1-3. 1) ¿Bin yuʼun kʼux aʼiybil ta oʼtanil yuʼun Jehová te Salomón? 2) ¿Bin bendisionetik akʼbot? 3) ¿Bin jojkʼoyeletik ya kakʼbeytik sujtib ta artikulo ini?

TE Salomón keremto-a te kʼalal och ta ajwalil ta Israel. Mato jaluk yochel ta ajwalil-a chiknaj ta swayich te Jehová sok jich albot yuʼun: «Cʼambon te bin yac acʼan». Te Salomón la yalbey te Jehová te maʼyuk bin lek ya snaʼ, melel mato ayuk lek yaʼbilal, jaʼ yuʼun la skʼanbey spʼijil yoʼtan (1 Rey. 3:5-10). Ta swenta te bin la skʼan chikan ta ilel te mero pekʼel ya yakʼ sbae. Jaʼ yuʼun ma yanuk ya kaʼiytik-a te mero kʼux ta oʼtanil yuʼun te Jehová (2 Sam. 12:24). Te Jehová mero la smulan te bin kʼanbot yuʼun te Salomón, jaʼ yuʼun la yakʼbey spʼijil yoʼtan sok snaʼel stsajtayel (1 Rey. 3:12).

² Te jayeb tiempo jun yoʼtan te Salomón ta stojol Dios la sta bayal bendisionetik, jich bitʼil te tʼujbil aʼtel ta spasel te templo yuʼun Jehová te Dios yuʼun Israel (1 Rey. 8:20, TNM). Kʼax naʼbil sba kʼot ta bayuk yuʼun te spʼijil yoʼtan akʼbot yuʼun te Diose. Jaʼnix jich akʼbot stsʼibay yuʼun Dios oxeb libroetik yuʼun te Biblia, jun jaʼ te Proverbios.

³ Ta Proverbios jteb ma sta cien buelta ya yichʼ albeyel skʼoplal te oʼtanile. Jun ya jtatik ta Proverbios 4:23 te banti ya yal: «Ta spisil, canantaya awoʼtan, como tey ya xtal a te acuxlejale». ¿Bin ya skʼan ya yal te kʼopil oʼtanil ta bersikulo-abi? Yame kiltik ta artikulo ini. Jaʼnix jich ya kakʼbeytik sujtib chebxan jojkʼoyeletik te kʼax tulan skʼoplalik, jaʼik ini: ¿Bin ya spas te Satanás yuʼun ya sjin o ya sbolobtes koʼtantik? ¿Sok bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya jkanantaytik? Snaʼel ta lek te sujtibe ya skoltayotik yuʼun jun koʼtan ya kakʼ jbatik ta stojol Dios.

4, 5. 1) ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Salmo 51:6 ta snaʼel bin smakojbey skʼoplal te oʼtanile? 2) ¿Banti pajal te skanantayel te koʼtantik sok te skanantayel te jbakʼetaltik?

⁴ Kʼalal te Proverbios 4:23 ya yalbey skʼoplal te oʼtanil, jaʼ yak ta kʼop yuʼun te bin ay «ta yutil coʼtan[tic]» (kʼopona Salmo 51:6). Te oʼtanil jaʼ smakoj skʼoplal spisil te bin ya jnoptik, te bin ya kaʼiy ta koʼtantik, bin yuʼun ay bin ya jpastik o bin ya stij koʼtantik sok te bin ya skʼan koʼtantike. Ma jaʼuk te bin sbanax ya kakʼtik ta ilele, jaʼ te bin kileltik ta smelelil ta skʼubulil koʼtantik.

⁵ Te skanantayel te bin kileltik ta yutil koʼtantik jteb ma pajal sok skanantayel jbakʼetaltik yuʼun ma stsakotik chamel. Teme ya jkʼantik te lek ayotike, ya skʼan te ya jmakʼlin jbatik ta lek sok te ya jpastik ejersisio. Jaʼnix jich teme ya jkʼantik te lek ay te schʼuunel koʼtantik ya skʼan te ya jmakʼlintik ta skʼop Dios sok te ya jpastik ejersisio kʼoem, ¿bin-utʼil? Jaʼ te kʼalal ya jpastik ta jkuxlejaltik te bin ya jnoptik sok te kʼalal ya kalbeytik yaʼiy yantik te bin jchʼuunejtike (Rom. 10:8-10; Sant. 2:26). Kaltikxan te ejemplo, ay jich yilel te lek ayotik, manchukme ayotik ta chamel. Jaʼnixme jich te kaʼteltik ta stojol Dios ya xjuʼ ya yakʼ jkuytik te tulan ay te schʼuunel koʼtantik, manchukme ta yutil koʼtantik yak ta chiknajel te bin chopol ya skʼan koʼtantike (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Juluk ta koʼtantik te ay bin ya skʼan te Satanás, jaʼ te jichuk ya xkʼot jpensartik bitʼil stukel. ¿Bintik-utʼil ya spas-abi sok bin-utʼil ya xjuʼ ya jkanantay te koʼtantike?

6. 1) ¿Bin ya skʼan te Satanás? 2) ¿Bin ya spas yuʼun ya xjuʼ yuʼun?

⁶ Te Satanás jaʼ jkʼaxunkʼop sok jbikʼtal-oʼtan te ma schʼuun te mantaliletik yuʼun te Jehová, yoʼtanuk te jich ya jpastik pensar bitʼil stukel sok te pajal jtaleltik ya xkʼot soke. Pero ta skaj te ma xjuʼ ya sujotik yuʼun jich ya jpastik, ya sle bin-utʼil ya stsalotik. Jun jaʼ te ya yakʼ jokintik ants winiketik te juʼemix yuʼun sjinbeyel yoʼtan (1 Juan 5:19). Ya skʼan te ya jkʼasestik tiempo sok te ants winiketik-abi, manchukme jnaʼojtik te ya sjinbotik o te ya syanajtes te jpensartik sok te jtaleltike (1 Cor. 15:33). Te Satanás jich la stsal te ajwalil Salomón te la yikʼ yinamin bayal antsetik te ma xyichʼik ta mukʼ te Jehová.  Te antsetik ini mero la yutsʼinbeyik yoʼtan, kʼunkʼun la yakʼik jowiyuk yoʼtan ta stojol te Jehová (1 Rey. 11:3).

7. 1) ¿Binxan ya spas te Satanás yuʼun ya spuk te bin ya snope? 2) ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jtsajtay jbatik yuʼun?

⁷ Te Satanás ya stuuntes te pelikulaetik sok te programaetik ta telebision yuʼun ya spuk te bin snope. Snaʼoj te ma smulaneluknax te bin ya kiltik sok ya kaʼiytike, ya snaʼ te ya xyanaj yuʼun te jpensartik, te bin ya kaʼiy ta koʼtantik sok te bin ya jpastike. Te Jesús snaʼoj-euk te ay yip te bin ya kaʼiytik stojol te ya yichʼ cholbeyel skʼoplale, jaʼ yuʼun jich nojpteswan. Jun ejemplo jaʼ te lokʼombakʼop yuʼun te lekil samaritano sok te nichʼanil te la yijkʼitay jilel te state (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32). Jaʼnixme jich te machʼatik bolobtesbilix yoʼtanik yuʼun te bin ya snop te Satanás ya xjuʼ ay bintik ya schol kaʼiytik yuʼun ya yutsʼin koʼtantik. Jich yuʼun yame skʼan te pʼij ya kakʼ jbatike. Pero ay pelikulaetik sok programaetik te lek ta mulanel sok te ay bin ya yakʼ jnoptik te ma xyutsʼin te jpensartike. Jich yuʼun ya skʼan te ya jnaʼtik stsajtayel. Kʼalal ya jtsa te bin ya kiltik, ya skʼan jich ya jojkʼoybey jbatik: «Te pelikula o programa ini, ¿yabal yakʼbon jnop te lek te ya jpas te bin chopol ya skʼan te koʼtantik?» (Gál. 5:19-21; Efes. 2:1-3). Teme ya jtatik ta ilel te ya yakʼ ta nopel te spensar te Satanás, akʼame kijkʼitaytik jilel, jichukme ya kiltik bitʼil chamel te ma jkʼantik te ya stsakotike.

8. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltay te meʼil tatiletik te yal snichʼnabik ta skanantayel te yoʼtanike?

⁸ Meʼil tatiletik, jaʼex awichʼojik akʼbeyel te tʼujbil aʼtelil ta skanantayel te awal anichʼnabik yuʼun ma xbolobtesbot yoʼtanik yuʼun te Satanás. Ya jnaʼtik te ya apasik tulan ta skanantayel yuʼun ma stsakotik ta chamel, kusbil ta lek awuʼunik te anaik sok ya achʼojik lokʼel te bin ya xjuʼ ya staik chamel yuʼun. Jaʼnixme jich ya skʼan ya akanantayik ta stojol te pelikulaetik, programaetik yuʼun telebision, bideojuegoetik sok pajinaetik ta Internet te ya yakʼik ta nopel te spensar te Satanás te ya xbolobtesotik yuʼune.  Te Jehová yakʼojbeyex awaʼtelik ta skanantayel te schʼuunel yoʼtan te awal anichʼnabike (Prov. 1:8; Efes. 6:1, 4). Jaʼ yuʼun mame xiwex ta yakʼbeyel mantaliletik te lokʼemik ta Biblia. Albeyaik ta jamal bin ya xjuʼ ya yilik sok bin ma xjuʼ ya yilik, pero jaʼnix jich koltayaik yuʼun ya xkʼot ta yoʼtanik bin yuʼun jich ya awalbeyik te akʼa spasike (Mat. 5:37). Te kʼalal xkechkon yakik ta chʼiel bael, koltayaik yuʼun jaʼiknix ya staik ta ilel bin lek o ma lek ta pasel, jaʼ chikan te mantaliletik yuʼun te Diose (Heb. 5:14). Sok mame xchʼay ta awoʼtanik te bayal bin ya snopik te awal anichʼnabik yuʼun te bin ya awalbeyik, pero jaʼme bayalxan bin ya snopik yuʼun te ejemplo ya awakʼbey yilike (Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21).

9. 1) ¿Bin ya yakʼbey schʼuun te ants winiketik te Satanás? 2) ¿Bin yuʼun ya xjuʼ ya yakʼotik ta wokol te jich ya jnoptike?

⁹ Yan bin-utʼil te Satanás ya skʼan ya sbolobtes koʼtantik, jaʼ te kʼalal ya spas tulan te jaʼuk ya jchʼuuntik te spʼijil winiketik, ma jaʼuk te spʼijil yoʼtan te Diose (Col. 2:8). Jun jaʼ ini, ya yakʼbey schʼuun te ants winiketik te jaʼnanix tulan skʼoplal ta skuxlejalik te ya xkʼulejubike. ¿Bin yuʼun ya xjuʼ ya yakʼotik ta wokol te jich ya jnoptike? Melel chikan teme ay machʼa ya xkʼulejub o maʼuk, te machʼatik jich ya yakʼ ta yoʼtanik spasel jaʼ ya xbajtʼ ta yoʼtanik te takʼine, jaʼ yuʼun ya smil sbaik ta aʼtel, maʼyukix skʼoplal ta yoʼtanik sfamiliaik sok te jun yoʼtan ayik sok te Diose (1 Tim. 6:10). Ta melel ya kalbeytik wokol te jTatik Jehová te ya skoltayotik yuʼun ma kʼax tulan skʼoplal ya kiltik te takʼine (Ecl. 7:12; Luc. 12:15).

10, 11. 1) ¿Bin ya skʼan te ya xjuʼ kuʼuntik spasel swenta ya jkanantaytik te koʼtantike? 2) ¿Bin ya spasik-a te machʼatik ya x-aʼtejik ta j-ilkʼinal? 3) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ te jich ya x-aʼtej te snopojibal kuʼuntik bitʼil jtul j-ilkʼinal?

¹⁰ Swenta kanantaybil te koʼtantik ya skʼan te pʼijotik ta stael ta ilel bintik ya xjuʼ ya sbolobtes koʼtantik sok te ayuk bin ya jpastik ta oranaxe. Te bin ya yal te Proverbios 4:23 ya sjultes ta koʼtantik bin ya spasik-a te j-ilkʼinaletik ta skʼajkʼalel te ajwalil Salomón. Jaʼ yaʼtelik skanantayel te pueblo ta sba te tsʼajkʼetik yuʼun, teme ya yilik te yak ta talel te kontra, ya yakʼbeyik snaʼ te lume. Te bin ya spasik-ae, ya yakʼ kiltik bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ma sjin jpensartik te Satanás.

¹¹ Ta namey kʼinal te j-ilkʼinaletik jun-nax ya x-aʼtejik sok te machʼatik ya skanantayik te puerta yuʼun te pueblo (2 Sam. 18:24-26). Pajalnax ya yaʼiyik kanan, kʼalal yak ta talel te kontrae ya yilik ta lek teme makal te puertae (Neh. 7:1-3). Te snopojibal kuʼuntik te pʼijubtesbil ta Biblia * ya xjuʼ jich ya x-aʼtej bitʼil jtul j-ilkʼinal. ¿Bin-utʼil-a? Ya xjuʼ ya yakʼ jnaʼtik kʼalal ya skʼan ya yutsʼin koʼtantik te Satanás, te kʼalal yoʼtan ya sjowiytes jpensartik, te ay bin chopol ya kaʼiy ta koʼtantik, te ma lekuk bin jnopojtik te ya x-abatinotik ta stojol Jehová sok te ayuk bin chopol ya jkʼan ya jpastike. Jaʼ yuʼun kʼalal ay bin ya yakʼ jnaʼtik te snopojibal kuʼuntike yame skʼan te ya kichʼtik ta wenta sok te ya jmaktik kʼoem te spuertaul te koʼtantik yuʼun ma x-och-a te Satanás.

12, 13. ¿Binwan ya yikʼ koʼtantik spasel, pero bin ya skʼan ya jpastik?

¹² Kiltik junuk bin-utʼil ya xjuʼ ya jkanantay jbatik ta stojol te Satanás. Te Jehová snojptesejotik te ma skʼan ya jtatik ta alel te bin swenta spasel mulil sok biluk ta chajp bin ilobtik sba (Efes. 5:3). Jaxan teme te joʼtaktik ta aʼtel o ta eskuela ya xjajch yalik ixtaʼkʼop o te bin  ilobtik sba, ¿bin ya jpastik? Jnaʼojtik te ya skʼan ya jpʼajtik «bintic chopol soc bintic mulantic sba ta pasel ta bahlumilal» (Tito 2:12). Jich yuʼun repenta ya yalbotik koʼtantik te ma lekuke (Rom. 2:15). Te snopojibal kuʼuntik jaʼ jich kʼoem bitʼil jtul j-ilkʼinal, pero ¿bin ya jpastik kʼalal ay bin ya yakʼ jnaʼtik? ¿Yabal kichʼtik ta wenta sok ya jmaktik kʼoem te spuertaul te koʼtantike? Yaniwan yikʼ koʼtantik yaʼiyel te bin yakik ta yalel o te ya kiltik te bin chopol yakik ta yakʼel ta ilele, pero te bin ya skʼan ya jpastike, jaʼ te yan bin ya xjajch kalbeytik skʼoplal o te ya xlokʼotik bael ta stojolike.

¹³ Ta melel ya skʼan te maba ya xiwotik yuʼun maba ya kakʼ jbatik ta tsalel yuʼun te yantik yuʼun ya jpastik te bin chopol ya spasik o yuʼun ma jichuk ya xkʼot te jpensartik bitʼil te yuʼunike. Pero ya xjuʼ ya jchʼuuntik sok spisil koʼtantik te ya yil Jehová kʼalal ya jpastik tulan ta spʼajel te spensar te Satanás, jaʼnix jich te ya yakʼ yip koʼtantik sok jpʼijiltik yuʼun ya xjuʼ kuʼuntik-a (2 Crón. 16:9; Is. 40:29; Sant. 1:5). ¿Aybal bin yan ya xjuʼ ya jpastik ta skanantayel te koʼtantike?

14, 15. 1) ¿Bin ya skʼan ya kakʼtik ochel ta koʼtantik sok bin-utʼil ya jpastik? 2) ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Proverbios 4:20-22 yuʼun ya stij koʼtantik ta lek te skʼoponel te Bibliae? (Jaʼnix jich ilawil te rekuadro « Te bin-utʼil ta snopilanel ta koʼtantik»).

¹⁴ Swenta ya jkanantaytik te koʼtantik, ma tikʼuk-a te ma xkakʼtik ochel te bin chopole, jaʼnix jich ya skʼan te ya kakʼtik ochel te bin leke. Jnopxan kaʼiytik te ejemplo yuʼun te pueblo te joytaybil ta tsʼajkʼe. Te jkanantiʼnail ya smak te puerta yuʼun ma x-och-a te kontrae. Pero jaʼnix jich ya sjam te puerta yuʼun ya x-och-a te weʼelil sok yantik biluketik te ya xtuun yuʼunike. Te manchuk jich ya spase, ya xlaj ta wiʼnal te yajwal lume. Jaʼnixme jich ya skʼan ya jpastik sok te koʼtantike, ya skʼan ya jamulantik kʼoem yuʼun ya x-och-a te nojptesel yuʼun te Jehová.

¹⁵ Ta Biblia ya jtatik te spensar te Jehová. Jaʼ yuʼun te jujun buelta te ya jkʼopontik te Biblia ya kakʼtik te ya x-aʼtej te spensar te Jehová ta jpensartik, te bin ya kaʼiy ta koʼtantik sok te bin ya jpastike. ¿Bin ya skʼan ya jpastik swenta ya stij koʼtantik ta lek te skʼoponel te Bibliae? Sbabial, jaʼ te ya skʼan ya jkʼopontik Dios. Jtul ermana jich ya yal: «Te kʼalal ya xjajch jkʼopon te Biblia, nail ya jkʼanbey te Jehová te yakuk skoltayon ta yilel te “yutsilal” yuʼun te sKʼope» (Sal. 119:18). Schebal, jaʼ te ya skʼan ya jnopilan ta koʼtantik te bin ya jkʼopontike. Kʼalal jich ya jpastike, te sKʼop te Dios ya sta kʼoel te skʼubulil koʼtantik sok kʼux ta koʼtantik ya xkʼot te bin ya snop te Jehová (kʼopona Proverbios 4:20-22; Sal. 119:97).

16. ¿Bintik lek ya jtatik kʼalal ya kiltik te kanal JW Broadcasting? Ala jun ejemplo.

¹⁶ Ay yan bin-utʼil ya kakʼtik aʼtejuk ta jkuxlejaltik te spensar te Jehová, jaʼ te ya kiltik spisil te bin ay ta kanal JW Broadcasting^®. Jtul ermano sok yinam jich ya yalik: «Ta melel, te programa ya xlokʼ ta jujun u jaʼ te bin jkʼanojbeytik te Jehová. Ya yakʼ yip koʼtantik sok smukʼul kʼinal kaʼiytik kʼalal jmeloj koʼtantik o jtukeltik ya kaʼiy jbatik. Ya jtij kaʼiytik te kʼinetik te ayik ta kanal kʼalal yakotik ta spasel te weʼelil, skusel te na o kʼalal yakotik ta yuchʼel té, spisil-ora ya kaʼiytik». Te programaetik ta kanal-abi ya skoltayotik yuʼun ya jkanantay te koʼtantike. Ya snojptesotik te jichuk jpensartik bitʼil te Jehová sok te ma jpajbeytik spensar te Satanás te jich ya skʼan stukele.

17, 18. 1) Ta swenta te bin ya yal 1 Reyes 8:61, ¿bin ya xkʼot ta pasel kʼalal ya jpas ta jkuxlejaltik te bin ya yakʼ jnoptik te Jehová? 2) ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun te ajwalil Ezequías? 3) Jich bitʼil te David ay bin la skʼanbey te Jehová ta Salmo 139:23, 24, ¿bin ya xjuʼ ya jkʼantik-euk ta skʼoponel Dios?

¹⁷ Kʼalal ya kiltik te bintik lek ya jtatik yuʼun te ya jpastik te bin leke, ya stsakxan yip te schʼuunel koʼtantike (Sant. 1:2, 3). Lek ya kaʼiy  jbatik yuʼun te tseʼelnax yoʼtan kuʼuntik te Jehová yuʼun te ya xjuʼ te jich ya yilotik bitʼil yal snichʼnabotik, jich ya stsakxan yip te ya jkʼantik spasel te bin ya smulan yoʼtane (Prov. 27:11). Ta jujun prueba ya jsitintaytike ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te ma chebuk koʼtantike (Sal. 119:113). Te bin ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel, jaʼ te kʼax kʼux ta koʼtantik te Jehová sok te kakʼoj ta koʼtantik ta jkʼaxel te ya jchʼuunbeytik te mantaliletik yuʼun sok te ya jpasbeytik te skʼanojel yoʼtane (kʼopona 1 Reyes 8:61).

¹⁸ Ta melel jpisiltik ay banti ya xbajtʼ chʼayukotik, melel jmulawilotik. Te kʼalal jich ya xkʼot ta pasele jultes ta koʼtantik te ejemplo yuʼun te ajwalil Ezequías. Ay bintik ma lek la spas, pero la sujtes yoʼtan sok jun yoʼtan beenxan ta stojol Jehová (Is. 38:3-6; 2 Crón. 29:1, 2; 32:25, 26). Jich yuʼun mame xkakʼtik te ya sbolobtes jpensartik te Satanás. Jkʼanbeytik te Jehová te pʼijuk koʼtantik yuʼun ya jchʼuuntik te bin leke (1 Rey. 3:9; kʼopona Salmo 139:23, 24). Yame xjuʼ te jun koʼtan ya kakʼ jbatik ta stojol teme jaʼ kʼaxtoxan ya jkanantaytik-a te koʼtantike.