Te jpapa jaʼ anciano ta Iglesia Unida ta Canadá. Jaʼ yuʼun ta jujun sab ta domingo ya stikunon bael sok te jwix yuʼun ya kichʼtik cholbeyel ta swenta te Biblia. Ta patil ya xchaʼbootik sok te jpapa ta iglesia ta las 11 ta sakubel kʼinal, sok ta mal kʼajkʼal ya xbootik ta Snail Tsoblej sok te jmama. Ya kiltik te jkʼaxel ma pajalukik te cheb religionetike.

Te jmama la scholbey te yamigotak te bintik snopoje, jaʼik te Bob Hutcheson sok te yinam te Marion sbiil, jaʼnix jich ochik ta testigo yuʼun Jehová. Ta 1958, te Bob sok Marion la yikʼonik bael ta mukʼul tsoblej sok te oxtul snichʼnab ta Mukʼul Tsoblej Internacional te sbiil «Voluntad Divina», te jalaj waxakeb kʼajkʼal te la yichʼ pasel ta Nueva York. Ta ora ini, ya jta ta ilel te bayal bin la spasik yuʼun la yikʼonik bael sok kʼax mukʼ skʼoplal ta jkuxlejal.

Te kʼalal jchʼielonto-ae, yakon ta kuxinel te banti ay bayal chambalametik sok ya jmulan skanantayel. Jaʼ yuʼun koʼtan jnop ta swenta Veterinaria. Te jmama la scholbey yaʼiy jtul anciano ta congregación te bin ya jkʼan ya jpas, la yalbon sok skʼuxul yoʼtan te anciano te yakotik ta kuxinel «ta slajibal kʼajkʼal» sok la sjojkʼoybon teme maba ya yutsʼin te bitʼil lek kamigoinoj te Jehová teme ya xboon ta universidad (2 Tim. 3:1). La kakʼ ta koʼtan te bin la yalbon, jaʼ yuʼun ma ochonix ta universidad.

 Pero ma jnaʼ bin ya jpas-a te kʼalal ya xlokʼon ta secundaria. Ya xlokʼon ta scholel skʼop Dios ta slajibal semana, pero ma mero ya jmulan sok ya jkuy te ma xjuʼ kuʼun te ya x-ochon ta precursor. Te jpapa sok te jtio te ma jaʼukik testigo yuʼun Jehová, ya skʼan te yakuk x-ochon ta aʼtel ta jun empresa te naʼbil sba ta lek ta Toronto. Te jtio yichʼoj mukʼ yaʼtel ta empresa-abi, sok tey ochon ta aʼtel-a.

Tey-abi, bayal ora ya x-aʼtejon sok jaʼ bayalxan tiempo ya jokin te machʼatik ma testigouk yuʼun Jehová. Jaʼ yuʼun ma jpasix ta lek-a te aʼteliletik ta swenta Dios. Ta yorail-abi yakon ta kuxinel sok te jmamuch te ma Testigouk. Te kʼalal laje, la jle yan lugar te banti ya xboon ta kuxinel.

Te Bob sok te Marion, te hermanoetik te la yikʼonik bael ta mukʼul tsoblej ta 1958, jaʼ jich kʼotik bitʼil jmeʼ jtat. La yikʼonik bael ta kuxinel ta sna sok la skoltayonik ta swenta te schʼuunel koʼtan. Ta 1960 pajal la kichʼ jaʼ sok te John te jaʼ snichʼan te Bob sok te Marion. Te bitʼil och ta precursor te John, jaʼ la skoltayon yuʼun ya jcholxan te skʼop Diose. Te hermanoetik la yilik te ay schʼuunel koʼtan, ta patil la kichʼ kaʼtel jich bitʼil siervo de la Escuela del Ministerio Teocrático. a

Ta 1966, nujpunon sok Randi Berge, jaʼ jtul precursora te ya skʼan ya x-abatinxan te banti maʼyuk bayal jchol kʼopetik. Te superintendente yuʼun circuito la yalbotik teme ya jkʼan xbootik ta yan congregación ta Orillia (Ontario). ¡La jchajpantik te jbiluktik sok bootik!

Te bitʼil tseʼelnax yoʼtan te Randi, mato jaluk jkʼoeltik ta Orillia, ochon ta precursor sok la jpas tulan yuʼun lekil jpʼijubteswanej ya xkʼoon. Te bitʼil ya jtuuntes te Biblia sok ya jkoltay te yantik yuʼun ya snopik te bin smelelil, jaʼ la yakʼbon bayal stseʼelil koʼtan. Jun bendición te la jtae jaʼ skoltayel jtul winik sok yinam te yakuk sjeltay te skuxlejalik sok te ya yakʼ sbaik ta stojol te Jehová.

Ta jun buelta te kʼalal bootik ta Toronto, la jnaʼbey sba te hermano Arnold MacNamara, te jaʼ swentainoj yilel te Betel. La sjojkʼoybon teme ya jkʼan ya x-ochotik ta precursor especial. Maba la jnop ta bayal, «la kaltik te yake, pero ma jaʼuk ta Quebec». Melel ay kaʼiyoj te maba lek ya yil sbaik te machʼatik jaʼ slumalik Canadá te ya xkʼopojik ta inglés sok te machʼatik ya xkʼopojik ta francés te ayik ta Quebec. Ta yorail-abi ay jajchem kʼop yuʼunik ta swenta política ta Quebec te ya skʼan ya stukeltay sbaik.

Te Arnold la yalbon: «Te Betel jaʼnax yak ta stikunel bael precursor especialetik ta Quebec». La kal te ya xbootike. Sok jnaʼojix-a te ya skʼan ya xbajt ta abatinel tey-a te Randi. Ta patil la jta ta ilel te kʼax lek te jich la jtatik ta nopele.

Te kʼalal laj koʼtantik ta yichʼel te curso ta francés te jalaj joʼeb semana, la kichʼtik tikunel bael ta Rimouski sok jtul hermano sok yinam, ta noreste yuʼun Montreal te 540 kilómetro snamalil. Ta yorail-abi, mato jnaʼ-a te francés, jich la yichʼ aʼiyel te kʼalal la jkʼopon jun anuncio ta tsoblej. La kal te kʼalal ya x-ayin te mukʼul tsoblej «ya xkʼotik bayal avestrucetik», ma jaʼuk la kal te bayal machʼatik «ya xkʼotik te talemik ta Austria».

Ta Rimouski, ma jaʼuknax yakotik ta kuxinel te hermano sok te yinam, jaʼnix jich ay chantul hermanaetik te ya smulanik ta lek scholel skʼop Dios sok te familia Huberdeau, te ay chaʼtul achʼixetik yuʼunik. Te familia-abi, la sleik na te ay jukeb scuartoil sok ta jpisiltik ya jtojtik. Te bin yilel bonbil-a te nae sok te bitʼil pasbile ya kalbeytik «Sakil Na». Tey yakotik ta kuxinel-a 12 o 14 ta jtul. Te Randi sok te joʼone precursor especialotik, jaʼ yuʼun ya jcholtik skʼop Dios ta sab jaʼto ta ajkʼabal. Ya kaltik wokol te ay machʼa ya sjokinotik manchukme ay sik o te kʼalal ajkʼabalix-ae.

Jun-nax familia kʼootik sok te precursoretik te bayal ya x-aʼtejike. Ya jnupʼtik kʼajkʼ sok leknax ya xkʼax kuʼuntik, ay jun kʼajkʼal te ya jpastik pierogis, te jaʼ jich bitʼil te empanada. Jujun sábado ya xkʼayojinotik sok ya kaʼiytik ajkʼot te kʼalal ya stij música jtul hermano.

Ta territorio yuʼun Rimouski, jajch ta chʼiel te congregación, melel ta joʼeb jaʼbil bayal estudianteetik la yichʼik jaʼ, jaʼ-abi la yakʼbotik bayal stseʼelil koʼtantik, sok te congregación la sta 35 ta jtul publicadoretik.

Bayal la skoltayotik te kʼalal kʼootik ta Quebec, melel la jnoptikxan bin-utʼil ya kakʼtik nojpteswanej. Jaʼnix jich la kiltik bin-utʼil te Jehová ya skoltayotik ta spasbeyel te yaʼtele sok spisil-ora la yakʼbotik te bin ya xtuun kuʼuntike. Jaʼnix jich la jnaʼbeytikxan sba ta lek te machʼatik ya xkʼopojik ta francés, la jmulantik te bitʼil ya xkʼopojik sok te bin kʼayemik ta spasel ta slumalike. Jaʼ-abi la skoltayotik yuʼun kʼuxukxan ya kaʼiytik ta koʼtantik te machʼatik yanyantik-a te skʼopike (2 Cor. 6:13).

Ta patil te sucursal la sjojkʼoybotik teme ya xjuʼ ya xbootik ta Tracadie, jaʼ chʼin lum te ay ta nopol stiʼil mukʼul jaʼ, ta este yuʼun Nueva Brunswick. Maba jmaliyojtik-a te jich ya xkʼot ta pasele. Mato jaluk jtojbeltik-a te na te banti ya xkuxinotik sok yakon ta aʼtel bitʼil maestro ta jun escuela. Jaʼnix jich bayal machʼatik te yakotik ta snojptesel ta swenta te Biblia ay ochemikix ta publicador sok ay ta pasel te sNail Tsoblej tey-a. Wokol la kaʼiytik te ya xbootik ta yan lugar.

Bayal buelta la jkʼopontik Jehová ta swenta-abi. Bootik ta Tracadie sok la kiltik te maba pajaluk  sok te Rimouski. Te bitʼil jaʼ ya skʼan Jehová te ya x-abatinotik tey-ae, jaʼ yuʼun bootik. Sok la jtatik ta ilel bin-utʼil te Jehová la skoltayotik (Mal. 3:10). Te bitʼil tulan schʼuunel yoʼtan te Randi, te ya spas tulan sok te tseʼelnax yoʼtane maba wokol la kaʼiytik te kʼalal bootik tey-a.

Ta Tracadie jaʼnax ay jtul anciano, te jaʼ Robert Ross. Tey kʼotik ta abatinel sok te yinam Linda jich bitʼil precursoretik sok jilik ta nainel tey-a te kʼalal ayin te sba snichʼanike. Manchukme bayal yaʼtelik ta schʼitesel te yal snichʼnabike la yakʼbotik smukʼul koʼtantik, ya x-otseswanik ta sna, ya spasik tulan sok tseʼelnax yoʼtanik te kʼalal ya scholik skʼop Dios.

Te kʼalal kʼaxemix cheb jaʼbil te ayotik ta Tracadie la kichʼtik akʼbeyel yachʼil asignación: te ya x-ochotik ta superintendente yuʼun circuito. La kulaʼtaytik jukeb jaʼbil yanyantik congregacionetik te ya xkʼopojik ta inglés, ta patil la kulaʼtaytik circuitoetik te ya xkʼopojik ta francés ta Quebec. Ta lugar-abi, jaʼ superintendente yuʼun distrito te Léonce Crépeault, ya yutsilkʼoptayon te kʼalal ya kakʼ jun discurso. b Ta patil ya yalbonxan: «¿Bin ya xjuʼ ya apas yuʼun ya xkoltaywanxan te adiscurso?». Te bitʼil jich la skoltayone, te discursoetik te la jkʼasesxan ta patile maba wokoluk ta ichʼbeyel swentail sok ya xjuʼ ya xkʼotxan ta oʼtanil.

Yato xjul ta koʼtan-a te kʼalal la yichʼ pasel te Mukʼul Tsoblej Internacional te sbiilinoj «Fe Victoriosa» te la yichʼ pasel ta Montreal ta 1978. Ta yorail-abi yakon ta aʼtel ta Departamento yuʼun Weʼelil sok yakotik ta smaliyel te yakuk xkʼotik 80 mil ta tul ants winiketik. Ta yorail-abi, yan bin-utʼil ya yichʼix akʼel-a te weʼelile, spisil jelonel: jich bitʼil te maquinaetik, te bintik ya yichʼ pasel sok te bin-utʼil ya yichʼ chajpanel te weʼelile. Manchukme ay 20 mukʼul refrigeradoretik, ay baeltik te ma x-aʼtejik ta lek. Jaʼnix jich ma juʼ ochotik ta ora ta estadio te banti ya yichʼ chajpanel spisil ta swenta te mukʼul tsoblej. Te kʼalal junxan kʼajkʼal ya skʼan te ya yichʼ pasel te mukʼul tsoblej, ay machʼatik la yaʼiyik tajimal tey-a. Jaʼ yuʼun staojix olil ajkʼabal-a te kʼalal juʼ ochotike. ¡Pero ya skʼan te yakuk jkʼixnajtestik te hornoetik yuʼun ya yichʼ pasel-a te weʼelil ta sabe! Kʼax lujbenotik, pero ay bin la yakʼbon jnop te hermanoetik te machʼatik aʼtejon soke, te leknax te stalelike sok  te spisil-ora tseʼel yoʼtanik. Te bin kʼot ta pasele bayal la skoltayon, sok ta ora ini ay chaʼoxtul te machʼatik kamigoinojtoe. Kʼax mukʼ skʼoplal ta koʼtan te mukʼul tsoblej ta Quebec, jaʼ te banti la kichʼtik kontrainel ta jaʼbil 1940 sok 1950.

Bayal bin la yakʼbon jnop te superintendenteetik yuʼun te mukʼul tsoblej te la yichʼ pasel ta Montreal. Ta jun buelta te hermano David Splane, te ya x-aʼtej ta Cuerpo Gobernante ta ora ini, ta yorail-abi jaʼ superintendente yuʼun te mukʼul tsoblej. Ta patil, ta yan mukʼul tsoblej, joʼon ochon ta superintendente yuʼun te mukʼul tsobleje, te hermano David bayal la skoltayon.

Jalajotik 36 jaʼbil ta superintendente yuʼun circuito, ta patil ta jaʼbil 2011 la kichʼtik ikʼel yuʼun ya xpʼijubteswanotik ta Escuela yuʼun Ancianoetik ta Congregación. Ta chebnax jaʼbil, te Randi sok te joʼon wayotik ta 75 wayibal. Wokol la kaʼiytik spasel, pero kʼax lek te jich la jpastike. Ta jujun slajibal semana te ancianoetik ya yalik wokol yuʼun te ya yilik te ya smel yoʼtan te Cuerpo Gobernante ta swenta te schʼuunel yoʼtanike.

Ta patil ochon ta jpʼijubteswanej ta Escuela yuʼun Evangelizador. Ay wokol ya yaʼiyik te estudianteetik te bayal yaʼtelike: jich bitʼil te jukeb ora ya yichʼik pʼijubtesel, oxeb ora ya spasik te stareaik ta jujun kʼajkʼal sok jujun semana ya schajpanik chaneb o joʼeb asignación. Te machʼa ya yakʼ jpʼijubteswanej sok te joʼone, ya kalbeytik te jaʼnax ya xjuʼ yuʼunik spasel teme ya xkoltayotik yuʼun te Jehová. Maʼyuk bin-ora ya xchʼay ta koʼtan te chamnax yoʼtanik yuʼun te kʼaxtoxan ya xjuʼ yuʼunik spasel te kʼalal ya skʼanbeyik koltayel te Jehová.

Te bitʼil ya smel yoʼtan te jmama ta stojol te machʼatik ya snojptes ta Biblia la stsak yip te schʼuunel yoʼtanike, jaʼnix jich la sjeltay te stalel te jpapa. Te kʼalal kʼaxix oxeb kʼajkʼal slajel-a te jmama, ay bin la spas te jpapa te chamnax koʼtantik yuʼun: jaʼ te bajt ta tsoblej yuʼun ya schʼam yaʼiy te discurso. Jich la spas 26 jaʼbil. Maʼyuk bin-ora la yichʼ jaʼ, pero te ancianoetik ya yalik te jaʼ nail ya xkʼot ta tsoblej.

Te joʼon sok te oxtul kijtsʼinabe, bayal la skoltayotik te ejemplo yuʼun te jmama. Te kijtsʼinabe sok te smamalalike yakik ta abatinel ta stojol te Jehová. Chaʼtul ayik ta Betel: ta Portugal sok ta Haití.

Ta ora ini te Randi sok te joʼon yakotik ta abatinel ta precursor especial ta Hamilton (Ontario). Te kʼalal yakotik ta abatinel ta superintendente yuʼun circuito, ya jmulantik sjokinel te hermanoetik ta spasel revisitaetik sok yakʼel nojptesel ta Biblia. Pero ta ora ini joʼotiknix ay machʼatik ya jnojptestik sok ya kiltik bin-utʼil ya stsak yip te schʼuunel yoʼtanik. Jaʼnix jich ya yakʼbotik smukʼul koʼtantik yilel bin-utʼil te Jehová ya skanantay te hermanoetik te kʼalal ya xkʼax swokolike.

Kʼalal ya xtal ta koʼtantik te bin-utʼil la skoltayotik te hermanoetik, bayal ya kaltik wokol yuʼun. Jaʼ yuʼun ya jpastik tulan «ta skoltayel te yantik» yuʼun yakuk spasikxan te aʼtelil ta swenta Dios (2 Cor. 7:6, 7). Ay jun familia te jaʼ precursor te mamail sok te alnichʼanetik. La jojkʼoybey te jolal yuʼun te familia teme ya skʼan ya x-och ta precursor-euk. Pero la yalbon te yak ta skoltayel oxtul. La jojkʼoybey: «¿Mabal ya akuy te jaʼtoxan ya xjuʼ ya skoltay te Jehová?». La kalbey te yakuk smulan spasel-euk te bin yakik ta spasel te sfamiliae, te kʼalal kʼax wakeb u och ta precursor-euk.

Te Randi sok te joʼon ya kalbeytik «te patil tsʼumbalil» te stʼujbilal yaʼtel skʼab te Jehová, sok ya jkʼantik te yakuk smulanik te abatinel ta stojol te Jehová jich te bin-utʼil la jpastik tal te joʼotike (Sal. 71:17, 18).