TE BIN KʼAX TA SKUXLEJAL
Kanantaybil ya kaʼiy jba melel ay smukʼul koʼtan ta stojol Jehová
KʼALAL ya sjojkʼoybonik bin yilel te jkuxlejal ta spasbeyel yaʼtel te Jehová, jich ya kaltiklanbey: «Pajalon sok jun mochila te bayuk banti ya skuch bael te Jehová». Te bin ya jkʼan ya kale, jich bitʼil te bayuk ya jkuch bael te jmochilae, jaʼnix jich te joʼon bayuk ya xboon chikan banti ya yalbon te Jehová sok te organización yuʼun. Manchukme ay la stikunonik ta lugaretik te banti kʼaxem jwokol, jtaoj ta ilel te kanantaybilotik teme ya smukʼulin koʼtantik te Jehová.
LA JNAʼBEY SBA TE JEHOVÁ SOK JAJCH SMUKʼULIN KOʼTAN
Ayinon ta 1948 ta jun chʼin lum te ay ta Nigeria. Ta jaʼbil tal-abi, te jtio Moustapha, te jaʼ yijtsʼin te jpapa, soknix-euk te Wahabi, te jaʼ jbankil, ochik ta testigo yuʼun Jehová. Laj te jpapa te kʼalal baluneb kaʼbilal-a. Kʼax kʼux la kaʼiy. Te Wahabi la yalbon te ya xjuʼ ya jchaʼkil te jpapa te kʼalal ya xchaʼkuxaj tale. Snopilanel ta koʼtan te bin la yalbone jaʼ la stijbon koʼtan ta snopel-euk te Biblia. La kichʼ jaʼ ta 1963, sok te oxtulxan kijtsʼinab jaʼnix jich ochik ta Testigo.
Ta 1965, boon ta kuxinel ta Lagos, te banti kuxinem jtul jbankil te Wilson sbiile. Tey la jokinlan chaʼoxtul precursoretik ta congregación Igbobi. La kil te kʼax tseʼel yoʼtanik sok bayal sbujtsʼ yoʼtanik jaʼ yuʼun la jnop te ya x-ochon ta precursor ta enero ta 1968.
Te hermano Albert Olugbebi te ya x-aʼtej ta Betel, la stsob spisil te jchʼieletik yuʼun ya scholbotik kaʼiytik te ya skʼan tikunel precursor especialetik ta norte yuʼun Nigeria. Ma xchʼay ta koʼtan te kʼopetik la yal te hermano Olugbebi: «Te bitʼil chʼielextoe ya xjuʼ ya atuuntes te atiempoik sok te awipik ta stojol te Jehová. Ta territorio-abi bayal aʼtel ya skʼan pasel». Te joʼone ya jkʼan te jichukon te bitʼil te j-alwanej Isaías te ya xboon chikan Is. 6:8).
banti ya stikunon te Jehová, jich yuʼun la jnojes jun solicitud (Ta mayo yuʼun 1968, la stikunonik jich bitʼil precursor especial ta mukʼul lum Kano, te ay ta norte yuʼun Nigeria. Ta yorail-abi jajchem te guerra yuʼun Biafra, te jajch ta 1967 sok laj ta 1970. Te guerra-abi bayal bin la sjintiklan jilel ta norte yuʼun Nigeria, ta patil bajtik ta yan lugar. Jtul hermano sok slekil yoʼtan la yalbon te manchuk ya xboon ta Kano. Pero jich la kalbey: «Wokolawal. Ya jnaʼ te ya amel awoʼtan ta jtojol. Pero, teme Jehová ya skʼan te ya xboone, ya jnaʼ te jaʼ ya sjokinon».
LA KAKʼ SMUKʼUL KOʼTAN TA STOJOL JEHOVÁ TA JUN LUGAR TE LA YICHʼ JINEL TA GUERRA
Kʼalal kʼoon ta Kano kʼax xiʼbantik sba te bin la kile. Te guerra bayal la yakʼbey swokol te lum-abi. Kʼalal ya xlokʼotik ta scholel skʼop Dios, ay baeltik ya kiltik ants winiketik te lajemik ta calle ta skaj te guerra. Manchukme ay bayal congregacionetik-a ta Kano, jteb ma spisil hermanoetik lokʼik ta anel. Jaʼnax jilemik 15 publicadoretik, bayal xiwelik sok chebajem yoʼtanik. ¡Bayal akʼbot stseʼelil yoʼtanik te kʼalal la yilik te kʼotik waktul precursor especialetik! Bayal tuun yuʼunik te koltayel la kakʼbeytike. La jkoltaytik ta schajpanel yan buelta te tsoblejetik, te scholel skʼop Dios sok te ya stikunik te informe yuʼun scholel skʼop Dios ta Betel sok te yakuk skʼanik tal te publicacionetik.
Te waktul precursoretike jajch jnoptik te kʼopil hausa. Te bitʼil ya jcholtik skʼop Dios ta skʼopik, bayal ants winiketik ya smulanik yaʼiyel. Pero, ay chaʼoxtul ants winiketik te ayik ta jun religión ma smulanik te ya jcholtik skʼop Dios. Jaʼ yuʼun la jtsajtay jbatik. Ta jun buelta la kichʼtik nutsel yuʼun jtul winik te yichʼoj scuchillo. Oranax anotik jich yuʼun maʼyuk bin la spasbotik. Manchukme ay wokoliletik, te Jehová la yakʼ te jun koʼtan ya kaʼiy jbatik jich bitʼil ya yal te Salmo 4:8, ta patil kʼunkʼun bael mo te yajtalul te publicadoretik. Ta kʼajkʼal ini, ay 11 congregacionetik ta Kano sok kʼaxem ta 500 publicadoretik.
LA KICHʼTIK KONTRAINEL TA NÍGER
Ta agosto 1968, cheʼoxeb u ta patil te kʼootik ta Kano, te joʼon sok chaʼtul precursor especialetik
la kichʼtik tikunel ta Niamey, te jaʼ capital yuʼun te República de Níger, te ay ta África Occidental. Te kʼalal kʼootike ora la kaʼiytik te kʼax kʼux kʼajkʼal ta Níger. Ma jaʼuknax la skʼan te ya xkʼayotik ta kʼixin kʼinal, jaʼnix jich la skʼan te ya jnoptik te kʼopil francés, te jaʼ skʼopik tey-a. Manchukme jich-abi, la smukʼulin koʼtantik te Jehová sok jajchotik ta scholel skʼop Dios ta capital sok te chaʼoxtul publicadoretik te kuxinemik tey-a. Ma kʼax bayal kʼajkʼal ta patil, jteb ma spisil te ants winiketik ta Niamey te ya snaʼik skʼoponel jun yichʼojikix-a te libro: La verdad que lleva a vida eterna, te ya jtuuntestik ta snopel te Biblia. Jaʼnix jich ay ants winiketik te ya xtal sleotik yuʼun ya skʼanbotik jun libro.Jaʼnix jich la jtatik ta ilel te ma lek ya x-ilotik te testigoetik yuʼun Jehová yuʼun te j-aʼtel patanetik. Ta julio yuʼun 1969 la yichʼ pasel te sbabial mukʼul tsoblej yuʼun circuito ta lum-abi, ayniwan kʼotik 20 ta tul. kʼax tseʼel koʼtantik-a melel ya xbajt yichʼik jaʼ chaʼtul publicadoretik. Pero te sbabial kʼajkʼal yuʼun te mukʼul tsoblej kʼot te policiaetik sok la skomik te mukʼul tsoblej. La yikʼik bael te superintendente yuʼun circuito sok te precursoretik especial. Bayal bintik la kichʼtik jojkʼoybeyel sok la kichʼtik albeyel te yakuk sujtukotik ta yan kʼajkʼal. Te bitʼil ma lek ya kichʼtik ilel yuʼun te j-aʼtel patanetik, te discurso yuʼun te ichʼ jaʼ la yichʼ pasel ta jun na, ta patil te hermanoetik la yichʼik jaʼ ta jun mukʼul jaʼ.
Cheʼoxeb semana ta patil te joʼon sok joʼtul precursoretik especial, la kichʼtik tenel yuʼun te Gobierno ta nación-abi. La kichʼtik akʼbeyel 48 ora yuʼun ya kijkitaytik te Níger sok joʼotiknix la jchajpantik te jbiluktik. La jchʼuuntik spasel sok bootik ta Betel yuʼun Nigeria. Ta patil la kichʼtik tikunel ta yantik lugaretik.
Te joʼone la stikunonik ta jpam lum te Orisunbare sbiil te ay ta Nigeria. La jmulan te scholel skʼop Dios tey-a sok te hermanoetik sok la kakʼ nojptesel ta Biblia. Pero, wakeb u ta patil, te Betel la yalbon te ya xboon ta Níger yan buelta, pero ta jtukel. Ta sjajchibal chamnax koʼtan yuʼun sok la jmel koʼtan. Pero jaʼnix jich koʼtan ya kil yan buelta te hermanoetik ta Níger.
Chaʼkʼoon ta Niamey. Schebal kʼajkʼal jkʼoel-a, jtul jchonbajel winik ta Nigeria la snaʼ te Testigoone sok jajch spasbon bayal jojkʼoyeletik ta swenta te Biblia. La jnojptes ta Biblia sok te kʼalal la yijkitay snukʼel te may sok te yuchʼel trago la yichʼ jaʼ. Jaʼnix jich la schol skʼop Dios ta yanyantik lugaretik ta nación-abi sok la kil te kʼunkʼun jajch smulanik te smelelil kʼop te ants winiketik. Te kʼalal kʼoon ta Níger, ay 31 ta tul Testigoetik-a; te kʼalal lokʼon bael, ayix 69 ta tul-a.
«MA JNAʼTIK TE BIN YILEL TE AʼTELIL TA SCHOLEL SKʼOP DIOS TA GUINEA»
Ta diciembre yuʼun 1977, chaʼsujton ta Nigeria yuʼun ya kichʼ curso te jalaj oxeb semana. Te kʼalal laj te curso, te coordinador yuʼun te Comité yuʼun Betel, te Malcolm Vigo sbiil, la yakʼbon jun carta
te la stikun tal te Betel yuʼun Sierra Leona. Te hermanoetik yak slebelik jtul hermano te maba nujpunem te maʼyuk schamel sok te yakuk xkʼopoj ta inglés sok francés yuʼun ya x-akʼbot yaʼtel ta superintendente yuʼun circuito ta Guinea-Conakri. Te hermano Vigo la yalbon te jaʼ yuʼun te la kichʼ ikʼel ta curso. La yalbon ta jamal te ma kʼun ta pasel te aʼtelil-abi sok jich la yalbon: «Nopame ta lek teme ya apase». Pero, ma jaluk la jnop, jich la kalbey: «Te bitʼil jaʼ ya stikunon te Jehová, ya xboon».Boon ta avión ta Sierra Leona sok la jtsob jba sok te hermanoetik ta Betel. Jtul hermano te ya x-aʼtej ta Comité yuʼun Betel la yalbon: «Ma jnaʼtik te bin yilel te aʼtelil ta scholel skʼop Dios ta Guinea». Manchukme te Betel ini ya yil te aʼtelil ta Guinea, ma juʼem skʼoponbelik te publicadoretik ta skaj te jajchem tulan kʼop ta swenta política tey-a. Ta bayal buelta kʼan stikunik jtul representante yuʼun te organización, pero maba juʼem ta pasel-a. Jaʼ yuʼun la skʼanbonik te yakuk xboon ta Conakri, te jaʼ capital yuʼun te Guinea, sok te ya jlokʼes te permiso yuʼun ya xkuxinon tey-a.
«Te bitʼil jaʼ ya stikunon te Jehová ya xboon»
Te kʼalal kʼoon ta Conakri, boon ta oficina te banti ya yichʼ akʼel permiso yuʼun ya xkuxinon ta Nigeria sok kʼopojon sok te machʼa yichʼoj yaʼtele. La kalbey te ya jkʼan ya jchol skʼop Dios ta Guinea, pero la yalbon te manchuk jich ya jpase melel ya xjuʼ ya kichʼ chukel o milel. La yalbon: «Sujtan ta Nigeria sok chola skʼop Dios tey-a». Jich la jsutbey: «Yananix jkʼan xjilon liʼi». Te winike la stsʼibay jun carta ta stojol te Gobierno yuʼun Guinea te banti la skʼan te akʼa skoltayonike, sok jich la spas.
Ta patil bael, chaʼsujton ta Betel ta Sierra Leona sok la jcholbey yaʼiy te hermanoetik te bin la yal te j-aʼtel patan. Tseʼelnax yoʼtanik yuʼun te hermanoetik kʼalal la yaʼiyik stojol te la kichʼ akʼbeyel permiso yuʼun te Gobierno te ya xjilon ta kuxinel ta Guinea.
Ta 1978 kʼalal ta 1989 aʼtejon ta superintendente yuʼun circuito ta Guinea sok ta Sierra Leona, sok aʼtejon ta superintendente yuʼun circuito sustituto ta Liberia. Ta sjajchibal bayal la stsakon chamel, ay baeltik jaʼ ya stsakon chamel-a te kʼalal ayon ta namal territorioetik. Pero te hermanoetik ya spasik tulan yuʼun ya yikʼonik bael ta jun hospital.
Ta jun buelta la stsakon tulan chamel melel kichʼoj malaria sok ay lukumetik ta jchʼujt. Te kʼalal lekubone, la jnaʼ stojol te la yalbeyikix skʼoplal-a te hermanoetik te banti ya smukonike. Manchukme ay bayal wokolil kʼaxem ta jtojol, maʼyuk bin-ora la jnop ta koʼtan te ya kijkitay te abatinel ta stojol Jehová. Kʼoem ta koʼtan te jaʼnax ya skoltayon te Jehová sok teme lajone ya xjuʼ ya xchaʼkuxajteson.
TE JOʼON SOK TE KINAM JAʼ YA SMUKʼULIN KOʼTANTIK TE JEHOVÁ
Ta 1988, la jnaʼbey sba te Dorcas, te jaʼ jtul precursora te pekʼel yoʼtan sok te tulan schʼuunel yoʼtan. Ta patil nujpunotik sok la sjokinon ta abatinel ta circuito. Te Dorcas bayal ya skoltayon sok
skʼuxul yoʼtan, jaʼnix jich tulan ya x-aʼtej ta stojol te Jehová. Yuʼun ya xbootik ta jun congregación, ay baeltik ya xbeenotik 25 kilómetro, sok ya jkuchtik bael te jbiluktik. Yuʼun ya xkʼootik ta congregacionetik te kʼax namalike, ay ya jtsaktik carro o yantikxan. Beenotik ta be te banti bayal ajchʼal.Te Dorcas jkʼaxel ma xiw. Ay baeltik ya xkʼaxotik ta mukʼul jaʼetik te nojelik ta cocodrilo. Ta jun buelta, te beenotik joʼeb kʼajkʼal, ay kʼaxotik bael ta mukʼul jaʼ ta canoa melel jinem-a te puente. Kʼalal te Dorcas yak ta lokʼel ta canoa, chʼay kʼoel ta jaʼ sok mul koel. Maba ya jnaʼtik nuxel-a sok ay cocodriloetik tey-a. Pero ay chaʼoxtul keremetik te la skoltayik lokʼel. Ta jun tiempo, la jwayichtaytik te bin kʼax ta jtojoltike, pero maʼyuk bin-ora la jkom jbatik ta spasel te kaʼteltike.
Ta sjajchibal te 1992, chamnax koʼtantik yuʼun te la jnaʼtik: ¡Te swoloj alal te Dorcas! ¿Yabal kijkitaytik te abatinel ta tiempo completo? Jich la kaltik: «Te alal ini, jaʼ jmajtantik yuʼun te Jehová». Jaʼ yuʼun, la jbiilintestik Jahgift te chʼin achʼixe (te ya skʼan ya yal «majtanil yuʼun te Jehová»). Chaneb jaʼbil ta patil ayin te jkeremtik te Eric sbiil. Ta schebalik jaʼik jun lekil majtanil yuʼun Jehová. Te Jahgift aʼtej jun tiempo ta Oficina Remota yuʼun Traducción ta Conakri, te Eric jaʼ siervo ministerial.
Te Dorcas maba abatinix ta precursora especial, pero abatin ta precursora regular, manchukme chʼinikto-a te alaletike. Ta swenta te koltayel yuʼun Jehová, maba la kijkitay te abatinel ta precursor especial. Te kʼalal mukʼub te alaletike, te Dorcas och yan buelta ta precursora especial, ta ora ini ta jchebaltik misionerootik ta Conakri.
TE JEHOVÁ JAʼ TE MACHʼA YA SKANANTAYOTIK
Spisil-ora ya xboon te banti ya yikʼon bael te Jehová. Te joʼon sok te kinam bayal buelta kilojtik te ya skanantayotik sok te ya yakʼbotik bendición te Jehová. Te bitʼil jaʼ smukʼulinoj koʼtantik te Jehová sok te ma jaʼuk baem ta koʼtantik sleel te biluketike, maʼyuk jtaojtik tulan wokolil sok mel-oʼtan. Te joʼon sok te Dorcas kilojtik ta jamal te jaʼ jkoltaywanej kuʼuntik te Jehová, jaʼnax te machʼa ya xjuʼ ya skanantayotik (1 Crón. 16:35). Schʼuunoj koʼtan te maba ya xchʼay ta yoʼtan Jehová te machʼa ya yakʼ smukʼul yoʼtan ta stojole (1 Sam. 25:29).