Ochan ta banti te bintik yichʼoje

Baan ta sleojiʼbal

¿Bin-utʼil ya spʼisik-a te tiempo?

¿Bin-utʼil ya spʼisik-a te tiempo?

¿BIN ya jpastik kʼalal ya jkʼan ya jnaʼtik jayeb-ora? Yaniwan kil jrelojtik te jlapojtik o te lapʼal ta spajkʼul nae. Teme ay machʼa ya sjojkʼoybotik jayeb-ora, ¿bin ya kalbeytik? Ay bayal bin-utʼil ya xjuʼ ta akʼel te sujtibe.

Kiltik jun ejemplo, jnop kaʼiytik te kʼaxemix jun ora sok cuarenta y cinco minuto ta olil kʼajkʼal. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kaltik jayeb-ora? Ya xjuʼ ya kaltik te la unaix sok cuarenta y cinco minuto, te yato skʼan 15 minuto yuʼun ya sta las 2, o ayniwan machʼa ya yal te ayto skʼan jun cuarto para las 2, o las dos menos cuarto. O Teme ya yajtayik 1 kʼalal ta 24 ta spʼisel te ora ta jlumaltike yaniwan kaltik te jaʼix las 13:45.

Kʼalal ya jkʼopontik te Biblia ayniwan jojkʼoybeyoj jbatik bin-utʼil ya spʼisik te tiempo ta namey kʼinal. Jichnix bitʼil ta ora ini yanyantik bin-utʼil la spʼisik. Ta Escrituras Hebreas ya yichʼ albeyel skʼoplal «sab», «ohlil cʼahcʼal», «mahlelix cʼahcʼal» sok «xʼihcʼubix qʼuinal» (Gén. 8:11; 19:27; 43:16; Juec. 19:9). Pero te Biblia ay ya stuuntes kʼopetik ta yalel bin sbiil ta pʼisel-a te tiempoe.

Ta namey kʼinal jich kʼayemik ta spasel te ay jkananetik, kʼaxtoxan-a ta ajkʼabale. Bayal cien jaʼbil te kʼalal mato xtal-a te Jesús ta Balumilal, te judioetik oxmajkʼ lokʼem yuʼunik-a te ajkʼabale, vigilias ya yichʼ albeyel, melel ay machʼatik ya sjel sbaik ta kanan ta ajkʼabal (Sal. 63:6). Jun ejemplo ya jtatik ta Jueces 7:19 banti ya yalbey skʼoplal te «yorahil a te ya sjel sbahic ta jʼohlil ahcʼabal te jcananetic». Ta skʼajkʼalel te Jesús, te judioetik jajch snopik spʼisel te tiempo bitʼil te griegoetik sok te romanoetik te chanmajkʼ lokʼem yuʼunik te ajkʼabale.

Ta Evangelioetik bayal buelta ya yichʼ albeyel skʼoplal te vigilias o te chanmajkʼ lokʼem-a te ajkʼabale. Kʼalal te Jesús been ta ba jaʼ yuʼun ya xnoptsaj ta stojol te jnopojeletik yuʼun te ayik ta barko «cheb oxeb xanix ora ma sacub qʼuinal a» (Mat. 14:25). Ta jun buelta te Jesús jich la yal: «Bayel me yutsil te aʼbatetic te wiqʼuil sitic ta mahlab a ya xhulic ta tahel yuʼun te yajwalique. Jamal ya calbeyex, ya me schahpan sba soc ya me xʼacʼotic ta weʼel ta mesa yuʼun te yajwalic, soc ya me xtal yacʼ sba ta aʼbatinel yuʼunic. Aunque ya xtal ta schebal o ta yoxebal buelta ya sjel sba jcanan ta ahcʼabal, teme hich chapalic a ya xhul ta tahel, bayel me yutsilic te aʼbatetic ini» (Luc. 12:37, 38).

Te Jesús la yalbey skʼoplal te chaneb vigilia kʼalal jich la yalbey te jnopojeletik yuʼune: «Wicʼsitaya abahic, como ma naʼbiluc awuʼunic bin ora ya xhul te yajwal na, teme ta yihcʼubel qʼuinal, ta ohlil ahcʼabal, ta sba-oqʼuelan mut, o ta sacubel qʼuinal» (Mar. 13:35). Te sbabial vigilia jaʼ «ta yihcʼubel qʼuinal», ya xjajch ta ajtayel kʼalal ya xmal Kʼajkʼal jaʼtoniwan ta las 9 ta ajkʼabal. Te schebal vigilia jaʼ «ta ohlil ahcʼabal», ya xjajch ta ajtayel ta las 9 bael kʼalal ta las 12 ta ajkʼabal. Te yoxebal vigilia jaʼ «ta sba-oqʼuelan mut», ya xjajch ta ajtayel ta olil ajkʼabal kʼalaltoniwan las 3 de la mañana. Jaʼniwan ta yoxebal vigilia kʼalal okʼ tat mut kʼalal la yichʼ tsakel te Jesús (Mar. 14:72). Te schanebal vigilia jaʼ «ta sacubel qʼuinal», ya xjajch ta ajtayel ta las tres de la mañana bael jaʼto te ya xlokʼ tal Kʼajkʼal.

Jich bitʼil la kiltikix manchukme maʼyuk srelojik ta namey kʼinal jich bitʼil ay kuʼuntik ta ora ini, ay bin-utʼil ya spʼisik-a te tiempo te ants winiketike.