1, 2. ¿Bin-a te yakʼbeyojxan swokol te ants winiketike, sok machʼa ta smul?

TE TELEFONO, te bombillo yuʼun lus, te karro sok te refrigerador jaʼ biluketik te spasoj te ants winiketik te mero ya xtuun kuʼuntike. Pero ay yan bintik spasojik te bayal wokol ya yakʼe, jich bitʼil te pólvora, te minas terrestres, te sigarro sok te bomba atómica. Jaʼukmeto te bin ya yakʼbeyxan swokol te ants winiketike jajch te kʼalal mato pasbilik-a te biluketik te la kalbeytikix skʼoplale. ¿Bin-a? Jaʼ te spasel lotile, te spasel lotil jaʼ te kʼalal ay bin jnaʼojtik ta jamal te ma smeleliluke pero ya kaltik yuʼun ya jloʼlaytik-a te yantike. Te machʼa sbabial la spas lot jaʼ te Pukuje, te Jesucristo jich la yal ta stojol: «Ha tatil yuʼun lot» (kʼopona Juan 8:44). ¿Bin-ora te sbabial buelta la spas lotile?

² Ayix bayal ta mil jaʼbil ta tsʼumbil kʼinal Edén. Te Adán sok te Eva mero lek skuxlejalik-a ta nichimal kʼinal te akʼbotik yuʼun te Jehová. Pero albotik ta jamal yuʼun Dios te ma xjuʼ ya sloʼbeyik sit «te teʼ yuʼun snaʼel te bintic lec soc te bintic ma lecuc». Ya xlajik teme ya skʼaxuntayik te mantalil-abi. Manchukme snaʼoj ta lek-a te Satanás la stuuntes jkojt chan ta spasel te sbabial lotil, jich la yalbey te Eva: «Ma ba ya xchamex yuʼun». Sok la yalxan: «Snaʼoj Dios te bin ora yac aloʼbeyic te sit ya me xjahm asitic, pajal soc Dios ya xcʼohex, ha te yac anaʼic te bin lec soc te bin ma lecuque» (Gén. 2:15-17; 3:1-5).

3. 1) ¿Bin yuʼun ya kaltik te jaʼ ta schopolil yoʼtan la spas lot te Satanás? 2) ¿Bin lokʼ-a?

³ Ta schopolil yoʼtan la spas lot te Satanás, melel snaʼoj ta lek-a te  ya xlaj te Eva teme ya xchʼuunbot te slot sok ya sloʼbey sit te teʼ yaloj Dios te ma xjuʼ ya stsak sloʼe. Te Eva sok te Adán la skʼaxuntaybeyik skʼop te Jehová, jich yuʼun lajik ta patil bael (Gén. 3:6; 5:5). Te bin mel-oʼtantikxan sbae, jaʼ te «hich cʼoht lajel ta stojol spisil ants-winiquetic» ta skaj te mulil oche sok «cuentahinotic yuʼun lajel [...], aunque ma hichuc la scʼaxuntayic mandar te bin utʼil Adán» (Rom. 5:12, 14). Ta ora ini, ma xjuʼ xkuxinotik ta sbajtʼelkʼinal bitʼil tojil ants winiketik jich bitʼil skʼanoj te Dios ta sjajchibale, jaʼnax ya jmaliytik te ya jtatik 70 kaʼbilaltik o teme ay machʼa ay yip sbakʼetal ya sta 80. Manchukme ay machʼa jich ya sta yaʼbilal «ha nax ay wocol soc aʼtel» ta skuxlejal (Sal. 90:10). ¡Mero mel-oʼtantik sba! Spisil ini, jaʼ ta skaj te lotil la spas te Pukuje.

4. 1) ¿Bin jojkʼoyeletik ya skʼan te ya jtabeytik sujtibe? 2) ¿Machʼatiknax ya yal te Salmo 15:1, 2 te ya xjuʼ ya yamigoinik te Jehová?

⁴ Te Jesús jich la yal ta stojol te Satanás: «Mayuc bin ora melel te scʼope, como stalel mayuc smelelil cʼop yuʼun». Maba jelonem te stalele, melel ta ora ini «ya sloʼloy spisil te bahlumilale» (Apoc. 12:9). Pero te joʼotike ma jkʼantik te ya sloʼlayotike. Jaʼ yuʼun ta articulo ini ya kakʼbeytik sujtib te oxeb jojkʼoyeletik ini: ¿Bin ya stuuntes te Satanás ta sloʼlayel te ants winiketike? ¿Bin yuʼun ya spasik lot te ants winiketike? Sok ¿bin ya xjuʼ ya jpastik swenta smelelil ya xkʼopojotik ta spisil-ora sok te ma namal ya xkʼootik ta stojol Dios jich bitʼil te Adán sok te Evae? (Kʼopona Salmo 15:1, 2).

5. ¿Bin ya stuuntes te Satanás ta sloʼlayel te ants winiketike?

⁵ Te jpuk-kʼop Pablo snaʼoj te ya xjuʼ kuʼuntik te ma xkakʼ jbatik ta loʼlayel yuʼun te Pukuje, melel «jnaʼojtic te bin ya spas ta loʼloywanej» (2 Cor. 2:11). Jnaʼojtik te ay ta skʼab swolol balumilal te Satanás, jaʼ ay ta skʼab te lotil relijion, te chopol ajwaliletik sok te niwak chonbajel sok manbajel (1 Juan 5:19). Jaʼ yuʼun ma chajpuk ya kiltik te ya stuuntes yuʼel te Satanás sok te chopol espirituetik yuʼune ta stijbeyel yoʼtan ta spasel lot te machʼatik yichʼoj tulan yaʼtelik ta balumilale (1 Tim. 4:1, 2). Jun ejemplo, ay machʼatik te jaʼ yajwalik niwak chonbajel ya spasik lot kʼalal ya schonik biluketik te ma lekike o ta swentanax sloʼlayel te ants winiketik yuʼun ya yelkʼanbeyik te stakʼinike.

6, 7. 1) ¿Bin yuʼun te jaʼikxan jloʼlaywanejetik te jwolwanejetik yuʼun te lotil relijionetik? 2) ¿Bin lotiletik awaʼiyoj stojol te ya yalik te jwolwanejetik yuʼun te relijionetike?

⁶ Te jwolwanejetik yuʼun te lotil relijionetik jaʼ te machʼatik mero ya xloʼlaywanik. ¿Bin yuʼun te jich ya kaltike? Melel te machʼatik ya schʼuunik te lotiletik ya yakʼik ta nopel sok ya spasik te bintik ya yilay te Diose ya xjuʼ xchʼay yuʼunik te kuxlejalil ta sbajtʼelkʼinal (Os. 4:9). Te Jesús snaʼoj te jwolwanejetik yuʼun relijionetik ta skʼajkʼalel ya sloʼlayik te ants winiketike. Jich la yaltiklanbey ta jamal: «¡Ay me awocolic, escribanohetic, fariseohetic, jchebal-oʼtanex! como yac abehentayic mar soc qʼuinal ta slehel machʼa yac awaʼbe schʼuhunic Dios ta acʼopic, soc teme la schʼuhunic, cheb buelta cʼax hich nichʼanil yuʼun infierno [lajel ta sbajtʼelkʼinal] ya xcʼoht awuʼunic a te bin utʼil te haʼexe» (Mat. 23:15). Te Jesús jich jamal la yaltiklanbey: «Te haʼexe, ha yuʼunex te atatic, ha te pucuje», te jaʼ «stalel jmilaw» (Juan 8:44).

⁷ Ay bayal lotil jwolwanejetik yuʼun relijionetik te akʼbilik sbiilik bitʼil pastoretik, curaetik o biluk yan biilil. Jich bitʼil te fariseoetik «ya scomic te bin smelelil» yuʼun te sKʼop Diose, sok sjelojik «ta lotil te bin smelelil yuʼun Dios» (Rom. 1:18, 25). Ya yakʼik lotil nojptesel, jich bitʼil te aylaj kastigo ta kʼajkʼel ta sbajtʼelkʼinal, te aylaj schʼulel te ants winiketik te ma xlaje sok te lek ya yil te  Dios te machʼatik ya skuy sbaik ta winik o ta ants sok te lek ya yil te pajal ta winikil o antsil ya xnujpunik.

8. 1) ¿Bin lotil ya spasik ta pajel chaʼbej te politikoetike? 2) ¿Bin ya skʼan ya jpastik ta yorail-a?

⁸ Te politikoetik spasojik lot ta sloʼlayel te ants winiketike. Nopol ya staix yorail te ya xbajtʼ spasik mero mukʼul lotil, jaʼ te ya yalik te juʼem yuʼunik yakʼel «lamal qʼuinal» sok te «lec ay spisil». Pero «repente nax ya xtal jinel ta stojolic». Te politikoetik yame spasik tulan ta smukel te jkʼaxel ma lek ay te balumilale, pero mame kakʼ jbatik ta loʼlayel. Te joʼotike jnaʼojtik «ta lec te scʼahcʼalel te Cajwaltic hich ya xtal te bin utʼil jʼelecʼ ta ahcʼabal» (1 Tes. 5:1-4).

9, 10. 1) ¿Bin yuʼun ya spasik lot te ants winiketike, sok bintik ma lekuk ya xkʼot ta lokʼel yuʼun? 2) ¿Bin ma xjuʼ ya jpastik ta stojol te Jehová?

⁹ Ta ora ini te ants winiketik mero kʼayemik ta spasel lot. Ma jaʼuknax jich ya spasik te machʼatik yichʼoj tulan yaʼtelik. Ta articulo «Por qué mentimos» te lokʼ ta jun revista te mero naʼbil sba jich ya yal: «Te ants winiketik jich naʼbil sbaik te jich stalelik te mero kʼayemik ta spasel lote». Te ants winiketik ya spasik lot yuʼun ma staik wokol, yuʼun ya smuk smulik sok te bin ma lek spasojik, o ya spasik lot yuʼun ya sta stakʼinik o yuʼun ay bin lek ya staik-a. Te articulo ya yal te ma wokoluk ya yaʼiyik spasel lot te ants winiketik ta stojol «te machʼatik ya snaʼbeyik sba, sjoʼtakik ta aʼtel, yamigotakik sok sfamiliaik».

¹⁰ ¿Bintik ma lek ya xlokʼ yuʼun te mero ya yichʼ pasel lotile? Maba ya smukʼulinix koʼtantik te yantik sok maba jun ya x-ayinotikix sok. Jnop kaʼiytik te ejemplo ini, ¿bin-utʼil ya yaʼiy sba jtul winik kʼalal ya yaʼiy te loʼlayot yuʼun te yinam sok yan winik sok te ya xmukbot yuʼune? Sok te kʼalal jtul winik ya yakʼ ta ilel ta stojol yantik te lekil mamlalil sok tatil pero ta sna ya yutsʼin te yinam sok te yal snichʼnabe, ¿mabal jichuk te jkʼaxel ma lekuke? Juluk ta koʼtantik te machʼatik jich stalelike ma xjuʼ ya smukik ta stojol Jehová te bin ya spasike, melel «spisil jamal ta ilel ya yil. Xujtʼ maʼyuc bila macal ta sit» stukel (Heb. 4:13; XCD).

11. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin ma lekuk la spasik te Ananías sok te Safira? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo).

¹¹ Ta Biblia ya jtatik te ejemplo yuʼun jtul winik sok yinam ta jun kongregasion ta sbabial siglo te aʼtej ta stojolik te Satanás yuʼun ya spasik lot ta stojol te Diose. Te Ananías sok Safira kʼan sloʼlayik te jpuk-kʼopetike. La schonik jpam kʼinal, ta patil la yakʼbeyik te jpuk-kʼopetik te stojol te kʼinale, pero ta melel ma spisiluk la yakʼik. ¿Bin yuʼun jich la spasik? Yoʼtanik te lek ya x-ilotik yuʼun te hermanoetik, jaʼ yuʼun la yalbeyik te jpuk-kʼopetik te yakik ta yakʼel spisil te takʼine. Pero te Jehová la yil te yakik ta spasel lotile, jaʼ yuʼun la yakʼbey kastigo (Hech. 5:1-10).

12. ¿Bin ya xkʼot ta stojol te machʼatik sok schopolil yoʼtanik ya spasik lot te ma sujtes yoʼtanik, sok bin yuʼun?

¹² ¿Bin-utʼil ya yil Jehová te machʼatik ya spasik lote? Te Satanás sok spisil te machʼatik sok schopolil yoʼtanik ya spasik lot te ma sujtes yoʼtanik ya xbajtʼik «ta banti yac ta tihlel pamal cʼahcʼ» te jaʼ ya skʼan ya yal te ya xlajik ta sbajtʼelkʼinal (Apoc. 20:10; 21:8; Sal. 5:6). ¿Bin yuʼun? Jaʼ yuʼun te pajal ya yil Jehová te machʼatik ya spasik lot sok te machʼatik jich stalelik bitʼil «tsʼiʼetic», te jaʼik te machʼatik kʼayemik ta spasel te bin jkʼaxel ya yilay te Diose (Apoc. 22:15).

13. ¿Bin jnaʼojtik ta swenta te Jehová, sok bin ya stij koʼtantik ta spasel te stalele?

¹³ Jnaʼojtik te Jehová «ma hichuc te bin utʼil winic te ya yaʼiy lot». Ta melel «ma xhuʼ ya spas lot [...] te Diose» (Núm. 23:19; Heb.  6:18). Te Biblia jich ya yal ta stojol: «Ya yihlay [...] yaʼiyel lot» (Prov. 6:16, 17). Jich yuʼun teme ya jkʼantik te lek ya yilotik ya skʼan ya jchʼuuntik spasel te bin ya yal sok te spisiluk-ora smelelil ya xkʼopojotike. Ya skʼan ya jchʼuuntik spasel te mantalil ini: «Ma me xalotiy abahic» (Col. 3:9).

14. 1) ¿Banti ma pajalotik sok te machʼatik ayik ta lotil relijione? 2) Cholbeya skʼoplal te tojobtesel ya yakʼbotik te Lucas 6:45.

¹⁴ ¿Banti ma pajalotik te smelelil j-abatotik yuʼun Dios sok te machʼatik ayik ta lotil relijione? Te j-abatotik yuʼun Dios smelelil ya xkʼopojotik (kʼopona Zacarías 8:16, 17). Te Pablo la yal te jich ya kakʼtik ta naʼel te j-abatotik yuʼun Dios (2 Cor. 6:4, 7). Te Jesús la yal te ya xlokʼ tal ta ketik te bin nojel ay ta koʼtantike (Luc. 6:45). Jich yuʼun kʼalal nojel ta koʼtantik te bin smelelile, ya xlokʼ kalbeltik te bin smelelile. Maba ya jpastik lot, spisil-ora smelelil ya xkʼopojotik sok te machʼatik ma jnaʼbeytik sba, joʼtaktik ta aʼtel, kamigotaktik sok jfamiliatik. Ta ora ini kiltik chaʼoxchajp banti ya skʼan te smelelil ya xkʼopojotike.

15. 1) ¿Bin yuʼun ma stojiluk te chaʼchajp akuxlejale? 2) ¿Bin ya skoltayat yuʼun ma xa awakʼ aba ta tsalel yuʼun te ajoʼtake? (Ilawil te nota).

¹⁵ Teme achʼix keremate stalel te ya akʼan te lek ilbilat yuʼun te yantik achʼix keremetike, pero mame ayuk bin-ora chaʼchajp akuxlejal ya xkʼoat jich bitʼil ay machʼatik ya spasike. Te kʼalal ayik sok sfamiliaik o ayik ta kongregasion ya yakʼik ta ilel te lek stalelik, pero jkʼaxel yan stalelik-a te kʼalal sjokinejik achʼix keremetik ta balumilal o kʼalal ya stuuntesik redes sociales. Ya yalik chopol kʼopetik, ma lekuk ta ilel te skʼuʼ spakʼike, ya yaʼiyik musika te ilobtik sba te bin ya yale, ya yuchʼik bayal trago, ya stuuntesik droga, ay machʼa ya slekolinik ta muken o ay bin chopolxan ya spasik. Kuxulik ta lot, melel ya sloʼlay smeʼ statik, te hermanoetik sok te Diose (Sal. 26:4, 5). Jaʼukmeto te Jehová ya snaʼ teme jaʼnax kichʼojtik ta mukʼ ta jkʼoptik pero jkʼaxel namal ay koʼtantik ta stojol (Mar. 7:6). Jaʼme lek te ya apas te bin ya yal te proverbio ini: «Ma me xatiʼtiʼoʼtantay te jmulawiletic, pero spisil ora xiʼa me te Jehová» (Prov. 23:17). *

16. ¿Bin ya skʼan ya kaltik kʼalal ya jnojestik jun solicitud yuʼun ya kakʼ jbatik ta abatinel ta stojol Dios ta spisil-orae?

¹⁶ Yaniwan akʼan ya x-ochat ta precursor o te ya apas yan aʼtelil ta stojol Jehová jich bitʼil te ya x-aʼtejat ta Betel. Kʼalal ya anojes jun  solicitud kʼax tulan skʼoplal te smeleliluk te sujtib ya awakʼ te banti ya awichʼ jojkʼoybeyel bin-utʼil ayat, bin ya akʼases kʼajkʼal-a sok bin yilel atalel (Heb. 13:18). ¿Jaxan teme ay bin ma lekuk apasoj sok mato awalbeyoj te ancianoetike? Kʼanbeya koltayel, jich maʼyuk bin ya yalbat awoʼtan-a te kʼalal ya x-abatinat ta stojol Jehová (Rom. 9:1; Gál. 6:1).

17. ¿Bin ya skʼan ya jpastik teme ay bin ya kichʼtik jojkʼoybeyel ta swenta te kermanotaktike?

¹⁷ Jnop kaʼiytik te ya yichʼ makel te kaʼteltik ta stojol Dios sok ay bintik ya kichʼtik jojkʼoybeyel ta stojol te hermanoetike. ¿Sujbilotikbal ta yalel spisil te bin ya jnaʼtike? Jnop kaʼiytik bin la spas te Jesús kʼalal ay bintik jojkʼoybot yuʼun te gobernador romano. Te Jesús jaʼ la schʼuun spasel te bin ya yal te Biblia te «ay yorahil chʼabal ta cʼop, ay yorahil ya xcʼopoj», jich ay maʼyuk bin la yal ta jkʼaxel (Ecl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14). Teme ay bin jteb ma pajal ya xkʼot ta jtojoltik bitʼil te Jesuse ya skʼan te tsajtaybiluk te bin ya kaltike sok te pʼij ya kakʼ jbatik yuʼun maba ya kakʼtik ta wokol-a te kermanotaktike (Prov. 10:19; 11:12).

18. ¿Bin ya skʼan ya jpastik kʼalal ay bin ya sjojkʼoybotik te ancianoetik ta stojol jtul hermano?

¹⁸ Jpastik pensar te ayuk machʼa spasoj tulan mulil sok jnaʼojtik te bin yak spasbele. Te ancianoetik ay ta swentaik yilel te manchuk ay yabakul te kongregasion, jich yuʼun yaniwan sjojkʼoybotik bin kaʼiyojtik ta stojol te hermanoe. ¿Bin ya kalbeytik yaʼiyik, kʼaxtoxan-a teme jaʼ kamigotik o jfamiliatik te machʼa ay bin ma lekuk spasoje? Te Biblia ya yal te machʼa jun yoʼtan ta stojol Dios «ha ya yal te bin toje», jaʼ ya skʼan ya yal te smelelil te bin ya yale (Prov. 12:17; 21:28). Jaʼ yuʼun yananix skʼan ya kalbeytik yaʼiyik ta jamal te ancianoetik te bin kaʼiyojtik stojole, pero mame skʼan te ya jelbeytik skʼoplal o te ay bin ya jmuktik jilele. Te ancianoetik ay sderechoik ta snaʼel te bin kʼoem ta pasel yuʼun jich ya yilik bin-utʼil lekxan ya xjuʼ ya skoltayik te machʼa spasoj mulil yuʼun lek ya xchaʼilot yuʼun te Jehová (Sant. 5:14, 15).

19. ¿Bin ya jnoptik ta yan articulo?

¹⁹ Te David jich la yalbey te Jehová: «Haʼat yac acʼan te bin melel ay ta oʼtanil» (Sal. 51:6). Te David snaʼoj te jaʼ tulan skʼoplal te ayuk ta koʼtantik te bin smelelile. Te j-abatotik yuʼun Jehová smelelil ya xkʼopojotik ta spisil te bin ya jpastik jich bitʼil ya yal te texto banti yichʼoj yip te articulo ini. Ay yan bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te yan yilel jtaleltik te j-abatotik yuʼun te Diose, jaʼ te ya kakʼbeytik snop te ants winiketik te smelelil kʼope. Ta yan articulo yame jnoptik bin-utʼil ya xjuʼ ya jpastik.