1, 2. 1) ¿Bin la stsʼibay jtul sociólogo? 2) ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artikulo ini?

TA KʼAJKʼAL INI, tsobol ants winiketik ya schʼuunik te Jesús pero maba ya spasik te bin la yakʼ ta nopele (2 Tim. 4:3, 4). Ta jun libro jtul sociólogo jich la stsʼibay: «Te ayuk yan Jesús ta kʼajkʼal ini te jichnix ya yal te bin-utʼil la yal te Jesuse, ¿yabal jpʼajtik jich bitʼil la spasik te ants winiketik te ayix tal dos mil jaʼbile? Yak».

² Ta sbabial siglo bayal machʼatik la yaʼiy te bin la yakʼ ta nopel te Jesús sok la yilik te milagroetik la spas pero ma la yakʼ schʼuunel yoʼtanik ta stojol. ¿Bin yuʼun? Ta yan artikulo la kiltik chanchajp te bin yuʼune sok ta ora ini ya kiltik chanchajpxan. Jaʼnix jich ya kiltik bin yuʼun ya kichʼtik pʼajel ta ora ini sok te bin ya skoltayotik yuʼun ma xchebaj koʼtantik.

3. ¿Bin yuʼun ay ants winiketik la spʼajik te Jesuse?

³ Kʼalal xtaluk ta Balumilal te Jesús, spisil ants winiketik la sjokinlan. Weʼ sok te machʼatik jkʼulejetik, te machʼatik mukʼ yaʼtelik, la sjokinlan te pobreetik, te machʼatik maʼyuk bin ay yuʼunik sok la snaʼbey yoʼbolil sba te machʼatik jmulawiletik. Te jtoy jba oʼtanetik chebaj yoʼtanik yuʼun te bin la spas te Jesús, jaʼ yuʼun jich la yichʼik jojkʼoybeyel te jnopojeletik: «¿Bin yuʼun yac ajoquinic ta weʼel uchʼel te jcʼan-patanetic soc jmulawiletic?». Te Jesús jich la yal: «Te machʼatic lec ayic ma ba ya xtuhun yuʼunic jpoxtaywanej, ha nax te machʼatic ayic ta chamel. Ma ba tal quicʼ te machʼatic tojic ta winiquil, ha tal quicʼ te machʼatic jmulawiletic yuʼun ya suhtes yoʼtanic yuʼun te smulique» (Luc. 5:29-32).

4. Jich bitʼil la yal te j-alwanej Isaías, ¿bin-a te ma chajpuknax la skʼan la yilik te judioetik?

 ⁴ ¿Bin ya yal te Bibliae? Kʼalal mato xtal ta Balumilal-a te Mesías, te j-alwanej Isaías la yal te ya yichʼ pʼajel yuʼun te ants winiketik, jich la stsʼibay: «Ihlaybil soc pʼajbil yuʼun te ants-winiquetique [...] ma ba la scʼan ya quilbetic sit yelaw, ha pʼajbil, soc ma ba la jquichʼtic ta cuenta» (Is. 53:3). Jich bitʼil te ya yal te albilkʼop ini, te Mesías ya yichʼ pʼajel yuʼun te ants winiketik jich yuʼun te judioetik ta sbabial siglo ma chajpuknax la yilik-a te la yichʼ pʼajel te Jesús.

5. ¿Bin ya yalik te ants winiketik ta stojol te jnopojeletik yuʼun te Jesús?

⁵ ¿Jichnixbal ya xkʼot ta pasel ta ora ini? Jich. Tsobol jwolwanejetik yuʼun te relijion leknax ya yilik te machʼatik ya xkʼotik ta srelijionik teme jkʼulejetik, pʼijubenik o mukʼ skʼoplalik ta slumalik, manchukme ma lek te skuxlejalik o ma spasik te bintik ya yal te Bibliae. Te jwolwanejetik yuʼun te relijion ya spʼajik te j-abatetik yuʼun Jehová te tseʼel yoʼtanik sok te ma spasik te bintik chopol, melel ma mukʼuk skʼoplal ya x-ilotik yuʼun te ants winiketik. Jich bitʼil la yal te Pablo, te Dios jaʼ ya stsa te machʼatik ya xpʼajotik (1 Cor. 1:26-29). Pero ta sit te Jehová spisil te j-abatetik yuʼun mukʼ skʼoplal ta yoʼtan.

6. ¿Bin la yal te Jesús ta Mateo 11:25, 26 sok bin-utʼil ya jtʼunbeytik te ejemplo yuʼune?

⁶ ¿Bin ya skoltayat yuʼun ma xchebaj awoʼtan? (Kʼopona Mateo 11:25, 26). Ma xa awakʼ te ya yutsʼinbat awoʼtan te bin ya yalik ta stojol te j-abatetik yuʼun te Dios. Ayuk ta awoʼtan te jaʼnax ya stuuntes te Jehová ta spasel te skʼanojel yoʼtan te machʼatik pekʼel yoʼtanike (Sal. 138:6). Nopa awaʼiy te bintik lokʼem yuʼun te Jehová ta stuuntesel te ants winiketik te maʼyuk spʼijilik sok te maʼyuk skʼoplalik ta sit te ants winiketike.

7. ¿Bin yuʼun te Jesús la yalbey jcheb-oʼtanetik te fariseoetik sok bin la yalik yuʼun?

⁷ Te Jesús maba xiw ta yalel te bin ya spasik te jwolwanejetik yuʼun te relijion. Jich bitʼil la yaltiklanbey jcheb-oʼtanetik te fariseoetik, melel jaʼ baem ta yoʼtanik spokel skʼabik ma jaʼuk te skanantayel te smeʼ statik (Mat. 15:1-11). Chamnax yoʼtanik te jnopojeletike, jaʼ yuʼun jich la yalbeyik te Jesús: «¿La bal anaʼ te ma lecuc la yaʼiyic te fariseohetic cʼalal hich la yaʼiyic?». Te Jesús jich la sjakʼ: «Spisil tsʼunubiletic te ma haʼuc stsʼunoj te Jtat ay ta chʼulchan, ya me yichʼticlan bulel. Acʼa yil sbahic; haʼic tsʼoʼsitetic te yac stojobtesbelic tsʼoʼsitetic; teme tsʼoʼsit nix te ya stojobtes tsʼoʼsit, pajal me ya xchʼayic cohel ta chʼen soc» (Mat. 15:12-14). Manchukme ilinik te jwolwanejetik yuʼun te relijion, te Jesús maba la skom sba ta yalel te bin smelelil.

8. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel te Jesús te ma lek ya yil Dios spisil te bintik schʼuunejik te relijionetike?

⁸ Te Jesús la yal ta jamal te bintik lotil ya yakʼik ta nopel sok ma la yal te lek ya yil Dios spisil te bintik schʼuunejik. Te bin la yale jaʼ te tsobol ya xbajtik ta be te ya x-ikʼawan bael ta lajel sok jaʼ ma tsobolik te machʼatik ya xbajtik ta be te ya x-ikʼawan bael ta kuxlejalil (Mat. 7:13, 14). La yal te bayal machʼatik ya yalik te ya yichʼik ta mukʼ te Dios, pero maba ya spasik. Jaʼ yuʼun jich la yal: «Tsahtaya me abahic ta stojol te lotil jalwanejetic te scʼuʼinejic snuhculel tuminchijetic, pero  ta yutil ha tiʼawal chojetic. Ya me anaʼbeyic sba ta scuenta te site» (Mat. 7:15-20).

9. Chola cheʼoxebuk lotil nojptesel te la yalbey skʼoplal te Jesús.

⁹ ¿Bin ya yal te Bibliae? Jun albilkʼop la yal te xutʼet yoʼtan te Mesías ta swenta te sna te Jehová (Sal. 69:9; Juan 2:14-17). Te bitʼil jich la yaʼiy sbae, te Jesús la yaltiklan ta jamal te bin lotil ya yakʼik ta nopel sok te bin ma lek ya spasik te lotil relijionetik. Te fariseoetik schʼuunejik te ma la xlaj te chʼulelal, pero te Jesús la yakʼ ta nopel te wayaliknax te machʼatik lajemikixe (Juan 11:11). Te saduseoetik ma schʼuunik te ay chaʼkuxajel, pero te Jesús la schaʼkuxajtes te yamigo Lázaro (Juan 11:43, 44; Hech. 23:8). Te fariseoetik jaʼ ya yakʼik ta stojol Dios te skuxlejalik, pero te Jesús la yakʼ ta nopel te joʼotik ay ta jwentatik yalel teme ya x-abatinotik o maʼuk ta stojol te Diose (Mat. 11:28).

10. ¿Bin yuʼun ma lek ya yaʼiyik te bin ya kakʼtik ta nopel te ants winiketike?

¹⁰ ¿Jichnixbal ya xkʼot ta pasel ta ora ini? Jich. Bayal ants winiketik ya xchebaj yoʼtanik te kʼalal ya kakʼbeytik yil ta Biblia te ay lotil nojptesel ya yakʼ te relijionetik. Te jwolwanejetik yuʼun te relijion ya snojptesik te ants winiketik te yalaj x-akʼbotik kastigo yuʼun Dios ta infierno te machʼatik chopolik, yuʼunme jich ya swentainik-a te ants winiketik. Te machʼatik ya x-abatinotik ta stojol te Jehová ya kaltik ta jamal te lotil te nojptesel ini. Te relijionetik jaʼnix jich ya yakʼik ta nopel te malaj xlaj te jchʼuleltik, te smeleliluke ma puersaukix te chaʼkuxajel te jichuke. Pero te joʼotike ma jichuk ya kakʼtik ta nopel. Ay relijionetik te ya yakʼik ta nopel te naʼbilix te bin ya xkʼot ta pasel ta stojol te ants winiketik, yan te joʼotike ya kakʼtik ta nopel te joʼotik ay ta jwentatik teme ya x-abatinotik ta stojol Dios o maʼuk. ¿Bin ya yalik yuʼun te jwolwanejetik yuʼun te relijion? Ya x-ilinik yuʼun.

11. Jich bitʼil la yal te Jesús ta Juan 8:45-47, ¿bin ya skʼan te Jehová te ya spas te j-abatetik yuʼun?

¹¹ ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma xchebaj  koʼtantik? Teme kʼux ta awoʼtan te bin ya yal te Biblia, ya skʼan ya achʼuun te bin ya yal te Diose (kʼopona Juan 8:45-47). Mame jichuk xa apas te bitʼil la spas te Satanás, junukme awoʼtan ta stojol te Jehová sok mame xyanaj te schʼuunel awoʼtan (Juan 8:44). Te Jehová jaʼ ya skʼan te ya stʼunik te ejemplo yuʼun te Jesús te j-abatetik yuʼun. Jaʼ yuʼun jich la yaltiklanbey: «Ihlayahic te bin chopol, tʼuna me te bin leque» (Rom. 12:9; Heb. 1:9).

12. ¿Bin yuʼun chebaj yoʼtanik te judioetik te bitʼil laj te Jesús?

¹² ¿Binxan yuʼun chebaj yoʼtanik te judioetik ta skʼajkʼalel te Jesús? Te Pablo jich la yal: «Te hoʼotic ya calbetic scʼoblal te cham ta [jchʼix teʼ] te Cristo: te ha cʼohchinojibal cʼohem yuʼun te judíohetic» (1 Cor. 1:23). ¿Bin yuʼun te chebaj yoʼtanik yuʼune? Melel jich ya skuyik te jaʼ snujpʼ te jich ya xlaj te Jesús ta jijpanel ta teʼ jich bitʼil jtul j-elekʼ sok jmulawil (Deut. 21:22, 23).

13. ¿Bin-a te ma la schʼuunik te machʼatik la spʼajik te Jesús?

¹³ Te judioetik te la spʼajik te Jesús ma la schʼuunik te maʼyuk smul, te lebot lotiletik ta stojol sok te ma stojiluk te bin la yichʼ pasbeyel. Ma snujpʼuk te bitʼil la yichʼ ichʼel ta kʼop te Jesús. Te jchajpanwanej judioetik oranax la stsob sbaik sok ma la yichʼik ta wenta te bin ya yal te ley (Luc. 22:54; Juan 18:24). Te juesetik «la slehic lotil testigo-cʼop ta scontra te Jesús yuʼun ya yaqʼuic ta milel», ma jaʼuk la yaʼiyik te bin akʼbot smulin sok ma la sleik pruebaetik. Te kʼalal ma juʼ yuʼunik te bin snopojik, te mukʼul saserdote la sle te ay bin ya yal te Jesús yuʼun ya yakʼbey smulin. Kʼax ma stojiluk te bin la spasik. (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64). Te kʼalal chaʼkuxaj te Jesús, te juesetik «la yaʼbeyic bayel taqʼuin» te soldadoetik yuʼun ya yalik lotil te bitʼil jochol kʼot staik te smukenal te Jesús. (Mat. 28:11-15).

14. ¿Bin-utʼil yichʼoj alel te ya xlaj te Mesías?

 ¹⁴ ¿Bin ya yal te Bibliae? Manchukme te judioetik ma smaliyojik-a te ya xlaj te Mesías, pero kiltik te bin albilix-ae: «La yacʼ scuxlejal ta lajel, soc ahtaybil cʼoht soc te jmulawiletic, como la scuchbe smul tsobolic, soc cʼopoj yuʼun te jcʼaxun-mandaretique» (Is. 53:12). Te kʼalal laj te Jesús bitʼil jtul jmulawil ma snujpʼuk te ya xchebaj yoʼtanik yuʼun te judioetik.

15. ¿Bintik albil ta stojol te testigoetik yuʼun Jehová te ay chebajem yoʼtanik yuʼun?

¹⁵ ¿Jichnixbal ya xkʼot ta pasel ta ora ini? Jich. Jich bitʼil kʼax ta stojol te Jesús te testigoetik yuʼun Jehová ya xlebot smulik sok ma stojiluk te bin ya yichʼik pasbeyele. Kiltik cheʼoxebuk ejemploetik. Ta Estados Unidos, ta jaʼbil treinta sok kuarenta ta siglo beinte, bayal buelta bootik ta stojol te jchajpanwanejetik yuʼun libre ya kichʼtik ta mukʼ-a te Dios. Ay chaʼoxtul juesetik la yakʼik ta ilel te ya skontrainotik. Ta Quebec (Canadá) te Iglesia sok te lume la schap skʼopik ta skontrainel te kaʼteltik sok bayal ermanoetik la yichʼik chukel yuʼun la scholik te skʼop Dios. Ta Alemania, bayal jchʼieletik te jun yoʼtan la yakʼ sbaik ta stojol te Jehová la yichʼik milel yuʼun te nasietik. Te jayeb jaʼbil kʼaxemix tale, bayal ermanoetik ta Rusia yichʼojik chukel yuʼun te ya scholik skʼop Dios, jaʼ te bin kʼaxel ma smulanik te j-aʼtel patanetik. Jaʼnix jich kʼax ma lek ilbil sok ma xyakʼik ta tuuntesel te Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras ta kʼopil ruso, jaʼnax yuʼun te tey tsʼibaybil-a te sbiil te Jehová.

16. Jich bitʼil ya yal 1 Juan 4:1, ¿bin yuʼun ma skʼan ya kakʼ jbatik ta loʼlayel yuʼun te lotiletik ya yalik ta jtojoltik?

¹⁶ ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma xchebaj koʼtantik? Ilbeya skʼoplal te bintik kʼoem ta pasel. Te kʼalal pʼijubteswan ta wits, te Jesús la yal te bayal ants winiketik ya yalik lotiletik sok «spisil ta chahp cʼopetic» ta stojol te jnopojeletik (Mat. 5:11). Spisil te lotiletik ini talem ta stojol te Satanás sok jaʼ ya yakʼbey ta yoʼtan te jkontrataktik yuʼun ya spukik ta alel lotiletik ta jtojoltik (Apoc. 12:9, 10). Mame xa awichʼ ta wenta te lotiletik, mame xiwat sok mame xpejkʼaj yip schʼuunel awoʼtan (kʼopona 1 Juan 4:1).

17. ¿Binwan la snopik chaʼoxtul ants winiketik ta swenta te bin kʼax ta stojol te Jesús te kʼalal mato xlaj-ae?

¹⁷ Te kʼalal nopol ya xlajix-a te Jesús, ay jtul jnopojel te akʼot ta kʼabal yuʼun, te yane oxeb buelta la smuk ta yoʼtan sok te yantike stukel la yijkitayik (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75). Ma chajpuknax la yil, melel yalojix-a te jich ya xkʼot ta pasele (Juan 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32). Te kʼalal jich la yilike, ayniwan chebaj yoʼtanik sok jich la snopik: «Teme jich la spasik te jpuk-kʼopetik yuʼun te Jesús, ma jkʼan te jpuk-kʼop ya xkʼoone».

18. ¿Bin albilkʼopetik kʼot ta pasel te kʼalal mato xlaj-a te Jesús?

¹⁸ ¿Bin ya yal te Bibliae? Te kʼalal mato xtal ta Balumilal-a te Jesús, yichʼojix alel-a te ya yichʼ akʼel ta kʼabal ta 30 ta jsejp plata (Zac. 11:12, 13). Te machʼa akʼot ta kʼabal yuʼune jaʼ jtul yamigo (Sal. 41:9). Te Zacarías jaʼnix jich la stsʼibay: «Mila te jcanan, hich ya xpuhquic bahel te tuminchijetique» (Zac. 13:7). Te ants winiketik te pekʼel yoʼtanik maba ya spʼajik te Jesús ta swenta-abi. Te bin ya spasik jaʼ te ya stsakxan yip te  schʼuunel yoʼtanik te kʼalal ya yilik te kʼot ta pasel te albilkʼopetik.

19. ¿Bin snaʼojik te ants winiketik te pekʼel yoʼtanik?

¹⁹ ¿Jichnixbal ya xkʼot ta pasel ta ora ini? Jich. Ay chaʼoxtul testigoetik te yijkitayojik te organisasion yuʼun te Jehová, te skontrainejik te kaʼteltik sok ya smonbey yoʼtan te yantik yuʼun jichuknix ya spasik-euk. Stuuntesojik te Internet yuʼun ya spukik ta alel lotiletik ta jtojoltik. Pero te ants winiketik te pekʼel yoʼtanik maba ya yakʼ sbaik ta loʼlayel, melel snaʼojik te jich albil ta Biblia te ya xkʼot ta pasel. (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22).

20. Jich bitʼil ya yal te 2 Timoteo 4:4, 5, ¿bin ya skoltayat yuʼun ma xa awakʼ aba ta loʼlayel yuʼun te machʼatik la yijkitayik te organisasion?

²⁰ ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma xchebaj koʼtantik? Akʼa stsakxan yip te schʼuunel awoʼtan ta snopel te Biblia, ta skʼoponel Dios sok ta scholel te skʼop Diose (kʼopona 2 Timoteo 4:4, 5). Teme ay schʼuunel awoʼtan, ma xiwat te kʼalal ya awaʼiy te bin ma lek ta jtojoltik (Is. 28:16). Te skʼuxul awoʼtan ta stojol te Jehová, te Biblia sok ta stojol te ermanoetik jaʼ ya skoltayat yuʼun ma xa awakʼ aba ta loʼlayel yuʼun te machʼatik la yijkitayik te skʼop Dios.

21. ¿Bin-a te schʼuunej koʼtantik manchukme te ants winiketik ma smulanik te skʼop Diose?

²¹ Ta sbabial siglo bayal machʼatik chebaj yoʼtanik sok la spʼajik te Jesús. Pero ay yantik te la yakʼ schʼuunel yoʼtanik ta stojol. Jich bitʼil te machʼa ya x-aʼtej ta Sanedrín sok «tsobol sacerdotehetic» (Hech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Jaʼnix jich ta ora ini, bayal miyon ta jtul ants winiketik ochemik ta jnopojel yuʼun te Jesús. ¿Bin yuʼun? Melel kʼoem ta yoʼtanik te bintik smelelil ay ta Biblia sok kʼux ta yoʼtanik. Te Biblia jich ya yal: «Te machʼatic cʼux ya yaiy ta yoʼtan te pʼijubtesel awuʼun, mero lamal qʼuinal ta stojolic, maʼyuk bila ya stsalot yuʼun» (Sal. 119:165, TZOXCH).