Te revista The Watch Tower 1 yuʼun enero 1918 (jaʼ Te J-ilkʼinal ta toyol ta ora ini) yichʼoj te jojkʼoyel ini ta sjajchibal: «¿Binwan ya xkʼot ta pasel ta 1918?». Te Mukʼul Guerra mero stsakojto yip ta Europa-a, pero ta sjajchibal 1918 ay bintik kʼot ta pasel te jich yilel te lek bin ya xtal ta stojol te Machʼatik la snopik te Biblia soknix ta stojol te ants winiketik ta swolol Balumilal.

Ta 8 yuʼun enero 1918, te Woodrow Wilson te jaʼ presidente yuʼun Estados Unidos la yakʼ jun discurso ta stojol te Congreso yuʼun snasion te banti la yalbey skʼoplal chanlajuneb bin staoj ta ilel te puersa ya skʼan pasel yuʼun ya yichʼ tael «lamalkʼinal ta lek sok te spisil-ora jichuke». Jun te bin la yale jaʼ te ya skʼan te talel kʼaxel ya skanantay sbaik te nasionetik, te manchuk ayuk bayal yaʼtejibik yuʼun guerra sok te yakuk yichʼ jachel jun organisasion yuʼun nasionetik te ya sta slekilal yuʼun te mukʼul sok te tut lumetike. Ta swenta te bintik la yalbey skʼoplal te presidente la yichʼ jachel te Sociedad de Naciones sok la yichʼ chapel te Tratado de Versalles te jaʼ la slajinbey skʼoplal te Mukʼul Guerra.

Te Machʼatik la snopik te Biblia mero la yilik wokol ta 1917. * Pero te bin kʼot ta pasel ta tsoblej te ya yichʼ pasel ta jujun jaʼbil yuʼun te corporación Watch Tower Bible and Tract Society la yakʼ ta naʼel te jich yilel te ya xtal lamalkʼinal-euk ta stojolik.

Te tsoblej-abi la yichʼ pasel ta 5 yuʼun enero 1918. Ay bayal winiketik tey-a te yichʼojik tulan yaʼtelik-a te yichʼojik lokʼesel ta Betel, la spasik tulan yuʼun jaʼ ya xjil ta skʼabik swentainel te organisasion. Jtul superintendente yuʼun circuito te jun yoʼtan ta stojol Dios te Richard Barber sbiil la skʼopon Dios, jich jajch te tsobleje. La yichʼ alel bin yilel kʼax te aʼtelil te yan tal jaʼbile, ta patil la yichʼ leel machʼatik ya x-och yaʼtelik ta direktoretik. Te hermano Barber jaʼ la stsa yuʼun ya x-och yaʼtel te hermano Joseph Rutherford sok waktulikxan. Pero jtul lisensiado te jaʼ ay sok te jkontrainwanejetik la sle-euk juktul machʼatik ya skʼan te ya yichʼ yaʼtelike, la stsa-euk te machʼatik yichʼojik lokʼesel ta Betel. Pero la yichʼik tsalel kʼalal jteb ma spisil te accionistas (te machʼatik majanbil sbiilik te jich kʼoem te jaʼ yuʼunik te organisasion) la stsaik te hermano Rutherford sok joʼtul yuʼun te waktulxan stsaoj-a te hermano Barber. Sok la yichʼ tsael jtulxan te ma tsabil yuʼune.

Bayal hermanoetik te ayinik ta tsobleje la yalik te jaʼ «te mukʼul tsoblej te bayalxan yutsil kʼaxem yuʼunike». Pero cheʼoxebnax kʼajkʼal te tseʼel yoʼtanike.

Ta yorail-abi te Machʼatik la snopik te Biblia ayix bayal u te yakik ta spukel te libro The Finished Mystery (El misterio terminado). Te ants winiketik te lek yoʼtanik la smulanik te smelelil nojptesel yichʼoj te libroe.

Jtul superintendente yuʼun circuito te jaʼ slumal Canadá te Edward Crist sbiil la yal te ay jtul winik sok yinam te la skʼoponik te libro sok te la schʼuunik te smelelil kʼop ta joʼebnax semana. Jich la yal: «Schebalik jkʼaxel la yakʼix ta yoʼtanik Dios sok yakik ta yakʼbeyel yipal».

Jtul winik te la skʼopon te libro oranax la yalbey yaʼiy yamigotak te bin la snope. Ya xjuʼ ya kaltik te toj kʼoel ta yoʼtan te smelelil kʼop, melel jich la yal: «Yakon ta beel ta Tercera Avenida kʼalal ay bin la smajon ta jnejkʼel, la jkuy te jaʼ jun ladrillo. ¡Pero ma jaʼuk! Jaʼ te  libro El misterio terminado. La kichʼ bael ta jna sok la jkʼopon ta spajkal. [...] Ta patil la jnaʼ te jaʼ jtul predicador [...] te la schʼoj lokʼel ta bentana yuʼun yilinba. [...] Ya jnaʼ te maʼyuk yan bin juʼ la spas te predicador ini te jich bayalxan machʼa ya skoltay yuʼun ya sta smukʼul yoʼtanik ta smelelil. [...] Wokolayal yuʼun te bin la spas te predicador ini ta skaj yilinba ya kichʼkotik ta mukʼ Dios ta ora ini».

Jich bitʼil te predicador, ay yantik te jaʼnix jich ma la smulanik te libroe. Ta Canadá ta 12 yuʼun febrero 1918 te j-aʼtej patanetik ma la yakʼikix ta pukel te libro, melel la yalik te yalaj skom te ants winiketik ta skoltaybeyel skʼoplal te guerra sok te yalaj stijbey yoʼtanik ta skontrainel te ajwalile. Ta patil bael jichnix la spasik te j-aʼteletik yuʼun Estados Unidos. Chaʼoxtul polisiaetik te tikunbilik yuʼun te ajwalil kʼot sjojtsʼiyik te Betel sok te ofisinaetik ta Nueva York, ta Pensilvania sok ta California. Yoʼtan ay bin ya staik te ya yakʼ ta ilel te spasojik tulan mulil te hermanoetik te swentainojik te organisasion. Ta 14 yuʼun marzo 1918, te Departamento de Justicia de Estados Unidos ma la yakʼix ta pukel te libroe, melel yalaj skʼaxuntay te ley te ya yal te ma skʼan ayuk bin ya smak o te ya spejkʼanbey yip te guerra.

Ta 7 yuʼun mayo 1918, te Departamento de Justicia la sta permiso yuʼun ya stsakik te hermanoetik Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William van Amburgh sok Clayton Woodworth. Te smulike, jaʼlaj te ya stijbeyik yoʼtan te ants winiketik ta schopolil sok ta skʼanojel yoʼtanik yuʼun ma schʼuunbeyik skʼop te ajwalil, yuʼun ma jun yoʼtanik ta stojol snasionik sok yuʼun ma skʼan ya x-ochik ta soldado yuʼun Estados Unidos. Ta 3 yuʼun junio 1918 jajch ta ilel te kʼop, chikan ta ilel te tulan ya xlokʼ smulik te hermanoetike. ¿Bin yuʼun? Kiltik.

Te fiscal general yuʼun Estados Unidos la yal te bin mero ya xkoltayot te ajwalil ta stojol te skontratak jaʼ te ley te ya yal te ma skʼan ayuk bin ya smak o te ya spejkʼanbey yip te guerra. Ta 16 yuʼun mayo 1918 te Congreso la spʼaj te ley banti la yichʼ kʼanel te ma xyichʼ utsʼinel te machʼatik ya spukik ta alel «te bin smelelil, yuʼun slekil yoʼtanik sok te stojil te jich ya spasike». Jteb ma spisil te bin la yal ta kontrainwanej te Congreso jaʼ ta swenta te libro El misterio terminado. Te junetik kʼejbilik ta Congreso yuʼun Estados Unidos jich ya yakʼik ta naʼel: «Jun ejemplo yuʼun te bin ya xjuʼ ya yutsʼin te ajwalil, jaʼ te libro te yichʼoj sbiil El misterio terminado». Jich ya yalxan: «Te bin ya yal te libro jaʼnax ya spejkʼanbey skʼoplal bin yuʼun yakotik ta yakʼel guerra sok te ayuk machʼatik ma skʼan [...] ya x-ochik ta soldadoil».

Ta 20 yuʼun junio 1918, te jchajpanwanejetik la yalik te aynanix smulik-a te waxaktul hermanoetik. Ta yan kʼajkʼal, te juez la yal te ya yichʼik kastigo. La yal: «Te bintik ya spukbeyik skʼoplal ta swenta relijion te sok spisil yoʼtanik ya skoltaybeyik skʼoplal sok te spukojik ta alele [...] kʼaxtoxan ya x-utsʼinwan-a te bitʼil jtsojb ipal soldadoetik yuʼun Alemania». Jich la yalxan ta slajibal: «Yame skʼan te tulan te kastigo ya yichʼike». Cheb semana ta patil, te waxaktul hermanoetik la yichʼik chukel ta Penitenciaria Federal de Atlanta (Georgia), ay machʼatik kʼaxem ta diez sok jteb ma sta veinte jaʼbil ya yichʼik chukel-a.

Ta yorail-abi mero la yichʼik kontrainel te Machʼatik la snopik te Biblia. Te FBI (te jaʼ j-aʼteletik yuʼun ajwalil te ay bin ya stʼunbeyik skʼoplal) la stʼunik ta ilel ta lek te yaʼtel te hermanoetike. Te kʼalal jich la spasike la sjachik bayal junetik te la yakʼ ta ilel te yuʼun-nanix yakʼoj ta yoʼtanik-a te hermanoetik te ma xyijkʼitayik scholel te skʼop Diose.

Te jefe yuʼun te oficina de correos ta Orlando te ay ta Florida jich la stsʼibay bael ta stojol te FBI ta swenta te Machʼatik la snopik te Biblia: «Yakik ta sbeentayel te lume, yakik ta kʼaxel ta nanatik, jich yakik ta spaselxan ta ajkʼabal. [...] Jich yilel te ma skʼanik te lamaluk yoʼtan te ants winiketike».

Te coronel yuʼun te Departamento de Guerra la stsʼibaybey bael te FBI bintik yak ta spasel te hermano Frederick Franz, te machʼa och ta Jtsojb Jwolwanejetik ta patil bael. Te coronel la yal ta swenta te hermano Franz te «mero baem yoʼtan ta yilel te ya yichʼ chonel bayal ta mil te libro El misterio terminado».

Te hermano Charles Fekel te jaʼnix jich och ta Jtsojb Jwolwanejetik ta patil, la yichʼ kontrainel ta bayal. La yichʼ tsakel yuʼun te j-aʼtej patanetik ta skaj te ya spuk te libro El misterio terminado sok jajch yilik te junetik ya xtikunbot tale. Jun u chukul ta Baltimore (Maryland), sok la yichʼ albeyel te jaʼ jkontrainwanej te talem ta Austria. Te kʼalal ay bin la yichʼ jojkʼoybeyele maba xiw yoʼtan ta kʼop, jul ta yoʼtan te 1 Corintios 9:16 banti jich la yal te Pablo: «¡Obol jba teme ma ba ya jpuc ta halel te lec yachʼil cʼope!». *

Ma jaʼuknax te la scholik skʼop Dios sok sbujtsʼ yoʼtanik te Machʼatik la snopik te Biblia. Jaʼnix jich la spukbeyik skʼoplal te yakuk yichʼik akʼel ta libre te hermanoetik te chukulik ta Atlanta. Te hermana Anna Gardner jich jul ta yoʼtan: «Spisil-ora aynanix bin yakotik ta spasel-a. Kʼalal la yichʼik chukel te hermanoetik, te bin jajch jpastike jaʼ te kʼaxotik ta nanatik ta skʼanel firma. Bayal ta mil machʼatik la yakʼ sfirmaik. Ya kalbeytik yaʼiyik te jaʼik smelelil jchʼuunjeletik te machʼatik ayik ta karsel sok te ma stojiluk te la yichʼik chukele».

Ta yorail-a te bayal wokole, la yichʼ pasel bayal mukʼul tsoblejetik yuʼun ya yichʼ yip schʼuunel yoʼtan te hermanoetike. Te revista ta inglés te pajal sok ini la yal te kʼaxem ta 40 mukʼul tsoblejetik la yichʼ pasel ta jaʼbil-abi. Jich la yal: «Kichʼojtik albeyel te mero lek kʼaxem spisil te mukʼul tsoblejetike. Ta nail tal ya yichʼ pasel te tsoblejetik ta slajel verano o ta sjajchel otoño, pero ta ora ini jujun u yak ta kʼaxel mukʼul tsoblejetik kuʼuntik».

Te machʼatik lek yoʼtanik ay skʼoplal ya yilik-a te smelelil kʼope. Ta Cleveland (Ohio) 1,200 ta tul machʼatik kʼotik kʼalal la yichʼ pasel jun mukʼul tsoblej, 42 ta jtul la yichʼik jaʼ. La yichʼ alel ta swenta jtul kerem te «ya yal bayal wokol yuʼun te la snaʼbey sba te Dios sok te yakʼoj yoʼtan ta stojol, jaʼ yuʼun lekxan yalaj spas yaʼtel te bitʼil yantik te ayix yaʼbilalike».

Nopol ya xlajix-a te jaʼbil 1918, te Machʼatik la snopik te Biblia ma snaʼik bin ya xkʼot ta stojolik ta patil bael. Ay la schonik naetik te ayik ta Brooklyn te ya stuuntes-a te organisasion sok la sjelik banti ya yichʼ ilel te aʼtelile, jajch yilik te aʼtelil ta Pittsburgh (Pensilvania). Kʼalal ayik ta karsel te hermanoetik te ya swentainik te organisasion, la yichʼ chapel te ya yichʼ pasel ta 4 yuʼun enero 1919 te tsoblej ta jujun jaʼbil yuʼun te accionistas. ¿Binwan ya xkʼot ta pasel-a?

Te hermanoetik ma la skom sbaik ta spasel te yaʼtelike. Schʼuunejik sok spisil yoʼtanik te lek ya xkʼot ta lokʼel yaʼtelik, jaʼ yuʼun jaʼ la stsaik ta texto yuʼun te jaʼbil 1919 te Isaías 54:17 te banti ya yal: «Mayuc aʼtejibal yuʼun guerra te ya xhuʼ ya stsalat». Ta melel ay bin nopol ya xkʼot ta spasel-a te ya sta yip schʼuunel yoʼtanik yuʼun sok te ya x-akʼbot yip yoʼtanik ta spasel te aʼtelil yak ta talele.