1, 2. 1) ¿Bin yuʼun te machʼatik nujpunelikto ya skʼan ya smukʼulin yoʼtanik te Jehová? (Salmo 37:3, 4). 2) ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artículo ini?

TEME nujpunelato o nopol ya xnujpunatix, ya jnaʼtik ta lek te ya akʼan te tseʼeluk awoʼtan sok te machʼa kʼux ta awoʼtan. Melel te kʼalal nujpunematikix-ae ya ataik wokoliletik sok ya skʼan te ay bintik mukʼ skʼoplal ya ataik ta nopel spasel. Jaʼ chikan te bin ya ataik ta nopel spasel yame yakʼbeyex stseʼelil awoʼtanik. Teme ya smukʼulin awoʼtanik te Jehová, ya ataik ta nopel spasel te bin lek, ya stsakxan yip te nujpunel awuʼunik sok tseʼelxan awoʼtanik. Pero teme maba ya apasik te tojobtesel ya yakʼ te Jehová, yaniwan ata awokolik sok ma tseʼeluk awoʼtanik (kʼopona Salmo 37:3, 4).

² Manchukme te artículo ini, jaʼ ya yalbey skʼoplal te machʼatik nujpunelikto, pero jaʼnix jich ya yalbey skʼoplal te bin ya sitintayik spisil te machʼatik nujpunemik. Ta Biblia ya jtatik ejemploetik yuʼun winiketik sok antsetik te jun yoʼtan la yakʼ sbaik, sok ya kiltik bin ya yakʼ jnoptik te bitʼil kuxinik ta snujpunelik. Jaʼnix jich ya jnopbeytik skʼoplal te bin kʼaxem ta skuxlejalik te machʼatik nujpunemik ta ora ini.

3, 4. ¿Bin wokolil ya sitintayik te machʼatik nujpunelikto?

³ Ayniwan lugaretik te ya yichʼik albeyel te machʼatik nujpunelikto te jichuk skuxlejalik bitʼil te yantik.  Yaniwan yichʼik albeyel yuʼun te smeʼ statik o te sfamiliatak te yakuk x-ayin yal snichʼnabik ta oranax. Sok yaniwan yichʼik albeyel yuʼun te yamigotakik te yakuk sman snaik sok te yakuk schʼalik ta lek.

⁴ Teme maba ya stsajtay sbaik te machʼa nujpunelikto, ayniwan bin ya staik ta nopel spasel te ya x-akʼotik ta betil. Bayalniwan ora ya x-aʼtejik yuʼun ya stoj te sbetik. Ta swenta-abi maʼyuk tiempo yuʼunik ta snopel te Biblia, ta yichʼel ta mukʼ Dios ta sjunal na sok te ya scholik skʼop Dios. Maniwan ya xbajtikix ta tsoblejetik ta skaj te bayal ya x-aʼtejik yuʼun ya staxan stakʼinik, o yuʼun ma xlokʼesotik ta yaʼtelik. Ta swenta-abi, maba ya yaʼiybeyik yutsilal te bin ya xjuʼ ya spasik ta abatinel ta stojol te Jehová.

5. ¿Bin ya yakʼbat anop te ejemplo yuʼun te Klaus sok te Marisa?

⁵ Ay ejemploetik te ya yakʼ ta ilel teme jaʼ ya xbajt ta yoʼtanik sleel sbilukik, ma sta stseʼelil yoʼtanik. Jich kʼot ta stojolik te Klaus sok te Marisa. * Kʼalal nujpunik, sjunal kʼajkʼal ya x-aʼtejik swenta leknax ya xkuxinik, pero manix tseʼel yoʼtanik-a. Te Klaus jich ya yal: «Bayal bintik ay kuʼuntik, pero ma jnopojtik te ya x-abatinotikxan ta stojol Jehová. Ta melel, maʼyuk sbujtsʼ te jkuxlejaltik sok chujkultik sba». Jichniwan awiloj teme jaʼ ya xbajt ta koʼtantik sleel te jbiluktik, maʼyuk stseʼelil koʼtantik. Pero mame xchebaj awoʼtan. Te ejemplo yuʼun te yantik jaʼ ya skoltayat. Nail ya kiltik te bin ya x-akʼbot snopik te mamalaletik ta swenta te bin la spas te ajwalil Jehosafat.

6. Jich bitʼil ya yal te Proverbios 3:5, 6, ¿bin-utʼil la sitintay tulan wokolil te ajwalil Jehosafat?

⁶ Mamalaletik, ¿tenbilbal ya awaʼiy abaik yuʼun te bin ay ta awentaik spasel? Teme jiche, jaʼme ya skoltayat te ejemplo yuʼun te Jehosafat. Te bitʼil jaʼ ajwalil, ay ta swenta yilel te nación. La spas te bantito kʼalal juʼ yuʼun, swenta ya skanantay te pueblo. La yakʼ ta pasel tsʼajkʼetik ta Judá sok la stsob 1,160,000 soldadoetik (2 Crón. 17:12-19). Ta patil, ay bin tulan la sitintay. Te ajwalil, te sfamilia sok te pueblo la yichʼik kontrainel yuʼun te soldadoetik yuʼun Ammón, Moab sok te machʼatik ayik ta Seír (2 Crón. 20:1, 2). ¿Bin la spas te Jehosafat? La skʼanbey koltayel sok yip yoʼtan te Jehová, jich bitʼil ya yal te Proverbios 3:5, 6 (kʼopona). Te oración la spas sok spekʼelil yoʼtan, ya jtatik ta 2 Crónicas 20:5-12, te ya yakʼ ta ilel te smukʼul yoʼtan ta stojol te sTat te ay ta chʼulchan. ¿Bin sujtib la yakʼ te Jehová?

7. ¿Bin-utʼil la yakʼbey sujtib Jehová te oración la spas te Jehosafat?

⁷ Te Jehová la stuuntes jtul levita te  Jahaziel sbiil, yuʼun ya yakʼbey sujtib te oración la spas te Jehosafat. Jich la yal: «Lahmana abahic ta tecʼlej, ya me awilic te colel yuʼun Jehová ta atojolic» (2 Crón. 20:13-17). ¡Maʼyuk jich spasojik ta yakʼel guerra! Pero te bin la yichʼik albeyel maba talem ta stojol jtul winik; jaʼ talem ta stojol Jehová. Te Jehosafat la smukʼulin yoʼtan te Jehová sok la schʼuun spasel te bin albot. Kʼalal te ajwalil sok te soldadoetik, bajt sta sbaik sok te skontratakik ma la yakʼ nailajuk te soldadoetik, jaʼ la yakʼ te ya xnailaj te machʼatik tsabilik ta kʼayoj. Kʼot ta pasel te bin jamal la yal te Jehová, te ya stsal te skontratak te Jehosafat (2 Crón. 20:18-23).

8. ¿Bin ya snopik te mamalaletik ta swenta te ejemplo yuʼun te Jehosafat?

⁸ Mamalaletik, ¿bin ya yakʼbeyex anopik te ejemplo yuʼun te Jehosafat? Jaʼex ay ta awentaik yilel te afamiliaik, jaʼ yuʼun ya apasik tulan ta skanantayel sok ta yakʼbeyel te bin ya xtuun yuʼunik. Kʼalal ya asitintayik wokolil, yaniwan anopik te jaʼex ay ta awentaik chajpanel te bin yak ta kʼaxel ta atojolik. Pero mame xa atukeltay aba. Te bin ya xjuʼ ya apas, jaʼ te ya akʼanbey koltayel ta oración te Jehová. Jaʼnix jich pasa oración sok te awinam. Leaik koltayel yuʼun te Jehová kʼalal ya akʼoponik te Biblia, te publicacionetik sok pasaik ta akuxlejalik. Ayniwan machʼatik ma lek ya yilik te ya apasik te bin ya yal te Biblia sok te ya awichʼik albeyel te ma xa anaʼik kʼinal te jich ya apasike. Yaniwan awichʼik albeyel te ya skʼan te ayuk atakʼinik sok bayal abilukik yuʼun ya akanantayik te afamiliaik. Pero juluk ta awoʼtanik te ejemplo yuʼun te Jehosafat, te la smukʼulik yoʼtan te Jehová sok la yakʼ ta ilel ta skuxlejal. Te Jehová maʼyuk bin-ora la yijkitay te winik-abi sok jaʼnix jich maʼyuk bin-ora ya yijkitayex te jaʼexe (Sal. 37:28; Heb. 13:5). Te machʼatik nujpunemik, ¿bin ya spasik yuʼun ay stseʼelil yoʼtanik?

9. ¿Bin ya kaltik ta stojol te j-alwanej Isaías sok te yinam?

⁹ Te Isaías sok te yinam, jaʼ bajt ta yoʼtanik abatinel ta stojol Jehová. Jaʼ j-alwanej sok jaʼniwan jich-euk te yinam, melel te Biblia ya yal te jaʼ «jal-cʼop ants» (Is. 8:1-4). Mukʼ skʼoplal ta yoʼtanik te ya yichʼik ta mukʼ te Jehová. Jich yuʼun, te Isaías sok te yinam jaʼ lekil ejemplo ta stojol te machʼatik nujpunemike.

10. Yuʼun ya x-abatinikxan ta stojol Jehová te machʼatik nujpunemik, ¿bin yuʼun jaʼ lek te ya snopik te albilkʼopetik te ay ta Biblia?

¹⁰ Te machʼatik nujpunemik, ¿bin-utʼil ya stʼunik te ejemplo yuʼun te Isaías sok te yinam? Te ya x-abatinik ta stojol Jehová te ban kʼalal ya xjuʼ yuʼunik. Swenta ya stsakxan yip te schʼuunel yoʼtanik, ta schebalik ya skʼan ya snopik albilkʼopetik te ay ta Biblia sok ya yilik bitʼil ya xkʼot ta pasel te bin ya yal te Jehová (Tito 1:2). * Ya skʼan ya snopilan ta yoʼtanik bitʼil ya skʼotesik ta pasel te albilkʼopetik te ay ta Biblia, jich bitʼil la yal te Jesús te ya xpujk ta alel ta swolol Balumilal, te lek yachʼil kʼop te kʼalal mato talem-a te slajibal kʼajkʼal (Mat. 24:14). Te machʼatik  nujpunemik, teme ya xkʼot ta yoʼtanik te yak ta kʼoel ta pasel te albilkʼopetik te ay ta Biblia, jich ya snop ta yoʼtanik te ya x-abatinikxan ta stojol te Jehová.

11. ¿Bin la spasik te Priscila sok te Áquila sok bin yuʼun?

¹¹ Te machʼatik nujpunemik te jchʼielikto ya xkoltayotik te ejemplo yuʼun te Priscila sok te Áquila, te jaʼ judioetik te kuxinik ta Roma. La yaʼiyik stojol te lek yachʼil kʼop ta swenta te Jesús sok ochik ta jnopojel. Tseʼel yoʼtanik te jich yakik ta abatinel ta stojol te Jehová. Pero ay bin kʼot ta pasel te ma jichuk snopojik-ae, te ajwalil Claudio la yal ta mantal te yakuk yichʼik lokʼesel te judioetik te ayik Roma. Jnop kaʼiytik te bin la spasik te Áquila sok te Priscila. La yijkitayik te banti kʼayemik, la sleik yan lugar te banti ya xkuxinik sok la yakʼ snegocioik ta yan lugar. Ta swenta te jich kʼot ta pasel, ¿jaʼbal nail la yakʼ ta skuxlejalik te Wentainel? Ya jnaʼtikix te sujtibe. Te kʼalal tey ayikix ta Corinto te Áquila sok te Priscila, la skoltayik te congregación sok jun aʼtejik sok te jpuk-kʼop Pablo ta yakʼbeyel yip yoʼtan te hermanoetik. Ta patil, bajtik ta yan lugaretik te banti ya skʼanikxan koltayel ta scholel skʼop Dios (Hech. 18:18-21; Rom. 16:3-5). ¡Bayal yaʼtelik sok tseʼelnax yoʼtanik!

12. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya staik ta nopel te bin ya spasikxan ta stojol Jehová te machʼatik nujpunemik?

¹² Te machʼatik nujpunemik ya xjuʼ ya stʼunbeyik te ejemplo yuʼun te Priscila sok te Áquila, kʼalal jaʼ nail ya yakʼ ta skuxlejalik te Wentainel. Te kʼalal mato xnujpunik-ae, ya skʼan ya yalbeyik skʼoplal te bin ya spasikxan ta stojol te Jehová. Kʼalal ay bin ya staik ta nopel spasel ta stojol te Jehová sok ya spasik tulan ta skʼotesel ta pasel, jich ya yilik te bin-utʼil ya xkoltayotik yuʼun te schʼul espíritu te Jehová (Ecl. 4:9, 12). Kiltik te bin kʼot ta stojolik te Russell sok te Elizabeth. Te Russell jich ya yal: «Te kʼalal  jlekolto jbatik-ae, la kalbeytik skʼoplal te bin ya jpastikxan ta stojol te Jehová». Te Elizabeth ya yalxan: «Jich la kalbeytik skʼoplal-abi, melel te kʼalal ya sta yorail te ay bin ya jnoptik spasel, maʼyuk bin ya smakotik yuʼun ya kʼotestik ta pasel». Te bitʼil jich la spasik, maʼyuk bin makotik kʼalal bajtik ta Micronesia yuʼun ya xkoltaywanikxan ta scholel skʼop Dios.

13. Jich bitʼil ya yal te Salmo 28:7, ¿bin ya xkʼot ta jtojoltik teme ya smukʼulin koʼtantik te Jehová?

¹³ Bayal nujpuneletik baem ta yoʼtanik scholel skʼop Dios sok snojptesel te ants winiketik, jich bitʼil la spasik te Russell sok te Elizabeth. Te machʼatik nujpunemik, teme ya yakʼ ta yoʼtanik te ya x-abatinikxan ta stojol te Jehová sok ya skʼotesik ta pasel, yame staik bayal bendición. Kʼalal ya yilik te ya xkanantayotik yuʼun te Jehová, ayxan smukʼul yoʼtanik ta stojol sok tseʼelxan yoʼtanik (kʼopona Salmo 28:7).

14. ¿Bin-utʼil la yakʼik ta ilel te jpuk-kʼop Pedro sok te yinam te la smukʼulin yoʼtanik te bin ya yal te Mateo 6:25, 31-34?

¹⁴ Yan ejemplo ta stojol te machʼatik nujpunemik jaʼ te jpuk-kʼop Pedro sok te yinam. Ayniwan wakeb u o jun jaʼbil te la snaʼbey sba te Jesús, te jpuk-kʼop Pedro ay bin mukʼ skʼoplal la sta ta nopel te ya spas. Te bitʼil jaʼ yaʼtel te stsakel chay, kʼalal ikʼot yuʼun te Jesús swenta ya x-och ta jnopojel, te Pedro la snop ta lek teme ya xjuʼ yuʼun, melel ay ta swenta te sfamilia (Luc. 5:1-11). La sta ta nopel te ya sjokin te Jesús ta scholel skʼop Dios. ¡Kʼax lek te jich la spase! Jaʼnix jich ya jnaʼtik te koltayot yuʼun te yiname. Te Biblia ya yal te kʼalal chaʼkuxajemix-a te Jesús, te Pedro jokinot yuʼun te yinam ta scholel skʼop Dios (1 Cor. 9:5). Te lekil ejemplo yuʼun te yinam, jaʼ koltayot te Pedro yuʼun ya yakʼbey tojobtesel te inamiletik sok te mamalaletik (1 Ped. 3:1-7). Chikan ta ilel te jaʼ la smukʼulin yoʼtanik te Jehová te ya x-akʼbotik spisil te bin ya xtuun yuʼunik, teme jaʼ nail ya yakʼ ta skuxlejalik te Wentainel yuʼun Dios (kʼopona Mateo 6:25, 31-34).

15. ¿Bin ya yakʼbat anop te bin kʼax ta stojolik te Tiago sok te Esther?

¹⁵ Teme ayix cheʼoxeb jaʼbil te nujpunemexe, ¿bin ya stijbeyex awoʼtanik yuʼun ya x-abatinex-xan ta stojol te Jehová? Jaʼ te ya awilik te bin spasojik te machʼatik nujpunemik. Ya xjuʼ ya akʼoponik ta serie «Jun yoʼtan bajtik ta abatinel». Jich la spasik te Tiago sok te Esther, te jaʼ slumalik te Brasil. Te articuloetik ini, jaʼ tijbot yoʼtanik yuʼun ya x-abatinikxan te banti ya skʼanik koltayel. Te Tiago jich ya yal: «Kʼalal la jkʼopontik te articuloetik-abi, la kiltik bin-utʼil la skoltay Jehová te j-abatetik yuʼun, jaʼnix jich la jkʼantik te ya skoltayotik sok ya skanantayotik». Ta patil, te Tiago sok te yinam bajtik ta Paraguay, jaʼto tal ta 2014 yakik ta abatinel ta kʼopil portugués. Te Esther jich ya yal: «Jun texto te ya jmulantik ta jchebaltik jaʼ te Efesios 3:20. Te jayebix tiempo yakotik ta abatinel ta stojol te Jehová, bayal buelta kilojtik te jich kʼoem ta pasel te bin ya yal te texto-abi». Te carta la stsʼibay te Pablo ta stojol te machʼatik ay ta Éfeso, la yakʼ ta ilel te kʼaxemtoxan ya yakʼbotik te bin ya jkʼanbeytik te Jehová. Jichnix kʼoem ta pasel-a te bitʼil yaloj te Jehová.

16. Te machʼatik nujpunemik te jchʼielikto te ya skʼan ya x-abatinikxan ta stojol te Jehová, ¿machʼatik ya skʼanbeyik koltayel?

 ¹⁶ Te machʼatik nujpunemik te jchʼielikto, ya xkoltayotik te bin kʼaxem ta stojol te machʼatik smukʼulinej yoʼtanik te Jehová. Ay machʼatik te nujpunemik te bayalix jaʼbil yakik ta abatinel ta stojol Jehová. Jaʼ lek te ya akʼanbeyik koltayel teme anopojik te ya x-abatinex-xan ta stojol te Jehová. Jichme ya awakʼik ta ilel te ya smukʼulin awoʼtanik te Jehová (Prov. 22:17, 19). Jaʼnix jich te ancianoetik ya xjuʼ ya skoltayex yuʼun ay bin ya awakʼ ta awoʼtanik spasel ta stojol Jehová sok te ya akʼotesik ta pasel.

17. ¿Bin kʼax ta stojolik te Klaus sok te Marisa sok bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼunik?

¹⁷ Ayniwan bin ya jtatik ta nopel spasel ta stojol Jehová te ma jichuk ya xkʼot ta pasel kuʼuntik. Ya jchaʼkilbeytik skʼoplal te ejemplo yuʼun te Klaus sok te Marisa. Oxeb jaʼbil snujpunelik-a, la yijkitayik jilel te snaik sok bajtik ta aʼtel ta construcción ta Betel yuʼun Finlandia. Pero la yaʼiyik stojol te jaʼnax wakeb u ya x-aʼtejik tey-a. Ta sjajchibal, la smel yoʼtanik yuʼun. Pero ta patil ikʼotik ta jun curso yuʼun ya snopik te kʼopil árabe, ta ora ini tseʼel yoʼtanik yakik ta abatinel ta yan nación te ya xkʼopojik ta árabe. Kʼalal ya xjul ta yoʼtan te bin kʼax ta stojol te Marisa, jich ya yal: «Ya amel awoʼtan te kʼalal ya awijkitay te bitʼil leknax ayat ta kuxinel. Teme ya smukʼulin awoʼtan te Jehová, spisil-ora ya yakʼbat te bin ya xtuun awuʼun. Kʼalal jich kʼax ta jtojol, la stsakxan yip te smukʼul koʼtan ta stojol te Jehová». Jich bitʼil la kiltikix, teme ya smukʼulin koʼtantik te Jehová, seguro ayotik te ya yakʼbotik bayal bendición.

18. ¿Bin ya skʼan ya spasik te machʼatik nujpunemik yuʼun ya smukʼulin yoʼtanik te Jehová?

¹⁸ Te nujpunel jaʼ majtanil yuʼun te Jehová, sok ya skʼan te ya yaʼiybeyik yutsil te machʼatik nujpunemik (Prov. 5:18; Mat. 19:5, 6). Te machʼatik nujpunemik te jchʼielikto, ¿bin yuʼun ma xa awilbeyik skʼoplal te bin yakex ta spasel ta akuxlejalik? ¿Yakexbal ta spasel tulan yuʼun ya awakʼbeyik yil Jehová te ya awalbeyik wokol ta swenta te majtanil yakʼojbeyexe? Kʼoponaik te Jehová, leaik koltayel ta Biblia sok pasaik te bin ya yal. Teme jaʼ ya xbajt ta awoʼtanik spasbeyel yaʼtel te Jehová, tseʼelme awoʼtanik ta anujpunelik.