1. ¿Bin ya yal te Biblia ta swenta te tojobtesele?

KʼALAL ya awaʼiy stojol te kʼopil tojobtesel, ¿bin ya xtal ta awoʼtan? Oraniwan ya xtal ta awoʼtan jun kastigo, pero te yakʼel tojobtesele mame jaʼuknax-abi. Jteb ma spisiluk-ora te Biblia lek skʼoplal yuʼun te yakʼel tojobtesele, ay jaʼ pajal ya yalbey skʼoplal sok te bin ay ta naʼel, te pʼijil oʼtanil, te kʼuxul oʼtanil sok te kuxlejalile (Proverbios 1:2-7; 4:11-13). Kʼalal ya stojobtesotik te Jehová ya yakʼ kiltik te kʼuxotik ta yoʼtan sok te ya skʼan ya xkuxinotik ta sbajtʼelkʼinal (Hebreos 12:6). Melelnix-a te ay ya yakʼ kastigo te kʼalal ya stojobtesotike, pero maʼyuk bin-ora ya xjelaw ta yakʼel kastigo sok ma kʼax tulanuk. Ta melel, te bin ya skʼan ya yal te tojobtesel jaʼ te ay machʼa ya yichʼ nojptesel, jich bitʼil jtul tatil ya spʼijubtes te snichʼan te kʼux ta yoʼtane.

2, 3. ¿Bin-utʼil te yakʼel tojobtesel smakoj nojptesel sok kastigo? (Ilawil te lokʼombaetik ta sjajchibal te articulo).

² Kiltik junuk ejemplo. Jtul kerem te Carlos sbiil yak ta tajimal sok spelota ta yutil na. Jich albot yuʼun te smeʼe: «Carlos ya anaʼ te ma xjuʼ xtajinat liʼ ta yutil na sok te apelotae, ayme bin ya xjuʼ ya atopʼ». Jaʼukmeto te kereme ma la schʼuunbey skʼop te smeʼe, yaknanix ta tajimal-a. Ajkʼnax la stopʼ yawil nichim ta spelota. ¿Bin-utʼil ya stojobtes skerem te antse? Ya snojptes ta lek sok ya yakʼbey kastigo. Swenta ya snojptes te skereme, ya scholbey yaʼiy bin yuʼun maba lek  te bin la spase. Yoʼtanuk te ya xkʼot ta yoʼtan te skerem te jaʼ lek te ya schʼuunbey skʼop te smeʼ state sok te lek te bin ya xkʼanbot spas sok te ya xjuʼ yuʼun spasel. Swenta ay bin ya snop te kerem yuʼun te bin la spase, te smeʼe ya sta ta nopel te ya yakʼbey kastigo, jaʼ te ya spojbey spelota junchebuk kʼajkʼal. Manchukme ma smulan te Carlos, jich ya xkʼot ta yoʼtan te ay bin ma lek ya jtatik teme ma jchʼuuntik mantale.

³ Te j-abatotik yuʼun Dios ayotik «ta sna te Diose» (1 Timoteo 3:15). Jaʼ yuʼun ya kichʼtik ta mukʼ te ay sderecho te Jehová yuʼun ya yakʼ mantalil ta jtojoltik sok te ya yakʼbotik tojobtesel sok skʼuxul yoʼtan kʼalal ya jkʼaxuntaybeytik te skʼope. Jaʼnix jich kʼalal ay bin ma lekuk ya jtatik ta skaj te bin ma lekuk la jpastike sok ya kichʼtik tojobtesel ya xjul ta koʼtantik te kʼax tulan skʼoplal te ya jchʼuunbeytik smantal te jTatik te ay ta chʼulchan (Gálatas 6:7). Mero kʼuxotik ta yoʼtan te Diose sok ma skʼan te ya jta jwokoltike (1 Pedro 5:6, 7).

4. 1) ¿Bin nojptesel ya yakʼ bendision yuʼun te Jehová? 2) ¿Bin ya kiltik ta articulo ini?

⁴ Te kʼalal ya jtuuntestik te sKʼop Dios ta yakʼbeyel nojptesel te kal jnichʼnabtik sok te machʼatik ya kakʼbeytik nojptesel ta Biblia, ya xjuʼ x-ochik ta jnopojel yuʼun Cristo. Te sKʼop Diose, jaʼ te aʼtejibal te tulanxan skʼoplal ay kuʼuntike sok ya skoltayotik ta «yaqʼuel ta nopel bin stojil ta pasel». Te Biblia ya xtuun kuʼuntik ta skoltayel te kal jnichʼnabtik sok te machʼatik ya kakʼbeytik nojptesel ta Biblia te yakuk xkʼot ta yoʼtanik sok te ya schʼuunik spasel te bin ya yalbotik ta mantal te Jesuse (2 Timoteo 3:16; Mateo 28:19, 20). Te Jehová yame yakʼbey bendision te nojptesel ta stojol te machʼatik yachʼilik te chapal ya xkʼotik yuʼun ta yotsesel bayal jnopojeletik yuʼun Cristo (kʼopona te sjun Tito 2:11-14). Ta ora ini yame kilbeytik sujtib oxeb jojkʼoyeletik. 1) ¿Bin yuʼun ya kaltik te jaʼ ta skaj skʼuxul yoʼtan te Jehová te ya yakʼbotik tojobtesele? 2) ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bin la spasik chaʼoxtul winiketik kʼalal la yichʼik tojobtesel yuʼun te Jehová? 3) ¿Bin-utʼil ya jkʼayinbeytik stalel te Jehová sok te Jesús kʼalal ya kakʼtik tojobtesele?

5. ¿Bin-utʼil ya xchiknaj ta ilel te kʼuxotik ta yoʼtan te Jehová ta swenta te bitʼil ya stojobtesotike?

⁵ Te Jehová ya stojobtesotik sok ya yakʼbotik nojptesel ta skaj te kʼuxotik ta yoʼtane. Ya skʼan te spisiluk-ora kamigo jbatik soke, jaʼnix jich te ya xkuxinotik ta sbajtʼelkʼinal (1 Juan 4:16). Maʼyuk bin-ora chopol bin ya yal ta jtojoltik sok te jkʼaxel maʼyuk jkʼoplaltike (Proverbios 12:18). Te Jehová lek jkʼoplaltik yuʼun, melel jaʼ ya xbajtʼ ta yoʼtan yilel te lekil taleliletik kuʼuntike sok ya yichʼ ta wenta te libre ayotik ta snopel te bin ya jpastike. ¿Jichnixbal ya awil-euk te tojobtesel ya yakʼ te Jehová ta swenta te Biblia, te junetik yuʼun te organisasion, te meʼil tatiletik o te ancianoetik ta kongregasione? Teme ay la jta jmultik te ma jnopoj ta koʼtantik spasel, ya spasik tulan te ancianoetik yuʼun ya stojobtesotik sok skʼuxul yoʼtanik sok ma xlujbik ta skoltaybelotik. Ta melel, yakik ta yakʼel ta ilel te skʼuxul yoʼtan te Jehová (Gálatas 6:1).

6. Manchukme ay machʼa ya xchʼay yaʼtel ta kongregasion kʼalal ya yichʼ tojobtesel, ¿bin yuʼun ya kaltik te ya yakʼ kiltik te kʼuxotik ta yoʼtan te Diose?

⁶ Ay baeltik te ma tikʼuknax te ya yichʼ akʼbeyel tsitsel te machʼa ya yichʼ tojobtesele. Teme ay spasoj tulan mulil, yaniwan xchʼay yaʼtel ta kongregasion. Pero manchuk jich ya xkʼot ta pasel, te tojobtesel ya yichʼ ya yakʼ ta ilel te skʼuxul yoʼtan te Jehová. Kʼalal ya xchʼay te yaʼtel te machʼa la spas mulil yaniwan sta ta ilel te tulan skʼoplal te ya slokʼesxan tiempo ta snopel ta stukel te sKʼop Dios, te ya snopilan ta yoʼtan sok te ya skʼopon Dios. Teme jich ya spase, jun-nax ya xkʼot sok te Jehová (Salmo 19:7). Ta patil bael ya xjuʼ x-akʼbot ta yan buelta te yaʼtel yichʼoj-ae. Jaʼnix jich teme ya yichʼ lokʼesel ta kongregasion jaʼ ta skaj te skʼuxul yoʼtan te Jehová, melel jich ya skanantay te  kongregasion ta swenta te bin ya xjuʼ ya yutsʼin te yantike (1 Corintios 5:6, 7, 11). Spisil te tojobtesel ya yakʼ te Jehová stojil, jaʼ yuʼun kʼalal ay machʼa ya yichʼ lokʼesel ta kongregasion ya xjuʼ xkoltayot ta snaʼel te kʼax ma lek te bin la spas sok ya xjuʼ xtijbot yoʼtan yuʼun ta sujtesel yoʼtan (Hechos 3:19).

7. 1) ¿Machʼa-a te Sebna? 2) ¿Bin chopol talelil la yakʼ chʼiuk ta yoʼtan?

⁷ Swenta ya jtatik ta ilel te tulan skʼoplal te tojobtesel yuʼun te Jehovae, yame kiltik bin kʼot ta pasel ta stojol chaʼtul te akʼbotik tojobtesel yuʼun te Jehová, jaʼ te Sebna, te kuxin ta skʼajkʼalel te ajwalil Ezequías sok te Graham te jaʼ kermanotik ta kʼajkʼal ini. Jnopbeytik skʼoplal ta sbabial te Sebna, jich yilel te jaʼ swentainej sna te Ezequiase, jich yuʼun tulan yaʼtel yichʼoj (Isaías 22:15). Te bin mel-oʼtantik sbae, jaʼ te jajch stoy sba sok la sle ichʼel ta mukʼ. Sok la spas smukenal te kʼax tʼujbilnax ta ilele sok been ta lekil karretaetik (Isaías 22:16-18).

8. ¿Bin-utʼil la yichʼ tojobtesel te Sebna yuʼun te Jehová sok bin kʼot ta lokʼel yuʼun?

⁸ Jich bitʼil jajch sle ichʼel ta mukʼ te Sebna pojbot yaʼtel yuʼun te Dios, jaʼ la yakʼbey te Eliaquim (Isaías 22:19-21). Jich kʼot ta pasel kʼalal te ajwalil Senaquerib yuʼun Asiria yak ta schapel te ya yochintay te Jerusalén. Ta patil bael, te Senaquerib la stikun bael chaʼoxtul swiniktak te yichʼoj mukʼ yaʼtelik ta stojol sok ipal soldadoetik, yoʼtanuk te ya x-ochik ta xiwel te judioetik sok te ya yakʼ sba ta kʼabal te Ezequiase (2 Reyes 18:17-25). Te Ezequías jaʼ la stikun te Eliaquim sok chaʼtulxan winiketik yuʼun ya xlokʼ staik te winiketik te stikunej tal te ajwalil yuʼun Asiria. Jtul jaʼ te Sebna te yakix ta aʼtel ta secretario yuʼun te ajwalil Ezequías. Te Sebna laniwan spas tulan yuʼun ma chebaj yoʼtan sok te ma la skʼej yilinba yuʼun te tojobtesel la yichʼe, la yakʼ ta ilel spekʼelil yoʼtan, melel la schʼuun yichʼel yan aʼtelil te jaʼ pekʼelxan skʼoplal te bitʼil te aʼtelil yichʼoj ta nail tale. ¿Bin ya jnoptik yuʼun? Kiltik oxchajpuk.

9-11. 1) ¿Bintik kʼax tulan skʼoplal ya yakʼ jnoptik te bin kʼot ta stojol te Sebna? 2) ¿Bin ya anop ta swenta te bitʼil tojobtesot yuʼun te Jehová?

⁹ Ta sbabial, te bitʼil chʼay yuʼun te mukʼ yaʼtel yichʼoj te Sebna ya sjultes ta koʼtantik ini: «Ha nahil te toybahil, patil te jinele, ha nahil te toybahil, patil te yahlele» (Proverbios 16:18). Ayniwan awichʼoj tulan awaʼtel ta kongregasion, jichniwan ya yilik te yantik te mukʼ akʼoplale. Teme jiche, ¿yabal apas tulan yuʼun ya awakʼ ta ilel spekʼelil awoʼtan? ¿Jaʼbal ya awakʼ ta ichʼel ta mukʼ te Jehová ta swenta te bin ya anaʼ spasel ta lek sok te bin lek ya xlokʼ awuʼune? (1 Corintios 4:7). Te jpuk-kʼop Pablo jich la stsʼibay: «Ya calbeyex ta apisilic te ma me cʼax hich mucʼ yac acuy abahic a te bin utʼil ya scʼane, yichʼojuc me scuentahil te yac apʼis abahic» (Romanos 12:3).

 ¹⁰ Te schebale, te Jehová la stojobtes te Sebna yuʼun-niwan snaʼoj te ya xjuʼ ya sjel te stalele (Proverbios 3:11, 12). Ay bin lek ya snopik yuʼun te machʼatik ya xchʼay yaʼtelik ta kongregasion ta ora ini. Ma skʼan te ya x-ilinik sok te ya skʼej yilinbaike, jaʼ ya skʼan te ya spasik tulan te lek ya x-aʼtejik ta stojol Jehová, manchuke maʼyukix tulan yaʼtelik sok te ayuk ta yoʼtanik te jaʼ ta skaj te kʼux aʼiybilik yuʼun te Jehová te la yichʼik tojobtesele. Akʼame jultes ta koʼtantik te ya smajtʼantesotik te jTatik te ay ta chʼulchan teme pekʼel koʼtantike (kʼopona te 1 Pedro 5:6, 7). Yame jkʼantik te jichotik bitʼil ajchʼal te kʼunotik ta wotsʼel ta skʼab te Jehová yuʼun ya stojobtesotik sok skʼuxul yoʼtan.

¹¹ Te yoxebale, ta swenta te bitʼil la stojobtes Jehová te Sebna ay bin tulan skʼoplal ya snopik te machʼatik ay yaʼtelik ta yakʼel tojobtesel jich bitʼil te meʼil tatiletik sok te ancianoetik ta kongregasion. Kʼalal te Jehová ay machʼa ya yakʼbey tojobtesel ya yakʼ ta ilel te ya yilay te mulile, pero jaʼnix jich ya yakʼ ta ilel te kʼuxto ta yoʼtan te machʼa la spas te mulile. Jaʼnix jich jaʼ ya xbajtʼ ta yoʼtan yilel te bin lek ya jpastike. Jaxan teme ay machʼa ya awakʼbey tojobtesel, ¿jichbal ya apas bitʼil te Jehová? (Judas 22, 23).

12-14. 1) ¿Bin ya spasik chaʼoxtul te kʼalal ya yichʼik akʼbeyel tojobtesel? 2) ¿Bin-utʼil koltayot yuʼun te Biblia jtul hermano ta sjeltayel te stalel, sok bin lek lokʼ yuʼun-a?

¹² Mel-oʼtantik sba te ay machʼatik jkʼaxel kʼux ya xkʼot ta yoʼtanik te ya yichʼik akʼbeyel tojobtesel, jaʼ yuʼun namal ya yakʼ sbaik ta stojol Jehová sok ta stojol te kongregasion (Hebreos 3:12, 13). ¿Yabal xjuʼ yichʼik koltayel te machʼatik jich ya spasike? Swenta ya jnaʼtik, kiltik bin kʼot ta pasel ta stojol te hermano Graham. La yichʼ lokʼesel ta kongregasion, sujt tal ta patil pero te kʼalal sujtemix tal ta kongregasion la skom sba ta spasel te bintik swenta Dios. Cheʼoxeb jaʼbil ta patil la yalbey jtul anciano te jaʼ yamigo te yoʼtanuk ya snop sKʼop Dios sok.

¹³ Te anciano jich la yal: «Te bin ya x-utsʼinot yuʼun te Graham jaʼ te stoybaile. La sbolkʼoptay te ancianoetik te la staik ta nopel te ya yichʼ lokʼesel ta kongregasion. Jaʼ yuʼun cheʼoxeb buelta la jnopkotik bin ya yal te Biblia ta stojol te toybaile sok te bin ya xlokʼ yuʼune. Te Graham jajch ta kʼoel ta yoʼtan te bin ya yal te Biblia ta swenta te stalel, melel jich kʼot te Biblia bitʼil espejo ta stojol, ma la smulan te stalel la sta ta ilele. Yan-nax te bin kʼot ta lokʼel yuʼun. La yal ta jamal te jich kʼoem bitʼil tsʼamteʼ te stoybail yoʼtan te makbot sit yuʼune sok la yal ta jamal te jaʼ ya x-utsʼinot yuʼun te ma lek skʼoplal ya yil te ancianoetike. Jajch slekubtes stalel ta oranax. Jajch ta beel ta tsoblejetik, ta snopel te Biblia sok spisil yoʼtan soknix jajch skʼopon Dios ta jujun kʼajkʼal. Jaʼnix jich jajch swentain ta lek te sna jich bitʼil te jaʼ jolole, kʼax tseʼel yoʼtan yuʼun te yinam sok te yantsil snichʼnabe» (Lucas 6:41, 42; Santiago 1:23-25).

¹⁴ Te anciano jich la yalxan: «Ta jun kʼajkʼal jich la yalbon te Graham te la stijbon koʼtan: “Ayix bayal jaʼbil te ya jnaʼbey skʼoplal te smelelil kʼope sok ay aʼtejemon ta precursor. Pero ta ora ini jaʼ te sbabial buelta ya xjuʼ ya kal te kʼux ta koʼtan ta smelelil te Jehová”. Cheʼoxeb kʼajkʼal ta patil albot teme ya xjuʼ xkoltaywan ta skʼasesel micrófono ta tsoblejetik, bayal skʼoplal kʼot ta yoʼtan te yaʼtele. Te ejemplo yuʼun la yakʼbon kil te kʼalal ay machʼa ya spejkʼan sba ta stojol Jehová sok te ya schʼuun te tojobtesel yuʼune, ya yichʼ bayal bendision».

15. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya schʼuunik te tsitsel ya kakʼbeytik te yantike?

¹⁵ Swenta lekil jpʼijubteswanej ya xkʼootik ya skʼan te nail ya kakʼ jbatik ta nojptesel te joʼotike (1 Timoteo 4:15, 16). Jaʼ yuʼun teme ya stuuntesat te Jehová ta yakʼel tojobtesel yame skʼan te pekʼeluk awoʼtan sok te ya awakʼ aba ta koltayel yuʼune. Teme ya yilik te yantik te pekʼel awoʼtan, ya awichʼ ichʼel ta mukʼ sok  maba wokol ya yaʼiyik schʼuunel te tsitsel ya awakʼbeye. Kiltik te ejemplo la yakʼ te Jesuse.

16. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bitʼil la yakʼ nojptesel sok tojobtesel te Jesuse?

¹⁶ Te Jesús la schʼuun spasel spisil te bin albot yuʼun te sTate, manchukme ay wokol la yaʼiy (Mateo 26:39). Spisil-ora la yakʼ ta naʼel te talem ta stojol Dios te spʼijil sok te bin la yakʼ ta nopel (Juan 5:19, 30). Te Jesús jaʼ lekil maestro te la snaʼbey yoʼbolil sba te yantik, melel pekʼel yoʼtan sok jchʼuunej mantal. Jaʼ yuʼun te machʼatik lek yoʼtanike ya skʼanik te nopol ayik ta stojole (kʼopona te sjun Mateo 11:29). Te bin ya yal te Jesús ya yakʼbey smukʼul yoʼtan te machʼatik chebajem yoʼtanik sok te maʼyuk yip yoʼtan ya yaʼiyik (Mateo 12:20). Kʼalal te jnopojeletik yuʼun la yakʼik ta ilel sbikʼtal yoʼtanik sok te ya skʼan ya staik mukʼ yaʼtelik maba ilin yuʼun te Jesuse. Sok skʼuxul yoʼtan la yakʼtiklanbey tojobtesel (Marcos 9:33-37; Lucas 22:24-27).

17. ¿Bin ya skʼan ya spasik te ancianoetik swenta ya skanantayik ta lek te kongregasione?

¹⁷ Te ancianoetik ya skʼan ya skʼayinbeyik stalel te Jesús kʼalal ya yakʼik tojobtesel ta Biblia. Jich ya yakʼik ta ilel te ya skʼanik koltayel yuʼun te Jehová sok te Jesuse. Te jpuk-kʼop Pedro jich la stsʼibay: «Canantayahic me te tuminchijetic yuʼun Dios te ay ta awohlilic, ma ba ta scuenta sujel, haʼuc ta scuenta scʼanojel awoʼtanic, ma haʼuc ta scuenta stahel taqʼuin te ma stojiluc, haʼuc soc spisil awoʼtanic. Ma me xacuy abahic ta ajwalil ta stojol te machʼatic ayic ta acuentahic, ha me xawaʼbeyic yil ta scuenta te bintic yac apasique» (1 Pedro 5:2-4). Ta melel, kʼalal te ancianoetik jun yoʼtan ya yakʼ sbaik ta wentainel yuʼun te Jehová sok te Jesús te jaʼ jolol yuʼun te kongregasion, lek ya xkʼotik ta lokʼel soknix te machʼatik ayik ta swenta yilele (Isaías 32:1, 2, 17, 18).

18. 1) ¿Bin mantalil yakʼoj Jehová ta stojol te meʼil tatiletik? 2) ¿Bin-utʼil ya skoltay Jehová te meʼil tatiletik yuʼun ya xjuʼ ya spasik te aʼtelil ay ta stojolike?

¹⁸ ¿Bin ya xjuʼ ya kaltik ta swenta te yakʼel tojobtesel ta familia? Te Jehová jich ya spas ta mantal te jololetik ta na: «Ma me xawacʼ bohlobuc yoʼtan te awal-anichʼnabique; coltesahic ta scuenta te tojobtesel soc te tsitsel yuʼun te Cajwaltique» (Efesios 6:4). Kʼax tulan skʼoplal te bin ya yale. Te Proverbios 19:18 ya yakʼ kiltik te ya xjuʼ jaʼ smul ya xkʼot te meʼil tatiletik te ya sta lajel te yal snichʼnabik teme maba ya stojobtesike. Yame x-ichʼotik ta kʼop yuʼun Jehová te meʼil tatiletik te jich ya spasike (1 Samuel 3:12-14). Pero te Jehová ya yakʼbey spʼijil sok yipik te meʼil tatiletik te ya skʼanbeyik koltayel sok te ya yakʼ sbaik ta tojobtesel yuʼun te sKʼop sok te schʼul espiritu (kʼopona te sjun Santiago 1:5).

19, 20. 1) ¿Bin bendisionetik ya jtatik kʼalal ya jchʼuuntik spasel te tojobtesel ya yakʼbotik te Jehová? 2) ¿Bin ya jnoptik ta yan articulo?

¹⁹ Kʼalal ya jchʼuuntik te tojobtesel ya yakʼbotik te Jehová sok te kʼalal ya kakʼtik tojobtesel jich bitʼil ya yakʼ te Jehová sok te Jesús, ya kichʼtik bayal bendision. Ya jmulantik lamalkʼinal ta jfamiliatik sok ta kongregasion. Jpisiltik ya kaʼiytik te kʼux aʼiybilotik ta oʼtanil, te ay jkʼoplaltik ta stojol yantik sok leknax ya kaʼiy jbatik, jaʼme chaʼoxchajp bendision ya xbajtʼ jtatik ta pajel chaʼbej (Salmo 72:7). Te tojobtesel ya yakʼ te Jehová ya schajpanotik yuʼun ya xkuxinotik ta sbajtʼelkʼinal ta lamalkʼinal sok te jun-nax ya x-ayinotik jich bitʼil jun familia te kanantaybilotik yuʼune (kʼopona te sjun Isaías 11:9). Teme jaʼ ay ta koʼtantik-abi, jich ya kiltik te jaʼ ta skaj te kʼuxotik ta yoʼtan te Jehová te ya yakʼbotik tojobtesele.

²⁰ Ta yan articulo bayalxan bin ya jnoptik ta swenta te tojobtesel ya yichʼ akʼel ta familia sok ta kongregasion. Jaʼnix jich ya kiltik bin-utʼil ya xjuʼ joʼotiknix ya jtojobtes jbatik. Kʼux ya xkʼot ta koʼtantik te tojobtesel, pero ayme bin kʼux-xan ya xjuʼ jtatik, ta yan articulo ya kiltik bin ya skʼan ya jpastik swenta maba jich ya xkʼot ta jtojoltik.