TE BINTIK AY TA ARCHIVO KUʼUNTIK
Discursoetik ta komonsitil te la spukik te smelelil kʼop ta isla yuʼun Irlanda
KʼALAL te barko yuʼun vapor yak ta ochel talel ta jaʼ ta Belfast Lough te jtsojb ants winiketik te ayik ta barko yakik ta yilel te sxojobal kʼajkʼal te yak ta chiknajel ta sba te yaxal witsetik. Jaʼ ta mayo ta yaʼbilal 1910. Te hermano Charles Taze Russell yak ta talel tey-euk-a, yoʼebalix buelta yak ta talel ta Isla yuʼun Irlanda. Ta sit ay cheb mukʼul barkoetik te yakik ta pasel, te june jaʼ te Titanic te ay bin ma lek la sta ta patil, te yane jaʼ te Olympic te jteb ma pajaluk sok. * Ta spatxan baele, tey ayik chaʼoxtul Machʼatik la snopik te Biblia te yakik ta smaliyel te machʼa yak ta julel te banti ya xchojtaj te barkoetike.
Jteb ma sta veinte jaʼbil ta nail, jajch ta lokʼel bael ta Estados Unidos te hermano Russell, bajtʼ ta yan lugaretik, jaʼ snopoj te ya spuk ta swolol Balumilal te lek yachʼil kʼop. Te banti bajtʼ ta sbabial buelta, jaʼ ta Irlanda ta julio ta jaʼbil 1891. Bajtʼ ta barko te City of Chicago sbiil, tey la yil bin yilel ya xmal te Kʼajkʼal te kʼalal yak ta noptsajel ta stiʼil mar ta Queenstown (te Cóbh sbiil ta ora ini). Ta yorail-abi, julniwan ta yoʼtan te bin cholbot yaʼiy yuʼun te smeʼ stat ta swenta te lum te banti talemike. Te kʼalal la yulaʼtay te puebloetik sok la yil te tʼujbil kʼinal, te hermano sok te sjoʼtake la yilik te chapal te kʼinal te jich kʼoem te syijilix yuʼun ya yichʼ tsobel te bintik tsʼunbile.
Te Russell jukeb buelta la yulaʼtay te lum Irlanda. Te bitʼil bayal la smulanik te bin la schol ta sbabial buelta tey-ae, bayal ta cien o ay baeltik bayal ta mil ants winiketik bajtʼik ta yaʼiyel stojol te discursoetik la yakʼ ta patil te kʼalal chaʼulaʼtaywane. Ta schebal buelta te bajtʼ ta mayo ta jaʼbil 1903, la yichʼ pasel tsoblejetik ta komonsitil ta Belfast sok Dublín, ta nail bayal ta chajp periodikoetik la spukbeyik skʼoplal te ya xkʼax te tsoblejetike. Te Russell la yal ta swenta te machʼatik kʼotike te la schʼam yaʼiyik ta lek te discurso te sbiilinej «La promesa bajo juramento», te jaʼ ya scholbey skʼoplal te schʼuunel yoʼtan te Abraham sok te bendisionetik ya yichʼik te ants winiketik ta pajel chaʼbej.
Ta swenta te bayal machʼatik la smulanik te skʼop Dios ta Irlanda, te Russell la schaʼyulaʼtay te kʼalal bajtʼ ta yoxebal buelta ta Europa. Te banti ya xchojtaj te barkoetik ta Belfast, joʼtul hermanoetik kʼot staik te hermano Russell te jul ta sab ta abril ta jaʼbil 1908. Ta kʼajkʼalnix te jule, ta mal kʼajkʼal te hermano la yakʼ te discurso te la yichʼ albeyel skʼoplal te ya yakʼe, «La derrota del imperio de Satanás» sbiil te discurso. Kʼotik «trescientosniwan ta tul ants winiketik te yoʼtan ya snaʼikxan ta swenta Dios». Jtul te machʼa kʼote bayal te bintik la sjojkʼoybey te hermano yuʼun ya sten ta kʼop, pero spisil la yichʼ sutbeyel sok te bin ya yal te Biblia. Ta Dublín, jtul winik te kʼax kontra kʼote jaʼ te OʼConnor, jaʼ secretario yuʼun te Asociación Cristiana de Jóvenes (YMCA, jich kom sbiil ta inglés), kʼan yakʼ te ya yichʼ ilel ta kontra te Machʼatik la snopik te Biblia yuʼun jteb ma sta jmil ants winiketik te stsoboj sbaike. ¿Bin kʼot ta pasel?
Jnop kaʼiytik binwan kʼot ta pasel ta kʼajkʼal-abi. Jtul winik te la smulan te bin ya yal te Biblia la sta ta nopel te ya xbajtʼ ta yaʼiyel te discurso ta komonsitil te la yichʼ albeyel skʼoplal ta periodiko The Irish Times. Kʼalal kʼot te banti ya yichʼ kʼasesel te discursoe kʼax nojel jul sta, wokol la sta sjuktajib. Te winik jajch schʼam yaʼiy ta lek te machʼa yak ta kʼope, te jaʼ jtul winik te sakix sjol, najtʼ yisim sok slapoj najtʼil ijkʼal kʼuʼul, te ya stijulan skʼab kʼalal xtal xbajtʼnax ta plataforma. Lek ya snitbey skʼoplal te textoetik ta Biblia sok yantik textoetik, jich te winik te yak ta yaʼiyel stojol kʼunkʼun ya xkʼotxan ta yoʼtan te bintik smelelil ya yal te Bibliae. Manchukme maʼyuk smicrófono, tulan skʼop snukʼ te hermanoe te chikan ta aʼiyel ta spisil te salae te jun ora sok olil la yichʼ aʼiyel stojol yuʼun te machʼatik stsoboj sbaike. Ta patil, ta yorail spasel jojkʼoyeletik, te OʼConnor sok te yamigotak ma stojiluk te bitʼil ay bin jajch sjojkʼobeyik te hermano ta swenta te bin la scholtiklan, pero te hermano la sutbey ta lek sok te Bibliae. Te machʼatik tey stsoboj sbaik-ae, la spakʼ skʼabik sok stseʼelil yoʼtanik. Te kʼalal lamaj te bin yak ta kʼoel ta pasele, te winik te la yichʼ albeyel skʼoplal ta sjajchibale noptsaj bael ta stojol te hermanoetik swenta ya skʼan ya snaʼbeyxan skʼoplal te skʼop Diose. Ay chaʼoxtul la yalik te bayal machʼatik jich la snopik te smelelil kʼope.
Ta mayo yuʼun 1909, te hermano Russell lokʼ bael ta Nueva York ta barko te Mauretania sbiil, bajtʼ ta yulaʼtayel ta schanebal buelta te Irlanda. Jokinot bael yuʼun te hermano Huntsinger te ya snaʼ taquigrafía. Jich te kʼalal yakik ta solel kʼaxel ta mar te Russell ya yalbey te akʼa stsʼibay te bintik ya xlokʼ ta articuloetik ta patil ta La Atalaya. Te kʼalal ayikix ta Belfast, te hermano Russell la yakʼ jun discurso ta stojol 450 ta tul ants winiketik, ayniwan 100 ta tul tekʼel jilik yuʼun maʼyukix juktajibal.
Te hermano Russell ay ta mukʼul barko Lusitania
Te yoʼebal buelta bajtʼe te la kalbeytik skʼoplal ta sjajchibale, jteb ma pajaluk te bin kʼot ta pasele. Te kʼalal laj yoʼtan ta skʼasesel sdiscurso ta komonsitil te hermano Russell ta Dublín, jtul teólogo te sjokinej kʼoel te OʼConnor jaʼnix jich la yichʼ sutbeyel sok te Biblia te bintik la sjojkʼoye. Te jayeb machʼatik stsoboj sbaik tey-ae kʼax tseʼelnax yoʼtanik jilik yuʼun. Ta yan kʼajkʼal, te Russell sok te sjoʼtak moik bael ta barko swenta correo, bajtʼik ta Liverpool, tey-abi moik bael ta yan barko te Lusitania sbiil te ikʼotik bael yuʼun ta Nueva York. *
Ta 20 yuʼun mayo ta 1910, la yichʼ alel ta periodiko The Irish Times te ya yichʼ kʼasesel jun discurso ta komonsitil.
Ta 1911 te kʼalal swakebal sok sjukebal buelta bajtʼe, te hermano Russell la yakʼ discursoetik te jaʼnix jich la yichʼ albeyel skʼoplal ta nail te ya yichʼ kʼasesele. Ta abril yuʼun te jaʼbil–abi, 20 ta tul te Machʼatik la snopik te Biblia kʼotik ta ulaʼtayel yuʼun 2,000 ta tul ants winiketik ta Belfast, te la yaʼiyik stojol te discurso te sbiilinej «La vida después de la muerte». Te OʼConnor kʼot ta Dublín sok yan winik te yichʼoj yaʼtel ta relijion, schebalik la spasik bayal jojkʼoyeletik. Te machʼatik tey stsoboj sbaik-ae kʼax la smulanik te sujtib la yichʼik akʼbeyel te lokʼem ta sJun Dios. Ta patilxan bael, ta otoño, te Russell la yulaʼtay yantik lum te banti bayal machʼa kʼotik ta yaʼiyel stojol te discurso. Junxan buelta te OʼConnor sok 100 ta tul te chopol yoʼtanik kʼan skomik te tsoblej ta Dublín, pero te machʼatik tey ayik-ae sok stseʼelil yoʼtanik la skoltaybeyik skʼoplal te hermano Russell.
Manchukme ta yorail-abi te hermano Russell jaʼ te machʼa ay ta swentaxan yakʼel discursoetik ta komonsitil, la yal te «maʼyuk machʼa jkʼaxel ay skʼoplal» ta spasel te aʼtelile, melel «te aʼtelil ini ma jaʼuk yuʼun winiketik, jaʼ yuʼun te Diose». Te discursoetik-abi te nail ya yichʼik albeyel skʼoplal te ya yichʼ kʼasesele bayal buelta la scholbeyik skʼoplal te smelelil kʼope. Te tsoblejetik-abi, jaʼ la sjambeyik sbe te tsoblej ya yichʼ pasel ta ora ini te banti ya yichʼ kʼasesel jun discurso te lokʼem ta Biblia. Te bin kʼot ta lokʼel yuʼun, jaʼ te jajch bayal kongregasionetik ta bayal ta pam lumetik, jich te smelelil kʼope pujk bael ta Irlanda. (Te bintik ay ta archivo kuʼuntik ta Gran Bretaña).
