1. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te keremetik te yichʼojikix jaʼ?

KEREMETIK, bayal bin ya xjuʼ ya apasik sok bayalto awipik (Prov. 20:29). Bayal ya xjuʼ ya akoltayik te kongregasion sok ayniwan ya akʼanik te ya x-ochex ta sierbo ministerial. Pero ayniwan machʼa jich yaʼiyoj sba te kʼax jchʼielto o te mato snaʼ spasel te aʼteliletik te mukʼ skʼoplale. ¿Jichbal ya awaʼiy aba te jaʼate? Manchukme jchʼielato ay bintik te ya xjuʼ yak apas yuʼun ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta atojol sok te yakuk yichʼatik ta wenta te ermanoetik ta kongregasion.

2. ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artikulo ini?

² Ta artikulo ini, ya kilbeytik skʼoplal te bin kʼax ta skuxlejal te ajwalil David sok cheb ajwaliletik ta Judá te Asá sok te Jehosafat. Ya kiltik bin wokolil la sitintayik, bin la spasik sok bin ya snopik yuʼun te jchʼieletik.

3. ¿Bin-utʼil te jchʼieletik ya xjuʼ ya skoltayik te ermanoetik te ayix yaʼbilalik?

³ Te kʼalal jchʼielto-a te David, ay bintik lek la snaʼ spasel te koltayot yuʼun te yantik. Chikan ta ilel te ay schʼuunel yoʼtan te David, jaʼnix jich la spas tulan yuʼun ya stij te arpa sok jich ya skoltay te Saúl, te ajwalil te tsabil yuʼun te Dios (1 Sam. 16:16, 23). Jaʼnix jich te jchʼieletik ya xjuʼ ya xkoltaywanik ta kongregasion. Jich bitʼil ay ermanoetik te ayix yaʼbilalik te ya skʼanik koltayel yuʼun ya snaʼik stuuntesel te tablet o yantikxan aparatoetik yuʼun jich  ya snopik te skʼop Dios o ya schajpan sbaik ta tsoblejetik. Teme ya anaʼ stuuntesel te aparatoetik ini bayal ya xjuʼ ya xkoltaywanat.

4. Jich bitʼil la spas te David, ¿bin ya xjuʼ ya spasik te jchʼieletik? (Ilawil te dibujo ta yelaw te rebista).

⁴ Te David la yakʼ ta ilel te ya snaʼ spasel ta lek te yaʼtel sok te ay smukʼul yoʼtanik ta stojol. Te kʼalal jchʼiel keremto-ae, albot yuʼun te stat te akʼa skanantay te tuminchijetik, jich la spas manchukme wokol ta pasel. Ta patil te David jich la yalbey te Saúl: «Te aʼbat awuʼun ha jcanan-tuminchij yuʼun te state. Cʼalal ya xtal choj o ya xtal oso te ya stsac bahel jcoht tuminchij ta yohlil te yantique, ya jnuts bahel, ya jmil, hich ya jpojbe ta ye» (1 Sam. 17:34, 35). Te David la skanantay ta lek te tuminchijetik sok maba xiw. Jaʼnix jich te jchʼieletik ya xjuʼ ya skʼayinbeyik stalel te kʼalal ay bin ya x-akʼbot spasik.

5. Jich bitʼil ya yal ta Salmo 25:14, ¿bin mukʼxan skʼoplal ya skʼan ya spas te keremetik?

⁵ Te kʼalal jchʼielto-a te David la yamigoin sba sok te Jehová. Jaʼ mukʼxan skʼoplal ya yil te bitʼil yamigoinej sba sok te Jehová ma jaʼuk te bitʼil ma xiw o te ya snaʼ stijel te arpa. Te David ma jichuknax la yil te jaʼ sDios te Jehová, jich la yaʼiy sba te mero jun yoʼtan sba sok (kʼopona Salmo 25:14). Keremetik, te bin mukʼxan skʼoplal ya skʼan yak apasike, jaʼ te yakuk atulanubtesikxan te bitʼil awamigoinej abaik sok te Jehová. Teme jich ya apasike, yaniwan awichʼikxan yantik aʼtelil ta kongregasion.

6. ¿Bintik ma lek albot te David?

⁶ Te bin wokolil la sitintay te Davide jaʼ te bintik ma lek albot yuʼun te yantike. Te kʼalal la sjap sba yuʼun ya stsak sba sok te Goliat, komot yuʼun te ajwalil Saúl sok jich la yalbey: «Queremat to» (1 Sam. 17:31-33). Ta nailal albot yuʼun te sbankil te maʼyuk bin ya snaʼ spasel (1 Sam. 17:26-30). Pero te Jehová ma jichuk la yil te maʼyuk bin ya snaʼ spasele, melel ya snaʼbey sba ta lek. Te bitʼil te David smukʼulinej yoʼtan te ya x-akʼbot yip yuʼun te Jehová, juʼ yuʼun stsalel te Goliat (1 Sam. 17:45, 48-51).

7. ¿Bin ya xjuʼ ya anop ta swenta te bin kʼax ta stojol te David?

⁷ ¿Bin ya xjuʼ ya anop ta swenta te bin kʼax ta stojol te David? Sbabial, jaʼ te ya  skʼan te lamaluk awoʼtan. Te machʼatik la yilat te bitʼil chʼiat tal wokolniwan ya xkʼot ta yoʼtanik te bitʼil mukʼubatixe. Naʼame te Jehová jaʼ ya yil te bin ay ta awoʼtan, ya snaʼbat aba ta lek sok ya snaʼ te bin ya xjuʼ awuʼun spasele (1 Sam. 16:7). Schebal, jaʼ te ya amukʼubtesxan te schʼuunel awoʼtan ta stojol te Jehová. Jich bitʼil la spas te David te kʼalal la yil te bintik spastiklanoj te Jehová sok la snopilan ta yoʼtan te bin ya xnojptesot yuʼun (Sal. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20). Yoxebal, jaʼ te ya akʼanbey yip awoʼtan te Jehová. Jich bitʼil teme ajoʼtak ta klase ya slabanat ta skaj te Testigoat, kʼanbeya koltayel te Jehová yuʼun ya xkujch awuʼun. Jaʼnix jich pasa ta kuxlejal te konsejoetik ya ata ta Biblia, ta publikasionetik sok ta bideoetik. Te kʼalal ya awil te bitʼil ya skoltayat te Jehová, ya xtulanubxan te smukʼul awoʼtan ta stojol. Te kʼalal ya yil te yantik te jaʼ ya akʼanbey koltayel te Jehová, ayme smukʼul yoʼtanik ta atojol.

8, 9. 1) ¿Bin koltayot te David yuʼun ya snaʼ smaliyel te ya x-och ta ajwalil? 2) ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te keremetik ta swenta te David?

⁸ Kiltikxan te bin la sitintay te David. Te kʼalal la yichʼ tsael yuʼun ya x-och ta ajwalil, bayal jaʼbil la smaliy yuʼun ya xjuʼ ya xkaj ta wentainwanej (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4). ¿Bin koltayot yuʼun ya snaʼ smaliyel? Maba chebaj yoʼtan sok jaʼ bajt ta yoʼtan te bin ya xjuʼ yuʼun spasele. Jich bitʼil te kʼalal ayto ta kuxinel ta skʼinal te filisteoetik, la spas te bin lek, la smilbey te skontratak te Israel. Jich la skanantay te ban kʼalal smakoj te skʼinal te Judá (1 Sam. 27:1-12).

⁹ ¿Bin ya xjuʼ ya anop ta swenta te David? Te ya skʼan ya x-abatinat ta stojol te Jehová sok te ya akoltay te ermanoetike. Jnop kaʼiytik te bin kʼax ta stojol te ermano Ricardo. * Te kʼalal chʼinto-ae, la snop te ya skʼan ya x-och ta prekursor regular, pero mato ba chapal-a. Maba chebaj yoʼtan sok maba ilin yuʼun te bin la spase, jaʼ te lokʼxan ta scholel skʼop Dios, jich ya yal: «Kʼotix ta koʼtan te jaʼ lek te la jnaʼ smaliyele, jaʼ bajt ta koʼtan skoltayel te ants winiketik te ya smulanik te Biblia sok ta xchajpanel jba ta lek yuʼun ya jpas rebisitaetik. La jta jtul te machʼa ya jnojptes ta Biblia sok te kʼalal ya jcholxan te skʼop Dios, maba ya xiwonix». Ta ora ini, te Ricardo jaʼix sierbo ministerial sok jaʼ jtul lekil prekursor.

10. ¿Bin la spas te David te kʼalal ay bin mukʼ skʼoplal ya skʼan ya spas?

¹⁰ Kiltik yan wokolil te la sitintay te David. Ta jun buelta te kʼalal yak ta snakʼel sbaik sok te swiniktak ta stojol te Saúl, la yijkitayik te sfamiliaik swenta ya xbajt yakik guerra. Jaʼnix jich ochintayot ta snaik sok ikʼbot bael te sfamiliaik. Te bitʼil ya snaʼ yakʼel guerra te David, juʼ te la schap yuʼun jaʼ ya skoltay te sfamilia, pero ma jichuk la spas, jaʼ la skʼanbey koltayel te Jehová. Te David jich la sjojkʼoybey te saserdote Abiatar: «¿Ya bal jnuts bahel te jpoj-biluquetique?». Albot yuʼun Jehová te yake sok te lek ya xlokʼ yuʼun spisile (1 Sam. 30:7-10). ¿Bin ya yakʼbat anop spisil ini?

11. ¿Bin nail ya skʼan ya apas te kʼalal ay bin ya ata ta nopel spasel?

¹¹ Kʼana koltayel kʼalal ay bin ya akʼan ya apas. Albeya te ameʼ atat sok te ansianoetik, jaʼ ya yakʼbatik lekil konsejo. Te Jehová jaʼ yakʼbeyoj yaʼtel te ansianoetik sok ya yakʼ smukʼul yoʼtan ta stojolik,  jichnix ya xjuʼ ya apas-euk. Jaʼ «majtaniletik» yakʼoj te Jehová ta stojol te kongregasion (Efes. 4:8). Teme ya akʼayinbey te schʼuunel yoʼtanik sok teme ya achʼam awaʼiy te konsejoetik, jichme lek ya xlokʼ te bin ya ata ta nopele. Ta ora ini kiltik bin ya jnoptik ta swenta te ajwalil Asá.

12. ¿Bintik talelil ay yuʼun-a te ajwalil Asá te kʼalal och ta ajwalil?

¹² Te kʼalal keremto-a te ajwalil Asá, la yakʼ ta ilel spekʼelil yoʼtan sok maba xiw. Kʼalal laj te Abías te stat te Asá, jaʼ och ta ajwalil sok kaj slajinbey skʼoplal te yichʼel ta mukʼ lotil diosetik. Jaʼnix jich «la spas ta mandar te Judá te acʼa slehic te Jehová te Dios yuʼun te smeʼstatic soc te acʼa scʼohtesic ta spasel te mandariletic yuʼune» (2 Crón. 14:1-7). Kʼalal te Zérah te etíope winik tal yakʼbey guerra te Judá sok jun miyon ta tul soldadoetik, te Asá la yakʼ ta ilel te ay spʼijil sok la skʼanbey koltayel te Jehová, jich la yalbey: «Jehová, pajal yac awaʼiy teme yac acoltay te machʼa ay yip o te machʼa mayuc yip. Coltayawotcotic, Jehová, Diosat cuʼuncotic, como quichʼoj quipcotic ta atojol». Te kʼopetik ini la yakʼ ta ilel te ay schʼuunel yoʼtan ta stojol Jehová te Asá, te jaʼnax ya xjuʼ ya xkoltayot sok te pueblo yuʼun. Te Asá la yakʼ ta ilel te ay smukʼul yoʼtan ta stojol te sTat te ay ta chʼulchan sok «te Jehová la sjinticlan te etiopiahetic» (2 Crón. 14:8-12).

13. ¿Bin kʼot ta stojol te Asá sok bin yuʼun?

¹³ Wokolniwan la yil te Asá te bitʼil la sitintay jun miyon ta tul soldadoetik. Pero jaʼ la smukʼulin yoʼtan te Jehová, jich juʼ yuʼun te tsalaw. Ta patil kontrainot yuʼun te ajwalil Baasá yuʼun Israel. Manchukme ma kʼax tulanuk te wokolil la sitintaye, te Asá ay bin ma lek la spas, jaʼ te ma la skʼanbey koltayel te Jehová, jaʼ la skʼanbey koltayel te ajwalil yuʼun Siria. La sta bayal swokol yuʼun. Ta swenta te j-alwanej Hananí, jich albot yuʼun te Jehová: «Te bin utʼil la awichʼ awip ta scuenta te ajwalil yuʼun Siria, te ma ba la awichʼ awip ta scuenta te Jehová te Dios awuʼun, hich colix ta acʼab te soldadohetic yuʼun te ajwalil yuʼun Siria». Teyto-abi, te Asá spisil-ora ay ta guerra (2 Crón. 16:7, 9; 1 Rey. 15:32).

14. 1) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya awakʼ ta ilel te smukʼulinej awoʼtan te Jehová? 2) Jich bitʼil ya yal te 1 Timoteo 4:12, ¿bin ya xlokʼ awuʼun-a teme jich ya apase?

 ¹⁴ ¿Bin ya xjuʼ ya anop ta swenta te Asá? Jaʼ te spisiluk-ora ay spekʼelil awoʼtan sok ayuk smukʼul awoʼtan ta stojol te Jehová. Kʼalal la awichʼ jaʼ, la awakʼ ta ilel te ay schʼuunel awoʼtan sok ay smukʼul awoʼtan ta stojol. Jaʼ jun mukʼul majtanil te bitʼil la yikʼat ta stojol te Jehová, jaʼ yuʼun kʼanbeyaxan koltayel. Maniwan wokol ta pasel yilel, pero mukʼ skʼoplal te jichuk ya apas kʼalal ya ata ta nopel te bin ya akʼases kʼajkʼal-a, ta awaʼtel sok te bin ya anop spasel ta akuxlejal. Mame jaʼuk xa apas te bin ya yalbat te awoʼtane, lea koltayel ta tekstoetik yuʼun Biblia sok kʼotesame ta pasel (Prov. 3:5, 6). Teme jich ya apase, tseʼel yoʼtan yuʼun te Jehová sok ay smukʼul yoʼtan ta atojol te ermanoetik (kʼopona 1 Timoteo 4:12).

15. Jich bitʼil ya yal ta 2 Crónicas 18:1-3 sok 19:2, ¿bintik ma lek la spas te ajwalil Jehosafat?

¹⁵ Melelnix-a te jmulawilotik ta jpisiltik, jaʼnix jichat-euk. Pero ma jaʼuk ya skʼan ya skomat yuʼun ya apas te skʼanojel yoʼtan te Jehová. Nopbeya te ejemplo yuʼun te ajwalil Jehosafat, te ay bayal lekil taleliletik yuʼun. Te kʼalal jajch ta wentainwanej, «la sle te Dios yuʼun te stat soc la stʼumbe te mandariletic yuʼun». Jaʼnix jich la stikun bael prinsipaletik ta Judá yuʼun ya snojptes te pueblo ta swenta te Jehová (2 Crón. 17:4, 7). Manchukme lek yoʼtan te Jehosafat aynix te bintik ma lek la spas, jaʼ yuʼun te Jehová ay machʼa la stikun yuʼun ya stojobtes (kʼopona 2 Crónicas 18:1-3; 19:2). Kiltik bin ya xjuʼ ya anop ta swenta te bin la spase.

16. ¿Bin ya xjuʼ ya anop ta swenta te bin kʼax ta stojol te Rajeev?

¹⁶ Mukʼ skʼoplal te yakuk achʼuun sok te yakuk apas te bintik ya awichʼ albeyel. Ay keremetik te wokol ya yaʼiyik te jaʼ mukʼ skʼoplal ya yil ta skuxlejalik te abatinel ta stojol te Jehová, ayniwan jich ya awaʼiy aba-euk, pero mame xchebaj awoʼtan. Nopa awaʼiy te bin kʼax ta stojol te ermano Rajeev, kʼalal ya xjul ta yoʼtan te keremto-ae, jich ya yal: «Ma jnaʼ te bin ya jpas-ae. Jich bitʼil te yantik jchʼieletik, jaʼnax ya jmulan te tajimal o te ya jpas te  bin ya jmulane, jaʼ ma jkʼan te ya xboon ta tsoblejetik o ta scholel skʼop Dios». ¿Bin koltayot yuʼun? Ya yal te jaʼ koltayot yuʼun jtul ansiano, jich ya yal: «La skoltayon ta stael ta nopel te bin ya skʼan ya yal te 1 Timoteo 4:8». Te Rajeev kʼot ta yoʼtan te bin albot sok la yil te bin-nix ya skʼan ya spas ta skuxlejal. Jich la yalxan: «Jaʼ la kakʼ ta koʼtan spasel te bintik ta swenta Dios». Jaʼnix la yal te bin lek lokʼ yuʼun-ae: «Cheʼoxeb jaʼbil ta patil, ochon ta sierbo ministerial».

17. ¿Bin ya snopik te ermanoetik te ayix yaʼbilalik ta stojol te keremetik?

¹⁷ Kerem, te ermanoetik te ayix yaʼbilalik ta kongregasion mukʼ skʼoplal ya yilik teme ya apas tulan yuʼun jun-nax ya x-abatinex ta stojol te Jehová (Sof. 3:9). Ya smulanik yilel te ay sbujtsʼ awoʼtan sok te ya awakʼ awip yuʼun ya apas te aʼtelil ya x-akʼbotate. Ya yichʼatik ta mukʼ sok ay smukʼul yoʼtanik ta atojol (1 Juan 2:14).

18. Jich bitʼil ya yal te Proverbios 27:11, ¿bin ya snop Jehová ta stojol te keremetik te ya x-abatinik ta stojole?

¹⁸ Kerem, mame schʼay ta awoʼtan te kʼuxat ta yoʼtan te Jehová sok te ay smukʼul yoʼtan ta atojol. Jaʼ la yal te ta slajibal kʼajkʼal bayal ta tul jchʼieletik ya sjap sbaik ta aʼtel (Sal. 110:1-3). Te Jehová snaʼoj te kʼux ta awoʼtan sok te ya akʼan ya apas te bantito kʼalal ya xjuʼ awuʼun. Jaʼ yuʼun lamaluk awoʼtan ta stojol te yantik soknix lamaluk awoʼtan-euk. Te kʼalal ay ban ya xchʼayate, chʼuuname te tojobteseletik ya awichʼe, naʼame te jaʼ talem ta stojol te Jehová (Heb. 12:6). Pasame ta lek te aʼtelil ya x-akʼbotat sok pasame tulan te tseʼeluk yoʼtan awuʼun te aTat te ay ta chʼulchan (kʼopona Proverbios 27:11).