1. ¿Bin-a te kʼoem ta koʼtantike?

 JNAʼOJTIK te kʼuxotik ta yoʼtan te Jehová sok ya skʼan te bin lek ta jtojoltik (Rom. 8:35-39). Jaʼnix jich kʼoem ta koʼtantik te jaʼ lekxan-a te kʼalal ya jchʼuuntik te mantaliletik yuʼun te Jehová (Is. 48:17, 18). ¿Bin ya jpastik te kʼalal ya xkʼax jwokoltik te maba jmaliyojtik-ae?

2. ¿Binwan wokoliletik ya xkʼax ta jtojoltik, sok binwan jojkʼoyeletik ya xjuʼ ya jpasbey jbatik?

² Jpisiltik te j-abatotik yuʼun te Jehová ay jwokoltik. Jich bitʼil te ayniwan bin ya spas o ya yal te jfamiliatik te kʼux ya kaʼiytike. Ayotikniwan ta chamel te ma xyakʼ te ya x-aʼtejotik bayal ta stojol te Jehová, ayniwan yak ta kʼaxel jwokoltik ta skaj te bin ya xjinawan jilel o yaniwan kichʼtik kontrainel ta swenta te schʼuunel koʼtantik. Te kʼalal jich ya xkʼax ta jtojoltik, yaniwan jojkʼoybey jbatik ini: «¿Bin yuʼun te jich yak ta kʼaxel ta jtojole? ¿Yuʼunbal ay bin ma lek la jpas? ¿Yabal skʼan ya yal te ma yak ta yakʼbelon bendición te Jehová?». ¿Aybal jich awaʼiyoj aba? Teme jiche, mame xchebaj awoʼtan, melel bayal j-abatetik yuʼun Jehová te jich kʼaxem ta stojolik (Sal. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3).

3. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te Salmo 34:19?

³ (Kʼopona Salmo 34:19). Ta versículo ini ay cheb te bin ya yalbey skʼoplal: 1) te machʼatik toj yoʼtanik ya xkʼax swokolik sok 2) te Jehová ya skoltayotik. Jun te bin-utʼil  ya skoltayotik te Jehová jaʼ te ya xkʼot ta koʼtantik bin yilel te jkuxineltik ta balumilal ta ora ini. Te Jehová ya yal te ya jtatik stseʼelil koʼtantik teme ya x-abatinotik ta stojol, pero maba ya skʼan ya yal te jkʼaxel maba ya xkʼaxix jwokoltik ta ora ini (Is. 66:14). Jaʼ ya skʼan ya kakʼ ta koʼtantik te bin ya yakʼbotik ta pajel chaʼbej, jaʼ te kuxlejalile (2 Cor. 4:16-18). Te bitʼil yakotik ta smaliyele te Jehová ya skoltayotik ta jujun kʼajkʼal (Lam. 3:22-24).

4. ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artículo ini?

⁴ Ta artículo ini, ya kiltik cheʼoxeb ejemploetik yuʼun j-abatetik yuʼun Jehová te ya yalbey skʼoplal te Biblia sok ejemploetik ta ora ini. Jich bitʼil ya jnoptik bael, ayniwan ya xtal wokoliletik te maba jmaliyojtik-ae. Pero, teme ay smukʼul koʼtantik ta stojol te Jehová spisil-ora ya skoltayotik (Sal. 55:22). Te kʼalal ya kiltik te ejemploetike, jojkʼoybeya aba: «¿Bin la jpas te jaʼuk jich kʼax ta jtojole? ¿Bin-utʼil ya skoltayon te ejemplo ini yuʼun ya smukʼulinxan koʼtan te Jehová? ¿Bintik ya yakʼbon jnop te ejemplo ini?».

5. ¿Bintik wokolil akʼbot te Jacob yuʼun te Labán? (Ilawil te dibujo ta yelaw te revista).

⁵ Ayin j-abatetik yuʼun Jehová te ya yalbey skʼoplal te Biblia te la sitintayik wokoliletik te maba smaliyojik. Kiltik ta swenta te Jacob. Albot yuʼun te stat te yakuk xnujpun sok te yantsil snichʼan te Labán, te yichʼoj ta mukʼ te Jehová. Sok albot te ya x-akʼbot bayal bendición yuʼun te Jehová (Gén. 28:1-4). Jaʼ yuʼun te Jacob bajt ta Canaán te banti yak ta kuxinel te Labán, te ay chaʼtul yantsil snichʼan, te jaʼ te Lea sok te Raquel. Te Jacob jaʼ la smulan te Raquel yuʼun ya xnujpun sok, aʼtej jukeb jaʼbil ta stojol te Labán (Gén. 29:18). Pero ma jichuk kʼot ta lokʼel te bin la snope. Te Labán la sloʼlay sok jaʼ la yakʼbey yinamin te Lea. Jun semana ta patil la yakʼbey yinamin te Raquel, pero la yalbey te yakuk x-aʼtej jukebxan jaʼbil ta stojol (Gén. 29:25-27). Ma jaʼuknax-abi, te Labán ay bin ma stojiluk la spas ta swenta te yaʼtelik sok te Jacob. ¡La yakʼ aʼtejuk ta stojol 20 jaʼbil! (Gén. 31:41, 42).

6. ¿Bintikxan wokoliletik kʼax ta skuxlejal te Jacob?

⁶ Te Jacob bayalxan kʼax swokol ta skuxlejal. Bayal ta tul snichʼnab sok ay ma lek ya yil sbaik-a, melel la schonik te José jich bitʼil j-abat. Jaʼnix jich te Simeón sok te Leví, la sbolobtesbeyik skʼoplal te sfamilia sok te sbiil te Jehová. Jaʼnix jich, laj te Raquel kʼalal la yayintes te schebal yale. Te kʼalal ayix yaʼbilal-a te Jacob, bajt ta kuxinel ta Egipto ta skaj te ay tulan wiʼnal ta slumal (Gén. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28).

7. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel te Jehová te tseʼel yoʼtan ta stojol te Jacob?

⁷ Manchukme bayal kʼax swokol te Jacob, maʼyuk bin-ora chʼay te schʼuunel yoʼtan ta stojol te Jehová. Sok te Jehová la yakʼ ta ilel te ay stseʼelil yoʼtan ta stojol. Manchukme bayal buelta loʼlayot yuʼun te Labán, te Jacob bayalnanix sbiluk-a ta swentanax te Jehová. Soknix te Jacob laniwan yalbey bayal wokol te Jehová te bitʼil bayal jaʼbil ta patil la schaʼta sba sok te José, te la skuy te lajemix-ae. Kujch yuʼun spisil te Jacob ta swentanax te yamigoinej sba ta lek sok te Jehová (Gén. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30). Jaʼnix  jich te joʼotik ya xjuʼ ya xkujch kuʼuntik te wokoliletik teme kamigoinoj jbatik ta lek sok te Jehovae.

8. ¿Bin snopoj ya spas-a te ajwalil David?

⁸ Te ajwalil David ma juʼ yuʼun spasel spisil te bin ya skʼan ya spas ta stojol te Jehová. Jich bitʼil te ya skʼan ya spas jun templo. Kʼalal la yalbey te j-alwanej Natán, jich albot: «Pasa spisil te bintic ay ta awoʼtan, como sjoquinejat te Diose» (1 Crón. 17:1, 2). ¿Yabal xtal ta awoʼtan te bin yaʼiyel la yaʼiy sba te David te kʼalal jich albote? Jajchniwan schajpan ta ora te bin-utʼil ya spase.

9. ¿Bin yaʼiyel la yaʼiy sba te David kʼalal ma jichuk kʼot ta pasel te bin snopoj-ae?

⁹ Pero te j-alwanej yuʼun te Jehová chaʼsujt ta stojol te David. Ta ajkʼabalnix-abi, te Jehová la yalbey te Natán te ma jaʼuk te David ya xbajt spas te temploe, jaʼ ya xbajt spas jtul snichʼan (1 Crón. 17:3, 4, 11, 12). ¿Binwan yaʼiyel ya yaʼiy sba te Davide? La schaʼchajpan te bin ya spase. La stsob te takʼin sok te bintik ya xtuun, yuʼun jaʼ ya spas te templo te Salomón (1 Crón. 29:1-5).

10. ¿Bin-utʼil akʼbot bendición yuʼun Jehová te David?

¹⁰ Kʼalal la yichʼ albeyel te ma jaʼuk ya xbajt spas te templo, te Jehová la schap skʼop sok te David, la yalbey te jtul stsʼumbal jaʼ ya xwentainwan ta sbajtelkʼinal (2 Sam. 7:16). Ta achʼ balumilal yuʼun te Wentainel yuʼun Cristo ta jmil jaʼbil, ya xbajt akʼbotuk stseʼelil yoʼtan snaʼel te David te jaʼ stsʼumbal te Ajwalile. Te relato ini ya yakʼ jnoptik te manchukme maʼyuk bayal bin ya xjuʼ ya jpastik ta stojol te Jehová, ya xjuʼ ya yakʼbotik bendición stukel.

11. ¿Bintik bendición la yichʼik te sbabial jchʼuunjeletik kʼalal ma kʼot ta pasel te bin yakik ta smaliyele? (Hechos 6:7).

¹¹ Te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo la sitintayik bayal wokoliletik. Jich bitʼil te kʼalal yakik ta smaliyel te ya xtalix te Wentainel yuʼun te Dios, pero ma snaʼojik-a te bin-ora ya xkʼot ta pasel (Hech. 1:6, 7). Jaʼ yuʼun, ¿bin la spasik? Ma la yijkitay sbaik ta scholel skʼop Dios. Kʼalal la yilik te yakik ta scholel skʼop Dios ta yanyantik lugaretik, kʼot ta yoʼtanik te yakik ta akʼbeyel bendición yuʼun te Jehová (kʼopona Hechos 6:7).

12. ¿Bin la spasik te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo ta yorail tulan wiʼnal?

¹² Ta sbabial siglo kʼax tulan wiʼnal «ta spamal te balumilale» (Hech. 11:28). Jaʼnix jich kʼax ta stojol-euk te jchʼuunjeletik, jaʼ yuʼun te meʼil tatiletik laniwan smel yoʼtanik te bin-utʼil ya xbajt smakʼlin te sfamiliaik. Te jchʼieletik te snopojik te ya scholikxan te skʼop Dios, laniwan snopik yijkitayel. Pero, te jchʼuunjeletik la spasik tulan ta scholelxan te skʼop Dios sok la yakʼbeyik te bin ay yuʼunik te hermanoetik te ayik ta Judea (Hech. 11:29, 30).

13. ¿Bintik bendicionetik la staik te jchʼuunjeletik ta yorail te tulan wiʼnal?

¹³ ¿Bin bendicionetik la staik te jchʼuunjeletik ta yorail te tulan wiʼnal? Te machʼatik la yichʼik te bin ya xtuun yuʼunik, la yilik te jaʼ yakik ta koltayel yuʼun te Jehová (Mat. 6:31-33). Jich la yaʼiyik te jun-nax ayik sok te hermanoetik te la yichʼik koltayel yuʼune. Jaʼnix jich te machʼatik la yakʼik majtan takʼin o te la yakʼikxan yantik koltayel, tseʼelnax yoʼtan la yaʼiy sbaik yuʼun (Hech. 20:35). Akʼbotik bendición yuʼun Jehová ta spisil te bin la spasik.

14. ¿Bin kʼax ta stojol te Bernabé sok te Pablo sok bin lek lokʼ yuʼunik-a? (Hechos 14:21, 22).

 ¹⁴ Te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo bayal buelta la yichʼik kontrainel. Kiltik te bin kʼax ta stojol te Bernabé sok te Pablo te kʼalal yakik ta scholel skʼop Dios ta Listra. Ta sjajchibal, te ants winiketik leknax yoʼtanik ta stojolik sok la schʼam yaʼiyik. Pero ta patil, chaʼoxtul chopol ants winiketik la stijbeyik yoʼtanik te ants winiketik ta skontrainel, te la schʼojik ta ton te Pablo sok la skuyik te lajemixe (Hech. 14:19). Pero te Bernabé sok te Pablo bajtik ta yan lugar ta scholel skʼop Dios. ¿Bin lek lokʼ yuʼunik-a? La yotsesik bayal ta tul jnopojeletik sok la yakʼbeyik yip yoʼtan te hermanoetik ta swenta te bin la yalik sok stalelik (kʼopona Hechos 14:21, 22). Te Bernabé sok te Pablo maba la skom sbaik ta skaj te kontrainel, te bitʼil jich la spasik bayal ants winiketik la staik koltayel. Jaʼnix jich te joʼotik, teme maba ya jkom jbatik ta spasbeyelxan te yaʼtel te Jehová, ya xbajt kichʼtik bayal bendicionetik.

15. ¿Bin ya yakʼbat anop te hermano Alexander Macmillan?

¹⁵ Kʼalal mato sta-a te jaʼbil 1914, te j-abatetik yuʼun Jehová bayal bin snopojik-a. Jich bitʼil te hermano Alexander Macmillan snopoj-a te nopol ya xbajtix ta chʼulchan yuʼun ya yichʼ te majtanil. Ta jun discurso te la yakʼ ta septiembre ta 1914, jich la yal: «Jaʼniwan slajibalix discurso ini te ya kakʼ ta atojolik». Pero ma jichuk kʼot ta pasel, ta patil jich la stsʼibay: «Ayniwan chaʼoxtulotik te la jnoptik te oranax ya xbootik ta chʼulchan», jich la yalxan: «Te bin ya skʼan ya jpastik jaʼ te ya kakʼ koʼtantik ta spasel te yaʼtel te Kajwaltik». Yuʼun-nix jich la spas-a, la schol skʼop Dios sok stseʼelil yoʼtan sok la yakʼbey yip yoʼtan bayal hermanoetik te ayik ta chukel ta swenta te schʼuunel yoʼtanik sok maba la skom sba ta bael ta tsoblejetik manchukme bayalix yaʼbilal-a. La stuuntes ta lek te stiempo kʼalal yak ta smaliyel-a te majtanil. ¿Bin lekilal la sta yuʼun-a? Ta 1966 te kʼalal nopol ya xlajix-a, jich la stsʼibay: «Maʼyuk bin-ora pejkʼajem te schʼuunel koʼtan». La yakʼbotik jun lekil ejemplo ta jpisiltik, kʼaxtoxan-a te machʼatik bayalix jaʼbil ayik ta smaliyel te Wentainel yuʼun Dios (Heb. 13:7).

16. ¿Bin wokolil la sta te hermano Jennings sok te yinam? (Santiago 4:14).

¹⁶ Bayal j-abatetik yuʼun Jehová ya staik tulan chamel te ma smaliyoj te jich ya xkʼax ta skuxlejalik. Te hermano Herbert Jennings la schol te tseʼelnax yoʼtanik sok te yinam te kʼalal ayik ta misioneroil-a ta Ghana. b Pero ta patil la yichʼ tabeyel jun chamel ta sjol. Ta swenta-abi te hermano la yal te ma jnaʼtik te bin ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbej, jich bitʼil ya yal te Santiago 4:14 (kʼopona). Jich la stsʼibay: «Kʼot ta koʼtantik te bin yak ta kʼaxel ta jtojoltik, la jchajpan jbatik yuʼun ya kijkitaytik te asignación ta Ghana soknix te kamigotaktik te kʼux ta koʼtantik, sok te ya chaʼsujtotik bael ta Canadá yuʼun ya kichʼ poxtayel». Te Jehová la skoltay te hermano Jennings sok te yinam sok jun yoʼtan ya x-abatinik ta stojol, manchukme ay swokolik.

17. ¿Bin-utʼil koltaybil yantik hermanoetik te ejemplo yuʼun te hermano Jennings?

 ¹⁷ Bayal la skoltay yantik hermanoetik te bin kʼax ta skuxlejal te hermano Jennings. Jtul hermana jich la stsʼibay: «Maʼyuk jich stijbeyojon koʼtan jun artículo-a. Kʼalal la kil te hermano Jennings la yijkitay te yaʼtel yuʼun ya skanantay te skuxlejal, la stijbon koʼtan yuʼun maba ya jmel koʼtan yuʼun te jkuxlejal». Yan hermano jich la stsʼibay: «Te kʼalal kʼaxemix 10 jaʼbil kochel ta anciano-a, la jta ta nopel te ya kijkitay ta skaj te la stsakon chamel ta jol. Ma xtuunon la kaʼiy jba sok wokol la kaʼiy te ya jkʼopon te bin kʼaxem ta skuxlejal te yantike, pero te bitʼil ma lujb te hermano Jennings la yakʼbon smukʼul koʼtan». Jaʼ ya sjultes ta koʼtantik te ya xjuʼ ya kakʼbeytik smukʼul yoʼtan te yantik kʼalal ay wokolil. Jaʼ yuʼun, manchukme ay wokolil ta jkuxlejaltik, ya xjuʼ te lekil ejemplo ya xkʼootik ta swenta te schʼuunel koʼtantik sok te ya xkujch kuʼuntik (1 Ped. 5:9).

18. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun te hermana ta Nigeria? (Ilawil te fotoetik).

¹⁸ Chameletik jich bitʼil te COVID-19 yakʼojbey swokol bayal j-abatetik yuʼun Jehová. Jich bitʼil jtul hermana ta Nigeria te maʼyukix smamalal, maʼyukix bayal sweʼelik-a sok stakʼinik. Ta jun sab te kʼalal jaʼxanix ay yuʼunik jun taza yuʼun arroz, te yantsil-al la sjojkʼoy te bin ya sweʼik ta patil. Te hermana la yalbey te maʼyukix sweʼelik sok stakʼinik, pero te ya skʼan ya skʼayinbeyik stalel te meʼba ants yuʼun Sarepta. Ya spasik te slajibal weʼelil sok ya smukʼulin yoʼtanik te Jehová (1 Rey. 17:8-16). Te kʼalal mato snopojik-a te bin ya xbajt sweʼike, akʼbot sbilukik yuʼun te hermanoetik. ¡Te yichʼoj talel weʼelil te  ya xjalaj yuʼunik cheb semana! Tey la yil-a te hermana te la yaʼiy Jehová te bin la yalbey te yantsil-ale. Chikan ta ilel teme ya smukʼulin koʼtantik te Jehová, te wokoliletik ya xjuʼ ya yakʼ te ya xnoptsajotikxan ta stojol (1 Ped. 5:6, 7).

19. ¿Bin kʼax ta stojol te Alexéi Yershov?

¹⁹ Bayalix tal jaʼbil, bayal hermanoetik: yichʼojik kontrainel. Kiltik bin kʼot ta stojol jtul hermano te talem ta Rusia, te Alexéi Yershov sbiile. Yato xjuʼ ya scholik skʼop Dios-a te testigoetik yuʼun Jehová. Pero ta 2020 ta Rusia ochik ta sna te hermano Yershov, sok la yichʼ pojbeyel te sbiluk. Cheʼoxeb u ta patil, te j-aʼtel patanetik la slebeyik smul yuʼun ya yichʼ chukel. Jaʼnix jich ay machʼa la spas grabar videoetik te kʼaxem ta jun jaʼbil la skuy sba ta estudiante.

20. ¿Bin spasoj te hermano Yershov yuʼun lekxan ya yil sba sok te Jehová?

²⁰ ¿Aybal bin lek lokʼem yuʼun-a te hermano Yershov ta swenta te bin kʼax ta skuxlejale? Ay, ta ora ini lekxan yiloj sba sok te Jehová. Jich ya yal: «Te kinam sok te joʼon spisil-ora ya jkʼopontik te Dios. Jnaʼoj te ma xjuʼ ya jsitintay te jwokol teme ma skoltayon te Jehová». Jich ya yalxan: «Snopel te Biblia ya skoltayon ta stsalel te mel-oʼtan. Ya jnop ta swenta te ejemploetik yuʼun te j-abatetik te jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta namey kʼinal. Bayal relatoetik ta Biblia te ya yakʼ ta ilel te bin yuʼun mukʼ skʼoplal te lamaluk koʼtantik sok te ya smukʼulin koʼtantik te Jehovae».

21. ¿Bin la jnoptik ta artículo ini?

²¹ ¿Bin la jnoptik ta artículo ini? Te manchukme maba ya jnaʼtik te wokoliletik ya xkʼot ta pasel, teme ya smukʼulin koʼtantik te Jehová, spisil-ora ya xbajt skoltayotik. Jich bin-utʼil ya yal te texto te ban lokʼem te artículo ini, «ay bayel swocolic te machʼa toj yoʼtan, pero te Jehová ya scoltay loqʼuel ta spisil» (Sal. 34:19). Jaʼ yuʼun mame jaʼuk ya xbajt koʼtantik-a te jwokoltike, jaʼuk ya xbajt ta koʼtantik snaʼel te ya skoltayotik te yuʼel te Jehová. Teme jich ya jpastike, ya xjuʼ te jich ya kaltik bitʼil la yal te jpuk-kʼop Pablo: «Spisil ya xjuʼ kuʼun spasel ta swenta te machʼa ya yakʼbon yip koʼtane» (Filip. 4:13).