ARTIKULO YUʼUN ESTUDIO 32
Bejbeuk ta pʼolel te skʼuxul koʼtantike
«Ha ya jcʼopombeyex Dios yuʼun te behbehuc yac ta pʼohlel te scʼuxul awoʼtanic» (FILIP. 1:9).
KʼAYOJIL sjj-S 106 Cultivemos amor verdadero
¿BIN YA KILBEYTIK SKʼOPLAL? *
1. ¿Machʼatik koltaywanik ta sjachel te kongregasion ta Filipos?
KʼALAL kʼotik te jpuk-kʼop Pablo, Silas, Lucas sok te Timoteo ta Filipos te jaʼ jun kolonia yuʼun Roma, la staik bayal ants winiketik te la schʼam yaʼiyik te lek yachʼil kʼope. Te chantul ermanoetik ini te mero yakʼoj ta yoʼtanik spasbeyel yaʼtel te Diose, jaʼ koltaywanik ta sjachel te kongregasion ta lum-abi. Kaj stsob sbaik te jchʼuunjeletik ta sna jtul jchʼuunjel ants te Lidia sbiil te ya x-otseswan ta snae (Hech. 16:40).
2. ¿Bin wokolil kaj sitintay ta oranax te kongregasion ta Filipos?
2 Maba kʼax bayal tiempo te kaj ta kontrainel te yachʼil kongregasione. Te Satanás la stijbey yoʼtan te machʼatik skontrainejik te smelelil kʼop yuʼun ya yutsʼinik te chantul jchʼuunjeletik swenta ya yijkitayik scholel te skʼop Diose. Te machʼatik yichʼojik mukʼ yaʼtelike, la stsakik te Pablo sok te Silas, la smajik ta xul sok la schukik. Ta yan kʼajkʼal la slokʼesik ta karsel. ¿Bin la spasik te kʼalal la yichʼik lokʼesel? La yulaʼtayik te yachʼil jnopojeletik sok la yakʼbeyik smukʼul yoʼtanik. Ta patil, te Pablo sok te Silas soknix te Timoteo lokʼik bael ta lum-abi, yan stukel te Lucas jilniwan sok te ermanoetik ta Filipos. ¿Bin la spasik-euk te yachʼil jnopojeletike? Ta swenta te koltayel yuʼun te chʼul espiritu maba la skom sbaik ta abatinel ta stojol te Jehová (Filip. 2:12). Te Pablo ay stseʼelil yoʼtan ta stojol te ermanoetik ini.
3. Jich bitʼil ya yal te Filipenses 1:9-11, ¿bin la skʼan te Pablo ta skʼoponel te Diose?
3 Lajunebniwan jaʼbil ta patil, te Pablo la stsʼibay jun karta ta stojol te filipoetik. Kʼalal ya jkʼopontik te karta ini, ya yakʼ kiltik ta oranax te skʼuxul yoʼtan te Pablo ta stojol te ermanoetike. La yal te bayal yak ta snaʼel te ermanoetik sok te bayal kʼux ta yoʼtan ta jujuntul, jichnix bitʼil kʼux ya x-aʼiyotik yuʼun te Jesucristoe (Filip. 1:8, XCD). Jaʼnix jich la yal te ya skʼopon Dios ta stojolike. La skʼanbey Jehová te yakuk skoltay te jchʼuunjeletik yuʼun ya xpʼolxan te skʼuxul yoʼtanik, te yakuk snaʼik stsael te bintik mukʼxan skʼoplal, te manchuk ya sta smulik, te manchuk ya yakʼ skʼojchin sbaik te yantike sok te nojelukik ta bintik stojil ta pasele. Ta melel, jnaʼojtik te bayal ya xtuun kuʼuntik-euk te bintik jamal la yalbey skʼoplal te Pabloe (kʼopona Filipenses 1:9; 1:10, TNM; * 1:11). Ta artikulo ini, yame kilbeytik skʼoplal te puntoetik la yal te Pablo sok te bin-utʼil ya xjuʼ ya jpastik ta jkuxlejaltike.
BEJBEUK TA PʼOLEL TE SKʼUXUL KOʼTANTIK
4. 1) Jich bitʼil ya yal 1 Juan 4:9, 10, ¿bin-utʼil la yakʼ ta ilel skʼuxul yoʼtan te Jehová ta jtojoltik? 2) ¿Jayebto ya skʼan kʼuxuk ta koʼtantik te Diose?
4 Te Jehová la yakʼ ta ilel te skʼuxul yoʼtan ta jtojoltik kʼalal la stikun tal ta Balumilal te sNichʼan swenta ya xlaj ta skaj te jmultike (kʼopona 1 Juan 4:9, 10). Te skʼuxul yoʼtan Dios ta jtojoltike, jaʼ ya stij koʼtantik yuʼun kʼux ta koʼtantik-euk (Rom. 5:8). ¿Jayebto ya skʼan kʼuxuk ta koʼtantik te Diose? Te Jesús la yakʼbey sujtib te jojkʼoyel-abi kʼalal jich la yalbey jtul fariseo: «Kʼuxme xa awaʼiy ta awoʼtan te Jehová te Dios awuʼun sok spisil awoʼtan sok spisil akuxlejal sok spisil apʼijil» (Mat. 22:36; 22:37, TNM). Ya skʼan kʼux ta koʼtantik te Dios sok spisil koʼtantik. Jaʼ yuʼun te jujun kʼajkʼal ya xkʼaxe, ya jkʼantik te ya yichʼxan yip te skʼuxul koʼtantik ta stojol te Diose. Te Pablo la yalbey te filipoetik te ya skʼan bejbeuk ya xpʼol te skʼuxul yoʼtanike. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya yichʼxan yip te skʼuxul koʼtantik ta stojol te Diose?
5. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya yichʼxan yip te skʼuxul koʼtantik ta stojol Dios?
5 Swenta kʼux ta koʼtantik te Dios ya skʼan ya jnaʼbeytik sba. Te Biblia jich ya yal: «Te machʼa maʼyuc xcʼuxul yoʼtane, yuʼun nanix ma snaʼbey sba te Diose, te melel jaʼ Jcʼuxul-oʼtanil stuquel te Diose» (1 Juan 4:8, XCD). Te jpuk-kʼop Pablo la yal te ya yichʼxan yip te skʼuxul koʼtantik kʼalal ya jnaʼbeytikxan sba ta lek te Jehová sok te kʼalal ya kichʼbeytikxan swentail te bin yilel ya yil te bintik ya yichʼ pasele (Filip. 1:9). Kʼalal jajch jnoptik te Biblia ay bintik la jnoptik ta stojol te Diose, jich kʼux kaj kaʼiy ta koʼtantik. Pero toyxan yip te skʼuxul koʼtantik ta stojol kʼalal la jnaʼbeytikxan sba ta lek sok te tʼujbil taleliletik yuʼune. Jaʼ yuʼun mukʼ skʼoplal te ya jnoptik ta spisil-ora te sKʼop Dios sok te ya jnopilan ta koʼtantike (Filip. 2:16).
6. Jich bitʼil ya yal 1 Juan 4:11, 20, 21, ¿machʼatikxan ya skʼan ya kakʼbeytik yil skʼuxul koʼtantik yuʼun ya xpʼolxan te skʼuxul koʼtantike?
6 Te smukʼul skʼuxul yoʼtan te Dios ta jtojoltik, jaʼ ya stij koʼtantik yuʼun kʼux ta koʼtantik te kermanotaktike (kʼopona 1 Juan 4:11, 20, 21). Jich bitʼil te ayotik ta abatinel ta stojol te Jehová sok te yakotik ta spasel tulan ta skʼayinbeyel te taleliletik yuʼune soknix te yakotik ta stʼunel te ejemplo yuʼun te Jesús te kʼax kʼux la yaʼiyotik te jich la yakʼ sba ta lajel ta jtojoltike, yaniwan jkuytik te jichnax ya xchiknaj tal te skʼuxul koʼtantik ta stojol te kermanotaktike. Pero ta melel, aynix tulan ya kaʼiytik schʼuunel te mantalil te ya yal te ya skʼan talel kʼaxel kʼux ya kaʼiy jbatike. Kiltik bin kʼot ta pasel ta kongregasion yuʼun Filipos.
7. ¿Bintik ya yakʼ jnoptik te tsitsel la yakʼ te Pablo ta stojol te Evodia sok te Síntique?
7 Te Evodia sok te Síntique jaʼ chaʼtul ermanaetik te la sjokinik ta aʼtel te jpuk-kʼop Pablo. Pero ta skajniwan te ay bin maba akuerdo ayik ta schebalike, maba la skʼoponix sbaik. Jich yuʼun te kʼalal la stsʼibay te karta ta stojol te kongregasione tey la yaltiklanbey sbiil-a te ermanaetik ini sok la yakʼ tsitsel ta stojolik. La yaltiklanbey te ya skʼan te «pajaluc yoʼtanic» (Filip. 4:2, 3). Te jpuk-kʼop Pablo jaʼnix jich la yil te ya skʼan ya yalbey te kongregasion te tsitsel ini: «Spisil te bintic yac apasic, ma me xʼochex wulajanel o hach-cʼop» (Filip. 2:14). Ta swenta te tsitsel la yakʼ te Pablo, kʼux la yaʼiyxan sbaik te chaʼtul ermanaetik-abi, jichnix kʼot ta pasel ta stojol te kongregasione.
¿Bin yuʼun jaʼ ya skʼan ya kiltik te bin lek ya spas te yantike? (Ilawil te parrafo 8). *
8. 1) ¿Bin ya xjuʼ ya smakotik yuʼun kʼux ya kaʼiy ta koʼtantik te kermanotaktike? 2) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jtsaltik te bin ya smakotike?
8 Jich bitʼil kʼax ta stojol te Evodia sok te Síntique, teme jaʼ ya kiltik te banti ya xchʼay te kermanotaktik, ya xjuʼ ya smakotik yuʼun maba kʼux ta koʼtantik. Jpisiltik ya xchʼayotik ta jujun kʼajkʼal. Teme jaʼ ya xbajt ta koʼtantik yilel te banti ya xchʼay te yantike, yame xjuʼ ya sikub te skʼuxul koʼtantik ta stojolike. Kiltik jun ejemplo. Jtul ermano maba ya skoltayotik ta skusel te sNail Tsobleje, jich yuʼun ya yakʼ x-ilinotik. Teme jaʼ ya jultes ta koʼtantik te bintik ma lek spasoje, ya xtoyxan te kilinbatik sok ya xpejkʼajxan te skʼuxul koʼtantik ta stojole. ¿Aybal jich yak ta kʼaxel ta jtojoltik? Julukme ta koʼtantik te ya yil Jehová te banti ya xchʼayotik sok te banti ya xchʼay te kermanotaktike, manchukme jich-abi kʼuxotiknanix ta yoʼtan-a. Jich yuʼun, akʼa jkʼayinbeytik te skʼuxul yoʼtan te Jehová sok te jaʼuk ya kiltik te bintik lek ya spasik te yantike. Teme ya jpastik tulan te kʼux ya kaʼiy ta koʼtantik te kermanotaktike, jun-naxme ya x-ayinotik sok (Filip. 2:1, 2).
«TE BINTIK MUKʼXAN SKʼOPLAL»
9. ¿Bintik smakojbey skʼoplal «te bintik mukʼxan skʼoplal» te la yal ta skarta te Pablo ta stojol te filipoetike?
9 Ta swenta te chʼul espiritu, te Pablo la yal ta stojol te filipoetik sok ta stojol spisil te jchʼuunjeletik te yakuk snaʼik stsael «te bintik mukʼxan skʼoplal» (Filip. 1:10, TNM). Te bintik mukʼxan skʼoplale, jaʼ te ya yichʼ chʼultesbeyel sbiil te Dios, te ya xkʼot ta pasel te skʼanojel yoʼtan sok te ya x-ayin lamalkʼinal ta kongregasion sok te junuknax aye (Mat. 6:9, 10; Juan 13:35). Te kʼalal jaʼ nail ya kakʼ ta jkuxlejaltik spisil ini, jich ya kakʼtik ta ilel te kʼux ta koʼtantik te Jehová.
10. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun maʼyuk jmultik ya yilotik te Jehová?
10 Te Pablo jaʼnix jich la yal te ya skʼan maʼyuk jmultik. Jaʼ ini maba ya skʼan ya yal te jkʼaxel ma xchʼayotike. Ma xjuʼ jichotik bitʼil te Jehová te maʼyuk smul stukele. Pero jich ya yilotik te maʼyuk jmultik teme ya jpastik tulan ta yakʼbeyelxan yip te skʼuxul koʼtantik sok teme jaʼ ay ta koʼtantik te bintik mukʼxan skʼoplale. Junxan te bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te skʼuxul koʼtantike, jaʼ te ya jpastik tulan yuʼun maba ya skʼojchin sba kuʼuntik te yantike.
11. ¿Bin yuʼun ma skʼan ya kakʼtik skʼojchin sbaik te yantike?
11 Ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te tsitsel la yakʼ te Pablo ta swenta te maba ya kakʼtik skʼojchin sba te yantike. Ta swenta te bintik ya jkʼasestik kʼajkʼal-a, te bin yilel te jkʼuʼ jpakʼtik sok te bin yilel te kaʼteltike, ya xjuʼ ya skʼojchin sba kuʼuntik te yantike. Jich yuʼun teme ya kutsʼinbeytik yoʼtan te yantik sok ya skʼojchin sbaik ta skaj te bin yakotik ta spasel manchukme maba chopoluk, ayixme jmultik-abi. Te Jesús la yal teme ya kakʼtik skʼojchin sba te tuminchijetik yuʼune, jaʼ lek te yakuk kichʼtik chukbeyel mukʼul ton ta jnukʼtik sok ya kichʼtik chʼojel ochel ta mar (Mat. 18:6).
12. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun te ermano sok te yinam te ayik ta prekursor?
12 Kiltik jun ejemplo yuʼun jtul ermano sok yinam te ayik ta prekursor te la spasik tulan te manchuk ay machʼa ya skʼojchin sba yuʼunik. Ta skongregasion te ermanoetik-abi ay jtul ermano sok yinam te yichʼbelikto jaʼ te yan yilel te sfamiliaik te banti chʼiike. Te chaʼtul ermanoetik ini te yichʼbelikto jaʼe skuyojik te ma xjuʼ ya xbajtik ta sine te j-abatetik yuʼun Diose, manchukme lek te pelikulae. Jich yuʼun yan-nax la yaʼiy sbaik te kʼalal la yaʼiyik stojol te xkʼotukik ta yilel jun pelikula te prekursor sok te yiname. Jaʼ yuʼun te chaʼtul prekursoretik la staik ta nopel te maba ya xbajtik ta sine, jaʼto te kʼalal te yachʼil ermanoetik ya spʼijubtesikxan ta lek te snopojibal yuʼunik sok ya snopik stsajtayel te bin lek ta pasel sok te bin ma lekuke (Heb. 5:14). Te kʼalal jich la spas te ermano prekursor sok te yiname, la yakʼik ta ilel te yuʼun-nix kʼux ta yoʼtanik-a te yachʼil ermanoetike (Rom. 14:19-21; 1 Juan 3:18).
13. ¿Bin-utʼil ay machʼa ya xjuʼ ya juktik ta spasel te bin ma leke?
13 Jaʼnix jich ay machʼa ya xjuʼ ya skʼojchin sba kuʼuntik teme ya jtijbeytik yoʼtan ta spasel te bin ya sta smul yuʼune. Kiltik bin-utʼil ya xjuʼ ya xkʼot ta pasel. Jnop kaʼiytik te ay jtul estudiante yuʼun Biblia te bayal tiempo la spas tulan ta yijkitayel te yakubele sok te wokoltik jil yuʼune. Jich yuʼun la yil te jkʼaxel ma xjuʼ ya yuchʼ jtebuk. Te kʼalal la yijkitay te sbisioe, oranax kaj sjel te skuxlejal sok la yichʼ jaʼ. Jun buelta, jtul ermano ta kongregasion la yikʼ ta weʼel uchʼel ta sna te yachʼil ermano sok yantikxan ermanoetik. Maba sok schopolil yoʼtan la sjapbey jtebuk bino te yachʼil ermano sok jich la yalbey: «Awichʼojix jaʼ sok awichʼojix te chʼul espiritu yuʼun te Jehová. Jich bitʼil anaʼoj jun talelil te ya yakʼ te chʼul espiritu, jaʼ te ya jnaʼ skomel jbatike. Teme ya anaʼ skomel abae, yame anaʼ stsajtayel jayeb ya awuchʼ». Mel-oʼtantik sba teme ya schʼuun te bin ya yichʼ albeyel te yachʼil ermano, melel ya xjuʼ ya x-och ta yakubel yan buelta.
14. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te tsoblejetik ta spasel ta jkuxlejaltik te tsitseletik te ay ta Filipenses 1:10?
14 Te tsoblejetik kuʼuntik bayal bin-utʼil ya skoltayotik ta spasel ta jkuxlejaltik te tsitseletik yuʼun te Filipenses 1:10. Sbabial, ya sjultes ta koʼtantik te bin mukʼ skʼoplal ta yoʼtan te Jehová. Schebal, ya snojptesotik ta spasel ta jkuxlejaltik te bin ya jnoptik yuʼun jich maʼyuk jmultik ta stojol Dios. Yoxebal, ya stij koʼtantik ta yakʼel ta ilel skʼuxul koʼtantik sok ta spasel lekil aʼteliletik (Heb. 10:24, 25). Te kʼalal ya yakʼbotikxan smukʼul koʼtantik te kermanotaktike, ya yichʼxan yip te skʼuxul koʼtantik ta stojolik soknix ta stojol te Dios kuʼuntike. Teme kʼux ta koʼtantik te Jehová sok te kermanotaktik, yame jpastik tulan yuʼun maʼyuk bin ya skʼojchin sba kuʼuntik ni jtuluk kermanotik.
NOJELUKOTIK TA «SIT YUʼUN TE BINTIC STOJIL TA PASEL»
15. ¿Bin ya skʼan ya yal te nojelotik ta «sit yuʼun te bintic stojil ta pasel»?
15 Te Pablo sok spisil yoʼtan la skʼanbey Jehová te nojeluk ta «sit yuʼun te bintic stojil ta pasel» te filipoetike (Filip. 1:11). Kʼalal jich la yale, jaʼ la yalbey skʼoplal te skʼuxul yoʼtanik ta stojol te Jehová sok te lum yuʼune. Soknix te ya yalbeyik yantik te schʼuunel yoʼtanik ta stojol Jesús sok te bintik tʼujbil yakik ta smaliyele. Jaʼnix jich la yal te Pablo te ya skʼan ya xtilik jich bitʼil ekʼetik ta yolil te balumilal (Filip. 2:15). Snujpʼ te jich la yale, melel te Jesús la yal-euk ta stojol te jnopojeletik yuʼun te ya skʼan te jichuk bitʼil lus ya xkʼotik ta balumilal (Mat. 5:14-16). Jaʼnix jich la spas ta mantal te jnopojeletik yuʼun te akʼa yotses jnopojeletik sok la yalbey te jaʼ stestigotak ya xkʼotik «cʼalal ta stiʼil bahlumilal» (Hech. 1:8; Mat. 28:18-20). Jich yuʼun te kʼalal jaʼ baem koʼtantik ta spasel te bintik mukʼxan skʼoplale, nojelotik ta «sit yuʼun te bintic stojil ta pasel».
Kʼalal chukul ta jun na ta Roma te Pablo, la stsʼibay te karta ta stojol te kongregasion yuʼun Filipos. Jaʼnix jich la scholbey skʼop Dios te jkanankarseletik sok te machʼatik kʼotik ta ulaʼtayel yuʼune. (Ilawil te parrafo 16).
16. ¿Bin-utʼil ya yakʼ ta ilel te Filipenses 1:12-14 te ya xjuʼ ya xtilotik jich bitʼil lus manchukme ay bin tulan ya smakotik yilel? (Ilawil te dibujo ta yelaw te rebista).
16 Chikan bin yilel jkuxlejaltik, ya xjuʼ ya xtilotik jich bitʼil te luse. Ayniwan jich ya kiltik te ay bin ya smakotik ta scholel skʼop Dios, pero ay jaʼ ya sjam jbetik yuʼun ya jcholtik te skʼop Diose. Jaʼ jich kʼot ta stojol te jpuk-kʼop Pablo. Te kʼalal la stsʼibay te karta ta stojol te filipoetik, chukul ta jun na ta Roma. Manchukme chukul, ma jaʼuk makot ta scholbeyel skʼop Dios sok sbujtsʼ yoʼtan te soldadoetik sok te machʼatik ulaʼtayot yuʼune. Ta swenta te ejemplo yuʼune la sta yip yoʼtanik te ermanoetik sok smukʼul yoʼtanik yuʼun maba xiwik ta «yalel te scʼop Diose» (kʼopona Filipenses 1:12-14; 4:22).
Spisiluk-ora jletik bin-utʼil ya jcholtik skʼop Dios te ban kʼalal ya xjuʼe. (Ilawil te parrafo 17). *
17. Ala jun ejemplo yuʼun ermanoetik te yakik ta scholel skʼop Dios manchukme ayik ta wokol.
17 Bayal ermanoetik ya yakʼik ta ilel te maba ya xiwik ta scholel skʼop Dios jich bitʼil te Pabloe. Ay bayal nasionetik te banti ma xjuʼ ya scholik skʼop Dios ta komonsitil sok ta nanatik, jich yuʼun ya sleik bin-utʼil ya spasik (Mat. 10:16-20). Ta jun nasion, jtul superintendente yuʼun sirkuito la yalbey te publikadoretik te yakuk scholbeyik skʼop Dios te machʼatik ay yuʼunik, te spatxujkik, sjoʼtakik ta eskuela, sjoʼtakik ta aʼtel soknix te machʼatik ya snaʼbeyik sba, jaʼ sterritorioik kʼot. Cheb jaʼbil ta patil, bayal mo yajtalul te kongregasionetik ta sirkuito. Te ejemplo yuʼun te ermanoetik ini, ay bin kʼax tulan skʼoplal ya yakʼ jnoptik. Manchukme maba makal te scholel skʼop Dios ta jlumaltike, ya xjuʼ ya jletik bin-utʼil ya jcholtikxan ta lek te skʼop Diose, jaʼuk ya smukʼulin koʼtantik te Jehová te ya yakʼbotik yip koʼtantik ta stsalel biluk wokolil (Filip. 2:13).
18. ¿Bin ya skʼan ay ta koʼtantik spasel?
18 Ta swenta te tiempo ayotik ta kuxinele, kakʼtik ta koʼtantik spasel ta jkuxlejaltik te tsitseletik la yal ta skarta te Pablo ta stojol te filipoetike. Jpastik tulan ta yilel o snaʼel te bintik mukʼxan skʼoplal, te manchuk ya jta jmultik ta stojol te Diose, te manchuk ya skʼojchin sba kuʼuntik te yantike sok te nojelukotik ta sit te bintik stojil ta pasele. Jichme ya xpʼolxan te skʼuxul koʼtantik sok jich ya kichʼtik ta mukʼ te jTatik Jehová te kʼuxotik ta yoʼtane.
KʼAYOJIL 102 Kakʼtik yip-oʼtanil
^ parr. 5 Ta kʼajkʼal ini, kʼaxtoxan ya skʼan ya stsak yip te skʼuxul koʼtantik ta stojoel te kermanotaktike. Te karta la stsʼibay te Pablo ta stojol te filipoetik ya skoltayotik ta yilel bin-utʼil ya xjuʼ ya xpʼolxan te skʼuxul koʼtantik soknix te kʼalal ya jsitintaytik wokolile.
^ parr. 3 Filipenses 1:10 jich ya yal: «Yuʼun jich ya anaʼik stsael te bintik mukʼxan skʼoplal, swenta maʼyuk amulik sok maʼyuk machʼatik ya awakʼ skʼojchin sbaik kʼalalto ta skʼajkʼalel te Cristoe».
^ parr. 55 TE BIN YA XCHIKNAJ TA FOTO: Ta yorail skusel te sNail Tsoblej, te ermano Joe jajch ta aʼiyej sok jtul ermano sok snichʼan. Jaʼ-abi, maba lek la yil te Mike te yak ta aʼtel sok te aspiradora. Ya snop ta yoʼtan te ya skʼan ayuk ta aʼtel te Joe, ma jaʼuk te ay ta kʼope. Pero ta patil, te Mike ya yil te Joe te yak ta skoltayel sok yutsil yoʼtan jtul ermana te ayix yaʼbilale. Jich te Mike ya sjultes ta yoʼtan te jaʼ ya skʼan ya xbajtxan ta yoʼtan yilel te lekil taleliletik yuʼun te Joe.
^ parr. 59 TE BIN YA XCHIKNAJ TA FOTO: Ta jun nasion te banti makbil te yaʼtel te Testigoetike, jtul ermano ya scholbey skʼop Dios jtul winik te ya snaʼbey sbae, pero ya sle bin-utʼil ya spas swenta ma staik ta ilel te yantike. Ta patil, ta yorail kux-oʼtan ya scholbey skʼop Dios te sjoy ta aʼtel.
