1, 2. 1) ¿Bin-utʼil ma pajal stalel te Jehová sok te ants winiketik te yichʼoj tulan yaʼtelike? 2) ¿Bin ya kiltik ta articulo ini?

BAYAL ants winiketik te yichʼoj tulan yaʼtelik sok te mero ichʼbil ta mukʼ skʼopik, «ya yacʼ sbahic ta ichʼel ta mucʼ», ay ya smosoinik ta jkʼaxel te yantike (Mat. 20:25; Ecl. 8:9). ¡Jkʼaxel ma jichuk stukel te Jehová! Manchukme jaʼ te Dios te spisil ya xjuʼ yuʼune, ya yichʼ ta wenta bin yilel ay te jmulawil ants winiketike. Lek yoʼtan ta jtojoltik, ya yichʼ ta wenta bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatik sok spisil-ora ya yilulan te bintik ya xtuun kuʼuntik. Jaʼnix jich maba ya sujotik ta spasel te bin ma xjuʼ kuʼuntike, melel «ya snaʼ te ha tsʼubilumotic» (Sal. 103:13, 14).

² Te Biblia ya schol kaʼiytik te bayal machʼatik mero akʼbot yilik yuʼun Jehová te snaʼoj bin yilel ayik. Yame kiltik oxeb ejemploetik. Te sbabial, jaʼ te kʼalal te Jehová la skoltay te jchʼiel kerem Samuel yuʼun ya yakʼbey snaʼ te bin ya xkʼot ta stojol te mukʼul sacerdote Elí ta skaj te smule. Te schebal, jaʼ te kʼalal te Jehová lamal yoʼtan la sutbey skʼop te Moisés kʼalal la sle bin ya smak sba-a yuʼun ma skʼan ya x-och ta jwolwanej yuʼun te lum Israele. Te yoxebale, jaʼ te kʼalal la yakʼ ta libre te israeletik ta skʼab te Egipto. Kʼalal yakotik ta snopel bael te ejemploetik-abi, jnop kaʼiytik bin ya yakʼ jnoptik ta stojol Jehová sok bintikxan ya jnoptik yuʼun.

3. 1) ¿Bin kʼot ta stojol te Samuel ta jun ajkʼabal? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te articulo). 2) ¿Binwan ya jojkʼoybey jbatik ta swenta te bin kʼax ta stojol te Samuel?

³ Te Samuel alalto jajch ta abatinel ta stojol Jehová ta templo (1 Sam. 3:1). Ta jun ajkʼabal te kʼalal wayalix-a ay bin yan-nax kʼot ta pasel ta stojol (kʼopona 1 Samuel 3:2-10). * Ay machʼa la yaʼiy kʼopoj te albot sbiil yuʼune, la skuy te jaʼ te mukʼul sacerdote Elí te mero mamalixe. Te Samuel mero ya schʼuun kʼop, jaʼ yuʼun animal bajtʼ, jich jul yalbey: «Liʼ ayoni; ¿bin yuʼun la awicʼon?». Te Elí la yalbey te ma jaʼuk la skʼopon. Jichnix kʼot ta pasel ta schebal buelta. Ta yoxebal buelta te kʼot ta stojol te Elí te Samuele, te Elí la snaʼ te jaʼ Jehová te machʼa yak ta skʼoponel te kereme. Jaʼ yuʼun la yalbey bin-utʼil ya skʼan ya sutbey skʼop, jich la spas te Samuel. Jichniwan ya jojkʼoybey jbatik yuʼun, ¿bin yuʼun te Jehová ma la yakʼbey snaʼ te Samuel ta sbabial buelta la skʼopon te jaʼ yak ta yikʼele? Te Biblia ma xyal. Pero te bin kʼot ta pasel jich yilel te ya yakʼ ta ilel te jich la spas te Jehová yuʼun lek ya yaʼiy sba-a te Samuele. ¿Bin yuʼun jich ya kaltik?

4, 5. 1) ¿Bin la spas te Samuel kʼalal tikunot yuʼun Jehová ta stojol te Elí yuʼun ay bin ya yakʼbey snaʼ? 2) ¿Bin ya yakʼ jnoptik ta stojol Jehová te bin kʼax ta stojol te Samuel?

⁴ (Kʼopona 1 Samuel 3:11-18). Te Ley la yakʼ te Jehová ya spas ta mantal te alaletik te akʼa yichʼik ta mukʼ te meʼel mamaletik, kʼaxtoxan-a te machʼatik yichʼoj yaʼtelik ta principal o te jaʼ jwolwanejetik ta lume (Éx. 22:28; Lev. 19:32). Jaʼ yuʼun ya jnaʼtik te wokol la yaʼiy te Samuel te ya xbajtʼ yalbey yaʼiy te Elí te kʼalal sakub kʼinal te bin la yal te Jehová te ya xkʼot ta stojol ta skaj te smule. Ta melel, te Biblia ya yal te «la xiʼ yalbeyel Elí te bin aʼbot yil ta snahalsit». Pero te Dios la yakʼbey snaʼ ta jamal te Elí te jaʼ yak ta skʼoponel te Samuel. Jaʼ yuʼun, jaʼnix te Elí la sjambey sbe te Samuel sok la yalbey ta jamal te akʼa yal spisil te bin akʼbot snaʼ yuʼun te Diose. Te Samuel jich la spas, «la yalbe yaʼiy spisil te bintic halbot».

⁵ Te bin albot yaʼiy te Elí snaʼojix jtebuk-a, melel «jtuhl winic yuʼun Dios» ay bin jteb ma pajal yalojbeyix ta nail-a (1 Sam. 2:27-36). Te bin kʼot ta pasel ya yakʼ jnoptik te kʼax pʼij te Jehová sok te ya snaʼ bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatik sok bin wokol ya kaʼiytik spasel.

6. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bin-utʼil te Dios la skoltay te Samuel?

⁶ Te bin kʼax ta stojol te Samuel jaʼnix jich ya yakʼ jnoptik te ya xkʼot ta yoʼtan Jehová te wokoliletik ya sitintayik te achʼix keremetik sok bin-utʼil ya yaʼiy sbaik. ¿Jchʼiel achʼix kerematbal te ya xkʼexawat ta kʼop sok wokol ya awaʼiy scholbeyel skʼop Dios te machʼatik ayxan yaʼbilalik te bitʼil te jaʼate o te ma pajalukat sok te yantike? Chʼuuname sok spisil awoʼtan te ya skʼan ya skoltayat te Jehová, jaʼ yuʼun jambeya awoʼtan sok albeya ta jamal bin yaʼiyel ya awaʼiy aba (Sal. 62:8). Juluk ta awoʼtan ejemploetik te ayik ta Biblia yuʼun achʼix keremetik, jich bitʼil te Samuel sok kʼopojan sok hermanoetik te pajal awaʼbilal soke o te ayxan yaʼbilalik te ay bin jteb ma pajal kʼaxem ta stojolik bitʼil te jaʼate. Yaniwan yaltiklanbat awaʼiy bin-utʼil koltayotik yuʼun te Jehová, ayniwan ma jichuk smaliyojik-a te ya xkoltayotike.

7, 8. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel Jehová te bayal skʼoplal ta yoʼtan te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba te Moisés?

⁷ Kʼalal 80 yaʼbilal-a te Moisés akʼbot tulan yaʼtel yuʼun te Jehová, jaʼ te ya slokʼes ta mosoinel te Israel ta Egipto (Éx. 3:10). Jich bitʼil te Moisés aʼtej ta skanantayel tuminchijetik 40 jaʼbil ta Madián, chamnax la yaʼiy te akʼbot te aʼtelil-abi. Jich la yalbey Jehová yuʼun: «¿Machʼahon a te ya xbohon ta stojol faraón, te ya jloqʼues tal ta Egipto te snichʼnab Israel?». Te Jehová jich la yalbey ta jamal: «Hoʼon ya joquinat» (Éx. 3:11, 12). Jaʼnix jich la yalbey ta jamal te ya x-aʼiybot skʼop yuʼun te mamaletik  ta Israel. Pero te Moisés ma jaʼuk la yaʼiy-a, jich la sutbey skʼop te Jehová: «Ma ba ya schʼuhunonic soc ma xyaʼiybonic jcʼop» (Éx. 3:18; 4:1). Chikan ta ilel te yak ta skontrainel skʼop Jehová. Pero te Jehová ma jaʼuknax lamal yoʼtan la yakʼ sba ta stojol, jaʼnix jich la yakʼbey yuʼel yuʼun ya spas milagroetik. Ay bin mukʼ skʼoplal ya jtatik ta ilel liʼi, te Moisés jaʼ te machʼa sbabial chikan skʼoplal ta Biblia te akʼbot yuʼel ta spasel milagroetik (Éx. 4:2-9, 21).

⁸ Manchuke albot ta jamal te ya xkoltayote, te Moisés la sle bin la smak sba ta kʼop-a, la yalbey te Jehová te ma xlokʼ skʼop ta leke. Te Jehová jich la yalbey: «Tey ayon a te ya xcʼopojat soc ya caʼbat anop te bin yac awale». ¿Tikʼbal la yaʼiy-a te Moisés? Jich yilel te maʼuke, melel la yalbey wokol te Jehová te yan machʼa ya stikun baele. Te Jehová ilin yuʼun, aynanix rason yuʼun-a. Pero ma tulanuk la yakʼ sba ta stojol te Moisés, la yichʼ ta wenta bin-utʼil ay sok la yalbey te jaʼ ya xkoltayot ta kʼop yuʼun te Aarón (Éx. 4:10-16).

9. ¿Bin yilel bajtʼ stalel te Moisés yuʼun te lamal yoʼtan Jehová ta stojol sok te la yichʼ ta wenta te bitʼil aye?

⁹ ¿Bin ya yakʼ jnoptik ta swenta Jehová te bin la spas ta stojol Moisés? Jich bitʼil te spisil ya xjuʼ yuʼun te Diose juʼ la yakʼbey yil yuʼel te Moisés yuʼun ya xiwtes sok juʼ la suj ta spasel te bin la yalbeye. Pero ma jichuk la spas, la yaʼiy bin la yal te Moisés sok la yakʼ ta ilel slekil yoʼtan ta stojol. Soknix la spas tulan te manchuk ya xiw yoʼtan te yabat Moisés te pekʼel yoʼtan sok te ya snaʼ ban kʼalal ya xjuʼ yuʼune. ¿Lekbal kʼot ta lokʼel te la yichʼ ta wenta Jehová bin-utʼil ay te Moisese? Lek, melel te Moisés kʼax lek jwolwanej kʼot, la spas tulan ta yakʼel ta ilel-euk slamalil yoʼtan sok ta yichʼel ta wenta bin-utʼil ayik te yantik jich bitʼil la spas te Jehová ta stojol (Núm. 12:3).

10. ¿Bin lekilal ya jtatik teme ya jkʼayintik stalel te Jehová ta yichʼel ta wenta bin-utʼil ayik te yantike?

¹⁰ Ay bintik ya yakʼ jnoptik te bin la spas Jehová ta stojol te Moisés. Teme mamlalilotik, meʼil tatilotik o ancianootik, ay ta jkʼabtik swentainel yantik. Jaʼ yuʼun kʼax tulan skʼoplal te jichuknix jtaleltik bitʼil te Jehová, te yakuk kichʼtik ta wenta bin-utʼil ayik te yantik, te lekuk koʼtantik sok te lamaluk koʼtantik ta stojolik (Col. 3:19-21; 1 Ped. 5:1-3). Teme ya jpastik tulan te jichuk jtaleltik bitʼil te Jehová sok te Jesucristo te jaʼ te Mukʼul Moisés, ma  kʼax wokoluk ya yaʼiyik te yantik te ya xtal skʼoponotik, jich ya xjuʼ ya kakʼbeytik smukʼul yoʼtanik (Mat. 11:28, 29). Jaʼnix jich ya kakʼtik ta ilel lekil ejemplo te lek ta kʼayinele (Heb. 13:7).

11, 12. Kʼalal te Jehová la slokʼes tal ta Egipto te israeletike, ¿bin la spas swenta kanantaybil ya yaʼiy sbaik?

¹¹ Kʼalal lokʼik tal ta Egipto te israeletik ta jaʼbil 1513 te kʼalal mato xtal-a te Cristo, kʼaxemikniwan ta oxeb miyon ta tul. Yanyantik-a te yaʼbilalike, ay alaletik sok meʼel mamaletik, ta melel ayniwan machʼatik tsakbilik ta chamel sok ay machʼatik te ma tsʼakal yok skʼabik o te staojik falta. Yuʼun ya xjuʼ ta wentainel ta lek te ipal ants winiketik ya skʼan ya x-ichʼbotik ta wenta bin-utʼil ayik ta jujuntul sok te ya xnaʼbot yoʼbolil sbaik yuʼun te jwolwanej yuʼunike. Ta swenta te Moisés jich la yakʼ ta ilel stalel te Jehová ta stojolik. Jaʼ yuʼun te israeletik maba stukel la yaʼiy sbaik kʼalal lokʼik bael ta Egipto te banti jaʼnax ay snaik-a (Sal. 78:52, 53).   

¹² ¿Bin la spas te Jehová swenta kanantaybil ya yaʼiy sbaik? Jaʼ te «xtiqʼuet nax loqʼuel ta spisilic» yuʼun Jehová kʼalal la slokʼeslan ta Egipto (Éx. 13:18, XCD). Ta swenta te ma jichuknax lokʼik tale, la staik ta ilel te ayik ta skʼab te Jehová. Jaʼnix jich te Jehová la yakʼ ta ilel te sjokinej te israeletik, melel «ta cʼahcʼalel la stojobteslan bahel ta tocal, ta sjunal ahcʼabal ta stsʼanabul cʼahcʼ» (Sal. 78:14). Jich kʼoem te jich yak ta yalbeyel-a te israeletike: «Mame xiwex. Liʼme ayon yuʼun ya jtojobtesex bael sok yuʼun ya jkanantayex». Ta patil ayme bin kʼot ta pasel te banti la skʼan la yakʼik ta ilel te jichnanix schʼuunejik-a.

13, 14. 1) ¿Bin la spas Jehová ta stojol te israeletik ta mar Rojo? 2) ¿Bin-utʼil la yakʼbey yil yuʼel Jehová te egipcioetike?

¹³ (Kʼopona Éxodo 14:19-22). Jnop kaʼiytik te ayotik sok te israeletik, te makalotik ta yolil te soldadoetik yuʼun te faraón sok te mar Rojo. Pero ta repentenax ay bin ya spas te Diose. Te tokal la smakbey sbe te egipcioetik, melel olil ya yakʼ sba, jich ma xjuʼ ya solik tal-a. Te egipcioetik jilik ta ijkʼal kʼinal, yan te joʼotike jilotik ta sakal kʼinal te chiknaj ta yuʼel Dios. Tey-abi, ya kiltik te ya sjach skʼab te Moisés ta stojol te mar sok ya xtal tulan ikʼ ta stojol banti ya xlokʼ tal kʼajkʼal te ya sjam bael te jaʼ kʼalal ta yan stiʼil, mukʼ be jil yuʼun. Jich yuʼun xtikʼet ya xjajchotik ta solel kʼaxel sok te jfamiliatik sok te jchambalamtik ta be ta yolil mar, jokinejtik kʼaxel te yantike. Te kʼalal ya jtekʼtik ochel te be jamen ta yolil mar ya jtatik ta ilel te ma ajchʼaluben te slumile sok te ma bililuke, mero takin sok tulan slumil, mero ya xpas beel-a. Jaʼnix jich te machʼatik kʼun ya xbeenik ya xjuʼ ya staik kʼoel te sjejchelule.

¹⁴ (Kʼopona Éxodo 14:23, 26-30). Te faraón te mero jtoyba winik sok te ma xyaʼiy kʼop ya x-och snutsotik sok te soldadoetik yuʼun ta be te jamen ta yolil te mare. Tey-abi te Moisés ya schaʼjach skʼab ta stojol te mar. Te jaʼ ay ta jujunjejch ya xjajch ta koel tal, ya stsak tal yip te oranax ya sta sbaik te pamal ya xjil yan buelta te mare. Mananix ya xkolik jilel-a te faraón sok te soldadoetik yuʼune (Éx. 15:8-10).

15. ¿Bin ya anop te kʼalal ya anopilan bin la spas Jehová ta stojol te israeletike?

¹⁵ Te bin la spas te Jehová ya yakʼ kiltik te ay swentail spisil te bin ya spase, jaʼ yuʼun kanantaybil ya kaʼiy jbatik (1 Cor. 14:33). Jaʼnix jich ya yakʼ jnoptik te jaʼ jkanan te Jehová te ya skoltayotik ta melele. Te Jehová ma xyakʼotik ta utsʼinel sok ya skanantayotik ta stojol te jkontrataktik. Ta melel, jun koʼtan ya kaʼiy jbatik ta ora ini te kʼax nopolix ya yichʼ lajinel te chopol balumilal ini (Prov. 1:33).

16. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik snopel ta lek bin-utʼil te Jehová la skoltay te israeletike?

¹⁶ Te Jehová jaʼnix jich ya skanantay te lum yuʼun, ya skanantaybey te schʼuunel yoʼtanik  soknix te skuxlejalike. Jichnix ya spas ta yorail te tulan wokolil te mero nopol ya xjajchixe (Apoc. 7:9, 10). Jaʼ yuʼun, chikan teme achʼix keremotik o meʼel mamalotik, lek ayotik o ayotik ta chamel o ma tsʼakal kok jkʼabtik o jtaojtik falta, maba ya xiwotik kʼalal ya xjajch te tulan wokolile. * Ta melel, jaʼ ya xtal ta koʼtantik te bin la yal te Jesuse: «Tehcʼana abahic soc toya ajolic, como nopolix te colel awuʼunique» (Luc. 21:28). Maba ya xchʼay te smukʼul koʼtantik ta stojol te Dios, ni jaʼuk te kʼalal ya xjajch skontrainotik te Gog, te jaʼ ajwaliletik te ay yipik ta balumilal te ya stsob sbaik ta skontrainbelotik te jaʼ bayalxan yipik te bitʼil te soldadoetik yuʼun te faraón (Ezeq. 38:2, 14-16). ¿Bin yuʼun te jun koʼtan ya kaʼiy jbatik-a? Jaʼ ta skaj te jnaʼojtik te ma xjelon stalel te Jehová. Jichnix bitʼil la spas sok te israeletik, ya xbajtʼ skoltayotik sok skʼuxul yoʼtan sok ya yichʼ ta wenta bin-utʼil ayotik (Is. 26:3, 20).

17. 1) ¿Bin-utʼil ya skoltayotik snopel bin-utʼil te Jehová skanantayoj te lum yuʼune? 2) ¿Bin ya jnoptik ta yan articulo?

¹⁷ Ta articulo ini jaʼnax la kiltik oxeb ta spisil te ejemploetik ayik ta Biblia te ya yakʼ te ilel te kʼux ta yoʼtan Jehová te j-abatetik yuʼun soknix ya yichʼ ta wenta bin-utʼil ayik kʼalal ya skanantay, ya stojobtes bael sok ya yakʼbey skolelik. Akʼame jnopilan ta koʼtantik spisil-abi. Kʼalal jich ya jpastik ayukme bin yachʼil ya jnoptik yuʼun te stalel te Jehová te maba jtaojtik ta ilel-ae. Kʼalal jich ya jpastik, ya xkʼub ochel ta koʼtantik te taleliletik yuʼun te Jehová, jaʼnix jich ya yichʼxan yip te schʼuunel koʼtantik sok te skʼuxul koʼtantik ta stojole. Ta yan articulo ya jnoptik bin-utʼil ya xjuʼ ya jnopbeytik stalel te Dios ta yichʼel ta wenta bin-utʼil ay te jfamiliatik, te jkongregasiontik sok bin-utʼil ya xjuʼ jichnix ya jpastik kʼalal ya jcholtik skʼop Dios.