TE JAYEB jaʼbil kʼax kuʼun ta eskuela, maʼyuk bayal bin jelon ta jkuxlejal. Tey ta jlumal te alaletik te pajal ya x-ochat ta eskuela sok, pajalnanix ya xlokʼat sok-a. Ta melel, jteb ma spisiluk te swinkilel te lum ya jnaʼbey jba jbiilkotik.

Te Liberty joytaybil ta tut granjaetik sok bayal ta sejp kʼaltik. Kʼalal ayinon, te jtat ya x-aʼtej ta sgranja jtul winik tey ta jlumalkotik. Jaʼ yuʼun, te kʼalal jchʼielonto-ae la jnop stijel tractor sok spasel yan aʼteliletik ta lumkʼinal.

Ma keremuk te jtate, melel te kʼalal ayinon ayix 56 yaʼbilal-a te jtate, te jmama ayix 35 yaʼbilal. Manchukme jich-abi, tulan sok jayal winik te jtate sok maba tsakbil ta chamel. Jaʼnix jich mero j-aʼtel winik sok la yakʼbey snop te yal snichʼnab te yakuk smulanik aʼtel. Manchukme ma bayaluk ya spas ganar, aynanix jnatik yuʼun-a, jkʼuʼ jpakʼtik sok ma la smilotik ta wiʼnal. Te jtate kʼax lek la swentainotik. Laj bael te kʼalal 93 yaʼbilal, te jmama jaʼ te kʼalal 86 yaʼbilal-a. Schebalik maba abatinik ta stojol Jehová. Jaʼukmeto, ay jtul jbankil te yak ta abatinel ta anciano jaʼto tal ta 1972.

Te jmama bayal skʼoplal ta yoʼtan srelijion, jujun domingo ya yikʼotik bael ta iglesia bautista. Kʼalal 12 kaʼbilal-a, la kaʼiy te la yalbeyik skʼoplal te  aylaj oxeb dios te jun-nax ayike, koʼtan ya jnaʼbeyxan swentail, jaʼ yuʼun jich la jojkʼoybey te jmama: «¿Bin-utʼil-a te jaʼ Nichʼanil sok jaʼnix Tatil-euk te Jesuse?». Yato xjul ta koʼtan te jich la sutbone: «Ma xjuʼ ya jnaʼtik bitʼil-a. Mananix ya xkʼot ta koʼtantik-a». Ta melel, manix ya xjuʼ ta naʼel ya kaʼiy-a. Manchukme jiche, la kichʼ jaʼ ta tut ukʼum kʼalal 14 kaʼbilal-a, oxebto buelta la smulonik ochel ta jaʼ, jun ta swenta te Tatil, jun ta swenta te Nichʼanil sok jun ta swenta te chʼul espiritu.

Kʼalal ayon ta secundaria ay jtul kamigo te jaʼ boxeador, la sjukon yuʼun ya jpas-euk. Jaʼ yuʼun jajch jnop sok ochon ta jun organisasion yuʼun boxeo te Golden Gloves sbiil. La kil te ma kuʼunuke, jaʼ yuʼun cheʼoxeb bueltanax la kaʼiy tajimal, la kijkʼitay jilel. Ta patil bael, la kichʼ ikʼel yuʼun te soldadoetik yuʼun Estados Unidos sok la stikunonik bael ta Alemania. Te machʼatik toyolxan yaʼtelik la stikunonik ta eskuela yuʼun soldadoetik, melel ya skuyik te jich jtalel talemon ta kʼinal te ya jnaʼ swolel yantik. Jaʼ ya skʼanik te ya xlokʼ jcarrera ta soldado. Pero te joʼone ma jnopoj te ya x-aʼtejon ta soldado, jaʼ yuʼun kʼalal tsʼakaj te cheb jaʼbil yuʼun servicio te yananix skʼan ya jlajine, la kijkʼitay te eskuela ta 1956. Pero ta patil bael, ochon ta yan ejército te jkʼaxel ma pajaluk soke.

Te kʼalal mato kaʼiyoj te smelelil kʼope, ma lek te snopjibal kuʼun, melel koʼtanuk te jich ya yilonik bitʼil tatil te yantike. Jaʼ och ta koʼtan spasel te bin ya yakʼ ta ilel te pelikulaetik sok te bin ya spasik te yantik ants winiketik. Ta jsit maba mero winik ya kil te winiketik te ya scholik skʼop Dios. Pero, ayme bintik jajch jnop te jkʼaxel la sjelbon jkuxlejal. Jun buelta te kʼalal yakon ta stijel bael te tʼujbil tsajal jkarro la spatbonik koʼtan chaʼtul achʼixetik. Ya jnaʼtiklanbey sba te joʼone, jaʼ yijtsʼinab te jbal te nujpunem sok jtul jwix. Schebalik testigoetik yuʼun Jehová. Ay yakʼojbonikix jilel te revista La Atalaya sok ¡Despertad!, jich ya kaʼiy te ay skʼubulil ta nopel te La Atalaya. Pero ta ora ini, la yikʼonik yuʼun ya xboon ta Estudio de Libro de Congregación, te jaʼ tsoblej te ya yichʼ pasel ta snaik te banti ya snopik sok ya yilbeyik skʼoplal ta pajal te Biblia. La kalbey yaʼiyik te ya jnop kaʼiye. «¿Melelbal te ya xbaate?», la sjojkʼoybonik sok slekil yoʼtanik. «Melel», la kalbey yaʼiyik.

Koʼtanuk te manchuk la kal te ya xboon ta tsobleje, pero jich la kaʼiy te ya skʼan ya jkʼotes ta pasel te jkʼope. Jich yuʼun boon ta tsoblej te ajkʼabal-abi. Te bin chajpxan la kile, jaʼ te bayal ya snaʼik te alaletik ta swenta te Bibliae. Manchukme kʼoon ta iglesia ta jujun domingo sok te jmama, maʼyuk bayal bin ya jnaʼ-a. Pero ta ora ini, koʼtanuk te ya jnopxan te skʼop Dios, jaʼ yuʼun jajch kichʼ nojptesel ta Biblia. Ta oranax la jnop te Jehová sbiil te Dios te spisil ya xjuʼ yuʼune. Kʼalal tutonto-ae, ya jojkʼoybey te jmama machʼatik-a te testigoetik yuʼun Jehová, pero jichnax ya sutbon: «Aa, ya yichʼik ta mukʼ jtul jtatik mamal te Jehová sbiil». Jich la kaʼiy te jajch ta jamel jsit.

Ora jajch stsak yip schʼuunel koʼtan, melel kʼot ta koʼtan te jtaojix te smelelil kʼope. La kichʼ jaʼ ta marzo 1957, balunebtonax u te kʼoon ta sbabial tsobleje. Jelon ta jkʼaxel te bin yilel ya kil te kuxlejalile. Kʼalal ya xtal ta koʼtan te namey jtalel te ya jkuy jba ta tatil yuʼun te yantike, kʼax bayal yutsil ya kaʼiy te la jnopix ta Biblia bin yilel te machʼa winik ta smelelile. Te Jesús tojil winik kʼax ta Balumilal. Maʼyuk yan winik te ya stabey yip sok yuʼel te Jesuse. Pero maʼyuk machʼa la smaj sba sok, la yakʼ sba ta wokol jich bitʼil yalojik ta nail te j-alwanejetike (Isaías 53:2, 7). La jnop te «ha ya scʼan te lecuc yoʼtan ta stojol spisil yantic» te smelelil jnopojel yuʼun te Jesús (2 Timoteo 2:24).

 Ta yan jaʼbil, ta 1958 ochon ta precursor. Pero ta patil bael, la jkejchan jun tiempo, melel la jta ta nopel te ya xnujpunone. Jaʼ nujpunon sok te Gloria te jaʼ jtul achʼix te la yikʼon ta sbabial tsoblej te kʼoone. Maʼyuk bin-ora sujtesoj koʼtan te nujpunon soke, melel mukʼ skʼoplal ta koʼtan jaʼto te la jnaʼbey sba kʼalalto ta ora ini. Te kiname kʼaxtoxan jich skʼoplal ta koʼtan-a te bitʼil tʼujbil diamante, kʼax bayal yutsil ya kaʼiy te nujpunon soke. Ta ora ini te Gloria yame scholbeyex awaʼiyik jtebuk ta swenta skuxlejal.

«Ta jpisiltik juklajuneb alnichʼanotik. Te jmama jaʼ testigo yuʼun Jehová te jun yoʼtan la yakʼ sba ta stojol Dios, laj te kʼalal 14 kaʼbilal-a. Ta yorail-abi, jajch snop skʼop Dios te jtate. Jich bitʼil maba jokinejtikix-a te jmama, te jtate ay bin la snop te bajtʼ yalbey te direktor yuʼun te eskuela. La sjojkʼoybey teme ya xjuʼ te cheʼchebto kʼajkʼal ya xbajtʼ ta eskuela te jwix te nopol ya xlokʼix ta secundaria, yuʼun jich ya jel jba sok-a. Jich te machʼa maba ya xbajtʼ ta eskuela ya skanantay jilel te kijtsʼinabkotik sok ya schajpan te bin ya jweʼkotik ta ajkʼabal kʼalal ya xjul ta yaʼtel te jtate. La yakʼ permiso te direktor, jich la jpaskotik sok te jwix jaʼto te lokʼ ta secundaria. Cheb familia yuʼun testigoetik yuʼun Jehová la snojptesotik ta skʼop Dios, buluchebotik ochotik ta testigo yuʼun Jehová. Mero ya jmulan scholel skʼop Dios, manchukme jichnanix jtalel-a te ya xiwon ta kʼope. Pero te jmamlale bayal skoltayejon te jayeb jaʼbil kʼaxeme».

Nujpunon sok te Gloria ta febrero ta 1959. Mero ya jmulantik aʼtel ta precursor ta jchebaltik. Koʼtankotik te ya x-abatinotik te banti ya yichʼ ilel te kaʼteltik ta swolol Balumilal, jaʼ yuʼun ta julio ta jaʼbilnix-abi la kotsestik solicitud yuʼun ya xbootik ta Betel. Jaʼ la spasbotik entrevista te hermano Simon Kraker te mero kʼux ta koʼtantike. Pero la yalbotik te maba yak ta ikʼel ta Betel te machʼatik nujpunemike. Manchukme maba chʼay ta koʼtantik te ya jkʼan ya xbootik ta Betel, bayal jaʼbil ta patil kʼot ta pasel.

La jtsʼibaytik ta sjojkʼoyel ta banti ya yichʼ ilel te kaʼteltik ta swolol Balumilal banti ya xjuʼ xkoltaywanotik. Jaʼnax la yalbotik talel jun lugar, jaʼ te Pine Bluff, Arkansas. Ta yorail-abi, jaʼnax ay cheb kongregasion tey-a, ta june ya stsob sbaik hermanoetik te sak stsʼumbalik, ta yane te ijkʼ stsʼumbalik. La kichʼtik tikunel ta kongregasion te banti ya stsob sbaik hermanoetik te ijkʼ stsʼumbalik te banti aynax 14 jcholkʼopetik.

Yaniwan ajojkʼoybey abaik bin yuʼun te kongregasionetik yuʼun te testigoetik yuʼun Jehová parte parte la yichʼik akʼel jaʼ chikan te stsʼumbalike. Jaʼ ta skaj te mananix ya xjuʼ-a te jun ayotike. Te leyetik ya yal ta jamal te ma xjuʼ ya sjokin sbaik ta komonsitil te machʼatik ma pajaluk stsʼumbalike, ta skajniwan ya xjuʼ ya yichʼik utsʼinel. Ay lugaretik banti te hermanoetik ya sxiʼik te ya yichʼ jinel te sNail Tsoblej yuʼunik teme ya skap sbaik ta tsoblej te machʼatik sak stsʼumbalik sok te machʼatik ijkʼike. Ay rason te ya xiwike, melel ay jich kʼoemix ta pasel. Teme ya scholik skʼop Dios te Testigoetik te ijkʼ stsʼumbalik te banti nainemik te machʼatik sakike, ya xjuʼ xchukotik bael yuʼun te polisia sok te ya yichʼik majel. Jaʼ yuʼun, swenta ya xjuʼ ya jcholtik te skʼop Dios la jchʼuuntik te leyetik-abi, jaʼ ya jmaliykotik te ya xjelon te bin yak ta kʼoel ta pasel.

Wokol ta scholel skʼop Dios. Te kʼalal ya jcholtik skʼop Dios te banti nainemik te machʼatik ijkʼike, ay ya xkʼootik ta sna machʼa sakik ta skaj te ma jnaʼtike. Te bin ya jpaskotike, jaʼ te oranax ya jnoptik teme ya kalbeykotik skʼop Dios o teme ya kalbeytik te ma jnopojtik tal te ya xkʼootik ta snae. Jaʼ jich te bin yak ta kʼoel ta pasel ta yorail-abi.

Swenta ya jta jtakʼinkotik ya skʼan te tulan ya x-aʼtejotik. Jteb ma spisiluk aʼtelil maʼyuk lek tojel ta jun kʼajkʼal. Te Gloria ya x-aʼtej ta cheʼoxeb naetik, ta jun na ya yakʼbonik permiso yuʼun ya jkoltay swenta ya jlajintik ta ora-a te aʼtele. Te kʼalal ya xbootik ta aʼtele, nail ya jkʼixnay jweʼkotik te weʼelil te kichʼojtik kʼebanbeyele. Ta jujun semana te Gloria ya sjuxbey o, ya snoybey skʼuʼ spakʼ jun familia, te joʼone ya x-aʼtejon ta jardín, ya jkus bentanaetik sok ya jpas yan aʼteliletik. Ay aʼtejotik ta skusel bentanaetik ta sna jun familia te sakike, te Gloria ya skus ta yutil, joʼon ta spat. Jich bitʼil sjunal kʼajkʼal ya x-aʼtejotik, ya yakʼ jweʼelkotik. Te Gloria ta yutil na ya xweʼ, pero maba sok te familia, yan te joʼone ya xweʼon ta snaul karro. Pero maʼyuk skʼoplal ya kil. Kʼax bujtsʼan te weʼelile. Lek yoʼtan te familia, chikan ta ilel te jaʼnax utsʼinbil spensarik yuʼun stalel te yantike. Yato xjul ta koʼtan jun buelta te la jtejkʼan jbakotik ta smanel gasolina. Te kʼalal noj stankeul te karro la jojkʼoybey te sakil winik te yak ta chonbajel teme ya xjuʼ ya yakʼ ta majanel sbaño yuʼun  ya x-och te Gloria. Ma lek la yilon sok ilinem jich la sutbon: «Makal».

Jaʼukmeto, ay bintik tʼujbil kʼax kuʼuntik sok te hermanoetike. ¡Sok kʼaxto bayal la jmulantik te scholel skʼop Diose! Te kʼalal julotik ta Pine Bluff, bootik ta nainel ta sna te hermano te jaʼ siervo yuʼun te kongregasion. Maba Testigo te yiname, te Gloria jajch snojptes ta Biblia. Jaʼnix jich te joʼone jajch jnojptes te yantsil nichʼanik sok te smamlale. Te yinam te hermano sok te yantsil nichʼane la staik ta nopel te ya x-abatinik ta stojol Jehová sok la yichʼik jaʼ.

Ay bayal kamigotik te mero kʼux ta koʼtantik ta kongregasion yuʼun te hermanoetik te sak stsʼumbalike. Ay ya yikʼotik ta weʼel ta snaik pero jaʼnax ya xjuʼ xbootik te kʼalal ya xjajch ta ijkʼubel kʼinal yuʼun maʼyuk machʼa ya yilotik te ya jokin jbatik. Te organisasion Ku Klux Klan (KKK) te ya stijbey yoʼtan te ants winiketik ta spʼajel sok yutsʼinel yantik, mero stsakoj yip-a. Yato xjul ta koʼtan te jun buelta la kil jtul winik te jukul ta yochibal sna ta yorail skʼin santo, mero jtoyba ya yaʼiy sba, slapoj sakil kʼuʼul pakʼal sok spotsoj sit jich bitʼil te machʼatik ayik ta organisasion KKK. Pero mananix ay bin ya xmakotik yuʼun te hermanoetik ta yakʼel ta ilel slekil yoʼtanik. Jun buelta ta yorail skʼepelal kʼinal, ya xtuun kuʼunkotik takʼin yuʼun ya xbootik ta mukʼul tsoblej, jtul hermano la smanbotik te jkarrokotik Ford modelo 1950 yuʼun ya jta jtakʼintik-a. Kʼalal kʼaxemix jun ue, jun buelta te lokʼotik ta scholel skʼop Dios sok ta snojptesel chaʼoxtul ants winiketik ta yorail skʼepelal kʼinal, mero lujben sujtotik. ¡Ay bin la kiltik julel te maba jmaliyojtike! Tey kotol jul jtatik te jkarrokotik ta jnatik. Ta parabrisa yuʼun te karro ay jlejch jun te jich ya yal: «Ya jsutbeyex te akarroik. Jaʼ amajtʼanik. Joʼonme te awermanoonike».

Jaʼnix jich ta yan buelta la yakʼbonik kil slekil yoʼtanik, bayal bin la jnop jilel yuʼun. Ta 1962, la kichʼ ikʼel ta Pʼijubtesel yuʼun Spasel yaʼtel Dios ta swenta ancianoetik sok siervo ministerialetik ta South Lansing, Nueva York. Jaʼ jun kurso te ya xjalaj jun u te jaʼ ta swenta te superintendenteetik yuʼun circuito, yuʼun distrito sok te machʼatik ya yilik bitʼil yak ta bael yaʼtel te kongregasionetik. Pero te kʼalal la yikʼonike, maʼyuk kaʼtel-a sok jtebnax te jtakʼintike. Jun empresa yuʼun telefono ta Pine Bluff la spasbon jun entrevista yuʼun aʼtel. Teme ya yikʼonik ta aʼtele, joʼon te sbabial machʼa ijkʼ jtsʼumbal ya x-aʼtejon tey-ae. Ta patil bael, la yalbonik te ya yakʼbonik te aʼtele. Och jnop bin ya jpas. Maʼyuk jtakʼin yuʼun ya xboon ta Nueva York. La jta ta nopel te ya jtsak te aʼtel, te ma xboon ta yichʼel te pʼijubtesele. Te kʼalal kʼan jtsʼibayix jun karta yuʼun ya kal te maba ya xboone ay bin kʼot ta pasel te maʼyuk bin-ora ya xchʼay ta koʼtane.

Jtul hermana ta jkongregasion te maba Testigo te smamlale, la stij jnatik jun kʼajkʼal ta sakubel kʼinal, la yakʼbon jilel jun sobre te nojel ta takʼine. Te hermana sok chaʼoxtul yalatak te tutiktoe ay bin la spasik yuʼun ya stsobik takʼin, bayal kʼajkʼal sab jajchik yuʼun ya xbajtʼik ta yakʼintayel te banti tsʼumbil tumin. Jaʼ snopojik te ya yakʼbonik stojol yaʼtelik yuʼun ya xboon ta  Nueva York. Te hermana jich la yalbon: «Baan ta yichʼel te pʼijubtesel hermano, nopa te bantito kʼalal ya xjuʼ awuʼune, kʼalal ya sujtat, akʼa jnoptik spisil te bin la anop tale». Tey-abi la jojkʼoybey te empresa yuʼun telefono teme ya xjuʼ xjajchon ta aʼtel joʼeb semana ta patil te bitʼil kalojtikixe, pero la yalbonik ta jamal te maʼuke. Ta melel ma kʼux la kaʼiy, melel jnaʼojix bin ya jpas. Mero tseʼel koʼtan te ma la jtsak te aʼtele.

Te Gloria yame yal kaʼiytik te bin yilel kʼax kuʼuntik te kʼalal ayotik ta Pine Bluff: «Mero la jmulan te territorio. Ay bayal machʼa la jnojptes ta skʼop Dios. Ta sab ya xlokʼotik ta scholel skʼop Dios ta nanatik, te jayebxan tiempo ya xjile ya kakʼtik nojptesel ta Biblia. Ay baeltik jaʼto ta las 11 ta ajkʼabal ya xlaj koʼtantik-a. ¡Bayal yutsil ya kaʼiytik scholel skʼop Dios! Jich yaʼiyel te ma jkʼan ya jokin bael te jmamlal ta yulaʼtayel kongregasionetik, melel bayal ya jmulan te banti ayotike. Pero te Jehová yan bin snopoj ta jtojoltik». ¡Ta melel, yuʼun-nix jich-a!

Te kʼalal ayotik ta precursor ta Pine Bluff la kotsestik solicitud yuʼun ya x-ochotik ta precursor espesial. Te superintendente yuʼun distrito kuʼuntik ya skʼan te ya xbootik ta skoltayel jun kongregasion ta Texas bitʼil precursor espesial, jaʼ yuʼun jmaliyojtik te ya kichʼtik akʼbeyel te aʼtelile. Koʼtantikuk te jich ya x-aʼtejotike. Jaʼ yuʼun bayal kʼajkʼal la jmaliytik sujtib te solicitud kuʼuntik, pero maba la kichʼtik tikunel karta. Ta patil bael, ta enero yuʼun 1965 kʼot ta jtojoltik jun karta. ¡La kichʼtik ikʼel yuʼun ya kulaʼtaytik kongregasionetik! Ta yorailnix-abi akʼbot yaʼtel-euk ta yulaʼtayel kongregasionetik te hermano Leon Weaver, ta ora ini jaʼ coordinador yuʼun te Komite yuʼun Betel ta Estados Unidos.

Mero ya xiw koʼtan te ya x-ochon ta superintendente yuʼun circuito. Jun-niwan jaʼbil ta nail, la yil bin yilel kaʼtel te snichʼan te hermano James Thompson te pajal sbiil soke, te jaʼ superintendente yuʼun distrito. La yalbon kaʼiy bintik ya skʼan ya jlekubtes sok bin taleliletik ya skʼan ayuk yuʼun te machʼa ya x-aʼtej ta superintendente yuʼun circuito. Te kʼalal ayonix ta yulaʼtayel kongregasionetik, oranax la jta ta ilel te kʼax lek te tsitsel la yakʼbone. Te hermano Thompson jaʼ sbabial superintendente yuʼun distrito te la yulaʼtayotik kʼalal la kichʼ kaʼtel ta yulaʼtayel kongregasionetik. Bayal bin la jnop ta stojol te hermano, melel mero yijuben te schʼuunel yoʼtane.

Ta yorail-abi, maba ya yichʼik akʼbeyel bayal pʼijubtesel te superintendenteetik yuʼun circuito. Ta jun-nax semana la kil bin la spas jtul superintendente kʼalal la yulaʼtay jun kongregasion, ta yan semana jaʼ la yilbonix kaʼtel-a te hermano sok la yalbon kaʼiy bintikxan ya xjuʼ ya jpas. Ta patil jtukeltik jajch jpastik te aʼtelile. Yato xjul ta koʼtan te la kalbey te Gloria:  «¿Bin yuʼun te ya xbajtʼikixe?». Ta patil ay bin la jta ta ilel, aynanix hermanoetik te lek yoʼtanik te ya skoltayat teme ya awakʼ aba ta koltayele. Yato xjul ta koʼtan te la skoltayonik hermanoetik te pʼijubenik ta lek, jich bitʼil te James Brown, te ya yulaʼtay kongregasionetik soknix te Fred Rusk, te jaʼ betelita.

Mero stsakoj yip te spʼajel machʼa yan stsʼumbal ta yorail-abi. Jun buelta te organisasion KKK la spas marcha ta tut lum ta Tennessee te yakotik ta yulaʼtayel. Jaʼnix jich yato xjul ta koʼtan te jun buelta kʼalal yakotik ta scholel skʼop Dios sok chaʼoxtul hermanoetik, la jkejchankotik jtsʼinuk, ochotik ta weʼel ta jun restaurante. Kʼalal boon ta baño, la kil te la stʼunon bael jtul winik te chopol yilel sok te nojel ta tatuaje te ya yakʼ ta ilel te ya spʼaj machʼa yan stsʼumbal. Pero jtul mukʼul hermano te sak sit yelaw sok te ayxan yipe la stʼunotik bael. Jich jul sjojkʼoybon: «¿Lekbal ayat hermano Herd?». Te winike ora lokʼ bael, maba ochix ta baño yuʼun. Jtaoj ta ilel ta jkuxlejal te ma jaʼuk yuʼun te yan yilel jsit kelawtik te ay pʼajawe, jaʼ yuʼun te mulil te la skʼasesbotik jilel te Adane. Jaʼnix jich jtaoj ta ilel te chikan bin yilel sit yelaw jtul hermano yuʼun-nix kermano jbatik-a, melel ya yakʼ skuxlejal ta jtojoltik teme jich ya skʼan pasele.

Aʼtejon 12 jaʼbil ta superintendente yuʼun circuito, 21 ta superintendente yuʼun distrito. Te jayeb jaʼbil kʼaxe bayal bintik lek la jtatik, bayal bendision sok bayal bintik tʼujbil kʼax ta jtojoltik. Jaʼukmeto ayto bin talxan ta jtojoltik. Ta agosto 1997, kʼot ta pasel te bin skʼanoj te koʼtantike. ¡La kichʼtik ikʼel yuʼun ya x-aʼtejotik ta Betel ta Estados Unidos! Te kʼalal jich kʼot ta pasele, ayix 38 jaʼbil te la kotsestik te solicitud ta sbabial buelta. Ta yan u, jajchotik ta aʼtel ta Betel. La jkuy te jaʼnax cheʼoxeb kʼajkʼal ya skʼanik te ya xkoltaywanon tey-a te hermanoetik te ya swentainik te aʼtelile, pero ma jichuk te bitʼil jnopoj-ae.

Ta sjajchibal aʼtejon ta Departamento yuʼun Servicio. Bayal bin la jnop, melel te hermanoetik te ya x-aʼtejik tey-a ya sutik jojkʼoyeletik te chujkʼulik sok te kʼax tulanik skʼoplal te ya spasik bael te jtsojb ancianoetik ta kongregasionetik sok te superintendenteetik yuʼun circuito ta spamal te nasione. Bayal skʼoplal ta koʼtan te bin yilel la snojptesonik sok te maba la sujonik te hermanoetike. Te yakuk x-aʼtejon yan buelta ta departamento-abi, jich ya kaʼiy te yachʼilontoe.

Te joʼon sok te Gloria bayal ya jmulantik te ya x-aʼtejotik ta Betel. Kʼayemotiknanix-a te sab ya xjajchotike, mero ya skoltayotik te jich ya jpastik ta Betel. Te kʼalal kʼaxemniwan jun jaʼbil, jajchon ta aʼtel sok te Komite yuʼun Scholel skʼop Dios yuʼun Jtsojb Jwolwanejetik, ta 1999 la kichʼ albeyel te ya x-ochon ta aʼtel ta Jtsojb Jwolwanejetik. Te bin tulanxan skʼoplal ta spisil bin jnopoj ta aʼtelil ini, jaʼ te ma jtuluk winik yak ta swentainel te jchʼuunjeletik, melel jaʼ te Jesucristo.

Kʼalal ya jnop ta koʼtan spisil te bin kʼaxem kuʼun, ay jich ya kaʼiy jba bitʼil te j-alwanej Amós. Te Jehová la yichʼ ta wenta te Amós te pekʼel skʼoplal, te jaʼ yaʼtel stsobel sit jaʼmal higueraetik te jaʼ sweʼel pobreetik. Te Jehová la yakʼbey yaʼtel ta j-alwanej sok la yakʼbey bayal bendision (Amós 7:14, 15). Jichnix la spas Jehová ta jtojol, melel ay jkʼoplal kʼoon ta yoʼtan, manchukme jaʼnax snichʼanon jtul pobre winik te ay ta Liberty te ya x-aʼtej ta granja. Yakʼojbon bayal bendision te ma xlaj kalbele (Proverbios 10:22). Manchukme pobre ayinon, jich ya kil te yakʼojbon bayal kʼulejalil te Jehová ta swenta schʼuunel koʼtan, bayaltoxan-a te bitʼil jmaliyoje.