1. ¿Bin-utʼil ya xchiknaj ta ilel te talel kʼaxel kʼux ya kaʼiy jbatik te j-abatotik yuʼun te Diose?

TE J-ABATOTIK yuʼun Dios kʼoemotik ta jun-nax familia ta swenta te schʼuunel koʼtantik te naʼbil jbatik yuʼun te talel kʼaxel kʼux ya kaʼiy jbatike (1 Juan 4:16, 21). Jteb ma spisil-ora te kʼuxul oʼtanil-abi ma jaʼuknax ya xchiknaj ta ilel-a te kʼalal ay bin kʼax mukʼ skʼoplal ya jpastik ta stojol te kermanotaktik, jaʼ ya xchiknaj ta ilel-a te kʼalal spisil-ora sok yutsil koʼtantik ya jkʼoponlantik, leknax sit kelawtik ta stojolik o ay yan bintik lek ya jpastik ta stojolik. Kʼalal ay yutsil koʼtantik ta stojol te yantik sok ya kichʼtik ta wenta bin-utʼil ayik, jaʼ yakotik ta schʼuunel te tsitsel ini: «Nopbeyahic yoʼtan te Diose, te bin utʼil yal-snichʼanex te bayel cʼuxex ta yoʼtane» (Efes. 5:1).

2. ¿Bin-utʼil la skʼayin Jesús te skʼuxul yoʼtan te sTate?

² Te Jesús la skʼayin ta lek te stalel te sTate, spisil-ora la yakʼ ta ilel slekil yoʼtan ta stojol te ants winiketike. Jich la yal: «Laʼic ta jtojol apisilic te luhbunex soc te ay awihcatsic, hoʼon ya caʼbeyex acux awoʼtanic». Sok la yalxan: «Como manso soc peqʼuel coʼtan» (Mat. 11:28, 29). Kʼalal ya jnopbeytik yoʼtan te Jesús sok ay ta koʼtantik te pobre, lek ya yilotik te jTatik ay ta chʼulchan sok mero tseʼel koʼtantik yuʼun-a (Sal. 41:1). Ta  ora ini kiltik bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te ya kichʼtik ta wenta bin-utʼil ayik te machʼatik ay kuʼuntik ta yutil jnatik, ta jkongregasiontik sok bin-utʼil ya xjuʼ jichnix ya jpastik ta stojol te machʼatik ya jcholbeytik yaʼiyik te skʼop Diose.

3. ¿Bin yilel stalel ya skʼan ya yakʼ ta ilel te winik ta stojol te yiname? (Ilawil te lokʼombaetik ta sjajchibal te articulo).

³ Te machʼa nail ya skʼan ya yakʼ ta ilel ta yutil na te ya x-ichʼawan ta wenta jaʼ te winike, ya skʼan ya yakʼ ta ilel te mero kʼux ta yoʼtan te sfamilia (Efes. 5:25; 6:4). Te Biblia ya yal te akʼa yichʼik ta mukʼ yinamik te winiketik sok te kʼotuk ta yoʼtanik bin-utʼil ya yaʼiy sbaik (1 Ped. 3:7). Swenta ay machʼa ya xjuʼ ya kichʼtik ta wenta ya skʼan ya xkʼot ta koʼtantik bin-utʼil ay o te ya jnaʼtik bin-utʼil ya yaʼiy sba. Te winik te ya yichʼ ta wenta te yiname ya snaʼ te jaʼ sjoy ta aʼtel sok te ay bayal banti ma pajal soke, pero ya snaʼ te ma jaʼuk ya skʼan ya yal te jaʼ pekʼelxan skʼoplale (Gén. 2:18). Jaʼ yuʼun bayal skʼoplal ta yoʼtan bin yaʼiyel ya yaʼiy sba, lek skʼoplal ya yil sok ya yichʼ ta mukʼ. Jtul hermana te jaʼ slumal Canadá jich la yal: «Te jmamlal spisil-ora ya yichʼ ta wenta bin yaʼiyel ya kaʼiy jba sok maʼyuk bin-ora ya yalbon: “Ma skʼan te jich ya awaʼiy abae”. Ya schʼam yaʼiy ta lek te bin ya kalbeye. Kʼalal ya skoltayon yuʼun ya jel te bin ya jnope, sok yutsil yoʼtan ya spas».

4. Ta swenta te stalel sok yantik antsetik, ¿bin-utʼil te winik ya yakʼbey yil te yinam te ya yichʼ ta wentae?

⁴ Te winik te ya yichʼ ta wenta bin-utʼil ya yaʼiy sba te yiname, ma smulan yan antsetik o ma jichuk stalel ta stojolik bitʼil stalel ta stojol te yiname. Ma jichuk ya spas-euk ta redes sociales ni jaʼuk ta Internet (Job 31:1). Jun yoʼtan ta stojol te yiname, ma jaʼuknax yuʼun te kʼux ta yoʼtane, jaʼ yuʼun te kʼux ta yoʼtan te Dios sok te ya yilay te bin chopole (kʼopona Salmo 19:14; 97:10).

5. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya yakʼbey yil te ya yichʼ ta wenta smamlal te antse?

⁵ Kʼalal te mamlalil ya stʼunbey stalel te Jesucristo te jaʼ jolol yuʼune, ya skoltay te yinam yuʼun ya x-ichʼot ta wenta yuʼun (Efes. 5:22-25, 33). Kʼalal jich ya spas te winike, te yinam ya spas tulan-euk yuʼun ya xkʼot ta yoʼtan bin-utʼil ya yaʼiy sba sok lek yoʼtan ta stojol jich bitʼil te kʼalal bayal tiempo ya xkʼax yuʼun ta yilel te yaʼtel ta kongregasion o te kʼalal ay bin tulan yak ta yilel te ya x-akʼot ta mel-oʼtan yuʼune. Jtul hermano te jaʼ slumal Gran Bretaña jich ya yal: «Ay baeltik te kinam ya sta ta ilel te ma lek ya kaʼiy jbae, melel ma jichuk ayon te bitʼil jtalelnanix-ae. Tey-abi, jaʼ ya spas te bin ya yal te Proverbios 20:5 manchukme ay ya skʼan ya smaliy yorail te “ya jlokʼes” te bin ay ta koʼtan, jaʼnax ma xkalbey stukel te bin ma skʼan ya yichʼ alele».

6. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jnojptestik te alaletik ta yichʼel ta wenta te yantik, sok bin lekilal ya staik yuʼun?

⁶ Kʼalal te meʼil tatiletik talel kʼaxel ya yichʼ sbaik ta wenta, lekil ejemplo ya yakʼbeyik yil te yal snichʼnabike. Pero jaʼnix jich ay ta swentaik yakʼbeyel snopik yichʼel ta wenta te yantike. Ya xjuʼ ya yalbeyik te ma x-animajik ta sNail Tsoblej o te jaʼ nailuk ya yakʼbeyik stsak sweʼelik te hermanoetik te ayix yaʼbilalik kʼalal ya yichʼ pasel convivio. Ta melel, jpisiltik ta kongregasion ya xjuʼ ya jkoltaytik te meʼil tatiletike. Jchajp bin ya xjuʼ ya jpastik jaʼ te kʼalal jtul alal ay bin lek ya spas ta jtojoltik, jich bitʼil teme ya sjambotik te tiʼ nail, ya skʼan ya kutsilkʼoptaytik yuʼun. Teme jich ya jpastike lek ya yaʼiy sba-a sok jich ya xkʼotxan ta yoʼtan-a te «ha bayel xan yutsil te machʼa ay bin ya yacʼ te bin utʼil ay bin ya yichʼ» (Hech. 20:35).

7. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel te Jesús te la yichʼ ta wenta bin-utʼil ya yaʼiy sba jtul jkojkʼchikin, sok bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼune?

⁷ Jun buelta kʼalal te Jesús ay ta skʼinal Decápolis «icʼbot tal jtuhl cohc soc umaʼ» (Mar. 7:31-35). Te Jesús «jechcʼal la yicʼ bahel te winique» sok la slekubtes. ¿Bin yuʼun te ma ta komonsitil la slekubtese? Yuʼunwan la sta ta ilel te ma lek ya yaʼiy sba ta yolil te ipal ants winiketik ta skaj te ma xyaʼiy kʼinale. Melelnix-a te joʼotik ma xjuʼ ya jpastik milagro, pero ya skʼan sok ya xjuʼ kuʼuntik yichʼel ta wenta te bin ya xtuun yuʼun te hermanoetik sok bin-utʼil ya yaʼiy sbaike. Te jpuk-kʼop  Pablo jich la stsʼibay: «Acʼa jnoptic bin utʼil talel cʼaxel ya juc jbahtic ta cʼuxultaywanej soc ta spasel lequil aʼteliletic» (Heb. 10:24). Jaxan te joʼotike, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya jtʼunbeytik stalel te Jesús te la yichʼ ta wenta bin-utʼil ya yaʼiy sba te jkojkʼchikine?

8, 9. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kichʼtik ta wenta bin-utʼil ayik te meʼel mamaletik sok te machʼatik staojik falta? Ala cheʼoxeb ejemploetik.

⁸ Akʼa kichʼtik ta wenta bin-utʼil ayik te meʼel mamaletik sok te machʼatik staojik falta. Te lum yuʼun Dios naʼbil sba yuʼun te skʼuxul yoʼtane, ma jaʼuk yuʼun te kʼax lek yak ta juʼel te yaʼtele (Juan 13:34, 35). Te skʼuxul koʼtantik ya stij koʼtantik ta sleel bin-utʼil ya xjuʼ ya jkoltaytik te meʼel mamaletik sok te machʼatik staojik falta yuʼun ya xjuʼ ya xbajtʼik ta tsoblejetik sok ta scholel skʼop Dios. Jich ya jpastik manchukme jnaʼojtik te ma xjuʼ x-aʼtejik jich bitʼil yoʼtan ya skʼan ya spasike (Mat. 13:23). Te Michael te ya stuuntes silla de rueda ya yalbey bayal wokol te sfamilia sok te sgrupo ta scholel skʼop Dios yuʼun te koltayel ya x-akʼbote. Jich ya yal: «Ta swenta te ya skoltayonike, jteb ma ta spisil tsoblejetik ya xkʼoon sok jteb ma spisil-ora ya xjuʼ xlokʼon ta scholel skʼop Dios. Jaʼ mero ya jmulan te scholel skʼop Dios te banti ya xkʼax bayal ants winiketike».

⁹ Ta bayal Beteletik ay hermanoetik te toyolix yaʼbilalik sok te tsakbilik ta chamel. ¿Bin ya spasik te superintendenteetik yuʼun Betel yuʼun ya yakʼbeyik yil yutsil yoʼtanik sok te ichʼbilik ta wenta yuʼunike? Ya skoltayik yuʼun ya xjuʼ ya scholik skʼop Dios ta karta sok ta telefono. Jtul hermano te Bill sbiil te ayix 86 yaʼbilal sok te ya stsʼibay karta ta stojol ants winiketik te kʼejel bael slumalik jich ya yal: «Ya kaltik bayal wokol yuʼun te ya xjuʼ ya jtsʼibaytik karta». Te Nancy te jteb ma staix 90 yaʼbilal jich ya schol kaʼiytik: «Te joʼone ma jaʼuknax yotsesel jun ta sobre ya kil te spasel kartaetik, yakon ta scholel skʼop Dios. Ya skʼan ya snopik te smelelil kʼop te ants winiketike». Te Ethel te ayin ta 1921 jich ya yal: «Spisil-ora kʼux jbakʼetal. Ay bin-ora wokoltik-a ya xjuʼ ya jlap te jkʼuʼ jpakʼe». Manchukme tulan swokol mero ya smulan scholel skʼop Dios ta telefono sok ay machʼatik ya schaʼkʼopon bael te ya skʼan ya snopikxan te skʼop Diose. Te Barbara te 85 yaʼbilal ya yal kaʼiytik: «Jich bitʼil jteb ma spisil-ora ma lek ayon, wokol ya kaʼiy te ya xlokʼon ta scholel skʼop Dios ta spisil-orae. Pero ta telefono ya xjuʼ xkʼopojon sok te ants winiketik. ¡Wokolawal yuʼun Jehová!». Ay jtsojb hermanoetik te toyolix yaʼbilalik ma sta jun jaʼbil 1,228 ora la scholik skʼop Dios, la stsʼibayik 6,265 kartaetik, kʼaxem ta 2,000 machʼatik la skʼoponik ta telefono sok la spukik 6,315 junetik. ¡Ya jnaʼtik te mero tseʼel yoʼtan te Jehová ta stojolik! (Prov. 27:11).

10. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik swenta tsʼakal ya yaʼiyik te bin ya xkʼax ta tsoblej te hermanoetike?

¹⁰ Kichʼtik ta wenta te yantik kʼalal ayotik ta tsoblej. Teme ya kichʼtik ta wenta te hermanoetik ay bin ya jpastik yuʼun tsʼakal ya yaʼiyik te bin ya xkʼax ta tsoblejetike. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik? Jun jaʼ te sab ya xkʼootik yuʼun ma jchʼaybeytik yoʼtan-a te hermanoetike. Melelnix-a te ay bin-ora ay bin ya jtatik te ya smakotike, pero teme jich kʼayemotikix te jajchemix-a te tsoblej ya xkʼootike, yame skʼan ya kiltik ta lek bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya kakʼbeytik yil te hermanoetik te ya kichʼtik ta wenta. Jaʼnix jich mame xchʼay ta koʼtantik te jaʼ Jehová sok Jesús te machʼatik ya yikʼotik ta tsoblejetike (Mat. 18:20). Ta melel schebalik ya skʼan te ichʼbiluk ta mukʼ kuʼuntike.

11. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya schʼuunik spasel te bin ya yal 1 Corintios 14:40 te hermanoetik te ay bin ay ta swentaik skʼasesel ta tsoblejetike?

¹¹ Yan bin-utʼil ya xchiknaj ta ilel te ya x-ichʼawanotik ta wenta ta kongregasion, jaʼ te kʼalal ya jchʼuuntik te mantalil ini: «Spisil te bintic yac apasic, yichʼojuc scuentahil soc buen chahpambiluc» (1 Cor. 14:40). Te hermanoetik te ay bin ay ta swentaik skʼasesel ta tsoblejetik ma skʼan ya xkʼaxik ta tiempo ta skʼasesel te parte staojike. Jich ya yakʼik ta ilel te ay ta yoʼtanik te yan hermano te yak ta talel ta spatike soknix te yantik ta kongregasion. ¿Bin yuʼun jich ya kaltik? Melel ayniwan hermanoetik te namal ay snaik ta sNail Tsoblej, ay yantik ya xbeenik ta karro yuʼun pasaje sok ayniwan hermanoetik te ma Testigouk te machʼa nujpunemik soke te ya skʼanik te ora ya sujtik tale.

12. ¿Bin yuʼun snujpʼ te bayaluk skʼoplal ta koʼtantik sok te kʼuxuk ta koʼtantik te ancianoetike? (Ilawil te recuadro « Stojilukme bitʼil ya kichʼtik ta wenta te machʼatik yaʼtelinejik yilel te organisasion»).

 ¹² Te ancianoetik tulan ya x-aʼtejik ta skanantayel te kongregasion sok ta scholel skʼop Dios, jaʼ yuʼun ya skʼan te bayaluk skʼoplalik ta koʼtantik sok te kʼuxuk ta koʼtantike (kʼopona 1 Tesalonicenses 5:12, 13). Ya jnaʼtik te jpisiltik ya kalbeytik wokol te ancianoetik yuʼun spisil te bin ya spasik ta jtojoltike. Jaʼ yuʼun akʼame jchʼuuntik spasel te bin ya yalbotik sok kakʼbeytik yilik te ichʼbilik ta wenta kuʼuntike, melel jaʼ ya skanantayik jkuxlejaltik «te bin utʼil machʼatic ya yaqʼuic cuenta te yaʼtelique» (Heb. 13:7, 17).

13. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te stalel te Jesús ta stojol te ants winiketike?

¹³ Te j-alwanej Isaías jich la yal ta stojol te Jesús: «Ma ba ya slajin swaqʼuel te jalal te cutsʼbil, ma ba ya stupʼ te smechahil cʼahcʼ te cʼun yac ta tihlele» (Is. 42:3). Te Jesús kʼux la yaʼiy ta yoʼtan te ants winiketik sok la yaʼiy ta yoʼtan te swokolike. Ya snaʼ bin-utʼil ya yaʼiy sbaik te machʼatik jich ayik bitʼil kutsʼbil jalal o bitʼil smechail kʼajkʼ te jtebxanix ya skʼan ya xtupʼe. Jaʼ yuʼun, la yichʼ ta wenta bin-utʼil ayik, la yakʼ ta ilel slekil yoʼtan sok ma ilin sok te ants winiketike. Jaʼnix jich te alaletik ya smulanik sjokinel (Mar. 10:14). Ta melel, te joʼotike ma jichukotik bitʼil te Jesús te mero ya xkʼot ta koʼtantik te swokol te ants winiketik sok ma xjuʼ jpajbeltik bitʼil nojpteswan stukel. Pero ya xjuʼ kuʼuntik sok ya skʼan ya kichʼtik ta wenta bin-utʼil ayik te ants winiketik te ya jcholbeytik yaʼiyik te skʼop Diose. Kiltik bin-utʼil ya xjuʼ jich ya jpastik ta swenta te bin-utʼil ya jkʼopontik te ants winiketik, bin-ora ya jkʼopontik sok jayeb tiempo ya xjalajotik ta kʼop.

14. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jtsajtaytik ta lek bin-utʼil ya xkʼopojotik sok te ants winiketike?

¹⁴ ¿Bin-utʼil ya skʼan ya jkʼopontik te ants winiketike? Ta kʼajkʼal ini bayal machʼatik utsʼinbil ya yaʼiy sbaik sok ma x-ichʼotik ta wenta ya yaʼiyik yuʼun te machʼatik jaʼ yaʼtelik swentainel te niwak chonbajel sok manbajel, politika sok relijionetik te mero ya sloʼlayik te ants winiketik sok ma snaʼbeyik yoʼbolil sbaik (Mat. 9:36). Ay bayal machʼatik  jkʼaxel maʼyuk machʼa ya smukʼulin yoʼtanik sok jkʼaxel maʼyuk bin lek ya smaliyik. Jaʼ yuʼun kʼax tulan skʼoplal te ya kakʼbeytik yilik ta swenta te bin ya kalbeytik sok te bin yilel ya jkʼopontike te lek koʼtantik sok te ya jnaʼbeytik yoʼbolil sbaike. Ta melel, bayal buelta te ants winiketik ya schʼam yaʼiyik te bin ya kalbeytik ma jaʼuknax yuʼun te ya jnaʼbeytik skʼoplal ta lek te Biblia o te mero ay swentail te bitʼil ya jcholbeytik yaʼiyike, jaʼnix jich ya schʼam yaʼiyik kʼalal ya yilik te ya kichʼtik ta mukʼ sok te ya jkʼan ya jkoltaytik ta smelelil.

15. ¿Bintik-utʼil ya xjuʼ ya kakʼbeytik yil te ants winiketik te ya jcholbeytik skʼop Dios te ichʼbilik ta wenta kuʼuntike?

¹⁵ Ay bayal bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼbeytik yil te ants winiketik te ya jcholbeytik skʼop Dios te ichʼbilik ta wenta kuʼuntike. Kiltik jun ejemplo. Te jojkʼoyeletik mero ya skoltayotik ta snojptesel te ants winiketike, pero ya skʼan te lekuknax koʼtantik ya jpastik sok te maba ya kakʼtik ta kʼexlal yuʼune. Kiltik bin la spas jtul precursor te abatin ta jun lugar te banti ma mero ya xkʼopojik te ants winiketike. La sta ta ilel te ma skʼan ya spasbey jojkʼoyeletik te ya xkʼexawanik yuʼun te ma snaʼbeyik sujtibe. Jaʼ yuʼun maʼyuk bin-ora la spas jojkʼoyeletik jich bitʼil ini: «¿Yabal anaʼ bin sbiil te Diose? ¿Yabal anaʼ bin-a te Wentainel yuʼun te Diose?». Te bin ya spase, jaʼ te jich ya yalbey yaʼiyik: «Ta Biblia jtaoj ta ilel te ay sbiil te Diose. ¿Yabal akʼan ya kakʼbat awil?». Ta melel stalelnanix-a te yanyantik yilel te tsʼumbaliletik sok te jujuntul ants winike, jaʼ yuʼun ma xjuʼ ya kaltik ta jamal bin ya skʼan o ma skʼan pasel ta jujun lugar. Pero spisil-ora ya skʼan te ichʼbiluk ta wenta kuʼuntik te ants winiketik sok te yakuk kichʼtik ta mukʼe. Swenta ya xjuʼ jpasbeltik-a ya skʼan ya jnaʼtik ta lek bin yilel stalel te ants winiketik te banti ayotike.

16. Teme ya jkʼantik te ichʼbiluk ta wenta kuʼuntik te ants winiketik, ¿bin-ora ya xbajtʼ kulaʼtaytik ta snaik?

¹⁶ ¿Bin-ora ya skʼan ya jkʼopontik te ants winiketike? Kʼalal ya jcholtik skʼop Dios ta nanatik te ants winiketike maba yak smaliybelotik, melel maba yikʼojotik ta snaik. Jaʼ yuʼun tulan skʼoplal te jaʼ ya xbajtʼ kulaʼtaytik-a te kʼalal yaniwan xjuʼ xkʼopojik sok te joʼotike (Mat. 7:12). Jnop kaʼiytik ini, ¿bin ya xjuʼ ya jpastik teme jaʼ tibilxan ya xjajchik ta wayel te ants winiketik ta jterritoriotik ta slajibal semana? Ya xjuʼ xjajch jcholtik skʼop Dios ta kaye o ta karrito o te ya xbajtʼ jchaʼulaʼtaytik te machʼatik ya jnaʼtik te jajchemikixe.

17. Teme ya jkʼantik te ichʼbiluk ta wenta kuʼuntik te ants winiketik, ¿jayeb tiempo ya xjalajotik ta kʼop sok?

¹⁷ ¿Jayeb tiempo ya skʼan ya xjalajotik ta kʼop sok te ants winiketike? Te ants winiketik mero makal ta yaʼtelik, jaʼ yuʼun lek te maba ya xjalajotik ta kʼop, jichniwan ya skʼan pasel ta sjajchibal tal bueltae. Jaʼ lek te ma xjalajotik ta kʼop, te ma xkʼaxotik-a te jayeb tiempo ay yuʼunike (1 Cor. 9:20-23). Kʼalal te ants winiketik ya staik ta ilel te ya kichʼtik ta wenta bin yilel ay skuxlejalik o te mero makalik ta yaʼtelike, lekniwan ya yilik te ya jchaʼulaʼtaytike. Teme ay kuʼuntik te taleliletik ya yakʼ te chʼul espiritu yame xjuʼ x-aʼtejotik sok te Diose. Jichniwan te ya stuuntesotik te Jehová yuʼun ay machʼa ya yikʼ talel ta stojol te smelelil kʼope (1 Cor. 3:6, 7, 9).

18. ¿Bin bendisionetik ya jtatik teme ya kichʼtik ta wenta bin-utʼil ayik te yantike?

¹⁸ Jaʼ yuʼun, jpastik te bantito kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik ta yakʼel ta ilel te ichʼbil ta wenta kuʼuntik bin-utʼil ay te jfamiliatik, te hermanoetik ta jkongregasiontik sok te machʼatik ya jcholbeytik yaʼiyik te skʼop Diose. Teme jich ya jpastike, yame jtatik bayal bendision ta ora ini sok ta pajel chaʼbej. Te Salmo 41:1, 2 jichme ya yal: «Bayel me yutsil te machʼa ay ta yoʼtan te pobre; ya xcoltayot yuʼun Jehová ta yorahil wocol [...] soc lec ya xcʼoht ta qʼuinal».