  spisil-ora. Te stsʼumbal te smamlal te hermana maʼyuk tsobol yajwal sok maba lek ilbil yuʼun bayal ants winiketik. Te hermano te ay bin la stsʼibay baele, jich yilel te ma staoj ta ilel-a te ay bin ma lekuk ya snop-euk ta stojol te tsʼumbalil-abi. Manchukme ay bayal bin lek la stsʼibay ta swenta te smamlal te hermana, ta slajibal jich la yal: «Manchukme jaʼ [stsʼumbal ini], ta swenta te lek stalel sok te lek skuxlejale ya staik ta ilel te yantik teme ay machʼa [jaʼ stsʼumbal ini] ma skʼan ya yal te boloben sok te pekʼel skʼoplal jich bitʼil bayal machʼatik jaʼnix stsʼumbalike». ¿Kʼotbal ta koʼtantik bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo ini? Jaʼ te chikan bin kʼateltik ta lum yuʼun te Diose ya skʼan te ya jtsajtay kiltik ta lek bin-utʼil ayotik sok te ya jkʼanbeytik yantik te ya skoltayotik ta stael ta ilel teme ayto jtebuk pʼajaw ta koʼtantik. ¿Binxan ya xjuʼ ya jpastik?

7. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te jamoj koʼtantik ta stojol yantik?

⁷ Teme ya jamtik ta lek koʼtantik ta stojol yantik, te skʼuxul koʼtantik ya sten lokʼel te pʼajawe (2 Cor. 6:11-13). Jich yuʼun jojkʼoybey jbatik: «¿Jaʼnaxbal kʼayemotik ta sjokinel te machʼatik pajal jkʼoptik, pajal jtsʼumbaltik o jnasiontik soke?». Teme jiche, jpastik tulan ta sjokinel-euk machʼatik yan banti talemik sok te yan yilel skuxlejalik. ¿Jaxan teme ya jokintik ta scholel skʼop Dios, ya kikʼtik ta weʼel uchʼel ta jnatik o ya kikʼtik ta sjokinel yantik hermanoetik? (Hech. 16:14, 15). Teme jich ya jpastike, nojel ta kʼuxul oʼtanil ya xkʼot te koʼtantik te maʼyuk lugar ya xjil yuʼun ya kaʼiytik pʼajaw. Pero ayme yan bintik ya xjuʼ ya yikʼotik bael ta snopel bin ma lekuk ta stojol te yantike, jaʼme ta swenta te stakʼinike.

8. Ta swenta te bin ya yal te Levítico 19:15, ¿bin ya xjuʼ ya yakʼ te ay bin ma lek ya jnoptik ta stojol te yantike?

⁸ Yan bin ya xjuʼ ya yikʼotik bael te ay bin ma lekuk ya jnoptik ta stojol te yantike, jaʼ te takʼine. Jaʼ ya yalbey skʼoplal te Levítico 19:15 te jich ya yal: «Ma xapas te bin ma stojiluc ta chahpanel, ma xanaʼbe yoʼbolil sba te machʼa pobre soc ma xacoltay te machʼa mucʼ scʼoblal; stojil me xachahpan te apat-axuhc». ¿Bin-utʼil ay-a te ay machʼa ta skajnax te pobre o jkʼulej ay bin ya jnoptik ta stojole?

9. ¿Bin la yal te Salomón te jichnanix ya xkʼot ta pasel-a, sok bin ya jnoptik yuʼun?

⁹ Ta swenta te chʼul espiritue, te Salomón la stsʼibay te bin jichnanix ya spasik-a te jmulawil ants winiketike: «Te pobre ya xʼihlayot yuʼun spat-xuhc, pero ay tsobolic te cʼux ya yaʼiy ta yoʼtanic te jcʼuleje» (Prov. 14:20). ¿Bin ya yakʼ jnoptik te proverbio ini? Jaʼ te ya skʼan ya jtsajtay jbatik, teme maʼuke jaʼnax ya kamigointik te machʼatik ay stakʼinik, maba ya jkʼantik sjokinel te machʼatik maʼyuk lek stakʼinike. ¿Bin yuʼun jkʼaxel ma lek te jaʼnax ay skʼoplal ta koʼtantik te yantik ta swenta te bin ay yuʼunike?

10. ¿Bin la yakʼbey snaʼ ta jamal te j-abatetik yuʼun Dios te Santiagoe?

¹⁰ Teme ay bin ya jnoptik ta stojol yantik ta skajnax te ay stakʼinik o maʼuk, ya xjuʼ ya jxatik te kongregasione. Ta sbabial siglo te jnopojel Santiago la yakʼbey snaʼ te j-abatetik yuʼun Dios te ay cheʼoxeb kongregasionetik te ma jun ayik ta skaj te jich yakik ta spasel-ae (kʼopona Santiago 2:1-4). Ta melel, ma skʼan ya kakʼtik te jichuk ya xkʼot ta pasel ta jkongregasiontik ta ora ini. Jich yuʼun, ¿bin ya xjuʼ ya jpastik swenta ma jaʼuk ay bin ya jnoptik ta stojol te yantik ta swentanax te bin ay yuʼunike?

11. Chola bin-utʼil ya yutsʼin te bitʼil kamigoinej jbatik sok te Jehová te bintik ay kuʼuntike.

¹¹ Yame skʼan ya kiltik te kermanotaktik jich bitʼil ya yil te Jehová, melel ma jaʼuk bayal skʼoplal ta yoʼtan jtul hermano teme jkʼulej o pobre. Ta melel, ma jaʼuk ya xjuʼ ya kamigointik te Dios ta swentanax te jayeb bintik ay kuʼuntike. Melelnix-a te la yal te Jesús te «mero wocol ya xʼoch tey ta banti ay te cuentahinel yuʼun te chʼulchan te machʼa jcʼuhlej», pero ma la yal te jkʼaxel ma xjuʼ yuʼune (Mat. 19:23). Jaʼnix  jich la yal: «Bayel me awutsilic haʼex te pobrehex, como ha awuʼunic te cuentahinel yuʼun Dios» (Luc. 6:20). Te Jesús ma jaʼuk la yakʼ ta naʼel te ya x-aʼiybot skʼop yuʼun spisil te pobreetik sok te ya staik mukʼul majtʼaniletik. Ta melel, bayal pobreetik maba ochik ta jnopojeletik yuʼun. ¿Bin ya jnoptik-abi? Te ma xjuʼ ya kaltik te ay machʼa yamigoinej sba sok te Jehová ta swenta te bin ay yuʼune.

12. ¿Bin ya yichʼik albeyel yuʼun te Biblia te jkʼulejetik sok te pobreetike?

¹² Ta yutil te lum yuʼun te Jehová ay hermanoetik sok hermanaetik te kʼulejik sok pobreik, spisilik kʼux ta yoʼtanik te Jehová sok yakik ta abatinel ta stojol sok spisil yoʼtanik. Te Biblia ya yakʼ te mantalil ini ta stojol te jkʼulejetike: «Ma me xyacʼ smucʼulin yoʼtanic a te ta scʼuhlejalic te ma staleluc aye; ha acʼa smucʼulin yoʼtanic te cuxul Dios» (kʼopona 1 Timoteo 6:17-19). Jaʼnix jich te Biblia ya yakʼbey snaʼ spisil te j-abatetik yuʼun Dios te chikan teme kʼulejik o pobreik ya xjuʼ xchʼayik teme kʼux ta yoʼtanik te takʼine (1 Tim. 6:9, 10). Te kʼalal ya kiltik te kermanotaktik jich bitʼil ya yil te Jehová, maʼyuk bin ya jnoptik ta stojolik ta swentanax te bin ay yuʼunike. Jaxan teme ay bin ya jnoptik o ya kaltik ta stojolik ta skajnax te yaʼbilalike, ¿lekbal? Kiltik.

13. ¿Bin ya yalbotik te Biblia ta swenta te bin-utʼil ya skʼan ya kiltik te machʼatik ayix yaʼbilalike?

¹³ Te Biblia bayal buelta ya spasotik ta mantal te ichʼbiluk ta mukʼ kuʼuntik te machʼatik ayix yaʼbilalike. Te Levítico 19:32 ya yal: «Ya me atehcʼan aba ta stojol te machʼa saquix sjol, ya me awichʼ ta mucʼ te meʼel mamal; soc ya me axiʼ te Dios awuʼune». Te Proverbios 16:31 ya yal: «Te machʼa saquix sjol ha scorona te ichʼel ta mucʼ; ay ta tahel ta scuenta spasel te bin toj». Jaʼnix jich te jpuk-kʼop Pablo jich la yalbey te Timoteo: «Ma me xatij ta cʼop te mamal, hichuc yac atsits bin utʼil atat» (1 Tim. 5:1, 2). Manchukme te Timoteo yichʼoj tulan yaʼtel ta stojol hermanoetik te toyolxan yaʼbilalike, ya skʼan te ichʼbiluk ta mukʼ yuʼun sok te ya snaʼbey yoʼbolil sbaik.

14. ¿Bin-ora snujpʼ te ya jtojobtestik te machʼa toyolxan yaʼbilal te bitʼil te joʼotike?

¹⁴ ¿Jaxan teme jtul hermano te ayix yaʼbilal yoloj ya spas mulil o ya yakʼ te ay bin ya spas te yantik te ma smulan te Diose? Te Jehová ma jichuk stalel te jaʼnax ya yichʼ ta wenta te bin chikan ta ilel, jaʼ yuʼun maba ya smukbey smul jaʼnax ta skaj te ayix yaʼbilal te hermanoe. Kiltik bin ya yal Ezequiel 9:5, 6: «La jcaʼiy te hich la yalbe te yantique: Cʼaxanic ta pueblo [...]. Milticlanahic mamaletic, queremetic, achʼixetic, alaletic soc antsetic». Jteb ma pajal sok te bin ya yal jun albilkʼop te la stsʼibay te Isaías (Is. 65:20, TNM). Jich yuʼun, te bin tulanxan skʼoplal ya skʼan ya kiltik ta spisil-ora, jaʼ te ya kichʼtik ta mukʼ te Jehová te «Mamal» (Dan. 7:9, 10, 13, 14). Teme jich ay ta koʼtantik, maba ya jxiʼtik stojobtesel te machʼa ay bin ma lek ya spas chikan jayeb yaʼbilal (Gál. 6:1).

15. ¿Bin-utʼil ya yakʼ kiltik te ejemplo yuʼun te jpuk-kʼop Pablo te ya skʼan ichʼbiluk ta mukʼ kuʼuntik te hermanoetik te pekʼelto yaʼbilalike?

¹⁵ Jaxan teme ay machʼa pekʼelto yaʼbilal, ¿yabal skʼan ya yal te ma skʼan ya kichʼtik ta mukʼ? Maʼuk. Te jpuk-kʼop Pablo jich la yalbey te Timoteo: «Ma me ayuc machʼa ma xyichʼat ta cuenta yuʼun te jcolel winicat, aʼbeya yilic bin lec ta pasel te machʼatic ya schʼuhunic, aʼbeya yilic ta scuenta acʼop, atalel, scʼuxul awoʼtan, schʼuhunel awoʼtan soc te ma xʼanaʼ slehel mulil» (1 Tim. 4:12). Kʼalal te Pablo jich la stsʼibay bael, te Timoteo kʼaxemniwan jtebuk ta 30 yaʼbilal-a, jaʼukmeto yichʼojix akʼbeyel tulan yaʼtel yuʼun te Pablo. Ma jnaʼtik bin yuʼun akʼbot te tsitsele, pero ayme bin ya yakʼ jnoptik ta jamal, ¿bin-a? Jaʼ te ma skʼan te ay bin ya x-och jnoptik o ya kaltik ta stojol te hermanoetik ta skajnax te pekʼelto yaʼbilalike. Juluk ta koʼtantik te jaʼnix jich te Jesús jajch spas yaʼtel Dios kʼalal kʼaxem jtebuk ta 30 yaʼbilal-a.

16, 17. 1) ¿Bin-utʼil ya staik ta ilel te ancianoetik teme jtul hermano ya xjuʼ ya yichʼ yaʼtel ta anciano o siervo ministerial? 2) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ skontrain te bin ya yal te Biblia te stalel jtsʼumbaltik o te bin jnopojtik ta jtukeltike?

 ¹⁶ Ay tsʼumbaliletik o lugaretik banti ma mero ichʼbilik ta mukʼ te winiketik te pekʼelto yaʼbilalike. Teme jich ta jlumaltik, te ancianoetik maniwan xyakʼik ochel ta anciano o siervo ministerial hermanoetik te pekʼel yaʼbilalik, manchukme chikan ta ilel te chapal ayikixe. Pero te ancianoetik yame skʼan ya sjultes ta yoʼtanik te ma xyal te Biblia jayeb yaʼbilal ya skʼan staoj te machʼa ya yichʼ yaʼtel ta kongregasion bitʼil anciano o siervo ministerial (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9). Teme jtul anciano ay bin jaʼnix ya xjajch spas ta skaj te jich lek ta ilel ta stsʼumbal o ta slumal mame yak ta stʼunel te bin ya yal te Biblia. Kʼalal te ancianoetik ya yilbeyik yaʼtel te keremetik ma skʼan te ya spasik ta swenta te bin ya snopik ta stukelik o ta swenta te kostumbreetik ta slumalike, ya skʼan ya yilbeyik yaʼtel ta swenta te bin ya yal te sKʼop Diose (2 Tim. 3:16, 17).

¹⁷ Teme jaʼ ya yichʼik ta wenta te bin kʼayemik ta spasel ta stsʼumbalik o ta slumalik te ancianoetike, te ma jaʼuk te bin ya yal te Bibliae, yaniwan yalik te mato xjuʼ ya yichʼ yaʼtelik ta anciano o siervo ministerial te hermanoetik te chapal ayikix yuʼune. Kiltik te ejemplo ini, ta jpam nasion jtul siervo ministerial te lek skʼoplal ya spas tulan aʼteliletik ta kongregasion. Te ancianoetik staojik ta ilel te chapal ayix yuʼun ya yichʼ yaʼtel ta anciano, pero ma la yakʼik ochel. Chaʼoxtul ancianoetik te ayix yaʼbilalik ya yalik ta jamal te kʼax pekʼelto yaʼbilal ta ilel yuʼun ya x-och ta anciano. Jkʼaxel ma lek te bin la yichʼ pasel, melel jaʼnax ma la yichʼ akʼbeyel yaʼtel ta skaj te pekʼelto yaʼbilale. Te bin lajelto kalbeltike jun-nax ejemplo, pero chiknajem ta aʼiyel stojol te jich ya snopik bayal ancianoetik ta yanyantik lugaretik. Kʼax tulan skʼoplal te jaʼ ya jpastik te bin ya yal te Biblia, ma jaʼuk te bin lek ilbil ta jtsʼumbaltik, jlumaltik o te bin ya jnoptike. Jaʼnax teme jich ya jpastike, ya xjuʼ ya jchʼuunbeytik skʼop te Jesús te maba ya xnailij ketik ta swenta te bin yilelike.

18, 19. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun jichuk ya kiltik te yantik bitʼil ya yil te Jehová?

¹⁸ Manchukme jmulawilotik ya xjuʼ ya kiltik te kermanotaktik jich bitʼil ya yil te Jehová te ma xpʼajawane (Hech. 10:34, 35). Swenta ya xjuʼ kuʼuntik, ya skʼan te spisiluk-ora ya jpastik tulan sok te ya jtʼuntik te bin ya yakʼ jnaʼtik te sKʼop Diose. Teme jich ya jpastik, yakotikme ta schʼuunbeyel smantal te Jesús jaʼ te manchuk ya xnailij ketik ta stojol yantik ta swentanax te bin chikan ta ilele (Juan 7:24).

¹⁹ Nopolix yorail te ya yichʼ ta kʼop ta stojil te ants winiketik te ajwalil kuʼuntik Jesucristo, ma jaʼuknax ya yichʼ ta wenta te bin ya yil ta sit o te bin ya yaʼiy ta schikin (Is. 11:3, 4). Ta melel, bayal yutsil kʼalal jich ya xkʼot ta pasel.