1. ¿Bin ya skʼanik te meʼil tatiletik te yichʼojik ta mukʼ te Jehová?

 MEʼIL TATILETIK, ya jnaʼtik te ya akʼan ya akoltayik te awal anichʼnabik ta snaʼbeyel sba te Jehová sok te kʼuxuk ya yaʼiy ta yoʼtanike. Pero, te bitʼil maba chikan ta ilel te Diose, ¿bin ya xjuʼ ya apasik yuʼun ya akoltayik ta snaʼel te yuʼun-nix ay-a te Jehová sok te yakuk xnoptsajik ta stojole? (Sant. 4:8).

2. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya snojptesik te yal snichʼnabik te meʼil tatiletik ta swenta te Jehová sok te bin yilel stalel?

² Jun te bitʼil ya skoltayik te yal snichʼnabik yuʼun ya xnoptsajik ta stojol te Jehová, jaʼ te pajal ya snopik te Biblia (2 Tim. 3:14-17). Pero, te Biblia ya yalxan te bin-utʼil ya xjuʼ ya snaʼbeyik sba te Jehová te jchʼieletik. Ta libro yuʼun Proverbios, jtul tatil ya yalbey te snichʼan te manchuk ya xchʼay ta yoʼtan te taleliletik yuʼun te Jehová, te ya xchiknaj ta ilel ta swenta te bintik pastiklanbil (Prov. 3:19-21). Ta ora ini, ya jnoptik bitʼil te meʼil tatiletik ya xjuʼ ya stuuntesik te bintik pastiklanbil yuʼun ya snojptesik te yal snichʼnabik ta swenta te Jehová sok te bin yilel stalel.

3. ¿Bin koltayel ya skʼan ya yakʼbeyik te yal snichʼnabik te meʼil tatiletik?

³ Te Biblia ya yal te stalel te Dios «jamal chikan ta ilel kʼalalto ta sjajchibal te balumilal ta swenta te bintik spasoje» (Rom. 1:20). Meʼil tatiletik, ¿mabal jichuk te ya amulanik te ya xlokʼex ta jamalal kʼinal sok te awal anichʼnabike? Tuuntesaik te tiempo-abi yuʼun ya akoltayik ta yilel te bin ya yakʼ jnoptik ta swenta te Jehová «te bintik spasoje». Kiltik bin ya xjuʼ ya snopik te meʼil tatiletik ta swenta te ejemplo yuʼun te Jesús.

4. ¿Bin-utʼil la stuuntes te Jesús te bintik pastiklanbil yuʼun ya snojptes te jnopojeletik yuʼune? (Lucas 12:24, 27-30).

 ⁴ Ilawilik bin-utʼil te Jesús la stuuntes te bintik pastiklanbil yuʼun ya xnojpteswan. Ta jun buelta, te Jesús la yalbey te jnopojeletik te akʼa yilik te jojetik sok te nichimetik (kʼopona Lucas 12:24, 27-30). Juʼniwan te la yalbey skʼoplal biluk chambalamil o jaʼmal, pero jaʼ la yalbey skʼoplal te jaʼmal mut sok te nichim te ya snaʼbeyik sba ta lek te jnopojeletik yuʼune. Ayniwan la yilik te yak ta wilel ta chʼulchan te jojetik sok te nichimetike. Te Jesús laniwan stuch kʼabtay te kʼalal la yalbey skʼoplal-abi. Ta patil, ¿binxan la spas te Jesús? La yakʼbey snop te jnopojeletik yuʼun te ay yutsil yoʼtan sok slekil yoʼtan te sTatik ay ta chʼulchane. Te Jehová ya smakʼlin sok ya yakʼbey skʼuʼ spak te j-abatetik yuʼun jich bitʼil ya spas ta stojol te jojetik sok te nichimetik.

5. ¿Bintik ya xjuʼ ya yalbeyik skʼoplal te meʼil tatiletik swenta ya snojptesik te yal snichʼnabik ta swenta te Jehová?

⁵ Meʼil tatiletik, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya xnojpteswanex jich bitʼil te Jesús? Ya xjuʼ ya awalbeyik skʼoplal sok te awal anichʼnabik, te nichim o chambalam te bayal ya amulanik o yantikxan te bin spasoj te Jehová te ya amulanike. Mame xchʼay ta awoʼtanik yalbeyel te bin ya yakʼ ta nopel ta swenta te Jehová. Tey-abi, jojkʼoybeyaik te awal anichʼnab te bin chambalam o nichim ya smulan-euk. Teme jaʼ ya atuuntesik te bin ya smulanik kʼalal ya anojptesik ta swenta te Jehová, jichniwan ya schʼam yaʼiyik ta lek.

6. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te smama te Christopher?

⁶ Jaʼ-abi maba ya skʼan ya yal te ya skʼasesik bayal tiempo te meʼil tatiletik ta spasel investigar ta swenta jkojt chambalam o jpejt nichim. Te Jesús maba bayal la scholbey skʼoplal te bintik ya sweʼik te jojetik o te bin-utʼil pastiklanbil te nichimetik. Te awal anichʼnab yaniwan smulan snopbeyel skʼoplal ta lek te bintik ay ta Balumilal, pero ya xjuʼ tikʼnax-a te chaʼoxpʼalnax te bin ya awalbey o te ya apasbey jun jojkʼoyel yuʼun ay bin ya awakʼbey snop ta swenta te Jehová. Jich bitʼil, jtul hermano te Christopher sbiil jich ya yal: «Te jmama chaʼoxpʼalnax te bin ya yalbotik swenta mukʼ skʼoplal ya kiltik te bintik pastiklanbile. Jich bitʼil te kʼalal nopol ayotik ta witsetik, jich ya yalbotik: ‹¡Kʼax toyolik sok tʼujbilik te witsetik! ¿Mabal jichuk te kʼax mukʼ te Jehovae?›. O, kʼalal ya xbootik ta mar, jich ya yalbotik: ‹¡Ilawilik, kʼax bayal yip te mare! Bayal yuʼel te Diose›». Te Christopher ya yalxan: «Manchukme chaʼoxpʼalnax te bin ya yalbotike, bayal ya yakʼotik ta pensar».

7. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya anojptesik ta snopilanel ta yoʼtanik te awal anichʼnabik ta swenta te bintik pastiklanbil?

⁷ Te kʼalal yak ta chʼiel-a te awal anichʼnabik, ya xjuʼ ya anojptesik ta snopilanel ta yoʼtanik te bintik pastiklanbil sok te bin ya x-akʼbot snopik ta swenta te bin yilel stalel te Jehová. Ya xjuʼ ya awalbey skʼoplal junuk te bintik pastiklanbil sok te jich ya ajojkʼoybey: «¿Bin ya yakʼbat anop ta swenta te Jehová?». Chamnaxniwan awoʼtanik yuʼun te sujtib ya yakʼbate (Mat. 21:16).

8. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik ta Israel kʼalal yakik ta bael ta be sok te yal snichʼnabike?

⁸ Te israeletik la yichʼik albeyel te yakuk yakʼbeyik snop te mantaliletik yuʼun te Jehová te yal snichʼnabik te kʼalal yakik ta beel (Deut. 11:19). Ta beetik ta lum Israel ya xjuʼ ya staik ta ilel bayal chambalametik sok nichimetik. Jich yuʼun, te meʼil tatiletik ta lum Israel ya xjuʼ ya stijbeyik yoʼtan te yal snichʼnabik ta yilel te bintik spasoj te  Jehová. Ta kʼajkʼal ini, jichnix ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik. Kiltik bin spasojik chaʼoxtul.

9. ¿Bin ya anop ta swenta te Punitha sok te Katya?

⁹ Jtul hermana te Punitha sbiil te kuxinem ta jun mukʼul lum ta India, jich ya yal: «Kʼalal ya xbajt kulaʼtaytik te jfamiliatik te kuxinemik ta chʼin lum, ya jtuuntestik te tiempo ta yakʼbeyel snop te kal jnichʼnabtik te bintik tʼujbil spastiklanoj te Jehová. Te bitʼil maʼyuk bayal ants winiketik sok carroetik tey-a, te alaletik ma wokoluk ya staik ta ilel te bin ya x-akʼbot snopik ta swenta te bintik pastiklanbil». Meʼil tatiletik, maniwan ayuk bin-ora ya xchʼay ta yoʼtanik te awal anichʼnabik te kʼalal ya akʼasesik tiempo ta yilel te bintik tʼujbil ay ta Balumilal. Te Katya, te jaʼ slumal Moldavia, jich ya yal: «Jich ya kaʼiy te wojeytonax te la jokin te jmeʼ jtat ta yilel te sjamalel kʼinal. Ya kaltiklanbey bayal wokol te la snojptesonik ta jchʼinilto ta smulanel te bintik spasoj te Jehová sok te ya jnopilan ta koʼtan te taleliletik yuʼune».

10. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik teme wokol ya yaʼiyik te ya xbajtik ta paxial ta jamalal kʼinal? (Ilawil te recuadro « Koltayel ta stojol te meʼil tatiletik»).

¹⁰ ¿Jaxan teme wokol ya awaʼiyik te ya xbaex ta jamalal kʼinal? Te Amol, te jaʼnix jich kuxinem ta India, jich ya yal: «Te banti kuxinemon, sjunal kʼajkʼal ya x-aʼtejik te meʼil tatiletik sok kʼax bayal stojol ya xlokʼ te ya xbootik ta paxial ta jamalal kʼinal. Pero ya xjuʼ ya kiltik te bintik spastiklanoj te Jehová sok te ya kalbeytik skʼoplal te taleliletik yuʼun te kʼalal ya xbootik ta parque». Meʼil tatiletik, teme ya awilik ta lek te bintik ay ta ajoyobalik, yaniwan ya ataik te bin ya xjuʼ ya awakʼbeyik yil te awal anichʼnabik ta swenta te bintik pastiklanbil (Sal. 104:24). Yaniwan awilik jaʼmal mutetik, chʼin chambalametik, nichimetik sok yantikxan. Te Karina, te kuxinem ta Alemania, jich  ya yal: «Te jmama bayal ya smulan te nichimetik. Jaʼ yuʼun, te kʼalal chʼinonto-ae ya xlokʼotik ta paxial sok ya yakʼbon kil te tʼujbil nichimetik te ya jtatik ta be». Jaʼnix jich ya xjuʼ ya atuuntes te videoetik sok te publicacionetik ta swenta te bintik pastiklanbil te slokʼesoj te organización yuʼun Jehová. Chikan banti kuxinemex, ya xjuʼ ya akoltayik te awal anichʼnabik ta smulanel te bintik spasoj te Jehová. Ta ora ini ya kiltik cheʼoxeb taleliletik yuʼun te Jehová te ya xjuʼ ya awalbeyik skʼoplal sok te awal anichʼnabik.

11. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ya staik ta ilel te skʼuxul yoʼtan te Jehová te yal snichʼnabike?

¹¹ Swenta ya staik ta ilel te skʼuxul yoʼtan te Jehová te awal anichʼnabike, ya xjuʼ ya awalbeyik te bin-utʼil ya skanantay yal te chambalametike (Mat. 23:37). Jaʼnix jich ya xjuʼ ya awalbeyik skʼoplal te bayal ta chajp te bintik pastiklanbil sok te bayal ya jmulantike. Te Karina, te la kalbeytik skʼoplal ta yan párrafo, jich ya yal: «Kʼalal ya xlokʼotik ta beel-a, te jmama ya yalbon te yakuk jtejkʼan jba ta yilel te yanyantik ta chajp nichimetik sok te bin-utʼil ya xchiknaj ta ilel te skʼuxul yoʼtan te Jehová ta swenta te stʼujbilale. Manchukme kʼaxix bayal jaʼbil, yato jmulan yilel te yanyantik yilel, sok scoloril te nichimetik. Spisil-abi ya sjultesbon ta koʼtan te kʼax kʼuxotik ta yoʼtan te Jehová».

12. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ya staik ta ilel te spʼijil yoʼtan te Jehová te yal snichʼnabike? (Salmo 139:14; jaʼnix jich ilawil te fotoetik).

¹² Koltayaik te awal anichʼnabik ta stael ta ilel te spʼijil yoʼtan te Jehová, te jkʼaxel ma xjuʼ ya jpajbeytik (Rom. 11:33). Jich bitʼil, ya xjuʼ ya awalbeyik bitʼil ya xkʼatpʼuj ta tokal te jaʼe sok te ya spuk sba ta bayuk (Job 38:36, 37). Jaʼnix jich ya xjuʼ ya awalbeyik skʼoplal te kʼax lek pasbil te jbakʼetaltik (kʼopona Salmo 139:14). Kiltik bin-utʼil la spas jtul tatil te Vladimir sbiil. Jich ya yal: «Ta jun buelta, yal ta bicicleta te jnichʼan sok ejchenaj. Cheʼoxeb kʼajkʼal ta patil, lekub te yejchene. Te joʼon sok te kinam la jcholbeytik yaʼiy te kʼax lek la spas te jbakʼetaltik te Jehová te stukel ya xlekub. Jaʼnix jich la kalbeytik te ma jichuk stukel te bintik spasoj te ants winiketik. Jich bitʼil te carro ma stukeluk ya slekubtes sba te kʼalal ya stsʼilaje. Ta swenta te bin la kalbeytik, te kal  jnichʼnabtik kʼot ta yoʼtan te bayal spʼijil te Jehová».

13. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ya skoltayik te yal snichʼnabik ta yilel te yuʼel te Jehová? (Isaías 40:26).

¹³ Te Jehová ya yalbotik te yakuk jtoy moel jsitik ta chʼulchan sok te yakuk jnop ta koʼtantik te kʼax bayal yuʼel te jich ya xjuʼ ya yakʼ ta yawil ta jujun te ekʼetik (kʼopona Isaías 40:26). Meʼil tatiletik ya xjuʼ ya awalbeyik te awal anichʼnabik te akʼa yilik moel te chʼulchan sok akʼa snopilan ta yoʼtanik te bin ya yilik. Jtul hermana ta Taiwán te Tingting sbiil ya xjul ta yoʼtan te bin kʼax ta stojol te kʼalal chʼinto-ae, jich ya yal: «Ta jun buelta, te joʼon sok te jmama bootik ta wayel ta jamalal kʼinal, te bitʼil namal jil kuʼuntik te mukʼul lum, la kilkotik bayal ekʼetik. Ta yorail-abi bayal la kichʼ tenel yuʼun te joʼtak ta escuela sok ya jmel koʼtan teme ay bin ma lek ya jpas ta stojol te Jehová. Te jmama la yalbon te akʼa jnopilan ta koʼtan te yuʼel te Jehová te la stuuntes ta spasel spisil te ekʼetik sok te jaʼnix te yuʼel-abi te ya xjuʼ ya stuuntes yuʼun ya skoltayon. Te bitʼil la kil te yaʼtel skʼab te Jehová, la jkʼan la jnaʼbeyxan sba sok te ya x-abatinon ta stojol chikan bin ya xkʼax ta jtojol».

14. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ya yakʼbeyik yil te yal snichʼnabik te tseʼel yoʼtan te Jehová?

¹⁴ Te bintik spastiklanoj te Jehová ya yakʼ ta ilel te tseʼel yoʼtan sok te ya yakʼ tseʼeje. Te cientificoetik staojik ta ilel te jteb ma spisiluk te chambalametik ya xtajinik, jaʼnix jich te mutetik sok te chayetik (Job 40:20). Te awal anichʼnabik ayniwan yilojik te bitʼil ya xtajinik te chʼin xawinetik o misetik, jaʼnix jich te chʼin tsʼiʼetik te ya sjuk sbaik ta tajimal, te kʼalal jich ya yilike laniwan stseʼlayik. Te bin-ora ya schaʼyilik te yak ta tajimal te chambalametik, albeyaik te jich tseʼel yoʼtan te Dios kuʼuntik (1 Tim. 1:11).

15. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ya snaʼik te bin ya xkʼax ta stojol te yal snichʼnabik? (Proverbios 20:5; jaʼnix jich ilawil te foto).

¹⁵ Te meʼil tatiletik ay wokol ya yilik te ya xcholbot yaʼiyik yuʼun te yal snichʼnabik te bin yak ta kʼaxel ta stojolike. Teme jich ya  xkʼax ta atojolik-euke, ¿bin ya xjuʼ ya skoltayex yuʼun ya anaʼik te bin ya snopik te awal anichʼnabike? (Kʼopona Proverbios 20:5). Ay meʼil tatiletik te ya yikʼik bael te yal snichʼnabik ta smulanel te bintik ay ta jamalal kʼinal yuʼun ya xkʼopojik. ¿Bin yuʼun lek te jich ya spasike? Melel maʼyuk bin ya xjuʼ ya xchʼaytesbot yoʼtanik tey-a. Jtul tatil te ay ta kuxinel ta Taiwán te Masahiko sbiil jich ya yal: «Kʼalal ya xbootik ta jamalal kʼinal sok te kal jnichʼnabtik chikan teme ta witstikil o ta tiʼmar, lek ya yaʼiy sbaik tey-a. Jich ma wokol ya yilik te ya schʼam yaʼiyik te bin ya kalbeytik sok te ya yalbotik te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik». Te Katya te la kalbeytik skʼoplal ta párrafo 9, jich ya yal: «Te kʼalal ya xlokʼon ta escuela, te jmama ya yikʼon bael ta jun tʼujbil parque-a. Leknax ya kaʼiy jba tey-a, sok ya jcholbey yaʼiy te bin kʼax ta jtojol ta escuela o te bin ya jmel koʼtan yuʼune».

16. ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te familiaetik yuʼun ya smulanik te bintik spasoj te Jehová?

¹⁶ Te Jehová bayal te bintik tʼujbil spasoj te ya xjuʼ ya smulanik skʼasesel kʼajkʼal-a te familiaetik, sok te jich jun-nax ya x-ayinik. Te Biblia ya yal te ay «yorahil tseʼej» (Ecl. 3:1, 4). Te Jehová bayal bintik tʼujbil spasoj te banti ya xjuʼ ya jpastik te bin ya jmulantik. Ay bayal familiaetik te ya smulanik skʼasesel tiempo te banti ay teʼetik, ta jamalal kʼinal, ta witstikil o ta tiʼmar. Ay alaletik te ya smulanik animal sok tajimal ta parque, yilel te chambalametik o te ya xnuxik ta mukʼul jaʼ o ta mar. Ta melel, bayal te bin ya xjuʼ ya jpastik ta smulanel spisil te bintik tʼujbil spasoj te Jehová.

17. ¿Bin yuʼun te meʼil tatiletik ya skʼan ya skoltayik te yal snichʼnabik ta smulanel te yaʼtel skʼab te Jehová?

¹⁷ Ta achʼ balumilal, te meʼil tatiletik sok te yal snichʼnabik ya xjuʼ ya smulanikxan te bintik pastiklanbil te maʼyuk jich spasojik-ae. Maba ya jxiʼtikix te chambalametik sok maba ya xiʼotik-euk (Is. 11:6-9). Yame x-ayin bayal jtiempotik ta smulanel spisil te bintik spasoj te Jehová (Sal. 22:26). Jaʼex meʼil tatiletik, mame jaʼukto xa amaliyik-a yuʼun ya akoltayik te awal anichʼnabik ta smulanel te bintik spasoj te Jehová sok te ay bintik ya snopik tey-a. Teme ya atuuntesik ta ora ini te bintik pastiklanbil yuʼun ya anojptesik te awal anichʼnabik ta swenta te Jehová, jichniwan ya yaʼiy sbaik te bitʼil te ajwalil David, te jich la yal: «Mayuc yan dios hich te bin utʼil haʼat, mayuc yan aʼteliletic hich te bin utʼil te awuʼune» (Sal. 86:8).