1. ¿Bin la yal jtul chʼin kerem ta swenta te chaʼkuxajele?

 JTUL chʼin kerem te Matthew sbiil, ay yichʼoj tulan chamel te bayalix buelta yichʼoj operación yuʼun. Kʼalal aytonax jukeb yaʼbilal-a, ay bin kʼot ta pasel. Ta jun buelta te Matthew sok te sfamilia yakik ta yilel te JW Broadcasting^®. Te kʼalal nopol ya xlajikix ta yilel-a, la yilik te kʼayojil te banti chikan chaʼoxtul hermanoetik te yakik ta spetel te machʼa chaʼkuxaj tal yuʼunik. b Te kʼalal laj te programa, te Matthew la stsaktiklan ta skʼab te smeʼ stat sok jich la yaltiklanbey: «Papá, mamá, teme lajone yame xchaʼkuxajon tal, yame amaliyonik». ¿Yabal xtal ta awoʼtan binwan yaʼiyel la yaʼiy sbaik te meʼil tatiletik te kʼalal la yilik te bayal schʼuunel yoʼtan te skeremike? Te Matthew schʼuunoj yoʼtan te yuʼun-nanix ay-a te chaʼkuxajele.

2, 3. ¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ya jnopilantik ta koʼtantik te yuʼun-nix ay-a te chaʼkuxajele?

² Ya skʼan ya jnopilantik ta swenta te chaʼkuxajele (Juan 5:28, 29). ¿Bin yuʼun? Melel ma jnaʼtik bin ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbej. Ya xjuʼ ya stsakotik tulan chamel o ay machʼa oranax ya xlaj kuʼuntik (Ecl. 9:11; Sant. 4:13, 14). Te smukʼul koʼtantik ta swenta te chaʼkuxajel ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ya xkujch kuʼuntik te wokoliletik-abi (1 Tes. 4:13). Te Biblia ya yal te ya snaʼbotik jbatik ta lek sok kʼuxotik ta yoʼtan te jTatik te ay ta chʼulchan (Luc. 12:7). Ya skʼan ya snaʼbotik jbatik ta lek yuʼun jichnix ya schaʼkuxajtesotik te bin yilel te jtaleltik-ae sok te bintik kʼaxem ta jkuxlejaltik. Kʼax kʼuxotik ta yoʼtan, jaʼ yuʼun ya skʼan te ya xkuxinotik ta sbajtelkʼinal, sok ya schaʼkuxajtesotik teme ya xlajotike.

³ Ta artículo ini ya kiltik bin yuʼun ya xjuʼ ya smukʼulin koʼtantik te chaʼkuxajel. Jaʼnix jich ya stsakxan yip te schʼuunel koʼtantik teme ya kilbeytik skʼoplal te texto te banti lokʼem te  artículo ini: «Yame xchaʼkuxaj te awijtsʼine» (Juan 11:23). Ta patil, ya xbajt kiltik bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya schʼuunxan koʼtantik ta lek te yuʼun-nix ay-a te chaʼkuxajele.

4. ¿Bin yuʼun ya jchʼuuntik te bin ya kichʼtik albeyel? Ala junuk ejemplo.

⁴ Yuʼun ya smukʼulin koʼtantik te bin ya xkʼot ta pasel, ya skʼan ya schʼuun koʼtantik te ya skʼan ya spas sok te ya xjuʼ yuʼun spasel te machʼa ya yale. Kaltik jun ejemplo: jnop kaʼiytik te jin jilel te jnatik ta skaj te tulan yikʼal jaʼal. Pero jtul kamigotik jich ya yalbotik: «Ya jkoltayat ta schaʼpasel te anae». Jnaʼojtik te melel te bin la yal sok te ya skʼan ya skoltayotik. Jaʼnix jich ya snaʼ spasel ta lek te na sok ay aʼtejibaletik yuʼun sok jnaʼojtik te ya xjuʼ ya skoltayotike, jaʼ yuʼun ya smukʼulin koʼtantik te bin la yale. ¿Jichnixbal ya xkʼot ta pasel-euk te chaʼkuxajele? ¿Yuʼun-nixbal ya skʼan ya spas-a te Dios sok aybal yuʼel yuʼun ya spas?

5, 6. ¿Bin yuʼun schʼuunoj koʼtantik te ya skʼan ya xchaʼkuxajtesix te Jehová te machʼatik lajemikixe?

⁵ ¿Yabal skʼan te Jehová te ya schaʼkuxajtes te machʼatik lajemikixe? Yak. Jaʼ la yakʼbey spʼijil yoʼtanik te machʼatik la stsʼibayik te Biblia yuʼun ya yalbeyik skʼoplal te chaʼkuxajel (Is. 26:19; Os. 13:14; Apoc. 20:11-13). Kʼalal ay bin ya yal te Jehová, yame skʼotes ta pasel (Jos. 23:14). Te Jehová yoʼtanukix ya schaʼkuxajtes te machʼatik lajemikixe. ¿Bin yuʼun te jich ya kaltike?

⁶ Jnop kaʼiytik ta swenta te bin la yal te Job. Kʼoem ta yoʼtan te ya xchaʼkuxajtesot yuʼun te Jehová teme ya xlaje (Job 14:14, 15). Jaʼnix jich ya skʼan ya spas te Jehová ta stojol te j-abatetik yuʼun te lajemikixe. Ya skʼan ya xchaʼkuxajtesix ta spisilik, te manchuk ya stsakotik ta chamel sok te tseʼeluk yoʼtanik. ¿Bin yaʼiyel ya yaʼiy sba te Jehová ta swenta te ants winiketik te lajemikix te maba naʼbot sba yuʼune? Te jTatik te ay skʼuxul yoʼtan jaʼnix jich ya skʼan ya schaʼkuxajteslan (Hech. 24:15). Ya skʼan ya yamigoin sok te ya xkuxinik ta sbajtelkʼinal liʼ ta Balumilal (Juan 3:16). Chikan ta ilel te yoʼtanuk ya schaʼkuxajtes te Jehová te machʼatik lajemikixe.

7, 8. ¿Bin yuʼun ya schʼuun koʼtantik te ay yuʼel te Jehová yuʼun ya schaʼkuxajtes te machʼatik lajemikixe?

⁷ ¿Aybal yuʼel te Jehová yuʼun ya schaʼkuxajtes te machʼatik lajemikixe? Ay. Melel jaʼ «te Machʼa spisil ya xjuʼ yuʼune» (Apoc. 1:8). Ya xjuʼ ya slajin te skontratak, jaʼnix jich te lajele (1 Cor. 15:26). Snaʼel ini ya yakʼ smukʼul koʼtantik sok slamalil koʼtantik. Kiltik te bin kʼax ta skuxlejal te hermana Emma Arnold. Te hermana sok te sfamilia la staik tulan wokol ta yorail te Segunda Guerra Mundial. Yuʼun ya yakʼbey smukʼul yoʼtan te yantsil-al ta skaj te bayal machʼatik laj yuʼunik ta campo de concentración nazis, jich la yalbey: «Te manchuk ya xlaj ta jkʼaxel te lajele, ¿mabal jichuk ya xkʼot te jaʼ bayalxan yuʼel-a te bitʼil te Diose?». Jaʼnax te Jehová te kʼax bayal yuʼele, melel jaʼ la spas te kuxlejalil, jaʼ yuʼun ay yuʼel yuʼun ya xchaʼyakʼbey skuxlejal te machʼatik lajemikixe.

⁸ Yanxan te bin yuʼun ya jnaʼtik te ya schaʼkuxajtes Dios te machʼatik lajemikixe, jaʼ te kʼax pʼij sok te maʼyuk bin ya xchʼay ta yoʼtan. Ta Biblia ya yal te ay sbiil yuʼun ta jujunpʼij te ekʼetike (Is. 40:26). Te Jehová ay ta yoʼtan ta jujuntul te machʼatik lajemikixe (Job 14:13; Luc. 20:37, 38). Spisil ya xjuʼ ya xtal ta yoʼtan te bin yilel sit yelawik, te bin kʼaxem ta skuxlejalik sok te bin yilel stalelik te machʼatik ya schaʼkuxajtes talel.

9. ¿Bin yuʼun schʼuunoj awoʼtan te ay te chaʼkuxajel?

⁹ Jich bitʼil la jnoptikix, ya xjuʼ ya smukʼulin koʼtantik te chaʼkuxajel, melel te  Jehová ya skʼan ya spas sok ay yuʼel yuʼun ya skʼotes ta pasel. Yanxan te bin yuʼun ya jnaʼtik te ya skʼotes ta pasel, jaʼ te ay machʼatik schaʼkuxajtesojix. Ta namey kʼinal te Jehová la yakʼbey yuʼel chaʼoxtul winiketik yuʼun ya schaʼkuxajtes te machʼatik lajemikix, tey ochem skʼoplal-euk-a te Jesucristo. Kilbeytik skʼoplal junuk chaʼkuxajel te la spas te Jesús, te ay ta capítulo 11 yuʼun Juan.

10. ¿Bin kʼot ta pasel kʼalal te Jesús ay ta scholel skʼop Dios ta sjejchelul Jordán sok bin la spas? (Juan 11:1-3).

¹⁰ (Kʼopona Juan 11:1-3). Te Jesús ay yamigotak te kuxinemik ta Betania, jaʼ te Lázaro sok te chaʼtul swixitak, te María sok te Marta (Luc. 10:38-42). Ta sjajchibal te jaʼbil 32, te Lázaro tsakot ta chamel sok bayal la smel yoʼtanik yuʼun te swixitak. La stikunik ta albeyel te Jesús te ay ta sjech Jordán, te ay cheb kʼajkʼal sbelal (Juan 10:40). Laj te Lázaro, jaʼniwan yorail laj-a te kʼalal kʼot ta albeyel te Jesuse. Manchukme te Jesús la snaʼ te laj te yamigoe, jil chebxan kʼajkʼal te banti aye, patil bajt ta Betania. Jaʼ yuʼun te kʼalal kʼote, ayix chaneb kʼajkʼal slajel-a te Lázaro. Te bin ya skʼan ya spas te Jesús, jaʼ te ya skoltay te yamigotak sok te ya yalbey yutsil skʼoplal te Dios (Juan 11:4, 6, 11, 17).

11. ¿Jich bitʼil la kiltikix ta relato ini, ¿bin ya skʼan ya jpastik ta stojol te kamigotaktik?

¹¹ Jich bitʼil la kiltikix ta relato ini, ¿bin ya skʼan ya jpastik ta stojol te kamigotaktik? Kʼalal te María sok te Marta la stikunik ta albeyel te Jesús, ma la yalbeyik te yakuk xbajt ta Betania. Jaʼnax la stikunik ta albeyel te ay ta chamel te yamigoe (Juan 11:3). Kʼalal laj te Lázaro, te Jesús juʼniwan te la schaʼkuxajtes te bantito aye. Pero bajt ta Betania yuʼun ya sjokin te yamigatak, te jaʼik te María sok te Marta. ¿Aybal jtul awamigo te ya skoltayat manchukme ma xa awalbey? Teme jiche, ay smukʼul awoʼtan ta stojol «ta yorahil wocol» (Prov. 17:17). Teme ya jkʼayinbeytik stalel te Jesús, jichme lekil amigo ya xkʼootik. Kiltikxan te bin kʼot ta pasel ta patil.

12. ¿Bin albot te Marta yuʼun te Jesús, sok bin yuʼun te ya smukʼulin yoʼtan te yananix skʼotes ta pasel-ae? (Juan 11:23-26).

¹² (Kʼopona Juan 11:23-26). Kʼalal te Marta la snaʼ stojol te nopol ay ta Betania te Jesuse, oranax bajt yil. Jich la yalbey: «Kajwal, te liʼuk ayat-ae, maba laj te kijtsʼin te jichuke» (Juan 11:21). Melelnix-a te juʼniwan la slekubtes te Lázaro, pero ay bin mukʼ skʼoplal te snopoj te ya spase. Te Jesús jich la yalbey te Marta: «Yame xchaʼkuxaj te awijtsʼine». Jaʼnix jich la stsakxan yip te schʼuunel yoʼtan te kʼalal jich albot: «Joʼon te chaʼkuxajelon sok joʼon te kuxlejalon». Te Dios yakʼbeyoj yuʼel te Jesús yuʼun ya schaʼkuxajteswan. Ta yorail-abi, te Jesús schaʼkuxajtesojix jtul chʼin achʼix sok jtul kerem ta yorailnix-a te kʼalal lajik (Luc. 7:11-15; 8:49-55). Pero, ¿yabal xjuʼ ya schaʼkuxajtes te machʼa ayix chaneb kʼajkʼal slajel sok te yakix ta tuubel-ae?

13. Jich bitʼil ya yal Juan 11:32-35, ¿bin yaʼiyel ya yaʼiy sba te Jesús kʼalal la yil te María sok te yantik te yakik ta okʼele? (Jaʼnix jich ilawil te dibujo).

 ¹³ (Kʼopona Juan 11:32-35). Kiltik te bin kʼot ta pasel. Te María, te swix te Lázaro, noptsaj ta stojol te Jesús jichnix la yalbey te bitʼil la yal te Marta: «Kajwal, te liʼuk ayat-ae, maba laj te kijtsʼin te jichuke». Bayal ya smel yoʼtanik ta spisilik. Jaʼ yuʼun te kʼalal la yil te Jesús te yakik ta okʼel, bayal la smel yoʼtan-euk. Te bitʼil la snaʼbeyik yoʼbolil sba te yamigotake, okʼ yuʼun. Ya xkʼot ta yoʼtan te skʼuxul ya kaʼiytik te kʼalal ay machʼa ya xlaj kuʼuntik, jaʼ yuʼun yoʼtan ya slajinix ta jkʼaxel te bintik ya yakʼ wokolile.

14. ¿Bin ya yakʼ jnoptik ta swenta te Jehová te bin yaʼiyel la yaʼiy sba te Jesús kʼalal la yil te okʼ te María?

¹⁴ Te bin yaʼiyel la yaʼiy sba te Jesús kʼalal okʼ te María, ya yakʼ kiltik te ya snaʼ yoʼbolil jbatik te Jehová. ¿Bin yuʼun te jich ya kaltike? Jich bitʼil la kiltikix ta yan artículo, te Jesús pajal te snopojibal yuʼun sok te sTat sok pajal te bitʼil ya yaʼiy sbaik (Juan 12:45). Kʼalal ya jkʼopontik te okʼ te Jesús kʼalal la yil te okʼ te yamigotak, jaʼnix jich ya yakʼ jnaʼtik te Jehová ya snaʼ yoʼbolil jbatik kʼalal ya yil te ya x-okʼotik ta skaj te mel-oʼtane (Sal. 56:8). Kʼalal jich ya jnaʼtike, ¿melel te ya jkʼantik te ya xnoptsajotikxan ta stojol te Dios kuʼuntike?

15. Jich bitʼil ya yal Juan 11:41-44 ¿bin kʼot ta pasel ta smukenal te Lázaro? (Jaʼnix jich ilawil te dibujo).

¹⁵ Kʼopona Juan 11:41-44). Te Jesús kʼot te banti mukul te Lázaro sok la yal te yakuk yichʼ lokʼesel te ton te banti makal-a te mukenale. Pero te Marta la yal te tuniwanix, jaʼ yuʼun te Jesús jich la yal: «¿Mabal lajuk kalbat teme ya achʼuune ya xjuʼ ya awilbey yutsilal te Diose?» (Juan 11:39, 40). Jaʼ yuʼun te Jesús la stoy moel sit ta chʼulchan sok la skʼopon Dios ta komonsitil, melel jaʼ ya skʼan ya yalbey yutsil skʼoplal te Jehová ta swenta te bin ya xbajt spase. Jaʼ yuʼun jich la yal: «¡Lázaro, lokʼan tal!». Te Lázaro lokʼ tal ta mukenal. Te Jesús la skʼotes ta pasel te bin maʼyuk machʼa yan ya xjuʼ yuʼun spasel (Juan 11:17).

16. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te capítulo 11 yuʼun te Juan yuʼun ya smukʼulinxan koʼtantik te chaʼkuxajele?

 ¹⁶ Te capítulo 11 yuʼun te Juan ya skoltayotik yuʼun ya smukʼulinxan koʼtantik te chaʼkuxajele. Juluk ta koʼtantik te bin la yichʼ albeyel te Marta yuʼun te Jesuse: «Yame xchaʼkuxaj te awijtsʼine» (Juan 11:23). Jichnix bitʼil te sTat, te Jesús ya skʼan sok ya xjuʼ yuʼun skʼotesel ta pasel te chaʼkuxajele. Te kʼalal okʼe, ya yakʼ ta ilel te yuʼun-nix ya skʼan ya slajin ta jkʼaxel-a te lajele sok te mel-oʼtan ya yakʼe. Kʼalal la schaʼkuxajtes te Lazaroe, te Jesús la yakʼ ta ilel te ay yuʼel yuʼun ya schaʼkuxajtes te machʼatik lajemikixe. Jnop kaʼiytik te bin la yalbey te Marta: «¿Mabal lajuk kalbat teme ya achʼuune ya xjuʼ ya awilbey yutsilal te Diose?» (Juan 11:40). Bayal bin yuʼun jchʼuunojtik te yananix schaʼkuxajtes-a te Dios te machʼatik lajemikixe. Pero, ¿bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya schʼuun koʼtantik te yananix xkʼot ta pasel-ae?

17. ¿Bin ya skʼan ya jpastik kʼalal ya jkʼopontik ta swenta te chaʼkuxajeletik te ya yalbey skʼoplal te Biblia?

¹⁷ Jkʼopontik ta swenta te chaʼkuxajeletik te kʼoemik ta pasel sok jnopilan ta koʼtantik. Te Biblia ya yalbey skʼoplal waxaktul te machʼatik la yichʼik chaʼkuxajtesel. c ¿Yabal xjuʼ ya kilbeytik skʼoplal ta lek te jujun chaʼkuxajel te ya yalbey skʼoplal te Bibliae? Kʼalal jich ya jpastik, ayukme ta koʼtantik te jaʼnix jichik bitʼil te joʼotike: jaʼik winiketik, antsetik sok alaletik. Jletik bin ya yakʼ jnoptik sok kiltik bin-utʼil ya yakʼ ta ilel te Dios te ya skʼan sok te ya xjuʼ yuʼun schaʼkuxajtesel te machʼatik lajemikixe. Te bin mukʼxan skʼoplal, jaʼ te ya jnopilantik ta koʼtantik te schaʼkuxajel te Jesús. Bayal ta tul ants winiketik la yilik te kʼalal chaʼkuxajemix-a te Jesús, te chaʼkuxajel ini ya yakʼbey tsak yip te schʼuunel koʼtantik (1 Cor. 15:3-6, 20-22).

18. ¿Bin-utʼil ya skʼan ya jtuuntestik ta lek te kʼayojiletik te ya yalbey skʼoplal te chaʼkuxajel? (Jaʼnix jich ilawil te nota).

 ¹⁸ Jtuuntestik te «kʼayojiletik» te ya yalbey skʼoplal te chaʼkuxajel (Efes. 5:19). d Te kʼayojiletik-abi, ya yakʼbey stsakxan yip te schʼuunel koʼtantik sok te yuʼun-nix ya xkʼot ta pasel-ae. Jaʼ yuʼun lek te yakuk jchʼam kaʼiytik, jaʼnix jich ya xjuʼ ya jkʼayojtaytik kʼalal ya kichʼtik ta mukʼ Dios ta sjunal na sok te yakuk kalbeytik skʼoplal te bin ya yakʼ jnoptike. Jnoptik te kʼayojiletik-abi sok jiluk ta koʼtantik te bin ya yale. Jaʼ yuʼun teme ya xkʼaxotik ta tulan wokolil te ya xjuʼ ya xlajotik yuʼun o teme ay machʼa ya xlaj kuʼuntik, te chʼul espíritu yuʼun te Jehová ya skoltayotik yuʼun ya xjul ta koʼtantik te kʼayojiletik-abi. Jaʼme ya yakʼ smukʼul koʼtantik sok slamalil koʼtantik.

19. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik kʼalal ya jnopilan ta koʼtantik te chaʼkuxajele? (Ilawil te recuadro « ¿Bin jojkʼoyeletik ya apasbey?»).

¹⁹ Jichuk ya awaʼiy te tey ayatix-a. Te Jehová la spasotik yuʼun jichuk ya kaʼiy jbatik te ayotikix ta nichimal kʼinal. Jtul hermana jich la yal: «Te bitʼil bayal ya jnopilan ta koʼtan te ayonix ta achʼ balumilal, jich ya kaʼiy te ya kaʼiybeyix yikʼ te nichimetik te ay ta Nichimal kʼinal». Nopanax awaʼiy te ya anaʼbey sba te j-abatetik yuʼun Jehová te ya yalbey skʼoplal te Bibliae. ¿Machʼa ya akʼan ya anaʼbey sba? ¿Bin ya ajojkʼoybey? Jaʼnix jich jnop kaʼiytik bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatik kʼalal ya jchaʼkiltik te machʼatik lajem kuʼuntike. Nopanax awaʼiy te bin ya awalbey, te bin yaʼiyel ya awaʼiy aba te kʼalal ya apet sok te ya yakʼbat stseʼelil awoʼtan te kʼalal ya achaʼile.

20. ¿Bin ma skʼan ya jkom jbatik ta spasel?

²⁰ Ya kalbeytik bayal wokol te Jehová ta swenta te chaʼkuxajele, sok schʼuunoj koʼtantik te ya skʼotes ta pasel, melel ya skʼan ya spas sok ya xjuʼ yuʼun spasel. Jich kʼoem te jich ya yalbotik ta jujuntul: «Yame xchaʼkuxaj te machʼatik lajem awuʼun». Akʼa stsakxan yip te schʼuunel koʼtantik ta swenta te chaʼkuxajel. Teme jich ya jpastik, yame xnoptsajotikxan ta stojol te Jehová, te machʼa yakʼbeyojotik te tʼujbil majtanil ini.