1, 2. 1) Teme jtul hermano o jtul hermana ya skʼan ya xnujpun, ¿bin-a te nail ya skʼan ya snope? 2) ¿Bin ya skʼan ya yal te ay machʼa ya xjajch slekolin sbaike? (Jaʼnix jich ilawil «Te bin mukʼ skʼoplal»).

 ¿YABAL akʼan ya xnujpunat? Ma puersauk te ya xnujpunotik yuʼun ya jta stseʼelil koʼtantik, bayal hermanoetik sok hermanaetik te yanyantik yaʼbilalik te ya skʼan ya xnujpunike. Pero, te kʼalal mato ataoj ta nopel-ae, ya skʼan te chapalukatix ta swenta te schʼuunel awoʼtan, te snaʼel sleel takʼin soknix ta swenta te bin yaʼiyel ya awaʼiy abae (1 Cor. 7:36). a Jichme tseʼel awoʼtan ta anujpunel.

² Melelnix-a te wokol ta tael te machʼa ya xnujpunotik soke (Prov. 31:10). Manchukme la ataix te machʼa ya akʼan ya anaʼbey sba ta leke, wokolniwan te oranax ya xjajch alekolin abaike. b Ta artículo ini ya xbajt kiltik bin ya xjuʼ ya xkoltayot te hermano o te hermana te ya skʼan ya xnujpun swenta ya snaʼ stsael ta lek te machʼa ya xnujpun sok, soknix te ya xjajch slekolin sbaike. Jaʼnix jich ya kalbeytik skʼoplal te bin ya xjuʼ ya spasik te machʼatik ayik ta congregación yuʼun ya skoltayik te machʼatik ya skʼan ya xnujpunike.

 ¿BIN-UTʼIL YA XJUʼ YA ALE TE MACHʼA YA XNUJPUNAT SOKE?

3. ¿Bin-a te nail ya skʼan ya snop te j-abat yuʼun Jehová te ya skʼan ya xnujpune?

³ Te kʼalal mato ataoj ta nopel-a te ay machʼa ya akʼan ya alekoline, mukʼ skʼoplal te ya skʼan ya anaʼ te bin yilel stalel ya akʼan te machʼa ya xnujpunat soke. Teme maʼuke, yaniwan xjuʼ te maba ya xnujpunat sok te machʼa snujpʼ ya xnujpunat soke o jaʼnix jich ya xjuʼ te ya xjajch alekolin te machʼa maba snujpʼuk ya xnujpunat soke. Te bin mukʼ skʼoplale jaʼ te ya xnujpunat sok jtul testigo yuʼun Jehová te yichʼojix jaʼ (1 Cor. 7:39). Pero jaʼ-abi ma skʼan ya yal te chikanuknax machʼa ya xnujpunat sok te yichʼojix jaʼe. Pasbeya aba te jojkʼoyeletik ini: «¿Bintik metaetik ya jkʼan ya jpas ta jkuxlejal?, ¿bintik taleliletik ya jkʼan te ay yuʼun te machʼa ya jkʼan ya xnujpunon soke? ¿Lekbal te bin yakon ta smaliyel ta stojole?».

4. ¿Bin ya yalbeyik chaʼoxtul hermanoetik ta oración te Jehová?

⁴ Teme ya akʼan ya xnujpunate, laniwan awalbeyix te Jehová (Filip. 4:6). Melelnix-a, te Jehová maba yaloj te ya slebey te machʼa ya xnujpun sok jtul ants winik. Pero, mukʼ skʼoplal ta yoʼtan te bin yaʼiyel ya awaʼiy aba, te bin ya akʼan sok yame xjuʼ ya skoltayat ta sleel. Jaʼ yuʼun mame xa akejchan yalbeyel te bin ya akʼan sok te bin yaʼiyel ya awaʼiy aba (Sal. 62:8). Kʼanbeya slamalil awoʼtan sok spʼijil awoʼtan (Sant. 1:5). Jtul hermano ta Estados Unidos te maba nujpunem te John c sbiil ya yal te bin ya skʼanbey te Jehová te kʼalal ya skʼopon: «Ya kalbey te Jehová te bin taleliletik ya jkʼan te ayuk yuʼun te hermana te ya jkʼan ya xnujpunon sok. Ya jkʼanbey te ayuk machʼa ya xjuʼ ya jnaʼbey sbae. Jaʼnix jich ya jkʼanbey te yakuk skoltayon  ta schʼitesel taleliletik yuʼun lekil mamalalil ya xkʼoon». Jtul hermana ta Sri Lanka te Tanya sbiil jich ya yal: «Ya jkʼanbey te Jehová te yakuk skoltayon yuʼun jun koʼtan ya kakʼ jba sok yuʼun tseʼeluk koʼtan te kʼalal yakon ta sleel te machʼa ya xjuʼ ya xnujpunon sok». Pero, ¿teme kʼaxix te tiempo sok maba ataoj te machʼa ya xnujpunat soke? Te Jehová jamalme yaloj te ya yakʼbat spisil te bin ya xtuun awuʼun ta swenta te abakʼetal soknix te bin yaʼiyel ya awaʼiy abae (Sal. 55:22).

5. ¿Bin ya xkoltayot te machʼatik maba nujpunemik yuʼun ya snaʼbeyik sba hermanoetik te kʼux ta yoʼtanik te Jehová? (1 Corintios 15:58; jaʼnix jich ilawil te foto).

⁵ Te Biblia ya stij koʼtantik yuʼun jaʼuk ya xbajt ta koʼtantik «spasbeyel yaʼtel te Kajwaltike» (kʼopona 1 Corintios 15:58). Teme ya achʼuun te consejo ini, ya amulan te sjokinel yantik hermanoetik sok hermanaetik. Sok ma jaʼuknax ya amulan te ya awamigoin te hermanoetik-abi, jaʼnix jich ya xjuʼ ya anaʼbey sba yantik hermanoetik te maba nujpunemik te yakik ta abatinel sok spisil yoʼtanik ta stojol te Jehová. Jaʼnix jich, te bitʼil yakat ta spasel tulan swenta ya awakʼbey stseʼelil yoʼtan te Jehová, yame ata stseʼelil awoʼtan-euk.

6. ¿Bin ya skʼan ya xjul ta yoʼtan te hermanoetik o hermanaetik te yakik ta sleel te machʼa ya xnujpunik soke?

⁶ Manchukme ya akʼan ya xnujpunat, mame xa awakʼ te jaʼ mukʼ skʼoplal ya xkʼot ta akuxlejal te ay machʼa ya akʼan ya xnujpunat soke (Filip. 1:10). Te bin ya x-akʼbot stseʼelil yoʼtan te j-abat yuʼun te Dios ma jaʼuk teme nujpunem o teme maba nujpunem, jaʼ teme yamigoinoj te Jehová (Mat. 5:3). Jaʼnix jich, te kʼalal atukel ayat, bayalxan bin ya xjuʼ ya apas ta stojol te Jehová (1 Cor. 7:​32, 33). Jaʼ yuʼun tuuntesa ta lek te bitʼil atukel ayate. Te Jessica, te talem ta Estados Unidos sok te nujpun te kʼalal ayix 40 yaʼbilal-a, jich ya yal: «Manchukme ya jkʼan ya xnujpunon-a, te bintik la skoltayon swenta tseʼel koʼtan jaʼ te jaʼ bajt ta koʼtan te scholel skʼop Dios».

ILA TA LEK TE HERMANO O TE HERMANA

7. ¿Bin yuʼun ya awakʼ ta ilel spʼijil awoʼtan te ya awakʼbey tiempo ta yilel te machʼa ya akʼan ya xnujpunat soke? (Proverbios 13:16).

⁷ Jaʼxan teme ya anop te la ataix te machʼa ya xjuʼ ya xkʼot ta lekil inamil o lekil mamalalil, ¿oranaxbal ya skʼan ya xbajt awalbey te ya amulane? Te Biblia ya yal te machʼa pʼij yoʼtan nail ya snop, patil ay bin ya spas (kʼopona Proverbios 13:16). Jaʼ yuʼun, te bin lek ya xjuʼ ya apas te kʼalal mato awalbeyoj-a te ya amulane, jaʼ te nail ya awil, pero ya skʼan ya atsajtay aba swenta maba ya sta ta ilel. Jtul hermano te talem ta Países Bajos te Albert sbiil jich ya yal: «Te bin yaʼiyel ya awaʼiy aba oranax ya xjuʼ ya stsak yip, jaʼ yuʼun jaʼ lek ta yakuk yichʼ tiempo yuʼun ya awil te machʼa ya akʼan ya xnujpunat sok, ma jaʼuk te oranax ya akʼan ya alekoline». Jaʼnix jich, te kʼalal ya yichʼ bael tiempo ta yilel te machʼa ya akʼan ya xnujpunat soke, yaniwan ata ta ilel ta patil te manix jaʼuk-a te machʼa snujpʼ te ya xnujpunat soke.

8. Te machʼa ya skʼan ya xnujpun, ¿bin ya skʼan ya spas yuʼun ya yil ta lek te stalel te hermano o te hermana? (Jaʼnix jich ilawil te foto).

⁸ Yaniwan xjuʼ ya ajojkʼoybey aba: «¿Pero bin ya xjuʼ ya jpas yuʼun maba ya sta ta ilel te yakon ta yilel te bin yilel stalel te hermano o te hermana?». Jich bitʼil, ta sNail Tsoblej o ta jun kʼin yaniwan ata ta ilel te bin yilel te stalele, te bin ya spas sok teme yichʼojix yip te schʼuunel yoʼtan. ¿Machʼatik-a te yamigotak? ¿Bintik ya yalbey skʼoplal? (Luc. 6:45). ¿Pajalbal te metaetik awuʼunike? Yaniwan xjuʼ ya xkʼopojat sok te ancianoetik  yuʼun te scongregación o yantik hermanoetik te ya snaʼbeyik sba ta lek yuʼun ya ajojkʼoybey te bin yilel stalele (Prov. 20:18). Ya xjuʼ ya ajojkʼoybey te bin yilel te stalel sok te bintik taleliletik ay yuʼune (Rut 2:11). Melelnix-a, te kʼalal ya awil te hermano o te hermana, tsajtayame aba yuʼun lekuk ya yaʼiy sba. Ichʼa ta wenta te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba, te bin yilel skuxlejal sok mame xa apas te bintik ya xjuʼ ya smel yoʼtan yuʼune.

9. ¿Bin ya skʼan ay ta awoʼtan te kʼalal mato awalojbey jtul hermano o hermana te ya amulane?

⁹ ¿Jayeb tiempo ya skʼan ya awilbey stalel te hermano o hermana yuʼun ya awalbey te ya amulane? Teme oranax ya awalbeye, yaniwan snop te ay bin oranax ya akʼane (Prov. 29:20). Pero, teme ya yil te ya amulan pero maʼyuk bin ya awalbeye, yaniwan snop te maʼyuk bin ya akʼane (Ecl. 11:4). Juluk ta awoʼtan teme ay machʼa ya awalbey te ya amulane ma skʼan ya schʼuun awoʼtan te jaʼix te machʼa ya xnujpunat soke. Pero te bin ya skʼan ayuk ta awoʼtane jaʼ te chapalatix yuʼun ya xnujpunat sok teme jaʼ te machʼa snujpʼ ya xnujpunat soke.

10. ¿Bin ya skʼan ya apas teme ya awil te ay machʼa ya smulanat pero maba ya amulan te jaʼate?

¹⁰ Jaxan teme ya awil te ay machʼa ya smulanate, ¿bin ya xjuʼ ya apas? Teme maba ya akʼane, ya xjuʼ ya awakʼ ta ilel sok te bintik ya apase. Mame lek te jaʼnax ya awakʼbey smukʼul yoʼtan teme maʼyuk bin ya akʼan te jaʼate (1 Cor. 10:24; Efes. 4:25).

11. ¿Bin ya skʼan ichʼel ta wenta ta lugaretik te banti kʼayemik ta spasel te costumbreetik te ya yal te parrafoe?

¹¹ Ay lugaretik te banti jaʼik te meʼil tatiletik jaʼ ya stsaik te machʼa ya xnujpun sok jtul sfamiliaik. Ay yantik lugaretik te banti te familia o te yamigotak jaʼ ya sleik te machʼa ya xjuʼ ya xnujpun soke, ta patil ay bin ya schapik yuʼun ya yil sbaik sok jich ya yilik teme lek ya yil sbaike. Teme ay la kichʼtik kʼanbeyel te jichuk ya jpastik ini, akʼa kichʼtik ta wenta te bin ya smulan sok te bin ya xtuun yuʼun ta schebalik. Teme jich yilel te la jtatik jtul lekil hermano o hermana yuʼun ya xnujpun sok te kamigotik o te jfamiliatik, jpastik tulan yuʼun ya jnaʼbeytik sba sok ya kiltik te bin yilel stalel, kʼaxtoxan-a te schʼuunel yoʼtanik, melel jaʼ mukʼxan skʼoplal teme lek yiloj sba sok te Jehová ma jaʼuk teme bayal stakʼin o teme bayal snopoj jun. Mame xchʼay ta koʼtantik te jaʼiknix ya staik ta nopel teme ya xnujpunik o maʼuk (Gál. 6:5).

 TE BIN-UTʼIL YA XJAJCH ALEKOLIN ABAIK

12. Teme ya akʼan ay machʼa ya alekolin aba soke, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya awalbey?

¹² Teme ay machʼa ya akʼan ya alekolin, ¿bin-utʼil ya xjuʼ ya awalbey? d Ya skʼan ya xkʼopojat sok, chikan teme ta jun lugar te banti ay bayal ants winiketik, ta llamada o ta videollamada. Albeya ta jamal te ya amulane sok te ya akʼan te ya anaʼbeyxan sba ta leke (1 Cor. 14:9). Teme ya yalbat te ya skʼan ya snop yaʼiye, akʼbeya tiempo (Prov. 15:28). Teme ya yalbat te maʼyuk bin ya skʼane, ichʼa ta wenta te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba.

13. ¿Bin ya xjuʼ ya apas teme ay machʼa ya yalbat te ya smulanate? (Colosenses 4:6).

¹³ ¿Bin ya xjuʼ ya apas teme ay machʼa ya yalbat te ya smulanate? Ichʼa ta wenta te la skʼan yip yoʼtan yuʼun ya yalbat te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbae, jich yuʼun ayuk yutsil awoʼtan sok ichʼa ta wenta (kʼopona Colosenses 4:6). Teme ya akʼan tiempo yuʼun ya anop awaʼiy, albeya. Pero mame xjalajat ta yakʼbeyel sujtib (Prov. 13:12). Teme maʼyuk bin ya akʼane, albeya ta jamal sok yutsil awoʼtan. Jtul hermano te talem ta Austria te Hans sbiil ya schol te bin la spas te kʼalal jtul hermana albot te ya skʼan te ya xnaʼbot sba yuʼune: «Sok yutsil koʼtan la kalbey te maʼyuk bin ya jkʼane. La jpas ta oranax yuʼun ma xkakʼbey smukʼul yoʼtan. Ta swenta-abi la jtsajtay jba te bin-utʼil ya jkʼopone». Jaʼnix jich, teme ya akʼan te ay machʼa ya alekolin aba soke, kʼopojan sok, sok albeya te ya amulan sok te bin ya amaliy te ya xlokʼ awuʼun-a teme ya alekolin abaike. Chikan te bin yilel te banti kuxinemex, ayniwan ma pajaluk te bin ya anopike.

¿BIN-UTʼIL YA XJUʼ YA JKOLTAYTIK TE MACHʼATIK MATO NUJPUNEMIK?

14. Teme ya jkʼan ya jkoltaytik te machʼatik mato nujpunemik, ¿bin ya skʼan ya jpastik?

¹⁴ ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya jkoltaytik te achʼix keremetik te ya skʼan ya xnujpunike? Jaʼ te ya jtsajtaytik te bin ya kaltike (Efes. 4:29). Jojkʼoybey jbatik: «¿Aybal bin ya kal ta ‹tseʼej kʼop› te ayniwan ma lek ta aʼiyele? Te kʼalal ya kil jtul hermano sok jtul hermana te yakik ta kʼop, ¿oranaxbal ya jnop te ya skʼan ya slekolin sbaike?» (1 Tim.  5:13). Jaʼnix jich, mame ayuk bin ya kalbeytik jtul hermano te jich ya yaʼiy sba te ay bin ya xpasbot falta ta swenta te mato nujpuneme. Te Hans, te la kalbeytik skʼoplal ta yan párrafo, jich ya yal: «Ay hermanoetik te jich ya yalike: ‹¿Bin yuʼun te ma xnujpunat? Mame jchʼielatukix, yak ta kʼaxel te awaʼbilale›. Te kʼalal jich ya yichʼik albeyel te machʼatik mato nujpunemike jich ya yaʼiyik te maʼyuk skʼoplalik sok te sujbilik yuʼun ya xnujpunik». Jaʼ lekxan teme ay bin ya kalbeytik te ya x-akʼbot smukʼul yoʼtanik yuʼune (1 Tes. 5:11).

15. 1) Jich bitʼil ya yal te Romanos 15:​2, ¿bin ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te kʼalal ay machʼa ya jkoltaytik ta stael te machʼa ya xjuʼ ya xnujpun soke? (Jaʼnix jich ilawil te foto). 2) ¿Bintik la amulan ta video? (Ilawil te nota).

¹⁵ ¿Jaxan teme ya kiltik te jtul hermano sok jtul hermana ya xjuʼ ya slekolin sbaik? Te Biblia ya snojptesotik te ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik te yantike (kʼopona Romanos 15:2). Ay machʼatik te mato nujpunemik ma smulanik te ay machʼa ya xlebotik yuʼun te machʼa ya xjuʼ ya xnujpun sok, sok ya skʼan ya kichʼtik ta mukʼ te bin ya snopik (2 Tes. 3:11). Ay yantik te yaniwan skʼan ya jkoltaytike, pero jaʼnaxme jich ya jpastik teme ya skʼanbotike (Prov. 3:27). e Yaniwan skʼanik jtebuk koltayel. Jtul hermana te mato nujpunem te Lydia sbiil te talem ta Alemania, jich ya yal: «Ya xjuʼ te ya awikʼ bayal hermanoetik sok te tey ayukik-euk-a te hermano sok te hermana, yuʼun jich ya xjuʼ ya skʼopon sbaik sok ya snaʼbey sba sbaik».

16. ¿Bin ya skʼan ya xjul ta yoʼtanik te machʼatik matoba nujpunemike?

¹⁶ Chikan teme nujpunemotik o maʼuk, jpisiltik ya xjuʼ ya jmulanbeytik yutsil te jkuxlejaltik sok te tseʼeluk koʼtantike (Sal. 128:1). Jich yuʼun, teme ya akʼan ya xnujpunat pero mato ataoj te machʼa ya xjuʼ ya xnujpunat soke, jaʼuk ya xbajt ta awoʼtan te abatinel ta stojol te Jehová. Jtul hermana te Sin Yi sbiil te talem ta Macao, jich ya yal: «Te tiempo te atukel ayate kʼax komnax ma pajaluk sok te jayeb tiempo ya xbajt ajokin te amamalal o te awinam ta Nichimal kʼinal. Jich yuʼun, te bitʼil atukeltoe mulana sok naʼa stuuntesel ta lek te akuxlejale». Pero, ¿bin ya skʼan ya apas teme ay machʼa la ataix sok te jajch anaʼbeyix sbae? Ta yan artículo ya kiltik te bin ya xjuʼ ya apas yuʼun leknax te bin-utʼil ya alekolin abaike.