1, 2. Kʼalal ya stsakxan yip te schʼuunel koʼtantik, ¿bin ya jnoptik ta stojol Jehová? Ala junuk ejemplo.

KʼALAL ay bin ya xkʼebanbot jtul tut kerem jich ya x-albot yuʼun te smeʼ state: «¿Bin ya skʼan ya awal?». Te tut kerem ya yal: «Jaʼ te ya kal wokole». Maniwan ta spisil yoʼtan ya yal wokol. Pero kʼalal ya xmukʼub bael ya sta ta ilel bin yuʼun kʼax tulan skʼoplal ya yil te smeʼ stat te ya snaʼ yalel wokol. Jich yuʼun ma puersaukix te ya x-albote, melel stukel ya xlokʼix ta yoʼtan yalel wokol. ¿Bin yuʼun te jelonix te snopjibale? Jaʼ yuʼun te pajal kʼotix te snopjibal yuʼun sok te snopjibal te smeʼ state.

² Jaʼnixme jich ya xkʼot ta pasel ta jtojoltik. Kʼalal ya xjajch jnaʼbeytik sba te Jehová ya xkʼot ta koʼtantik te kʼax tulan skʼoplal te ya jchʼuuntik spasel te mantaliletik yuʼun te jamal ya yal te ya skʼan pasele. Pero te kʼalal ya stsakxan yip te schʼuunel koʼtantike, ya jnaʼtikxan ta lek bin ya snop te Jehová, bin ya smulan sok bin ma smulan, soknix bin ya snop ta swenta te ay bintik ya yichʼ pasele. Kʼalal ya kakʼtik aʼtejuk ta jtojoltik te snopjibal yuʼun te Jehová kʼalal ay bin ya jpastik o ya jtatik ta nopel spasel, ya kakʼtik ta ilel te yakotik ta yichʼel te spensare.

3. ¿Bin yuʼun ya xjuʼ te wokol ya kaʼiytik te ya kichʼtik te snopjibal yuʼun te Jehová?

³ Melelnix-a te ya jmulanbeytik yutsil te ya spaj bael te jpensartik te spensar te Jehová, pero ay wokol ya kaʼiytik, melel jmulawilotik. Jichniwan te wokol ya xkʼot ta koʼtantik bin-utʼil ya yil Jehová te  spasel mulil, te ya xbikʼtaj koʼtantik yuʼun biluketik, te scholel skʼop Dios sok te ma lekuk ya yichʼ tuuntesel te chʼichʼe. ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma jkom jbatik ta yichʼel te spensar te Diose? Sok, ¿bin-utʼil ya skoltayotik ta ora ini sok ta pajel chaʼbej te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasele?

4. ¿Bin ya skʼan ya yal te ya kachʼubtestik te snopjibal kuʼuntik?

⁴ (Kʼopona Romanos 12:2). Te jpuk-kʼop Pablo ya schol ta teksto ini bin ya skʼan ya jpastik swenta jichuk ya jpastik pensar bitʼil te Jehová. Te yan artikulo la skoltayotik ta yilel teme ya jkʼan ya kijkʼitaytik te snopjibal «te bahlumilal» ini, ya skʼan te ya jpʼajtik te snopjibal yuʼun sok te stalele. Jaʼukmeto te Pablo jaʼnix jich la yal te ya skʼan ya kachʼubtestik te snopjibal kuʼuntik. Swenta ya xjuʼ ya jpastik ya skʼan te ya jnoptik te Biblia yuʼun ya xjuʼ ya jtatik ta ilel bin ya snop te Dios, te ya jnopilantik te bin ya snop sok te jichuk ya xkʼot te snopjibal kuʼuntik bitʼil te yuʼune.

5. ¿Bin yuʼun ma pajaluk te snopel ta lek te sKʼop Dios sok te sbanax ya jnoptike?

⁵ Te snopel te Biblia ma jaʼuknax te skʼoponel ta sbanax sok skitsbeyel sujtib te jojkʼoyeletike. Kʼalal ya jnoptik te sKʼop Dios, ya kilbeytik skʼoplal te bin ya yalbotik ta swenta te Jehová sok bin yilel spensar sok bin yilel ya x-aʼtej. Ya jpastik tulan yuʼun ya xkʼot ta koʼtantik bin yuʼun ay bintik ya yakʼ jpastik sok ay bintik ma xyakʼ jpastik. Jaʼnix jich ya jnoptik bin ya skʼan ya jel ta jpensartik sok ta jkuxlejaltik. Ta melel ayniwan ma xjuʼ kuʼuntik te ya kilbeytik skʼoplal ta lek spisil ini, pero lek te ya jlokʼestik tiempo ta snopilanel te bin ya jkʼopontike, ya xjuʼ te jaʼuk j-oliluk yuʼun spisil te tiempo ya jnoptik te skʼop Dios jujun bueltae (Sal. 119:97; 1 Tim. 4:15).

6. ¿Bin ya xkʼot ta pasel ta jtojoltik kʼalal ya jnopilantik te bin ya snop te Diose?

⁶ Teme kʼayemotik ta snopilanel ta koʼtantik te sKʼop Dios ayme bin ya xkʼot ta pasel ta jtojoltik te kʼax tʼujbile. Joʼotiknix ya jtatik ta ilel o ya schʼuun koʼtantik te tojnanix-a te bin ya snop te Jehová. Ya xjajch jtatik ta ilel bin ya snop te Jehová ta swenta te bintik ya yichʼ pasel o ta swenta jun tema sok jich ya kichʼbeytik te spensare. Kʼalal ya kachʼubtestik te snopjibal kuʼuntike yan yilel bin-utʼil ya xjajch jpastik pensar. Kʼunkʼun jich ya xjajch jnoptik ta lek bin ya jpastik bitʼil ya spas te Jehová.

7, 8. 1) ¿Bin ya snop Jehová ta swenta te biluketik? (Ilawil te lokʼombaetik ta sjajchibal te artikulo). 2) Teme pajal bin ya jnoptik sok Jehová, ¿bin tulanxan skʼoplal ya xkʼot ta jkuxlejaltik?

⁷ Te bin ya jnoptike, ma jaʼuknax ya stij koʼtantik, jaʼnix jich ay bintik ya yakʼ jpastik (Mar. 7:21-23; Sant. 2:17). Swenta ya xkʼot ta koʼtantik kiltik cheʼoxeb ejemploetik. Sbabial, jaʼ te bin yilel ya yil Dios te biluketike. Te Ebanjelioetik jamal ya yakʼik ta ilel bin ya snop te Jehová ta swenta-abi. Kʼalal la stsa machʼatik ya xkʼot ta smeʼ stat te sNichʼan liʼ ta Balumilale, la stsa ta lek jtul winik sok yinam te maʼyuk lek stakʼinike (Lev. 12:8; Luc. 2:24). Te Biblia ya yal te kʼalal ayin te Jesús, te María «la smehtsan ta scanoa wacax, como mayuc lugar yuʼunic ta na banti ya xwayic» (Luc. 2:7). Te jichuk la skʼan te Jehová ma wokol la yaʼiy yakʼel lek lugar yuʼun ya x-ayin te sNichʼane. Jaʼukmeto te bin tulanxan skʼoplal ya yile, jaʼ te ya xchʼi ta jun familia te nail yakʼoj ta skuxlejalik te bintik swenta Dios.

⁸ Kʼalal ya kiltik ta lek bin la spas te Jehová ya jtatik ta ilel bin yilel ya yil te biluketike. Ay meʼil tatiletik te ya spasik tulan ta yakʼbeyel lekil kuxlejalil te yal snichʼnabike, manchukme ya staik wokol yuʼun te alnichʼanetik ta swenta te schʼuunel yoʼtanik. Jaʼukmeto te Jehová jaʼnanix tulan skʼoplal ya yil stukel te lekuk ay te schʼuunel koʼtantik. Jaxan te joʼotike, ¿jichbal ya jpastikix pensar bitʼil te Jehová? ¿Bin ya yakʼ  ta ilel te bin ya jpastike? (Kʼopona Hebreos 13:5).

9, 10. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te pajal bin ya jnoptik sok te Jehová ta swenta te ay machʼa ya skʼojchin sba kuʼuntike?

⁹ Te schebal ejemplo te ya kiltik, jaʼ te ya kakʼtik te ya skʼojchin sbaik te yantik o te jaʼ jmultik te ya sta smulik o te ya xnamajik ta stojol Jehová. ¿Bin ya snop te Jehová yuʼun? Te Jesús jich la yal: «Machʼayuc a te ya yacʼ yahluc ta mulil jtuhluc haʼi alaletic ini te schʼuhunejonic, ha lec te yacuc yichʼ chucbeyel chaʼ ta snucʼ soc ya yichʼ chʼojel ochel ta mar» (Mar. 9:42). Chikan ta ilel te tulan mulil ya yil Jesús te ay machʼa jich ya spase. Jich bitʼil mero pajal stalel sok te sTate, ya jnaʼtik te jichnix kʼax chopol ya yil Jehová te ay machʼa maʼyuk skʼoplal ta yoʼtan te ya yakʼ te ya skʼojchin sba jtul jnopojel yuʼun Cristo (Juan 14:9).

¹⁰ ¿Jichbal ya jpastik pensar bitʼil te Jehová sok te Jesús? ¿Bin ya yakʼ ta ilel te bin ya jpastike? Jnop kaʼiytik te ay kʼuʼul pakʼal te ya jmulantik slapel o te ay bin-utʼil ya jmulantik schajpanel jbatik, pero ya jtatik ta ilel te ay ermanoetik te ma lek ya yaʼiy sbaik yuʼun o te ay machʼa ya xjuʼ ay bin chopol ya xjajch snop ta yoʼtan. ¿Bin ya jpastik? ¿Yabal jkʼantik yijkʼitayel te bin ya jmulantik ta swenta te skʼuxul koʼtantik ta stojolike? (1 Tim. 2:9, 10).

11, 12. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te ya kilaytik te bin chopol jich bitʼil ya yilay te Jehová sok te ya xjuʼ jkombel jbatike?

¹¹ Kiltik te yoxebal ejemplo. Te Jehová ya yilay te bin ma stojiluk ta pasel sok te bin chopole (Is. 61:8). Manchukme snaʼoj te Jehová te ay bintik chopol ya skʼan koʼtantik ta skaj te jmulawilotike, ya spasotik ta mantal te akʼa kilaytik te bin chopol jich bitʼil ya yilay stukele (kʼopona Salmo 97:10). Te snopilanel ta koʼtantik bin yuʼun ya yilay te bin chopol ya skoltayotik yuʼun ya kilaytik-euk sok ya yakʼ yip koʼtantik ta spʼajel.

¹² Ay yan bin-utʼil ya skoltayotik te jichuknix ya kiltik te bin chopol bitʼil ya yil te Jehová. Jaʼ te ya xkʼot ta koʼtantik te ay bintik ma lekuk ta pasel manchukme maba ya yichʼ albeyel skʼoplal ta jamal ta Biblia. Kiltik jun ejemplo. Ta ora ini bayuk banti yak ta mulanel ajkʼot te lap dance sbiil. Ay machʼatik ya yalik te ma mulil, melel ya yalik te ma pajaluk sok te bitʼil jtul winik ya sta sba sok jtul ants. * Pero, ¿jichbal ya yil-euk te Jehová? Mame xchʼay ta koʼtantik te ya yilay stukel spisil ta chajp bin chopol ta pasel. Jich yuʼun, jpastik tulan swenta ya jnaʼtik skomel jbatik sok kilaytik te bin ya yilay te Jehová, jich namal ya kakʼ jbatik ta stojol te mulile (Rom. 12:9).

13. ¿Bin yuʼun ya skʼan te nailuk ya jpastik pensar bin ya snop te Jehová?

¹³ Kʼalal ya jnoptik te sKʼop Dios, ya xjuʼ ya jpastik pensar bin ya snop te Jehová, melel ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun lekuk bin ya jtatik ta nopel spasel ta pajel chaʼbej. Teme jiche, te kʼalal ay bin ya jsitintaytik te ya skʼan oranax ya jtatik ta nopel bin ya jpastik, ma jichuk ya kaʼiy jbatik te jkʼaxel ma jnaʼtik bin ya jpastike (Prov. 22:3). Kiltik cheʼoxeb ejemploetik yuʼun j-abatetik yuʼun Dios ta namey kʼinal.

14. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la spas te José kʼalal kʼan loʼlayot yuʼun te yinam te Potifare?

¹⁴ Jnop kaʼiytik te bin kʼot ta stojol te José. Te yinam te Potifar kʼan sloʼlay, jaʼukmeto te José ta oranax la spʼaj. Jich la yakʼ ta ilel te ay snopilanoj ta yoʼtan bin ya snop te Jehová ta swenta te machʼatik nujpunemike, te ya skʼan te talel kʼaxel jun yoʼtan ya yakʼ sbaik (kʼopona Génesis 39:8, 9). Jaʼnix jich juluk ta koʼtantik bin la yalbey yaʼiy te antse: «¿Bin utʼil cʼan jpas te bin chopol ini, te ya jta jmul ta stojol te Diose?». Jaʼ ini ya yakʼ ta ilel te yichʼojix te snopjibal yuʼun  te Jehová. Ta ora ini, jnop kaʼiytik te joʼotik ay bin ya xkʼot ta jtojoltik. Jnop kaʼiytik te jtul joʼtaktik ta aʼtel ya xjajch smon koʼtantik o te ay ya kichʼtik tikunbeyel jun mensaje ta jselulartik o jun foto te chikan ta ilel ta jamal te jaʼ skʼoplal spasel mulile. * Ma kʼax tulanuk ya kaʼiytik te jun koʼtan ya kakʼ jbatik ta stojol Dios teme nail jnopojtikix bin yilel ya yil Jehová, teme pajal kʼoemix te snopjibal kuʼuntik sok te yuʼune sok teme nail jnopojtikix ta lek bin ya xbajtʼ jpastike.

15. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun jun koʼtan ya kakʼ jbatik ta stojol Jehová jich bitʼil te oxtul hebreo-keremetik?

¹⁵ Ta ora ini kiltik te ejemplo yuʼun te oxtul hebreo-keremetik, jaʼik te Sadrac, Mesac sok te Abed-nego. Te ajwalil Nabucodonosor la yakʼ ta pasel jun lokʼomba ta oro sok la yakʼ ta chʼuuntayel. Pero te oxtul hebreo-keremetik la yalik ta jamal te ma xyichʼik ta mukʼe. Ta swenta te bin la yalbeyik ta jamal te ajwalile la yakʼik ta ilel te snopojik ta lek bin ya skʼan ya yal te jun yoʼtan ya yakʼ sbaik ta stojol Jehová (Éx. 20:4, 5; Dan. 3:4-6, 12, 16-18). ¿Bin ya xjuʼ xkʼot ta pasel ta ora ini? Jnop kaʼiytik te ya skʼanbotik koperasion te jpatrontik yuʼun ya yichʼ pasel kʼin te stsakoj sba skʼoplal sok te lotil relijion. ¿Binwan ya jpastik? Ma skʼan jaʼto ya jmaliytik te jich ya xkʼot ta pasel, jaʼ lek te ya jnoptik ta ora ini bin ya jpastik te jichuk ya xkʼot ta jtojoltike. Teme jiche, kʼunxan ya kaʼiytik yalel sok spasel te bin leke, jich bitʼil la spasik te oxtul hebreo-keremetik.

16. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik snaʼel bin ya snop te Jehová yuʼun ya jnaʼtik bin ya jpastik kʼalal ya jtatik wokol?

¹⁶ Teme nail jich jnopojtik te jun koʼtan ya kakʼ jbatik ta stojol te Dios ya skoltayotik te kʼalal ya stsakotik tulan chamel. Ta melel kakʼoj ta koʼtantik te maba ya kichʼtik chʼichʼ sok te chaneb bin yichʼoj te chʼichʼe (Hech. 15:28, 29). Pero ay bintik-utʼil ya xpoxtaywanik o ay bintik ya stuuntesik te doktoretik te banti ya yichʼ tuuntesel chʼichʼ, jich yuʼun ya skʼan te tulutul ya jtatik ta nopel teme ya jtsaktik o maʼuke. Kʼalal jich ya jpastik ya skʼan ya kiltik ta lek bin tojobtesel ya yakʼ Jehová ta Biblia, melel tey chikan ta ilel-a te bin ya snope. Pero, ¿jaʼbal yorail te ya jtatik ta nopel bin ya jpastik kʼalal ayotikix ta ospital, kʼalal ayotikix ta wokol-a o tenbilotik yuʼun ay bin ya jtatik ta nopel ta oranaxe? Maʼuk, ta ora ini ya skʼan ya jnaʼbeytik skʼoplal ta lek te chʼichʼe, te ya jchajpanbeytik sjunal jich bitʼil te Declaración  previa de voluntad para la atención médica (dpa) banti ya kaltik ta jamal bintik poxil o tratamiento ya jkʼantik stuuntesel sok te ya xkʼopojotik sok te doktor te ya yilotike. *

17-19. ¿Bin yuʼun tulan skʼoplal te ya jnoptik ta ora ini te snopjibal yuʼun te Jehová? Ala junuk ejemplo te ya xjuʼ xkʼot ta pasel te ya skʼan chapal ayotik yuʼun ya jnaʼtik bin ya jpastik.

¹⁷ Ta slajibal jnop kaʼiytik bin la sjakʼ ta oranax te Jesús kʼalal ay bin ma stojiluk albot yuʼun te Pedro te jich la yale: «Kʼuxultaya aba, Kajwal». Chikan ta ilel te mero snopoj te Jesús bin ya skʼan Jehová te ya spas, snopbeyoj skʼoplal te albil kʼopetik te ya yalik bin ya xbajtʼ spas ta Balumilal sok bin yilel ya xlaj. Jich la sta ta nopel ta lek te jun yoʼtan ya yakʼ sba sok te ma xchebetuk yoʼtan ta yakʼel skuxlejal ta stojol te ants winiketike (kʼopona Mateo 16:21-23). *

¹⁸ Ta kʼajkʼal ini, te Jehová ya skʼan te yakuk kamigoin jbatik soke sok te ya jpastik te aʼtelil yakʼojbotik te bantito kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik (Mat. 6:33; 28:19, 20; Sant. 4:8). Pero ya xjuʼ jichnix ya xkʼot ta jtojoltik bitʼil kʼot ta stojol te Jesuse, te ay machʼa ta slekil yoʼtan ya yalbotik te ayuk yan bin ya jpastike. Kaltik jun ejemplo, jnop kaʼiytik te ya yalbotik te jpatrontik te ya yakʼbotik lekxan kaʼteltik te banti ya xmo jtojoltike. Jaʼnax yuʼun te yorail te aʼtelil-abi ya smakotik ta spasel te kaʼteltik ta stojol Jehová. O teme achʼix keremate, nopa awaʼiy te ya awichʼ akʼbeyel koltayel yuʼun ya anopxan jun pero ya skʼan ya xlokʼat bael ta ana. ¿Jaʼbal yorail te ya akʼanbey tojobtesel te Jehová, te ya ale koltayel ta junetik kuʼuntik sok te ya awalbey yaʼiy te afamilia sok te ansianoetik yuʼun jich ya ata ta nopel te bin ya apase? ¿Mabal jaʼuk lek te ya jlebeytik skʼoplal ta ora ini bin ya snop te Jehová sok te ya kichʼbeytik te snopjibal yuʼune? Teme ay jich ya xkʼot ta jtojoltik, ma jichuk ya kaʼiytik te jaʼ tsajele, melel jnaʼojtikix ta jamal bin ya jkʼan ya jpastik ta stojol te Dios sok kakʼoj ta koʼtantik te yananix jkʼan jpastik-a. Jich yuʼun jaʼ ya jkʼantik spasel te bin jnaʼojtik te leke.

¹⁹ Ayniwan ya xtal ta koʼtantik yantikxan bin ya xjuʼ xkʼot ta jtojoltik ta repentenax. Ta melel, manix ya xjuʼ kuʼuntik jchajpanbel jbatik yuʼun ya jnaʼtik bin ya jpastik ta spisil te bin ya xjuʼ ya jtatike. Jaʼukmeto teme ya jnopilan ta koʼtantik ta lek bin ya snop te Jehová kʼalal ya jnoptik te Biblia ta jtukeltik, jich ma kʼax wokoluk ya xjul ta koʼtantik te bin jnopojtik sok ma kʼax wokoluk ya kaʼiytik te ya jpas ta jkuxlejaltik chikan bin-a te ya xkʼot ta jtojoltike. Jich yuʼun akʼa jpastik tulan yuʼun ya jnaʼtik bin ya snop te Dios, kichʼbeytik te spensare sok jnop kaʼiytik bin-utʼil ya xbajtʼ skoltayotik ta swenta te bin ya jtatik ta nopel spasel ta ora ini sok ta pajel chaʼbej.

20, 21. 1) ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te ma jkʼaxeluk libre ya x-ayinotik ta achʼ balumilal? 2) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jtatik stseʼelil koʼtantik ta ora ini manchukme ma tsʼakaluk?

²⁰ Ta melel koʼtan ya kiltikix te achʼ balumilale. Jteb ma jpisiltik jaʼ yakotik ta smaliyel te ya xkuxinotik ta Nichimal Kʼinal liʼ ta Balumilale. Te Wentainel yuʼun te Dios ya slajin spisil te bin ya yakʼotik ta wokol ta ora ini. Ta achʼ balumilal jaʼnixme jich libre ya x-ayinotik ta stael ta nopel bin ya jpastik, ya kichʼtik ta wenta bin ya jmulantik sok bin ya skʼan koʼtantik te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasele.

²¹ Pero mame skʼan ya yal te jkʼaxel libre ya x-ayinotike. Kʼalal ay bin staik ta nopel teme lek o ma lekuk te machʼatik ya xkuxinik ta achʼ balumilal, ya yichʼik ta wenta te leyetik yuʼun Jehová sok te bin ya snope. Jich yuʼun kʼax tseʼel yoʼtan ya xkuxinik sok ya smulanik bayal lamalkʼinal (Sal. 37:11). Pero ta ora ini, manchukme ma tsʼakaluk, ya xjuʼ te tseʼel koʼtantik teme ya kichʼbeytik te snopjibal yuʼun te Jehová.