1, 2. 1) ¿Machʼa-a te Eunice sok bin wokolil la sitintay? 2) Cholbeya skʼoplal te dibujo ta yelaw te revista.

 MANCHUKME te Biblia maba ya yalbey skʼoplal te kʼalal la yichʼ jaʼ te Timoteo, kʼax tseʼelniwan yoʼtan la yaʼiy sba te Eunice, te jaʼ snan te Timoteo (Prov. 23:25). Jnop kaʼiytik te bin kʼot ta pasele, leknax ya yaʼiy sba te la yichʼix jaʼ te skereme. Te kʼalal yak ta yilel-ae ya xnoptsaj tal te Loida, te jaʼ te schuchuʼ meʼel te Timoteo, ya xmeyot o ya xpetot yuʼun. Kʼalal ya yichʼ mulel ta jaʼ te Timoteo, te Eunice ya sjikʼ yoʼtan yuʼun. Yoʼtan-niwan ya x-okʼ kʼalal ya yil te skerem te sok stseʼelil yoʼtan ya xlokʼ ta jaʼ. Manchukme wokol la yaʼiy, la skoltay te Timoteo yuʼun kʼuxuk ta yoʼtan te Jehová sok te Jesucristo. Pero, ¿bin wokolil la sitintay?

² Te smeʼ stat te Timoteo ma pajal te sreligionik. Jaʼ griego-winik te spapae, te snan sok te schuchuʼ meʼel jaʼ judía-antsetik (Hech. 16:1). Jich yilel te jchʼielto-a te Timoteo kʼalal te Eunice sok te Loida ochik ta j-abat yuʼun Dios. Pero te spapa maba la sjel te sreligione. Kʼalal te Timoteo ayix yaʼbilal yuʼun ya sta ta nopel te bin ya spase. ¿Bin ya xbajt pas? ¿Jaʼbal ya x-och ta religión te banti ay te spapae? ¿Jaʼbal ya xbajt ta yoʼtan spasel te costumbre yuʼun te judioetik te la snop te kʼalal chʼinto-ae? O ¿jaʼbal ya x-och ta jnopojel yuʼun Cristo?

3. Jich bitʼil ya yal Proverbios 1:8, 9, ¿bin yilel ya yil Jehová te bin ya spasik te mamailetik yuʼun ya skoltayik te yalatak?

³ Jich bitʼil la spas te Eunice, ta ora ini te mamailetik te jaʼik j-abatetik yuʼun Jehová kʼux ta yoʼtanik te sfamiliaik. Ya spasik tulan ta skoltayel te yalatak yuʼun ya yamigoinik te Jehová. Sok bayal skʼoplal ta yoʼtan te Dios spisil te bin ya spasike (kʼopona Proverbios 1:8, 9). Te Jehová skoltayoj te mamailetik yuʼun ya yakʼbeyik snop te yalatak te kʼuxuk  ta yoʼtanik sok te yakuk x-abatinik ta stojol te Dios.

4. ¿Bin wokoliletik ya sitintayik te mamailetik ta ora ini?

⁴ Stalelnanix-a te mamail ya sjojkʼoybey sba teme ya x-ochik ta j-abat yuʼun Jehová te yalatak, jich bitʼil la spas te Timoteo. Te meʼil tatiletik snaʼojik ta lek te ya sitintayik wokoliletik te yal snichʼnab ta balumilal te ay ta skʼab te Satanás (1 Ped. 5:8). Te mamailetik te stukel yakik ta schʼitesel te yalatak o te machʼatik maba testigo yuʼun Jehová te smamalale ya xkʼax swokolik. Jtul hermana te Christine b sbiil, jich ya yal: «Te jmamalal jaʼ lekil tatil sok kʼuxotik ta yoʼtan, pero maba ya yakʼ te ya x-och ta testigo yuʼun Jehová te kal jnichʼnabtik. Jaʼ yuʼun bayal buelta ya jnop ta koʼtan teme ya xkʼot skʼajkʼalel te ya x-ochik ta j-abat yuʼun Jehová te kalatake».

5. ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artículo ini?

⁵ Teme jaʼ j-abatat yuʼun Jehová sok ay alaletik awuʼun, ya xjuʼ ya akoltay te awalatak yuʼun kʼuxuk ta yoʼtanik te Jehová sok te ya x-abatinik ta stojol, jich bitʼil la spas te Eunice. Ta artículo ini ya kiltik bin-utʼil ya akʼayinbey te stalel sok te ya anojptes te awalatak ta swenta te bin ya awal sok te bin ya apase. Jaʼnix jich ya kiltik bintik-utʼil ya skoltayat te Jehová.

6. Jich bitʼil ya yal 2 Timoteo 3:14, 15, ¿bin-utʼil och ta j-abat yuʼun Dios te Timoteo?

⁶ Te Eunice la spas tulan ta snojptesel te Timoteo ta yalalilto ta swenta te «schʼul Shun Dios», jich bitʼil kʼoem ta yoʼtan te judioetik. Jtebnax te bin snopoj, melel ma snaʼbey skʼoplal te Jesucristo. Manchukme jich-abi te Timoteo la snop te bin tsʼibaybil ta sJun Dios sok jaʼ koltayot yuʼun ya x-och ta j-abat yuʼun Dios. Pero, ¿jichbal la spas? Ayix yaʼbilal yuʼun ya sta ta nopel te bin ya spas ta skuxlejal. Te bitʼil la spas tulan te snan, jaʼ tijbot yoʼtan te Timoteo yuʼun ya xkʼot ta yoʼtan te bin smelelil ta swenta te Jesús (kʼopona 2 Timoteo 3:14, 15). ¡Akʼbotniwan stseʼelil yoʼtan te Eunice te bitʼil juʼ yuʼun snojptesel te skerem ta snaʼbeyel sba te Jehová! Te Eunice la yakʼ ta ilel bin swentail te sbiile te ya skʼan ya yal «tsalaw».

7. ¿Bin la spas te Eunice ta skoltayel te Timoteo yuʼun ya xchʼixan te schʼuunel yoʼtan kʼalal yichʼojix jaʼ-ae?

⁷ Te bin mukʼ skʼoplal la spas ta skuxlejal te Timoteo jaʼ te la yichʼ jaʼe. Pero te Eunice ayto bin la smel yoʼtan yuʼun. ¿Bin ya spasix-a te skereme? ¿Yabal x-utsʼinbot yoʼtan yuʼun te schopol sjoʼtake? ¿Yabal xbajt ta nop jun ta Atenas sok yabal schʼuun yoʼtan te bin ya yakʼ ta nopel te filosofoetik? ¿Jaʼbal ya stuuntes te stiempo, te yip sok te schʼiel ta sleel skʼulejal? Te Eunice ma xjuʼ te jaʼ ya sta ta nopel te bin ya spas te Timoteo, pero ya xjuʼ ya skoltay. ¿Bin-utʼil? Jaʼ te ma skom sba ta yakʼbeyel snop yuʼun kʼuxuk ta yoʼtan te Jehová sok te ya yal wokol ta stojol te Jesús. Swenta ya skoltayik te meʼil tatiletik te yal snichʼnabik yuʼun ya x-ochik ta j-abat yuʼun Jehová, ma jaʼuknax wokol ya yaʼiyik te meʼil tatiletik te stukel ayik ta organización. Jaʼnix jich wokol ya yaʼiyik te meʼil tatiletik te ya x-abatinik ta stojol te Jehová. Jich yuʼun, ¿bin ya x-akʼbot snopik te meʼil tatiletik te ejemplo yuʼun te Eunice?

8. ¿Bin-utʼil jtul hermana ya skoltay te smamalal ta schʼitesel te schʼuunel yoʼtan te yal snichʼnabik?

⁸ Nopa te Biblia sok te awalatak. Teme jaʼ Testigo te amamalal, te Jehová ya skʼan te  yakuk akoltay te amamalal yuʼun ya xchʼi te schʼuunel yoʼtan te alaletik awuʼunik. Te bin ya xjuʼ ya apase, jaʼ te manchuk ya awakʼ te ay bin ya smakat yuʼun ya apasik ta jujun semana te yichʼel ta mukʼ Dios ta sjunal na. Albeya lek skʼoplal te bin ya anopik sok nopa te bin ya xjuʼ ya apas yuʼun leknax ya yaʼiy sbaik sok te tseʼeluknax yoʼtanik. Yaniwan xjuʼ ya akoltay te amamalal ta yilel te bin ya xjuʼ ya anopik ta Biblia o yantikxan te bin ya xjuʼ ta pasele. Jaʼnix jich teme ay jtul awal anichʼnabik te snujpʼ ya awilik te ya snopix te libro Mulana, lek teme ya akoltay te amamalale.

9. ¿Bin ya xkoltayot te mamail te ma Testigouk te smamalal?

⁹ Ay mamailetik te jaʼ ay ta swentaik snopel te Biblia sok te yalatak jaʼniwan ta skaj te stukel ayik o ma jaʼuk Testigo te smamalale. Teme jich yak ta kʼaxel ta atojol, mame xa amel awoʼtan. Ya skoltayat te Jehová. Tuuntesa te aʼtejibaletik yakʼojbotik te organización swenta ya anopik te Biblia sok te awalatak. Jojkʼoybey yantik meʼil tatiletik bin-utʼil ya stuuntesik te aʼtejibaletik ini kʼalal ya yichʼik ta mukʼ Dios ta sjunal na c (Prov. 11:14). Kʼanbeya te Jehová te yakuk skoltayat yuʼun leknax ya xkʼopojat sok te awalatak swenta ya anaʼ te bin ay ta yoʼtanik sok te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik (Prov. 20:5). Ya xjuʼ ya apasbey te jojkʼoyel ini: «¿Bintik wokolil ya asitintay ta escuela?». Jichme ya xjuʼ ya yalbat te bin ay ta yoʼtan.

10. ¿Bin ya apasxan yuʼun ya akoltay te awalatak ta snaʼbeyel sba te Jehová?

¹⁰ Lea te bin-ora ya anojptes te awalatak ta swenta te Jehová. Cholbeya yaʼiy te bintik lek spasoj te Jehová ta atojol (Deut. 6:6, 7; Is. 63:7). Mukʼ skʼoplal te jich ya apas kʼaxtoxan-a teme wokol ya awil snojptesel te awalatak ta anae. Te Christine te la kalbeytik skʼoplal ta párrafo 4, jich ya yal: «Te bitʼil wokol ya kil te ya jnojpteslan ta Biblia te kalatake, ya la jle te bin-utʼil ya jcholbey skʼoplal te Jehová. Kʼalal ya xlokʼotik ta beel o ya xmootik ta canoa namal ya xbootik sok ya kalbeytik skʼoplal te bintik tʼujbil spasoj te Jehová sok yantikxan temaetik ta swenta te Biblia. Kʼalal mukʼubik te kalatak, la kaltiklanbey te manchuk ya skom sbaik ta skʼoponel te Biblia ta stukelik». Jaʼnix jich albeya lek skʼoplal te organización yuʼun Jehová sok te hermanoetik. Mame xa alaban te ancianoetik. Ta swenta te bin ya awal ta stojolike, jaʼ ya xtijbot yoʼtan te awalatak yuʼun ya skʼanbeyik koltayel te ancianoetik.

11. Jich bitʼil ya yal Santiago 3:18, ¿bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ayuk lamalkʼinal ta yutil na?

¹¹ Pasa tulan te ayuk lamalkʼinal ta ana. Spisiluk ora ya awakʼ ta ilel te skʼuxul awoʼtan ta stojol te amamalal sok te alaletik awuʼunike. Sokuk slekil awoʼtan ya akʼopon te amamalal sok ichʼa ta mukʼ, nojptesa te awalatak te jichuknix ya spasik-euk. Teme jich ya apase, ayme lamalkʼinal sok ma wokol ya awaʼiy te ya awalbey skʼoplal te Jehová (kʼopona Santiago 3:18). Kiltik te bin kʼax ta stojol te Jozsef, te jaʼ jtul precursor especial te yak ta abatinel ta Rumania. Kʼalal chʼinto-ae, te spapa ma lek la yil te ya x-abatinik ta stojol te Jehová te smama, te swix sok te yijtsʼinab. Te Jozsef jich ya yal: «Te jmama la spas tulan yuʼun ayuk lamalkʼinal ta yutil jnatik. Kʼalal tulan ya yakʼ sba te jpapa, te jmama ya skʼopon sok slekil yoʼtan. Kʼalal ya yil te wokol ya kaʼiytik te ya kichʼtik ta mukʼ sok ya  jchʼuunbeytik skʼop te jpapa ya yakʼbotik kiltik te bin ya yal te Efesios 6:1-3. Ta patil ya yalbotik te lekil taleliletik yuʼun te jpapa sok ya skoltayotik yuʼun ya xkʼot ta koʼtantik te bin yuʼun ya skʼan ya kichʼtik ta mukʼe. Te kʼalal jich la spasulane la yakʼ te ay lamalkʼinale».

12. Jich bitʼil ya yal 2 Timoteo 1:5, ¿bin-utʼil koltayot te Timoteo te ejemplo yuʼun te Eunice?

¹² (Kʼopona 2 Timoteo 1:5). Te Eunice la yakʼbey yil lekil ejemplo te Timoteo. La yakʼbey snop te ya xchiknaj te chʼuunel oʼtanil ta swenta te bin ya yichʼ pasel (Sant. 2:26). Te Timoteo la yil te bintik la spas te snan te jich la yakʼ ta ilel te skʼuxul yoʼtan ta stojol te Jehová. Jaʼnix jich la yil te ya yakʼ stseʼelil oʼtanil te ya x-abatinotik ta stojol te Jehová. ¿Bin-utʼil koltayot te ejemplo yuʼun te Eunice? Jich bitʼil la yal te jpuk-kʼop Pablo, te Timoteo la yakʼ ta ilel schʼuunel yoʼtan jich bitʼil te snane. Maba jichuknax schʼi te schʼuunel yoʼtane. Jaʼ la stʼunbey te lekil ejemplo yuʼun te snane. Jaʼnix jich te mamailetik ta ora ini, «ma haʼuc ta scuenta» te bin ya yalik skoltayoj te machʼatik ayik ta yutil sna (1 Ped. 3:1, 2). Jich ya xjuʼ awuʼun spasel-euk. ¿Bin-utʼil?

13. ¿Bin yuʼun te mamail jaʼ nail ya skʼan ya yakʼ ta skuxlejal te Jehová?

¹³ Jaʼuk nail xa awakʼ ta akuxlejal te Jehová (Deut. 6:5, 6). Jteb ma spisil te mamailetik, jaʼ mukʼ skʼoplal ta yoʼtanik te ya yakʼbeyik te bintik ya xtuun yuʼunik te yalatak. Jich bitʼil ya slokʼes stiempoik, ya stuuntes stakʼinik sok ma skux yoʼtanik ta leke. Pero ya skʼan te maʼyuk bin ya yakʼ xmakotik yuʼun ya yamigoinik te Jehová. Jaʼ yuʼun lokʼesa tiempo ta skʼoponel Dios, ta snopel ta atukel te Biblia sok te ya xbaat ta tsoblejetik. Teme jich ya apase, ya awamigoinxan te Jehová sok ya awakʼbey yil lekil ejemplo te afamilia sok yantik ants winiketik.

14, 15. ¿Bin ya yakʼbat anop te ejemplo yuʼun te Leanne, María sok te João?

¹⁴ Kiltik te bin kʼot ta stojolik chaʼoxtul jchʼieletik te la yakʼ smukʼul yoʼtanik ta stojol te Jehová sok kʼux la yaʼiyik ta yoʼtan ta swenta te la yilik te lekil ejemplo yuʼun te smamaike. Te Leanne te jaʼ yantsil-al te Christine, jich ya yal: «Ma xjuʼ ya jnoptik te Biblia kʼalal ay ta jnatik te jpapae. Pero te jmama maʼyuk bin-ora la skom sba ta tsoblejetik. Manchukme ma bayal bin jnopojtik ta swenta te Biblia, te ejemplo yuʼune sok te jun yoʼtan yakʼoj sbae, jaʼ la skoltayotik yuʼun ya stsak yip te schʼuunel koʼtantik. Kʼalal mato xbootik ta tsoblejetik-ae la kiltik te jaʼ smelelil te banti ayotike».

¹⁵ Te bin kʼax ta stojol te María, jaʼ te ya x-akʼbotik castigo yuʼun te spapa te kʼalal ya xbajtik ta tsoblejetik. Jich ya yal: «Te jmama maba ya xiw. Te kʼalal chʼinonto-ae, ay baeltik te ay bintik ma jpas ta skaj te ya jxiʼ te bin ya yalik te yantike. Pero kʼalal la kil te maba ya xiw te jmama sok te jaʼ nail ya yakʼ ta skuxlejal te bin ya skʼan te Jehová jaʼ la skoltayon yuʼun maba ya xiwon». Te João sok te sfamilia ma xjuʼ ya yalbeyik skʼoplal te Jehová sok te Biblia ta snaik, melel jkʼaxel ma smulan te spapae. Jich ya yal: «Te bin yan-nax la kil-ae, jaʼ te ya spas te jmama te bin ya x-albot yuʼun te jpapa, pero ma la yakʼ te jaʼ ya xmakot yuʼun ya yakʼ ta ilel te skʼuxul yoʼtan ta stojol te Jehová».

16. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya xkoltayot te yantik te ejemplo yuʼun te mamail?

¹⁶ Ayuk ta awoʼtan te ya xkoltayot te  yantik te ejemplo awuʼune. ¿Bin-utʼil? Te ejemplo yuʼun te Eunice jaʼ koltayot yuʼun te jpuk-kʼop Pablo, jaʼ yuʼun la stsʼibay ta swenta te schʼuunel yoʼtan te Timoteo, la yal te jaʼ nail ayin ta yoʼtan te Eunice (2 Tim. 1:5). ¿Bin-utʼil te Pablo la yilbey te schʼuunel yoʼtan? Laniwan snaʼbey sba te Loida sok te Eunice kʼalal sbabial buelta kʼot ta Listra sok laniwan skoltay te chaʼtul antsetik-abi (Hech. 14:4-18). Kʼaxemniwan 15 jaʼbil ta patil, la stikunbey bael carta te Timoteo sok jul ta yoʼtan te schʼuunel yoʼtan te Eunice soknix la yal te jaʼ lekil ejemplo. Te bin yilel stalel te Eunice ma chʼay ta yoʼtan te jpuk-kʼop Pablo sok ma chʼay ta yoʼtan te yantik jchʼuunjeletik ta sbabial siglo. Teme atukel yakat ta schʼitesel te awalatak o ma Testigouk te amamalal, ayuk ta awoʼtan te ya x-akʼbot yip yoʼtan te yantik sok ya xkoltayotik te ejemplo awuʼune.

17. Teme yakat ta spasel tulan ta snojptesel te awale, ¿bin ya skʼan te ayuk ta awoʼtan teme jich yilel te maba yak ta spasel ta skuxlejale?

¹⁷ Teme yakat ta spasel tulan ta snojptesel te awale, ¿bin ya skʼan te ayuk ta awoʼtan teme jich yilel te maba yak ta spasel ta skuxlejale? Ayuk ta awoʼtan te ya yichʼ bael tiempo yuʼun ya apʼijubtes te awale. Jich bitʼil ya xchiknaj ta fotoetik, kʼalal ay bin ya atsʼun yaniwan ajojkʼoybey aba teme ya xchʼi sok ya yakʼ site. Manchukme ma xa anaʼ teme ya yakʼ site, spisil-ora ya awakʼbey yaʼlel sok ya akanantay yuʼun ya xchʼi (Mar. 4:26-29). Jaʼnix jich te mamail yaniwan sjojkʼoybey sba teme yak ta kʼoel ta  yoʼtan te yal te bin ya yakʼbey snope. Melel maba ya anaʼ te bin ya xkʼot ta stojol. Pero teme maba ya akom aba ta spʼijubtesel, jaʼme xkoltayot yuʼun ya xchʼi te schʼuunel yoʼtan (Prov. 22:6).

18. ¿Bin-utʼil ya xkoltayot yuʼun Jehová te awalatak yuʼun ya xchʼi te schʼuunel yoʼtanik?

¹⁸ Jaʼto tal ta namey kʼinal, bayal jchʼieletik koltaybilik yuʼun Jehová yuʼun ya yamigoinik (Sal. 22:9, 10). Jaʼnix jich ya xjuʼ ya skoltay te awalatak swenta ya xchʼi te schʼuunel yoʼtanik teme jich ya skʼanike (1 Cor. 3:6, 7). Manchukme jich yilel te ma jun yoʼtan ya yakʼ sbaik te awalatak, te Jehová yame skoltay sok skʼuxul yoʼtan (Sal. 11:4). Yame xkoltayotik yuʼun Jehová teme ya skʼan ya yakʼbeyik stseʼelil yoʼtane (Hech. 13:48; 2 Crón. 16:9). Jaʼnix jich ya skoltayat yuʼun ya awal lekil kʼopetik ta yorail kʼalal te awalatak ya xtuun yuʼune (Prov. 15:23). O ya xtijbot yoʼtan jtul hermano o hermana yuʼun ya skoltay sok ya yakʼbey yil skʼuxul yoʼtan. Jaʼnix jich te kʼalal mukʼikix-ae te Jehová ya yakʼ te ya xjul ta yoʼtan te bin la awakʼbey snop ta nailale (Juan 14:26). Teme ma xa akom aba ta yakʼbeyel snop te awalatak ta swenta te bin ya awal sok te bin ya apase, yame yakʼbat bayal bendición te Jehová.

19. ¿Bin yuʼun ya anaʼ te lek ya yilat te Jehová?

¹⁹ Te skʼuxul yoʼtan te Jehová ta atojol ma jaʼuk ta swenta te bin ya staik ta nopel spasel te awalatak. Kʼuxat ta yoʼtan, melel jaʼat kʼux ta awoʼtan. Teme atukel yakat ta schʼitesel te awalatak o ma Testigouk te amamalal, ayuk ta awoʼtan te ya skanantayat te Jehová sok jich ya xkʼot bitʼil jtul tatil yuʼunik (Sal. 68:5). Ma jaʼuk ay ta awenta teme ya x-abatinik ta stojol Jehová te awalatak o maʼuk. Pero teme ya awakʼ smukʼul awoʼtan ta swenta te koltayel ya yakʼ te Jehová sok te ya apas tulan te bantito kʼalal ya xjuʼ awuʼun, lekme ya yilat.