1. ¿Bin la sitintayik te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo?

TA YOLIL tal te jaʼbil 62 sok 64 te jpuk-kʼop Pedro ay bin la stsʼibay «ta stojol te machʼatic puhquemic bahel ta pueblohetic ta sqʼuinal Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, soc Bitinia» (1 Pedro 1:1). Te hermanoetik-abi yanyantik banti talemik. Yakik ta sitintayel nutsel te la spajaltay ta «cʼahcʼ» te jpuk-kʼop Pedro, jaʼ yuʼun ya skʼan akʼbeyel yip yoʼtanik sok tojobtesel. Jaʼnix jich kʼax chujkʼultik sba te tiempo ta yorail-abi. Te jpuk-kʼop Pedro jich la stsʼibay: «Nopol ya sta yorahil te ya xlaj spisil bintic ay». Ta melel, ma staix lajuneb jaʼbil te ya xlaj skʼoplal te nasion yuʼun te judioetike. Jich yuʼun, ¿bin ya xkoltayotik yuʼun te jchʼuunjeletik ta yorail-abi te chujkʼultik sbae? (1 Pedro 4:4, 7, 12).

2, 3. ¿Bin yuʼun te Pedro la stsits te jchʼuunjeletik te akʼa x-otseswanik ta snaik? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo).

² Jchajp te bin la yal te jpuk-kʼop Pedro te akʼa spasik te jchʼuunjeletik jaʼ te tsitsel ini: «Talel cʼaxel xawotses abahic ta anahic» (1 Pedro 4:9). Ta griego, te kʼopil ya x-otseswanotik ta na, te xchie ya skʼan ya yal «yakʼel ta ilel te kʼux ta koʼtantik o te lek koʼtantik ta stojol te machʼa ma jnaʼbeytik sbae». Pero te Pedro lame yal te «talel cʼaxel» akʼa yotses sbaik ta snaik te jaʼ skʼoplal te machʼatik ya snaʼbeyik sba sok te jun yoʼtan sbaik soke. ¿Bin lekilal ya staik teme ya schʼuunik te tsitsel ini?

³ Teme ya schʼuunik spasel, junxan yoʼtanik ya xkʼotik-a. Jnop kaʼiytik  bin-utʼil kilojtik ta jkuxlejaltik. Kʼalal jtul hermano la yikʼotik ta sna, ¿mabal jichuk te ma xchʼay ta koʼtantik te bin tʼujbil kʼax kuʼuntik soke? Kʼalal joʼotik ay la kikʼtik ta jnatik jtul hermano, ¿mabal jichuk te jajch kamigoinxan jbatik ta lek soke? Kʼalal ya x-otseswanotik ta jnatik ya jnaʼbeytikxan sba te hermanoetike. Ta skʼajkʼalel te jpuk-kʼop Pedro la skʼan te jujun kʼajkʼal junxan ya x-ayinik te jchʼuunjeletik ta skaj te yak ta batsʼejelxan bael te swokolike. Jaʼnixme jich yak ta kʼoel ta pasel ta jtojoltik te bitʼil kuxulotik «ta slajibal cʼahcʼal» (2 Timoteo 3:1).

4. ¿Bin jojkʼoyeletik ya kakʼbeytik sujtib ta articulo ini?

⁴ ¿Bintik-utʼil ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te «talel cʼaxel» ya kotses jbatik ta jnatik sok te ay slekil koʼtantike? ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jtsaltik te bintik ya smakotik ta yikʼel ochel ta jnatik yantik? Sok ¿bin ya skoltayotik yuʼun lekuknax jtaleltik te kʼalal ay machʼa ya yikʼotik ta snae?

5. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel slekil koʼtantik ta tsoblejetik?

⁵ Kʼalal ayotik ta tsoblejetik. Te Jehová sok te organisasion yuʼun ya yikʼotik ta tsoblejetik. Ya jkʼantik te lekuk ya yaʼiy sbaik spisil te machʼatik ya xkʼotik ta sNail Tsoblej (Romanos 15:7). Jaʼ tulanxan skʼoplal kʼalal ay machʼa ya xtal ta sbabial buelta. Yame skʼan ya jpastik tulan te lekuk ya yaʼiy sba chikan bin yilel o bin kʼuʼul pakʼal slapoj talel, melel jaʼnixme jich ikʼbil talel yuʼun te Jehová (Santiago 2:1-4). Teme ya kiltik te maʼyuk machʼa yak ta skoltayel, ¿yabal xjuʼ ya kikʼtik ta juklej sok te joʼotike? Ta melel, lek ya yaʼiy sba te ya jkoltaytik ta stʼunel bael te programa sok te ya jkoltaytik ta sleel te textoetik ta Biblia. Teme jich ya jpastike, jichme yakotik ta stʼunel te tsitsel ini: «Icʼahic ochel ta ana te machʼatic yan banti talemic» (Romanos 12:13).

6. ¿Machʼatikxan ya skʼan ya kikʼtik ta jnatik?

⁶ Kʼalal ay machʼa ya kikʼtik ta weʼel uchʼel ta jnatik o te ay bin jtebuk ya kakʼbeytike. Ta namey kʼinal jich kʼayemik ta spasel te ay machʼatik ya yikʼik ta snaik yuʼun ya yakʼbeyik yil te ya skʼanik te ya x-ayinik ta lamalkʼinal sok, jaʼnix jich yuʼun ya yakʼbeyik yil te ya skʼan ya yamigoinik (Génesis 18:1-8; Jueces 13:15; Lucas 24:28-30). Jaxan te joʼotike, ¿machʼatikxan ya skʼan ya kikʼtik ta jnatik? Jaʼ te hermanoetik ta jkongregasiontike. Yame skʼan te ayuk kamigotik te jun yoʼtanik ta jtojoltik sok te lekuk ya kil jbatik soke, melel kʼalal yorail wokol yame skʼan te pajal ya jkoltay jbatik. Ta 2011 ay bin tulan skʼoplal la spas te Jtsojb Jwolwanejetik, jaʼ te la sjeltayik ta las 6:15 te snopel Te J-ilkʼinal ta toyol ta Betel yuʼun Estados Unidos te yichʼoj pasel tal ta las 6:45 ta mal kʼajkʼal. ¿Bin yuʼun la sjelik? Kʼalal la yichʼ kʼasesel te anunsio la yichʼ alel te jich bayal betelitaetik ya xjuʼ ya sjokin sbaik kʼalal ya xlaj te tsobleje. Ay yantik Betel te jaʼnix jich la spasike. Ta ora ini jun-nax ayikxan te machʼatik ya x-aʼtejik ta Betel.

7, 8. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼbeytik yil slekil koʼtantik te hermanoetik te ya xtal yakʼik discurso ta sNail Tsoblej kuʼuntik?

⁷ Kʼalal ya xtal yakʼik discurso ta sNail Tsoblej kuʼuntik hermanoetik ta yantik kongregasion, te superintendente yuʼun circuito, o hermanoetik yuʼun Betel, ya xjuʼ ya kakʼbeytik yil slekil koʼtantik (kʼopona te 3 Juan 5-8). Jchajp te bitʼil ya xjuʼ ya jpastike, jaʼ te ya kikʼtik te hermanoetik ta weʼel uchʼel ta jnatik o te ay bin ya kakʼbeytik jtebuke. ¿Jaxan teme jich ya jpastik te kʼalal ay machʼa ya xtal yulaʼtayotik ta yan bueltae?

⁸ Jtul hermana ta Estados Unidos jich ya xjul ta yoʼtan: «Te jayeb jaʼbil kʼaxem tal, te joʼon sok te jmamlal ay kikʼojtik tal ta jnatik ta weʼel uchʼel bayal hermanoetik sok te yinamik te talemik ta skʼasesel discurso. Spisil-ora lek sok tseʼelnax koʼtantik kʼaxem kuʼuntik, pero te bin tulanxan skʼoplal jaʼ te yichʼojxan yip te schʼuunel koʼtantike. Maʼyuk bin-ora kalojtik te ma lekuk te ay machʼa kikʼojtik ta weʼel uchʼel ta jnatike».

9, 10. 1) ¿Machʼatik ya skʼanik otsesel ta jnatik cheʼoxeb kʼajkʼal? 2) ¿Yabal xjuʼ ya yakʼik ta ilel slekil yoʼtanik-euk te machʼatik tut snaik o maʼyuk bayal bin lek ay yuʼunike? Ala junuk ejemplo.

⁹ Kʼalal ay machʼa ya xjil ta nainel ta jnatik  cheʼoxeb kʼajkʼal. Ta namey kʼinal kʼayemik ta yotsesel ta snaik te machʼatik ya x-ulaʼtayot yuʼunik teme ya snaʼbeyik sba ta lek (Job 31:32; Filemón 22). Ta ora ini, jaʼnix jich ya skʼan te ya jpastike. Jteb ma spisiluk-ora te superintendenteetik yuʼun circuito ya skʼan ya xjilik ta sna hermanoetik te kʼalal ya yulaʼtayik te jujun kongregasione. Jaʼnix jich ya skʼan te ya kotsestik ta jnatik te machʼatik yakik ta yichʼel pʼijubtesel yuʼun te organisasion sok te machʼatik ya x-aʼtejik ta spasel naetik. Jaʼnix jich kʼalal ay ya xkʼax tulan yikʼal jaʼal o yan wokolil ay familiaetik te ya skʼan banti ya xnainik jaʼto teme laj ta chajpanel te snaik te jin jilele. Pero mame xkaltik te jaʼnax ya xjuʼ ya yakʼik ta majanel snaik te hermanoetik te mukʼ sok te lek snaike. Ta melel, te hermanoetik-abi ayniwan bayal buelta yakʼojikix ta majanel te snaike. Jaxan te joʼotike, ¿yabal xjuʼ ya kakʼtik ta majanel jnatik manchukme tut sok maʼyuk bayal bin ay kuʼuntik?

¹⁰ Jtul hermano ta Corea del Sur ya xjul ta yoʼtan bin yaʼiyel la yaʼiy sba te kʼalal ay jil ta sna hermanoetik te la yichʼik nojptesel yuʼun te organisasion. Jich la stsʼibay: «Ta sjajchibal xchebet koʼtan ta yotsesel ta jna te hermanoetik, melel mato jaluk jnujpunel-a sok tutnax te jnatike. Pero bayal la jmulantik te jilik cheʼoxeb kʼajkʼal ta jnatike, melel la kiltik te kʼax tseʼel yoʼtanik te hermanoetik te nujpunemik kʼalal schebalik ya spasik tulan ta abatinel ta stojol Jehová sok te jun ya x-aʼtejik ta staelxan aʼteliletik ta swenta Dios».

11. ¿Bin yuʼun ya skʼan te ya kakʼbeytik yil slekil koʼtantik te hermanoetik te ya xtalik ta jkongregasiontike?

¹¹ Kʼalal ay ya xtalik hermanoetik ta jkongregasiontik. Ay hermanoetik te ya xtalik ta nainel ta jlumaltik, ay yantik te ya xtal skoltayotik ta scholel skʼop Dios o te ya xtikunotik tal yuʼun te organisasion ta jkongregasiontik. Ta sjajchibal wokol ya yaʼiyik, melel ya skʼan ya xkʼayik ta yan lugar, ta yan kongregasion sok yaniwan skʼan te ya snopik yan kʼopil sok te ya xkʼayik ta yan tsʼumbalil. Teme ya kikʼtik ta weʼel uchʼel ta jnatik o ay banti ya kikʼtik bael ta paxial, jich ya jkoltaytik yuʼun ya sta yachʼil yamigotakik sok yuʼun ya xkʼayik-a.

12. ¿Bin kʼot ta pasel te ya yakʼ kiltik te ma puersauk te bayal bin kʼax chajpanbiluk ya skʼan ya jpastik yuʼun ya kakʼtik ta ilel slekil koʼtantike?

¹² Swenta ya kakʼtik ta ilel slekil koʼtantik ma puersauk te bayal bin kʼax chajpanbiluk ya jpastike (kʼopona te sjun Lucas 10:41, 42). Jtul hermano ya xjul ta yoʼtan te kʼalal jajch ta abatinel bitʼil misionero sok te yiname, mato ayuk lek yaʼbilalik-a sok bayal ya smel yoʼtanik. Jich la yal: «Jun kʼajkʼal ta tibiltik kʼax smeloj yoʼtan te kinam yuʼun ya snaʼ te banti lokʼotik talel, te joʼone ma la jnaʼ bin ya jpas yuʼun lek ya yaʼiy sba. Tey-abi, ta las 7:30 bael la stijik te tiʼ naile. Jaʼ jtul te machʼa ya kakʼbeytik nojptesel ta Biblia, yichʼoj talel oxeb alaxax, yoʼtanuk ya yakʼ jnaʼtik te lekuk ya kaʼiy jbatik ta slumale. La kikʼkotik ochel ta na sok la kakʼbeytik yuchʼ jun baso jaʼ. Ta patil la jpas kuchʼtik té sok kʼixin chocolate. Mato jnaʼtik-a te kʼopil suajili, jichnix te antse ma snaʼ te jkʼopkotike. Pero ta kʼajkʼal-abi, jajch kamigointik te hermanoetik te ayik ta nasion-abi sok la jtatikxan stseʼelil koʼtantik yuʼun».

13. ¿Bin yuʼun lek te ya x-otseswanotik ta jnatik sok te ya kakʼtik ta ilel slekil koʼtantik?

¹³ ¿Tulanbal ya kaʼiytik te ya x-otseswanotik ta jnatik sok te ya kakʼtik ta ilel slekil koʼtantik? Teme jiche, maniwan jokinejtik ta lek yuʼun te hermanoetik sok jich maʼyuk jtaojtik machʼatik ya xjuʼ ya kamigointik ta sbajtʼelkʼinal. Swenta maba jtukel ya kaʼiy jbatik, jaʼ ya skoltayotik te ya x-otseswanotik ta jnatik sok te ya kakʼtik ta ilel slekil koʼtantik. Pero, ¿bin ya xjuʼ ya smakotik ta yakʼel ta ilel slekil koʼtantik? Kiltik chaʼoxchajpuk.

14. Teme jich ya kaʼiytik te maʼyuk lek jtiempotik sok kiptik ta yikʼel ta jnatik te hermanoetik o te ya jchʼuuntik kʼalal ya yikʼotik-euke, ¿bin ya xjuʼ ya jpastik?

¹⁴ Te jtiempotik sok te kiptike. Te j-abatotik yuʼun te Jehová maba jocholotik sok jteb ma jpisiltik bayal bin ay ta jwentatik spasel. Jaʼ yuʼun, ayniwan machʼatik ya skuyik te maʼyuk stiempoik sok maʼyukix yipik ya xjil yuʼunik ta yikʼel ta snaik yantik. Teme jich ya kaltik, yaniwan skʼan ya jchaptikxan  ta lek bitʼil ya jtuuntestik te jtiempotike. ¿Yabal xjuʼ ya jeltik jtebuk te bitʼil ya jtuuntestik te jtiempotik yuʼun ya xjuʼ ay machʼa ya kikʼtik ta jnatik o yuʼun ya xbootik ta sna te machʼatik ya yikʼotike? Te Biblia ya yalbotik te mame xchʼay ta koʼtantik te ya x-otseswanotik ta jnatike (Hebreos 13:2). Ma chopoluk te ya jlokʼestik tiempo yuʼun ya jokintik te hermanoetike, ta melel jaʼ te bin stojil ta pasel. Pero swenta ya xjuʼ kuʼuntik yaniwan skʼan ya jlokʼes jbatik ta koʼtantik te ma jaʼuk ya jpastik te bin maʼyuk bayal skʼoplale.

15. ¿Binwan yuʼun ya jkuytik te ma xjuʼ ya kikʼtik tal ta jnatik te hermanoetike?

¹⁵ Te bin yilel ya jkuy jbatike. ¿Aybal bin-ora ay machʼa kʼan kikʼtik ta jnatik pero jich la kaʼiytik te ma xjuʼ kuʼuntike? Jaʼniwan yuʼun te ya xiwotik ta kʼop sok ya jkʼextik te ma xwejt bin ya kaltik te ya xchʼajubik yuʼun te machʼatik ya kikʼtik ta jnatike. O maniwan ayuk lek jtakʼintik sok ya jkuytik te ma xjuʼ ya kakʼbeytik te bin ya yakʼbeyik te yantik hermanoetik ta kongregasion. Pero yame skʼan ya xjul ta koʼtantik te ma puersauk te kʼax tʼujbil te jnatik yuʼun ay machʼa ya kikʼtik talel. Te bin tulan skʼoplale, jaʼ te mesbiluk ta lek sok te kʼojanbiluk te jbiluktike, soknix te ya jpastik tulan te lekuk ya yaʼiy sbaik te machʼatik ya kikʼtik tal ta jnatike.

16, 17. ¿Bin ya skoltayotik teme ya jmel koʼtantik te ay machʼa ya kikʼtik ta jnatike?

¹⁶ Teme ya jmel koʼtantik te ay machʼa ya kikʼtik ta jnatike, mame joʼotiknax te jich ya kaʼiy jbatike. Jtul anciano ta Gran Bretaña jich ya yal: «Yaniwan xnijkʼ koʼtantik kʼalal ya jchajpan jbatik yuʼun ya xtal kulaʼtik. Pero jichnix bitʼil ya xkʼot ta pasel ta spisil aʼtelil ta stojol Jehová, jaʼ bayalxan te bin lek ya jtatik yuʼun sok lekxan ya kaʼiy jbatik, ma jaʼuk te mel-oʼtan ya kaʼiytik yuʼune. Bayal buelta jmulanej te jayeb tiempo kʼopojemon ta yuchʼel kapel sok te hermanoetik». Mame xchʼay ta koʼtantik te ayuk bayal skʼoplal ta koʼtantik te machʼa ya kikʼtik tal ta jnatike (Filipenses 2:4). Jteb ma spisiluk te ants winiketik ya smulanik scholel te bin kʼaxem ta skuxlejalik. Te banti lekxan ya xjuʼ ya kaʼiytik stojol te bin ya skʼan ya yalbotike, jaʼ te kʼalal ya jokin jbatik sok te hermanoetike. Yan anciano jich la stsʼibay: «Kʼalal ay ya xtalik ta jna hermanoetik yuʼun jkongregasion ya xkʼotxan ta koʼtan bin-utʼil ya yaʼiy sbaik sok bayalxan bin ya jnaʼ ta stojolik, jich bitʼil ya jnaʼ ta lek bin-utʼil jajchik ta snopel te smelelil kʼope». Teme bayal skʼoplal kuʼuntik te machʼa kikʼojtik tal ta jnatik, leknaxme ya xkʼax kuʼuntik ta jpisiltik.

¹⁷ Jtul precursora bayal buelta la yakʼ jiluk ta sna bayal hermanoetik te la yichʼik pʼijubtesel yuʼun te organisasion, jich la yal: «Ta sjajchibal, jmeloj koʼtan-a, melel maʼyuk yutsil te jnae sok tuuntesbilix yuʼun yantik te bintik ay kuʼune. Pero la yakʼbon smukʼul koʼtan te yinam jtul hermano te ay yaʼtel ta jpʼijubteswanej. La yalbon te kʼalal ya sjokin te smamlal ta yulaʼtayel kongregasionetik, jaʼ lekxan ya yaʼiy sbaik te kʼalal ya xjilik ta sna hermanoetik te maʼyuk lek sbilukik pero te jaʼ baem ta yoʼtanik spasbeyel yaʼtel te Jehová sok te ya spasik tulan yuʼun ma xyakʼ sbaik ta stael kʼulejalil. Te bin la yalbone, la sjultesbon ta koʼtan te bin la yalbon te jmeʼ kʼalal tut-totikto-ae: “Ha lec xan te sweʼel itaj soc cʼuxul-oʼtanil”» (Proverbios 15:17). Jich yuʼun, maʼyuk bin ya skʼan ya jmel koʼtantik yuʼun, melel te bin mukʼxan skʼoplal jaʼ te ya kakʼbeytik yil skʼuxul koʼtantik te machʼatik ya kikʼtik ta jnatike.

18, 19. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te yakʼel ta ilel slekil koʼtantik swenta lek ya kil jbatik sok te yantike?

¹⁸ Te bin yilel ya kiltik te yantike. ¿Aybal machʼa ta akongregasion te ma lek ya awile? Maniwan ya jkʼan kikʼtik ta jnatik jtul hermano te ma jmulanbeytik stalel o te ay bin la spasbotik te ma xchʼay ta koʼtantike. Pero teme maʼyuk bin ya jpastik yuʼun, mananix ya xjelon-a te bin ya kaʼiytik ta stojol te hermanoe.

¹⁹ Te Biblia ya yal te kʼalal ay machʼa ya kikʼtik ta jnatik sok ya kakʼbeytik yil slekil koʼtantik ya skoltayotik te lekxan ya kil jbatik sok te yantike, jichnix ya xkʼot ta pasel ta stojol te jkontrataktik (kʼopona te sjun Proverbios 25:21, 22). Kʼalal ay machʼa ya kikʼtik tal ta jnatik kʼunkʼun ya xchʼay bael te ma lek ya kaʼiy jbatik ta stojol sok jun pajal lek ya xjajch kil jbatik. Jaʼnix jich, yaniwan xjajch kiltik te lekil taleliletik la yil te Jehová kʼalal la yikʼ tal ta  smelelil kʼop (Juan 6:44). Kʼalal jaʼ te kʼuxul oʼtanil ya stij koʼtantik ta yikʼel ta jnatik jtul hermano te maba smaliyoj te jich ya jpastik ta stojole ya xjuʼ te lek ya xjajch kil jbatik soke. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jnaʼtik teme jaʼ te skʼuxul koʼtantik te ya stij koʼtantik ta yikʼel ta jnatik jtul hermano? Jchajp te bin ya skoltayotik jaʼ te ya jtʼuntik te tsitsel ay ta Filipenses 2:3 te ya yal te ya skʼan te pekʼeluk koʼtantik sok te jichuk ya kiltik te toyolxan ay te yantik ta jtojoltike. Ta melel, spisil te hermanoetik ay banti toyolxan ayik ta jtojoltik, jaʼniwan ta schʼuunel yoʼtanik, te ya xkujch yuʼunik, ayxan yip yoʼtanik o ay yan talelil yuʼunik te maʼyuk lek kuʼuntike. Teme ya kiltik ta lek banti toyolxan ay ta jtojoltik jtul hermano kʼux-xan ya kaʼiytik sok maba kʼax tulan ya kaʼiytik yakʼbeyel yil slekil koʼtantik.

20. ¿Bin ya skʼan ya jpastik teme ay machʼa ya yikʼotik ta sna, sok bin yuʼun?

²⁰ Te salmista David la sjojkʼoybey te Jehová bin taleliletik ya skʼan ay yuʼun te machʼatik ikʼbil yuʼune (Salmo 15:1). Te jchajpe, jaʼ te ya skʼotesik ta pasel te bin ya yalik, manchukme maʼyuk bin lek ya xlokʼ yuʼunik-a (Salmo 15:4). Jaʼ yuʼun teme la jchʼuuntik te ay machʼa la yikʼotik ta sna, mame skʼan te ya jsut jkʼoptik ta skajnax te bin maʼyuk lek skʼoplale. Teme jich ya jpastike, tojolnaxme te bin la schajpan te machʼa la yikʼotik ta sna (Mateo 5:37). Ay machʼatik schʼuunojik te ya xbajtʼik ta sna jtul hermano pero ya sut skʼopik kʼalal ay banti ya x-ikʼotik te jaʼ lekxan ya yilike. ¿Mabal jichuk te ma xyakʼ ta ilel kʼuxul oʼtanil sok te ma x-ichʼawan ta mukʼ te machʼa jich ya spase? Te bin ya skʼan ya jpastike, jaʼ te ya jchʼuuntik ikʼel yuʼun te hermanoetik sok te lek ya kiltik spisil te bin ya yakʼbotik (Lucas 10:7). Teme ay bin tulan la smakotik, yame skʼan te ya kakʼbeytik snaʼ ta oranax te machʼa la yikʼotik ta sna. Jich ya kakʼbeytik yil te kʼux ta koʼtantik sok te ay skʼoplal kuʼuntike.

21. ¿Bin kostumbre ya skʼan ya yichʼik ta wenta te machʼatik ya x-ikʼotik ta nae?

²¹ Jaʼnix jich tulan skʼoplal te ya kichʼtik ta wenta te kostumbre ta jujun lugar. Ay banti ma chopoluk ya yilik teme ay machʼa ya xkʼot ta sna teme maba ikʼbile, pero ta yantik lugar ya skʼan te nail ya kaltik te ya xkʼootike. Ay te banti ya yichʼ akʼbeyel lekil weʼelil te ulaʼ, pero ta yantik lugar pajal bin ya sweʼik sok te machʼa ikʼbile. Ay lugaretik te banti ya yichʼ bael jtebuk weʼelil te machʼa ikʼbile, ta yantik lugar ma puersauk. Soknix ay banti jaʼ lek ilbil teme ma orauk ya jchʼuuntik ikʼel, pero ta yantik lugar ma lek jkʼoplaltik teme jich ya jpastike. Chikan bin yilel te kostumbre ta jujun lugar, jpastik tulan swenta lek ya yaʼiy sbaik yuʼun te la yikʼotik ta sna te hermanoetike.

22. ¿Bin yuʼun kʼax tulan skʼoplal te «talel cʼaxel» ya kotses jbatik ta jnatike?

²² Ta ora ini mero chikan ta ilel te bin la yal te Pedro: «Nopol ya sta yorahil te ya xlaj spisil bintic ay» (1 Pedro 4:7). Yakotik ta sitintayel tulan wokoliletik te maʼyuk jich kʼaxeme. Te kʼalal ya xbatsʼejxan bael te wokolile tulanxan skʼoplal te talel kʼaxel kʼuxuk ya kaʼiy jbatik ta smelelil. Kʼax tulan skʼoplal te ya jchʼuuntik spasel te tsitsel la yakʼ te jpuk-kʼop Pedro: «Talel cʼaxel xawotses abahic ta anahic» (1 Pedro 4:9). Ta melel, ya jmulanbeytik yutsil te ay machʼa ya kotsestik ta jnatik, jich ya skʼan ya jpastik ta ora ini sok ta sbajtʼelkʼinal.