1, 2. 1) ¿Bin yuʼun yak ta juʼel yuʼun te achʼix keremetik stsalel ta guerra te Satanás sok te chopol espirituetike? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo). 2) ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta articulo ini?

TE JPUK-KʼOP Pablo la yal ta stojol te j-abat yuʼun Dios te pajal ta soldado te ay machʼa ya stsal sba sok ta guerra. Pero manix ay machʼa ya jtsak jbatik ta guerra sok-a, ya kakʼtik guerra ta swenta schʼuunel koʼtantik. Te jkontratik jaʼ te Satanás sok te chopol espirituetik. Manchukme ma xjuʼ kiltik, ayiknanix-a sok kʼax pʼijubenik ta loʼlaywanej sok ya snaʼik yakʼel guerra ta lek. Jaʼniwan yuʼun ya jkuytik te ma xjuʼ jtsalbeltik, kʼaxemtoxan-niwan jich ya skuyik te achʼix keremetike. Pero, ¿jichnixbal-a? ¿Yabal xjuʼ ya stsalik te achʼix keremetik te jkontrainwanejetik te bayal yuʼelike? Yak, ta melel yaknanix ta juʼel yuʼunik-a. ¿Bin-utʼil-a? Jaʼ ta skaj te yak yichʼbel yip yoʼtanik «ta scuenta te Cajwaltic» Jehová. Jaʼnix jich kʼoemik ta lekil soldado, melel slapojik «spisil te mahquilal yuʼun Dios» (kʼopona te sjun Efesios 6:10-12).

² Kʼalal te Pablo la yalbey skʼoplal te majkilale, jaʼniwan tal ta yoʼtan te majkilal ya stuuntesik te soldadoetik yuʼun Roma (Hechos 28:16). Kiltik bael bin yuʼun snujpʼ te lokʼombakʼop ini. Kichʼtik ta wenta bin  wokolil sok bin lekilal staojik te achʼix keremetik te bitʼil slapojik spisil te bin yichʼoj te majkilal yuʼun Dios.

3, 4. ¿Bin-utʼil te smelelil kʼop ya yakʼ ta nopel te Biblia jich kʼoem bitʼil te cinturón ya stuuntesik te soldadoetik yuʼun Roma?

³ (Kʼopona te sjun Efesios 6:14). Kʼalal te Pablo la yal «chuca achʼuhtic ta smelelil cʼop», jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal te cinturón ya slapik te soldadoetik yuʼun Roma. Te cinturón-abi yichʼoj takʼin ta sba yuʼun jich ma sta yejchʼen-a te schʼujtʼike sok tey ya xtʼix-a te smajkil stan yuʼun ma kʼax aluk ya yaʼiy. Ay cinturonetik te yichʼoj schujkil yawil espada sok puñal. Kʼalal schukoj ta lek schʼujtʼ ta cinturón te soldado, ya xkoltayot yuʼun jun yoʼtan ya xbajtʼ ta guerra.

⁴ Jaʼnixme jich skʼoplal te bintik smelelil ya jnoptik ta sKʼop Dios, melel ya skanantayotik yuʼun ma slajinotik kʼoem te lotil nojptesele (Juan 8:31, 32; 1 Juan 4:1). Kʼalal kʼux-xan ta koʼtantik te bintik smelelil ay ta sKʼop Dios, kʼunxan ya kaʼiytik slapel te smajkil jtantik yuʼun toj-oʼtanil, te jaʼ ya skʼan ya yal te ya jpas ta jkuxlejaltik te mantaliletik yuʼun te Diose (Salmo 111:7, 8; 1 Juan 5:3). Jaʼnix jich teme kʼoem lek ta koʼtantik te smelelil kʼope, ma xiwotik ta yakʼbeyel snaʼ te jkontrainwanejetike (1 Pedro 3:15).

5. ¿Bin yuʼun ya skʼan te spisiluk-ora smelelil ya xkʼopojotike?

⁵ Teme jchukoj jchʼujtʼik ta smelelil kʼop te ay ta Biblia, ya jpastik ta jkuxlejaltik te bin ya yakʼ ta nopele sok spisil-ora smelelil ya xkʼopojotik. ¿Bin yuʼun ya jpʼajtik te lotile? Melel jaʼ jchap te bin mero ya stuuntes te Satanase. Te machʼa ya spas lot stukel ya yutsʼin sba sok ya yutsʼin te yantike (Juan 8:44). Jaʼ yuʼun, manchukme jmulawilotik ya jpastik tulan yuʼun maʼyuk bin-ora ya jpastik lot (Efesios 4:25). Jaʼukmeto, ay baeltikniwan te wokol ya kaʼiytike. Te Abigail te 18 yaʼbilal jich ya yal: «Jichniwan te maʼyuk skʼoplal te spisil-ora smelelil ya xkʼopojat, kʼaxemtoxan-a teme ay bin ya xlokʼ awuʼun-a te ya apas lote». Jich yuʼun, ¿bin yuʼun ya spas tulan yuʼun ma spas lot? Jich ya sjakʼ te Abigail: «Melel jich lek ya kaʼiy jba ta stojol Jehová, sok jich ya xjuʼ ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta jtojol te jmeʼ jtat sok te kamigotake». Yan achʼix te Victoria sbiil te 23 yaʼbilale, jich ya yal: «Te kʼalal smelelil ya xkʼopojat sok ya akoltaybey skʼoplal te bintik achʼuuneje, yaniwan awichʼ tulan utsʼinel. Pero bayal bintik lek ya ata ta patil yuʼun, ya amukʼulinxan aba ta awoʼtan, nopolxan ya awaʼiy aba ta stojol Jehová sok ya awil te ya yichʼatikxan ta mukʼ te machʼatik kʼux aʼiybilat yuʼune». Ta melel, tulan skʼoplal te lek achukoj te acinturon kʼoem ta swenta te smelelil kʼope.

6, 7. ¿Bin yuʼun ya yichʼ pajaltayel te toj-oʼtanil sok te smajkil tanile?

⁶ Ta sbabial siglo, jchajp smajkil oʼtanil te la stuuntesik te soldadoetik yuʼun Roma pasbil ta takʼin te kajalkaj ayike. Ay kʼatajtik sok ya smeybey spat te soldado, sok ay yantik takʼin te ya yichʼ akʼel ta snejkʼele. Te takʼinetik ya yichʼ chukel ta nujkul te ya stsak sba ta ganchoetik sok hebillaetik te pasbil ta takʼin-euk. Melelnix-a te ma xjuʼ te jkʼaxel ya stijulan sba yuʼun te soldado, pero jich maba ya xtaot ta espada sok ta sniʼ yaʼtejib tʼimalteʼ te yoʼtan sok yan bintik ay ta yutil sbakʼetal. Jaʼ yuʼun, tulan skʼoplal te spisiluk-ora ya yil teme chukul ta lek te takʼinetik yuʼun te smajkile sok teme ay ta yawilike.

⁷ Te smajkil tanile, jaʼ señail te bin-utʼil ya skanantay koʼtantik te tojil mantaliletik yuʼun te Jehová (Proverbios 4:23). Jtul soldado maba ya sjel te smajkil stan te pasbil ta takʼin ta yan te ma mero leke, jaʼnix jich te joʼotike maba ya jeltik te mantaliletik yuʼun te Dios ta jpensartiknax. Ta melel, maʼyuk jpʼijiltik ta skanantayel te koʼtantike (Proverbios 3:5, 6). Jaʼ yuʼun, tulan skʼoplal te spisiluk-ora ya kiltik teme jchukojtik ta lek kʼoem te takʼinetik yuʼun te smajkil jtantik sok teme ayik ta yawile.

8. ¿Bin yuʼun bayal yutsil te ya jchʼuuntik te mantaliletik yuʼun te Jehová?

⁸ ¿Aybal jich ya awaʼiy te ijkatsil kʼoem te  mantaliletik yuʼun te Dios o te ma mero libre ayat yuʼune? Te Daniel te 21 yaʼbilal ya yal: «Te maestroetik kuʼun sok te joʼtak ta nop jun ya slabanonik ta skaj te ya jpas te bin ya yal te Biblia. Jun tiempo jkʼaxel ma jnaʼ te bin ya jpasix sok bayal la jmel koʼtan». ¿Bin koltayot yuʼun lek la yaʼiy sba-a? Jich la yal: «Ta patil bael la jta ta ilel te bintik lek ya jtatik kʼalal ya jchʼuunbeytik smantal te Jehová. Chaʼoxtul te machʼatik jkuyoj ta kamigo jajch stuuntesik droga sok ay yantik la yijkʼitayik jilel te eskuela. Mel-oʼtantik sba te bitʼil kʼotik ta lokʼele. Chikan ta ilel te ya skanantayotik ta lek te Jehová». Jtul achʼix te Madison sbiil te 15 yaʼbilal ya yal: «Wokol ya kaʼiy spasel te bin ya smulan te Jehová sok te ma kakʼ ta monel koʼtan yuʼun te bin tʼujbil ya yilik spasel te joʼtak ta clase o te bin snujpʼ ya spas te achʼix keremetik ta skʼopik». ¿Bin ya spas yuʼun maba ya yakʼ sba ta tsalel? Jich ya yal: «Ya jultes ta koʼtan te kichʼojbey sbiil te Dios sok te jaʼ yak skontrainbelon te Satanás kʼalal ya jta sujel ta mulil. Kʼalal ya xkʼax kuʼun-abi, leknax ya kaʼiy jba yuʼun».

9-11. 1) ¿Bin tepil jlapojtik kʼoem te j-abatotik yuʼun te Diose? 2) ¿Bin ya skʼan ya jpastik swenta lekxan ya kaʼiy jbatik kʼalal ya jcholtik skʼop Dios?

⁹ (Kʼopona te sjun Efesios 6:15). Te soldado te ma slapoj bael step yuʼun yakʼel guerra ma chapal ay. Te step te soldado pasbil ta oxlam nujkul te chuktiklanbil te tikʼnax ya x-och yok-a. Te bitʼil pasbile mero ya xjalaj sok leknax ta lapel.

¹⁰ Te soldadoetik yuʼun Roma jich step ya slapik bael ta guerra, pero te j-abatotik yuʼun Dios ya jlap jteptik kʼoem yuʼun ya xbootik ta spukbeyel skʼoplal lek yachʼil kʼop swenta lamalkʼinal (Isaías 52:7; Romanos 10:15). Manchukme jich, ya skʼan ayuk yip koʼtantik yuʼun ya xkʼopojik kʼalal jich yorail ta pasel ya kiltik. Jtul kerem te Bo sbiil te 20 yaʼbilal jich ya yal: «Te ayix tal kʼajkʼale, ya jxiʼ scholbeyel yaʼiyik skʼop Dios te joʼtak ta clase, ta skajniwan te ya xkʼexawone. Ta melel, manix jnaʼ-a bin yuʼun te jich ya kaʼiy jbae. Ta ora ini, mero ya jmulan scholbeyel yaʼiyik skʼop Dios te achʼix keremetik te pajal kaʼbilal soke».

¹¹ Bayal achʼix keremetik staojik ta ilel te lekxan ya yaʼiy sbaik ta scholel skʼop Dios kʼalal schajpanoj sbaik ta leke. Jaxan te jaʼate, ¿bin ya xjuʼ ya apas yuʼun ya achajpan aba ta lek? Te Julia te 16 yaʼbilal jich ya yal: «Spisil-ora ya jkuch bael junetik yuʼun skʼop Dios ta jmochila kʼalal ya xboon ta eskuela, ya kaʼiy bin ya snop te joʼtak sok te bin schʼuunejike. Jich ya jnaʼ bin ya xtuun yuʼunik. Teme chapalon ta lek, ya xjuʼ ya kalbey yaʼiyik ta jamal bin ya xkoltayotik ta lek yuʼun». Yan achʼix te Makenzie sbiil te 23 yaʼbilal ya schol kaʼiytik: «Teme lek awoʼtan ta stojol te ajoʼtak ta eskuela sok ya awaʼiy ta lek te bin ya yalbate, jichme ya anaʼ bin yak ta kʼaxel ta skuxlejalik. Ya jpas tulan ta skʼoponel spisil te articuloetik te ya xlokʼ ta stojol te achʼix keremetike. Jich ya xjuʼ ya kakʼbey yilik ta Biblia o ta pajina jw.org bin ya xtuun yuʼunik ta melel». Jich bitʼil ya kiltik, kʼalal chapalotik ta lek ta scholel skʼop Dios jich kʼoem te jlapojtik tepil te tikʼnax ya x-och-a te koktike.

12, 13. ¿Bintik chaʼoxchajp «scʼahcʼal yaʼtejib» ya stuuntes te Satanase?

¹² (Kʼopona te sjun Efesios 6:16). Te majkilal te ya stuuntesik ta guerra te soldadoetik yuʼun Roma jich yilel bitʼil rectángulo sok mero mukʼ, ya smakbey snejkʼel te soldado kʼalal ta sjol yakan. Jich te soldado ya smak sba yuʼun te yespada te skontra, te sniʼil yaʼtejib tʼimalteʼ sok yantik aʼtejibaletik yuʼun guerra.

¹³ ¿Bintik chaʼoxchajp «scʼahcʼal yaʼtejib» ya xjuʼ ya stuuntes te Satanás ta atojol? Yaniwan yalbat lotil ta stojol Jehová. Yoʼtanuk ya yakʼbat achʼuun te maʼyuk akʼoplal ta yoʼtan te Jehová sok te ma kʼuxukat ta yoʼtan. Jtul achʼix te Ida sbiil te 19 yaʼbilal, jich ya yal: «Bayal buelta jich ya kaʼiy te namal ay ta jtojol te Jehová, te ma skʼan te ya kamigoin jba sok». ¿Bin ya spas  yuʼun ya stsal te bitʼil ya yaʼiy sbae? Jich ya yal kaʼiytik: «Te tsoblejetik ya yakʼbey bayal yip schʼuunel koʼtan. Ta nail tale, tikʼ-a te jukulone sok ma jtoy jkʼab ta yakʼel jkomentario. Jich jkuyoj-a te maʼyuk machʼa ay skʼoplal ta yoʼtan te bin ya jkʼan ya kale. Pero ta ora ini, ya jchajpan jba ta swenta te tsoblejetik sok ya jpas tulan yuʼun ya kakʼ cheb o oxeb jkomentario. Wokol ya kaʼiy jtebuk, pero kʼalal jich ya jpas lekxan ya kaʼiy jba yuʼun. Te hermanoetik ya yakʼbonik bayal smukʼul koʼtan. Te jujun buelta ya xlaj koʼtan ta tsoblej ya yalbon ta jamal koʼtan te kʼuxon ta yoʼtan te Jehová».

14. ¿Bin-a te tulan skʼoplal ya yakʼ jnoptik te bin kʼaxem ta stojol te Ida?

¹⁴ Te bin kʼaxem ta stojol te Ida ayme bin tulan skʼoplal ya yakʼ jnoptik. Te smajkil stan te soldadoetik yuʼun Roma ma xjuʼ ya smukʼubtesik, yan te majkilal yuʼun schʼuunel oʼtanil ya xjuʼ ta mukʼubtesel o ta tutubtesel. Joʼotik ya xjuʼ jpastik te bin smukʼul ya jkʼantik (Mateo 14:31; 2 Tesalonicenses 1:3). Jaʼ yuʼun mero tulan skʼoplal te ya kakʼbeytik yip te schʼuunel koʼtantike.

15, 16. ¿Bin yuʼun ya xjuʼ ya jpajaltaytik te smukʼul koʼtantik sok te smajkil jolale?

¹⁵ (Kʼopona te sjun Efesios 6:17). Te smajkil jolal te ya stuuntesik te soldadoetik yuʼun Roma jaʼ ya xmakbot sjolik yuʼun, snukʼik sok sit yelawik. Ay smajkil jolal te ay schikin yuʼun ya slikik bael-a.

¹⁶ Te soldado ma sta yejchʼen ta sjol, melel ya slap smajkil, jaʼnix jich «te smucʼul coʼtantic yuʼun te colele» ya skanantay jpensartik (1 Tesalonicenses 5:8; Proverbios 3:21). Te smukʼul koʼtantik ya skoltayotik yuʼun jaʼ ya xbajtʼ koʼtantik  ta swenta te bin yalojbotik ta jamal te Dios sok te ya jnaʼtik skʼasesel te jwokoltike (Salmo 27:1, 14; Hechos 24:15). Swenta ya skoltayotik ta lek te smukʼul koʼtantik ya skʼan mero ayuk ta koʼtantik. Jaʼnaxme ya skoltayotik ta lek te smajkil joltik kʼoem, teme jlapojtik ta joltik, ma jaʼuk te jlikojtik ta jkʼabtike.

17, 18. 1) ¿Binwan ya spas te Satanás yuʼun ya jlokʼestik te smajkil joltik ta swenta schʼuunel koʼtantik? 2) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te ma sloʼlayojotik te Satanás?

¹⁷ ¿Binwan ya spas te Satanás yuʼun ya jlokʼestik te smajkil joltik ta swenta schʼuunel koʼtantik? Jnop kaʼiytik bin la spas ta stojol te Jesuse. Te Satanás snaʼoj te yak ta smaliyel Jesús te ya x-och ta ajwalil ta stojol te ants winiketik ta pajel chaʼbej. Pero nail ya xkʼax swokol sok ya yichʼ milel, tey-abi yato smaliy te ya x-akʼbot yaʼtel ta ajwalil yuʼun te Jehová kʼalal ya sta yorail yuʼun. Jaʼ yuʼun te Pukuj la spas ta prueba, la yalbey te ya xjuʼ oranax ya sta te bin yak ta smaliyele. La yalbey te ya xjuʼ ya sta ta oranax spisil te bin ya skʼan jaʼnax teme ya xchʼuuntayot yuʼune (Lucas 4:5-7). Jaʼnixme jich te Satanás snaʼoj te yalojbotik ta jamal Jehová te ya yakʼbotik lekil jbiluktik ta achʼ balumilal. Pero yato skʼan ya jmaliytik sok yatoniwan xkʼax jwokoltik. Jaʼ yuʼun te Satanás yoʼtan ya sloʼlayotik ta smulanel lekil kuxlejalil ta ora ini liʼ ta chopol balumilal. Yoʼtanuk te jaʼ nail ya xbajtʼ koʼtantik ta sleel jbiluktik, te jaʼuk ya kakʼtik ta patil te Wentainel yuʼun Dios (Mateo 6:31-33).

¹⁸ Bayal achʼix keremetik ma yakʼoj sbaik ta loʼlayel yuʼun te Satanás. Jich bitʼil, jtul achʼix te Kiana sbiil te 20 yaʼbilal jich ya yal: «Jnaʼoj te jaʼnax te Wentainel yuʼun te Dios ya xjuʼ ya schajpan spisil te jwokoltike». ¿Bin ya snop sok bin ya spas ta skuxlejal ta swenta te bin smukʼulinej yoʼtane? Jich ya yalbotik: «Yakon ta smaliyel te Nichimal Kʼinal, jaʼ yuʼun ya jtsajtay ta lek te bin ya jkʼan ya jpas ta jkuxlejale. Maba ya jpas tulan ta stuuntesel ta tsʼakal te bin ya jnaʼ spasel yuʼun ya jtaxan jtakʼin o yuʼun ya xtoyxan kaʼtel ta jun empresa. Te bin ya jpase, jaʼ te ya kakʼ jtiempo sok kip ta spasel yaʼtel te Jehová».

19, 20. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ xpʼijubotikxan ta stuuntesel te sKʼop Dios?

¹⁹ Kʼalal te Pablo la stsʼibay karta ta stojol te efesioetik, te soldadoetik yuʼun Roma ya stuuntesik jun espada te ayniwan 50 centimetro snajtʼil. Te soldadoetik mero ya snaʼik stuuntesel te yespadaik, melel jujun kʼajkʼal ya snopilanik.

²⁰ Te Pablo la yal ta swenta te sKʼop Dios te jich kʼoem bitʼil espada te yakʼojbotik te Jehová. Yame skʼan te ya jnaʼtik stuuntesel ta lek kʼalal ya jkoltaybeytik skʼoplal te bin jchʼuunejtik o yuʼun ya jel jpensartik (2 Corintios 10:4, 5; 2 Timoteo 2:15). ¿Bin-utʼil ya xjuʼ xpʼijubat ta stuuntesel? Te Sebastian te 21 yaʼbilal jich ya yal: «Kʼalal ya jkʼopon te Biblia ya jtsʼibay lokʼel jun versiculo ta jujun kapitulo. Yakon ta spasel jun lista yuʼun spisil te textoetik te ya jmulanxane». Te bin ya spas ya xkoltayot yuʼun ta snaʼelxan ta lek bin ya snop te Jehová. Te Daniel te la kalbeytik skʼoplal ta parrafo 8 jich ya yal: «Kʼalal yakon ta skʼoponel te Biblia, ya jtsa versiculoetik te ya xjuʼ ya skoltay te ants winiketik kʼalal ya jchol skʼop Dios. Jtaoj ta ilel te ya smulanikxan te skʼop Dios kʼalal ya yilik te mero ya jmulantik yilel te Biblia sok te ya jpastik tulan yuʼun ya jkoltaylantike».

21. ¿Bin yuʼun ma skʼan ya jxiʼtik te Satanás sok te chopol espirituetike?

²¹ Te bin ya yalik te achʼix keremetik ta articulo ini ya yakʼ ta ilel te ma skʼan ya jxiʼtik te Satanás sok te chopol espirituetike. Ay bayal yuʼelik, pero ya xjuʼ ya jtsaltik. Jaʼnix jich ya xlajik. Jtebxanix ya skʼan te ya yichʼik makel ta xaab sok jkʼaxel maʼyuk bin ya xjuʼ ya spasikix ta jmil jaʼbil te ya xmantalaj te Cristo. Tey-abi, ya yichʼik lajinel (Apocalipsis 20:1-3, 7-10). Ya jnaʼbeytik sba te jkontratike, te bitʼil ya xloʼlaywan sok te bintik ya skʼan yoʼtane. Ta swenta te koltayel ya yakʼbotik te Jehová, yame sta yip koʼtantik ta skontrainel te Pukuje.