JPISILTIK ya kaltik wokol te kʼalal ay machʼa ya smel yoʼtan ta jtojoltik sok te ya yakʼbotik kiltik slekil yoʼtane. Jich yuʼun, ¿bin ya skʼan ya jpastik swenta jich ya kakʼtik ta ilel ta stojol te yantike?

Te Biblia ya stuuntes te kʼopil yutsil-oʼtanil o lekil oʼtanil te kʼalal ya kakʼtik ta ilel te ay skʼoplal ta koʼtantik te lekuk ayik te yantike, jaʼ-abi ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te kʼalal ya jtuuntestik lekil kʼopetik sok te kʼalal ay bin lek ya jpastik ta stojol te yantike. Te utsil-oʼtanil ma jaʼuknax ya skʼan ya yal te tʼujbil jtaleltik ta stojol yantik sok te leknax ya jkʼopontike. Jaʼ talelil te lokʼem tal ta skʼubulil koʼtantik, melel ya xchiknaj ta ilel ta skaj skʼuxul koʼtantik sok te ya kaʼiy ta koʼtantik te swokol te yantike. Te talelil ini jaʼ jchajp sit te ya yakʼ te chʼul espiritu te ya skʼan ayuk kuʼuntik te j-abatotik yuʼun te Diose (Gál. 5:22, 23). Akʼa kiltik bin-utʼil yakʼoj ta ilel te Jehová sok te Jesús te talelil-abi sok bin-utʼil ya xjuʼ ya jkʼayintik te ejemplo yuʼunike.

Te yutsil-oʼtanil snitojbey sba skʼoplal sok te lekil oʼtanile. * Te Jehová ya yakʼ ta ilel te taleliletik-abi ta stojol spisil te ants winiketike, tey ochemik-a te «machʼatic ma snaʼic yalel wocol soc machʼatic chopol yoʼtanic» (Luc. 6:35). Te Jehová «pajal ya yacʼ locʼuc tal cʼahcʼal ta stojol machʼatic chopol yoʼtanic soc ta stojol machʼatic lec yoʼtanic, soc pajal ya yacʼ taluc haʼal ta stojol machʼatic toj yoʼtanic soc ta stojol machʼatic ma tojuc yoʼtanic» (Mat. 5:45). Jaʼnix jich te machʼatik ma schʼuunik te jaʼ Jpaswanej yuʼunik te Jehová, staojik lekilal-euk yuʼun te bintik spasoj ta swenta te skuxlejalik sok aynix jtebuk stseʼelil yoʼtanik-euk.

Kiltik te lekil ejemplo yuʼun Jehová te la yakʼ ta ilel te talelil ini ta stojol te Adán sok te Evae. Te kʼalal skʼaxuntayojikix mantal-ae, la «stsʼisic yaʼbinal higuera» yuʼun ya smak sbakʼetalik-a. Pero te Diose, la snaʼ te ya skʼan ayuk lek skʼuʼ spakʼik te bitʼil maba ya xkuxinikix ta tsʼunbil kʼinal Edene, melel bolob te lumkʼinal te «ya xcol bayel ta chahp chʼixetic» yuʼun. Te Jehová la yil te bintik ya xtuun yuʼunike, jaʼ yuʼun la spasbey najtʼil skʼuʼ spakʼik ta snujkʼulel chambalam (Gén. 3:7, 17, 18; 3: 21, TNM).

Manchukme ya yakʼbey yil slekil yoʼtan Jehová te machʼatik chopol yoʼtanik sok te machʼatik lek yoʼtanike, jaʼ bayalxan skʼoplal ta yoʼtan yakʼbeyel yil slekil yoʼtan te j-abatetik yuʼun te jun yoʼtanike. Jich bitʼil ta skʼajkʼalel te j-alwanej Zacarías, ay jtul chʼul-abat te la smel yoʼtan yuʼun te kejchaj ta pasel te templo ta Jerusalén. Te Jehová la yaʼiybey te skʼop sok «lec la sjacʼ soc scuenta smucʼubtesojibal qʼuinal la scʼopon» (Zac. 1:12, 13). Jichnix la spas ta stojol te j-alwanej Elías, ta jun buelta te kʼalal chebajem yoʼtan-ae, la skʼanbey te Jehová te yakuk xlajinbot te skuxlejale. Te Jehová la yichʼ ta wenta te bin yaʼiyel la yaʼiy sbae, jaʼ yuʼun la stikun jtul chʼul-abat swenta ya yakʼbey yip yoʼtan. Jaʼnix jich la yalbey te maba stukel aye. Ta swenta te utsil kʼopetik la yichʼ albeyel sok te koltayel la yichʼ akʼbeyele, te Elías maba la skom sba ta spasel te aʼtelil akʼbile (1 Rey. 19:1-18). Pero, ¿machʼa te  j-abat yuʼun Jehová te kʼax lek la snopbey stalel te lek la yil te yantike?

Te kʼalal xtaluk ta Balumilal te Jesuse la yichʼ naʼbeyel sba yuʼun te ya yichʼ ta wenta bin-utʼil ayik te yantik sok te ay yutsil yoʼtane. Maba tulanuk yoʼtan sok maba tenawan ta yakʼel mantal. La yaʼiy ta yoʼtan-euk te swokol te yantike, jaʼ yuʼun jich la yal: «Laʼic ta jtojol apisilic te luhbenex soc te ay awihcatsic, hoʼon ya caʼbeyex acux awoʼtanic». La yalxan: «Como ma ba wocol ta ichʼel te yugo cuʼun» (Mat. 11:28-30). Jaʼ swentail te bayal ants winiketik tʼunot yuʼun te Jesús ta bayuk. Ta skaj te la snaʼtiklanbey yoʼbolil sba te ants winiketik tijbot yoʼtan ta smakʼlinel, ta slekubtesel jchameletik sok te «bayel bin hahch yaʼbe snopic» ta swenta te sTate (Mar. 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38).

Te Jesús la yakʼ ta ilel te ay spʼijil yoʼtan sok te ya xkʼot ta yoʼtan te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba te yantike. Spisil-ora sok yutsil yoʼtan la yikʼtiklan ta stojol te machʼa leot yuʼune manchukme ma jaʼuk yorail-a (Luc. 9:10, 11). Ay jun buelta te noptsaj tal ta stojol jtul ants te ayix doce jaʼbil yak ta yilel schamele, la spikbey te stiʼil snajtʼil kʼuʼ te Jesús yuʼun ya xlekub-a. Jaʼ-abi, ma xjuʼ te jich ya spas te antse, melel boloben skʼoplal jich bitʼil ya yal te Leye (Lev. 15:25-28). Pero te Jesús maba la yut, jich la yalbey sok yutsil yoʼtan te ants te ay xiwel-ae: «Cantsil-nichʼan, colatix ta scuenta schʼuhunel awoʼtan. Bahan, lamaluc me qʼuinal yac awaʼiy, colematix ta awocol» (Mar. 5:25-34). ¡Te Jesús mero la yichʼ ta wenta bin-utʼil ay te antse!

Te ejemploetik la kiltikix ta swenta te utsil-oʼtanile, jamal ya yakʼ kiltik te ya skʼan ya kakʼtik ta ilel ta kaʼteltike. Te Jesús la yal te mukʼ skʼoplal te jichuk ya jpastike, jaʼ yuʼun la schol te lokʼombakʼop ta swenta te lekil samaritano. Te samaritanoetik kʼax maba lek ya yil sbaik sok te judioetike, pero te samaritano te la scholbey skʼoplal te Jesuse la snaʼbey yoʼbolil sba jtul judio-winik te la yichʼ tsakel yuʼun j-elekʼetik te la smajik sok te lajelix jilel yuʼunik ta be. La spoxtaybey te yejchʼen, la yikʼ bael ta wayibal na sok la yalbey te yajwal wayibal na te ya stoj yuʼun te ya skanantaye. La yakʼbey jilel takʼin sok la yalbey te ya sutbey teme aytoxan laj takʼin yuʼune (Luc. 10:29-37).

Melelnix-a te ya skʼan akʼel ta ilel sok kaʼteltik te utsil-oʼtanile, pero jaʼnix jich ya skʼan ya xchiknaj ta jkʼoptik te ya yakʼ yip-oʼtanil sok mukʼul oʼtanil. Te Biblia ya yal: «Te pichʼil-oʼtanil ya slajimbe yip yoʼtan te winique, pero te lequil cʼop ya yacʼ stseʼejinuc yoʼtan» (Prov. 12:25). Te utsil-oʼtanil sok te lekil oʼtanil ya stij koʼtantik ta yalbeyel tʼujbil kʼopetik te yantik te ya x-akʼbot stseʼelil yoʼtanik yuʼun sok te ya x-akʼbot yilik te ay ta koʼtantike. Jaʼme ya x-akʼbotxan yip yoʼtanik yuʼun ta sitintayel te wokolil ya xtal ta stojolike (Prov. 16:24).

Jpisiltik ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te utsil-oʼtanile, melel «hich yilel te bin utʼil Dios» pasbilotik (Gén. 1:27). Kiltik cheʼoxeb ejemploetik ta Biblia. Kʼalal bajtʼ ta Roma te jpuk-kʼop Pablo, la yichʼ kanantayel bael yuʼun jtul soldado-romano te Julio sbiile. Te soldado-abi leknax la yil te Pabloe, melel la yakʼbey permiso «te ya xbaht yil te yermanotac» te kʼalal ayik ta lum Sidón swenta ya smulanbey yutsil sjokinlanel (Hech. 27:3). Ta patil bael, te Pablo sok yantikxan ants winiketik la sta swokolik ta mar, pero te machʼatik nainemik ta isla yuʼun Malta la yakʼik ta ilel yutsil yoʼtanik, melel la stsumik kʼajkʼ swenta ya skʼixnay sbaik yuʼun te sike sok bayalxan bin la spasik ta swenta skoltayel te Pablo sok te machʼatik sjokineje (Hech. 28:1, 2). Kʼax lek te talelil la yakʼik ta ilele. Pero te yakʼel ta ilel yutsil-oʼtanile ma jaʼuknax ya skʼan ya yal te baeltik ay bintik lek ya jpastik ta stojol yantik, aytoxan bin mukʼ skʼoplal ya skʼan ya jpastik.

Teme ya jkʼantik te lek ya yilotik te Jehová, ya skʼan te spisil-ora ya kakʼtik ta ilel ta jkuxlejaltik te talelil-abi. Jaʼ yuʼun te Jehová ya yalbotik te akʼa jlaptik o te akʼa jkʼuʼintik te yutsil-oʼtanile (Col. 3: 12, XCD). Pero ayniwan tulan ya kaʼiytik te ay bin lek ya jpastik ta stojol te yantike. ¿Bin yuʼun? Jaʼniwan yuʼun te ay ants winiketik te ya skontrainotik yuʼun te aʼtelil ya jpastike o te ay ya xiwotik ta kʼope o ayniwan yakotik ta spasel tulan ta yijkʼitayel te bikʼtal-oʼtanile. Pero ya xjuʼ kuʼuntik stsalel spisil-abi teme ya jkʼanbeytik Jehová te ya yakʼbotik te schʼul espiritu sok teme ya jkʼayinbeytik te lekil talelil yuʼune (1 Cor. 2:12).

¿Bin ya skoltayotik ta yilel bantixan ya xjuʼ ya jkoltaytik te yantike? Yame skʼan ya jojkʼoybey jbatik: «Kʼalal ya jchʼam kaʼiy te machʼa ay swokole, ¿yabal jpas tulan yuʼun ya xkʼot ta koʼtan bin-utʼil ya yaʼiy sba? ¿Yabal jkoltay te machʼa ay bin ya xtuun yuʼun ya kile? ¿Aybal jkoltayej te machʼa ma jaʼuk jfamilia sok te ma jaʼuk kamigoe?». Te binxan ya xjuʼ ya jpastike, jaʼ te ya jnaʼbeytikxan sba ta lek te yantik, kʼaxemtoxan-a te kermanotaktik ta jkongregasiontik. Jichme ya kiltik ta lek bintik ya xkʼax ta stojolik sok bintik ya xtuun yuʼunik. Jaʼnix jich akʼa jpastik ta stojol yantik te bintik ya jmulantik te ya spasik ta jtojoltike (Mat. 7:12). Ta patil akʼa jkʼanbeytik koltayel te Jehová, jichme ya yakʼbotik bendision ta swenta te ya jpastik tulane (Luc. 11:13).

Kʼalal te jpuk-kʼop Pablo la yal bintik ya yakʼ ta ilel te jaʼ j-abat yuʼun Dios, la yalbey skʼoplal te yutsil-oʼtanile (2 Cor. 6:3-6). Te ants winiketik la smulanbeyik stalel te Pablo, melel ya yakʼ ta ilel te ay skʼoplalik ta yoʼtan ta swenta skʼop sok ta yaʼtel (Hech. 28:30, 31). Jaʼnix jichotik-euk, teme lek te jtaleltike ya xjuʼ xtijbot yoʼtan te ants winiketik swenta ya snopik te smelelil kʼope. Teme lek ya kiltik spisil te ants winiketik soknix te machʼatik ya skontrainotik ta swenta te bin jchʼuunejtike, ya xjuʼ ya jkʼunubtesbeytik yoʼtan yuʼun ya sjel te stalelike (Rom. 12:20). Ta patil, yaniwan smulanik snopel te bin ya yal te Bibliae.

Ta Nichimal Kʼinal, bayal ants winiketik ya xchaʼkuxajik tal sok tseʼelnax yoʼtan ya yaʼiy sbaik te kʼalal ta sbabialniwan buelta lek ya yichʼik ilele. Yame yalik bayal wokol yuʼun sok jichnix ya spasik ta stojol te yantike. Te machʼatik ya yakʼik ta ilel kʼuxul oʼtanil sok lekil oʼtanil, yame x-akʼbot skuxlejalik ta sbajtʼelkʼinal yuʼun te Jehová. Te machʼatik ma jichuk ya spasike maba ya staik te kuxlejalil-abi (Sal. 37:9-11). Ta melel, maʼyuk bin ya jxiʼtik sok yame x-ayin lamalkʼinal ta Balumilal kʼalal ya xtal te Wentainel yuʼun te Diose. Pero te bitʼil yakotikto ta smaliyele, ¿bin-utʼil ya skoltayotik ta ora ini te yakʼel ta ilel yutsil-oʼtanile?

Te Biblia ya yal te machʼatik ya yichʼik ta wenta bin-utʼil ayik te yantik sok ya yakʼik ta ilel lekil oʼtanil ya staik lekilal yuʼun (Prov. 11:17). Te ants winiketik ya smulanik te talelil-abi sok ya smulanik skʼayinel. Te Jesús la yal: «Te hich smucʼul yac apʼis, hich nix yac awichʼ pʼisbeyel» (Luc. 6:38). Te machʼatik ya yakʼik ta ilel te talelil-abi oranax ya sta yamigotakik.

Te jpuk-kʼop Pablo la yakʼ te tsitsel ini ta stojol te jchʼuunjeletik ta Éfeso: «Talel cʼaxel xawaʼbe aba awil yutsil awoʼtanic soc cʼuxultaywanej, talel cʼaxel xapasbe abahic perdón» (Efes. 4:32). Bayal lekilal ya sta te kongregasionetik kʼalal te ermanoetik talel kʼaxel ya yichʼik ta wenta te swokolike sok te talel kʼaxel ya skoltay sbaike. Maʼyuk bin-ora ya skʼexlaltesik te yantik, maba ya stuuntesik kʼopetik te ya xlajinwan sok maba ya slaban sbaik. Jaʼ ya xbajtʼ ta yoʼtanik stijbeyel yoʼtan te yantik ta swenta lekil kʼopetik, ma jaʼuk te ya spukbeyik skʼoplal te yantike (Prov. 12:18). Teme jich ya spasike, yame yichʼxan yip te schʼuunel yoʼtan te ermanoetik ta kongregasionetik.

Ta melel, te yutsil-oʼtanil jaʼ jun talelil te ya xchiknaj ta jkʼoptik sok ta kaʼteltik. Te kʼalal ay bin lek ya jpastik ta stojol te yantike, yakotikme ta yakʼel ta ilel te skʼuxul yoʼtan sok te slekil yoʼtan te Jehovae (Efes. 5:1). Jaʼnix jich ya kakʼbeytik yip te kongregasionetik sok ya jtijbeytik yoʼtan te ants winiketik te yakuk snopik te smelelil kʼope. Jaʼ yuʼun, akʼa jpastik tulan ta yakʼel ta ilel ta jkuxlejaltik te tʼujbil talelil ini.