Ochan ta banti te bintik yichʼoje

Baan ta sleojiʼbal

ARTÍCULO YUʼUN ESTUDIO 49

¿Yabal sjakʼbon jkʼop te Jehová?

¿Yabal sjakʼbon jkʼop te Jehová?

«Hich ya xtal acʼopononic; ya me xtal acʼopononic soc hoʼon ya caʼiybeyex acʼopic» (JER. 29:12).

KʼAYOJIL 41 Awokoluk, aʼiybon te jkʼop

¿BIN YA KILBEYTIK SKʼOPLAL? a

1, 2. ¿Bin yuʼun ya xjuʼ ya jnoptik te maba ya sjakʼbotik te jkʼoptik te Jehová?

 «ACʼA smulan awoʼtan te Jehová, hich ya yaʼbat te bintic ya scʼan te awoʼtane» (Sal. 37:4). ¡Kʼax tʼujbil te bin jamal yalojbotik te Jehová! Pero, ¿yabal skʼan ya yal-abi te oranax ya yakʼbotik te Jehová te bin ya jkʼanbeytike? Mukʼ skʼoplal te ya jpasbey jbatik te jojkʼoyel-abi. ¿Bin yuʼun? Nopa awaʼiy ta swenta te bintik ya xjuʼ ya xkʼot ta pasel. Jtul hermana te mato nujpunem ya yalbey te Jehová te ya skʼan ya xbajt ta Escuela yuʼun Evangelizador, pero ya xkʼax te jaʼbiletik sok maba ya yichʼ ikʼel. Jtul jchʼiel hermano te tsakbil ta tulan chamel ya skʼanbey te Jehová te yakuk xlekubtesot yuʼun swenta ay bintikxan ya xjuʼ ya spas ta congregación, pero maba ya xlekub. Jtul hermano sok te yinam ya skʼoponik te Dios yuʼun maba ya yijkitay te smelelil religión te skeremike, pero ya yijkitay.

2 Repenta ay bintik akʼanojbey te Jehová te mato yakʼojbate. Ta swenta-abi yaniwan anop te ya sjakʼbey skʼop te yantik te Jehová, pero te maba ya sjakʼbat te akʼop te jaʼate, o te maba ya yakʼbat te bin ya akʼanbey ta swenta te ay bin ma lek apasoj. Jtul hermana te Janice sbiil jich la yaʼiy sba. b Te Janice sok te smamalal la yalbeyik te Jehová te ya skʼan ya xbajtik ta abatinel ta Betel. Te Janice jich ya yal: «Schʼuunoj koʼtan-a te maba ya xjalaj yuʼun ya kichʼtik ikʼel». Pero kʼax te tiempo sok maba la yichʼik ikʼel. Jich ya yal: «Kʼax la jmel koʼtan sok ma jnaʼ bin yuʼun. Ya jojkʼoybey jba teme ay bin chopol jpasoj ta stojol te Jehová. La kalbey ta jamal te bin ya jkʼane sok ma xkʼot ta koʼtan te bin yuʼun maba la sjakʼbon te jkʼope».

3. ¿Bin ya xbajt kilbeytik skʼoplal ta artículo ini?

3 Ay baeltik yaniwan jojkʼoybey jbatik teme ya schʼam yaʼiy te jkʼoptik te Jehová. Ay chaʼoxtul j-abatetik ta namey kʼinal te jich la sjojkʼoybey sbaik-euke (Job 30:20; Sal. 22:2; Hab. 1:2). ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayat yuʼun ya schʼuun awoʼtan te ya sjakʼbat te akʼop te Jehová? (Sal. 65:2). Yuʼun ya kakʼbeytik sujtib te jojkʼoyel-abi, nail ya kilbeytik skʼoplal te bin ya skʼan ay ta koʼtantik: 1) ¿bin ya xbajt spas te Jehová? 2) ¿bin ya skʼan te Jehová te yakuk jpastike? 3) ¿bin yuʼun ay baeltik ya skʼan ya jelontestik te bintik ya jkʼanbeytik te Jehová?

BIN YA XBAJT SPAS TE JEHOVÁ

4. Jich bitʼil ya yal Jeremías 29:​12, ¿bin jamal yaloj te Jehová?

4 Te Jehová yaloj ta jamal te ya schʼam yaʼiy te jkʼoptike (kʼopona Jeremías 29:12). Te Dios kuʼuntik kʼax kʼux ta yoʼtan te j-abatetik yuʼun sok spisil-ora ya schʼam yaʼiy te skʼopike (Sal. 10:17; 37:28). Pero ma skʼan ya yal te spisil-ora ya xbajt yakʼbotik te bin ya jkʼanbeytike. Ay cheʼoxeb te bin jkʼanojbeytik te Jehová te jaʼtoniwan ya xbajt yakʼbotik ta achʼ balumilal.

5. ¿Bin ay ta yoʼtan te Jehová te kʼalal ya schʼam yaʼiy te jkʼoptike?

5 Te Jehová ay ta yoʼtan te skʼanojel yoʼtan te kʼalal ya sjakʼbotik te jkʼoptike (Is. 55:​8, 9). Jun te bin ya skʼan yoʼtan te Jehová jaʼ te ya xnoj ta ants winiketik te Balumilal, te ya skʼanik wentainel yuʼun sok te jun-nax ya yichʼik ta mukʼ sok stseʼelil yoʼtanik. Pero te Satanás la yal te jaʼ lekxan ya xkʼootik-a teme joʼotiknix ya jwentain jbatike (Gén. 3:​1-5). Yuʼun ya yakʼ ta ilel te lotil te bin la yal te Satanás, te Jehová la yakʼ te jaʼnix ya swentain sbaik te ants winiketik, jaʼ-abi yakʼoj bayal wokoliletik ta ora ini (Ecl. 8:9). Jnaʼojtik te Jehová maba ya schajpan spisil te wokoliletik ta ora ini. Te yakuk spase, ayniwan machʼatik ya snopik te xjuʼ ya swentain sbaik ta stukel te ants winiketik sok te ya schajpanik te wokoliletik te ay ta balumilale.

6. ¿Bin yuʼun ya skʼan schʼuunojuk koʼtantik te spisil-ora ya sjakʼbotik te jkʼoptik te Jehová sok skʼuxul yoʼtan sok stojil te bitʼil ya spase?

6 Te Jehová yanyantik-a te bin-utʼil ya sjakʼ te jkʼoptik. Jich bitʼil, kʼalal te ajwalil Ezequías tsakot ta tulan chamel, la yalbey wokol te Jehová te yakuk xlekubtesot, te Jehová la slekubtes (2 Rey. 20:​1-6). Manchuke jich, kʼalal te jpuk-kʼop Pablo la yalbey wokol te yakuk xlokʼesbot te chʼix ta sbakʼetal —te jaʼniwan jun chamel—, te Jehová maba la spas (2 Cor. 12:​7-9). Juluk ta koʼtantik te bin kʼax ta skuxlejal te jpuk-kʼop Santiago sok Pedro. Te ajwalil Herodes la yal ta mantal te akʼa yichʼik milel. Manchukme te congregación la skʼoponik Dios ta stojol te Pedro sok jaʼniwan jich ta stojol te Santiago, te Pedro kol ta swenta jun milagro, pero te Santiago la yichʼ milel (Hech. 12:​1-11). Yaniwan jojkʼoybey jbatik bin yuʼun te jtulnax te machʼa la skoltay te Jehová. Manchukme te Biblia maba ya yal te bin yuʼune, schʼuunoj koʼtantik te «mayuc schopolil» te Jehová sok kʼux la yaʼiy ta yoʼtan te Pedro soknix te Santiago (Deut. 32:4; Apoc. 21:14). c Ayniwan baeltik te ma jaʼuk ya yakʼbotik te Jehová te bin ya jkʼanbeytike. Pero maba ya x-ochotik ta wulwulkʼop yuʼun te bin-utʼil ya sjakʼ te jkʼoptike, melel schʼuunoj koʼtantik te spisil-ora ya sjakʼ sok skʼuxul yoʼtan sok stojil te bin-utʼil ya spase (Job 33:13).

7. ¿Bin-a te maba ya skʼan ya jpastik, sok bin yuʼun?

7 Maba ya jpajtik te bin ya xkʼax ta jkuxlejaltik sok te bin ya xkʼax ta skuxlejal te yantike. Jich bitʼil te ayniwan bin jamal ya jkʼanbeytik te Jehová pero maba ya yakʼbotik. Ta patil, yaniwan kaʼiytik te ay machʼa jaʼnix jich la skʼanbey-euk te bin la jkʼantike, pero te Jehová la yakʼbey stukel. Jich kʼot ta pasel ta stojol jtul hermana te Anna sbiil. Te smamalal, te Matthew sbiil, tsakbil ta cáncer, sok ya skʼopon te Dios yuʼun ya xlekub. Ta yorailnix-abi ay chaʼtul hermanaetik te ayix yaʼbilalik te jaʼnix jich tsakbilik ta cáncer, te Anna ya skʼoponbey Dios ta yoxebalik. Te chaʼtul hermanaetike lekubik, pero laj stukel te smamalale. Ta sjajchibal, te Anna ya sjojkʼoybey sba teme ay bin la spas te Jehová yuʼun ya xlekubik te hermanaetik, teme jiche, ¿bin yuʼun te maba jich la spas sok te smamalale? Ma jnaʼtik ta lek te bin yuʼun lekubik te hermanaetik, pero ay bin jnaʼojtik ta lek: te Jehová ya xbajt slajin ta jkʼaxel ta sbajtelkʼinal spisil te bin ya yakʼbotik jwokoltik sok yoʼtanuk ya xchaʼkuxajtesix te j-abatetik yuʼune (Job 14:15).

8. 1) Jich bitʼil ya yal Isaías 43:​2, ¿bin ya spas te Jehová yuʼun ya skoltayotik? 2) ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te oración te kʼalal ya xkʼax tulan wokolil ta jtojoltike? (Ilawil te video Te oración ya yakʼbotik yip koʼtantik).

8 Te Jehová spisil-ora ya xbajt skoltayotik. Te jTatik, te Jehová, kʼax kʼuxotik ta yoʼtan sok ma smulan te ya xkʼax jwokoltike (Is. 63:9). Pero aynix baeltik ya xkʼax jwokoltik, te Biblia ya yal te jich kʼoem bitʼil mukʼul jaʼetik o kʼajkʼ (kʼopona Isaías 43:2). Te bin jamal ya yalbotik te Jehová jaʼ te ya xbajt skoltayotik ta «sitintayel» chikan biluk pruebaetik sok maba ya yakʼ te ya yutsʼinotik ta jkʼaxel. Jaʼnix jich, te Jehová ya yakʼbotik te schʼul espíritu yuʼun ya xkujch kuʼuntik te wokolil (Luc. 11:13; Filip. 4:13). Jaʼ yuʼun ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te spisil-ora ya yakʼbotik te bin ya xtuun kuʼuntik yuʼun ya xkujch kuʼuntik te wokolil sok yuʼun jun koʼtantik ya kakʼ jbatik ta stojol. d

BIN YA SKʼAN TE JEHOVÁ TE YAKUK JPASTIKE

9. Jich bin-utʼil ya yal Santiago 1:​6, 7 ¿bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ya smukʼulin koʼtantik te ya xbajt skoltayotik te Jehová?

9 Te Jehová ya skʼan te yakuk kakʼ smukʼul koʼtantik ta stojole (Heb. 11:6). Ay baeltik te kʼax tulan-niwan te jwokoltik te jich ya kaʼiytik te maniwan ya xbajt skoltayotik te Jehová. Pero te Biblia jamal ya yalbotik te ta swenta te yuʼel te Dios ya xjuʼ ya xkʼaxotik ta sba tsʼajkʼetik (Sal. 18:29). Jaʼ yuʼun mame xchebetuk koʼtantik. Te kʼalal ya jkʼopontik te Jehová ayuk schʼuunel koʼtantik sok smukʼul koʼtantik te ya xbajt sjakʼbotik te jkʼoptike (kʼopona Santiago 1:​6, 7).

10. Ala jun ejemplo te ya yakʼ ta ilel te ay bin ya skʼan ya jpastik te kʼalal ay bin ya jkʼanbeytik te Jehová.

10 Te Jehová ya skʼan te ay bin ya jpastik te kʼalal ay bintik ya jkʼanbeytike. Jnop kaʼiytik ta swenta jtul hermano te ya skʼan ya xbajt ta mukʼul tsoblej yuʼun oxeb kʼajkʼal ya skʼanbey te Jehová te yakuk xkoltayot yuʼun ya x-akʼbot permiso yuʼun te spatron. ¿Bin ya xjuʼ ya spas te Jehová yuʼun ya sjakʼbey te skʼop te hermanoe? Jaʼ te kʼalal ya x-akʼbot yip yoʼtan swenta ya xkʼopoj sok te spatron. Pero te hermano ay bintik ya skʼan ya spas jaʼ te ya skʼan ya xbajt skʼopon te spatron sok bayalniwan buelta jich ya skʼan ya spas. Yaniwan xjuʼ ya yalbey te ya xjuʼ ya sjelontes te skʼajkʼalel te ya x-aʼtej sok yan sjoy ta aʼtel. Sok teme jich ya skʼan ya yichʼ pasele, ya xjuʼ ya yalbey te yakʼojix ta yoʼtan te maba ya xtojot te kʼajkʼaleltik te ma x-aʼteje.

11. ¿Bin yuʼun ma skʼan ya xlujbotik ta skʼanbeyel te Jehová te bin ya jkʼantike?

11 Te Jehová ya skʼan te manchuk ya jkejchantik skʼoponel ta swenta te bin ya jmel koʼtantik yuʼune (1 Tes. 5:17). Te Jesús la yakʼ ta naʼel te ay chaʼoxchajp te bintik ya jkʼanbeytik te Dios te maba ya kichʼtik akʼbeyel ta oranaxe (Luc. 11:9). ¡Jaʼ yuʼun mame xchebaj koʼtantik! Jkʼopontik te Dios sok spisil koʼtantik sok mame xlujbotik ta skʼanbeyel te bin ya jkʼantike (Luc. 18:​1-7). Te kʼalal ya kalulanbeytik te Jehová te bin ya jkʼantike, ya kakʼbeytik yil te yuʼun-nix ya jkʼantik-a te bin yakotik ta skʼanbeyele sok te schʼuunoj koʼtantik te ya xjuʼ ya skoltayotike.

BIN YUʼUN AY BAELTIK YA SKʼAN YA JELONTESTIK TE BINTIK YA JKʼANBEYTIK TE JEHOVÁ

12. 1) ¿Bin ya skʼan ya jojkʼoybey jbatik, sok bin yuʼun? 2) ¿Bin ya skʼan ayuk ta koʼtantik yuʼun ya kakʼtik ta ilel te ya kichʼtik ta mukʼ te Dios te kʼalal ya jkʼopontike? (Ilawil te recuadro « ¿Yabal kakʼ ta ilel te ya kichʼ ta mukʼ te Jehová ta swenta te bin ya jkʼanbeye?»).

12 Teme ay bin la jkʼanbeytik te Jehová, pero maba yakʼojbotik, ya skʼan ya jpasbey jbatik oxeb jojkʼoyeletik. Te sbabial jaʼ ini: «¿Yuʼun-nixbal ya xtuun kuʼun-a te bin yakon ta skʼanele?».  Ya jkuytik te ya jnaʼtik te bintik ya jkʼantike. Pero ay baeltik te bintik ya jkʼantik maba ya yakʼbotik jlekilaltik ta patil. Yakotikniwan ta skʼoponel Dios yuʼun ya xchajpaj jun wokolil te bin-utʼil ya jkʼantike, pero ayniwan yan te bin-utʼil lekxan ta chajpanele. Sok ay baeltik te bin ya jkʼantike maba jun ay sok te skʼanojel yoʼtan te Jehová (1 Juan 5:14). Jnop kaʼiytik ta swenta te meʼil tatiletik te la kalbeytik skʼoplal ta párrafo 1. La skʼanbeyik te Jehová te manchuk ya yijkitay te smelelil religión te skeremike. Jich yilel te lek te bin la skʼanbeyike. Pero ta smelelil, te Jehová maʼyuk machʼa ya suj yuʼun ya x-ichʼot ta mukʼ yuʼun. Te Jehová jaʼ ya skʼan te jpisiltikuk ya kichʼtik ta mukʼ, sok te lokʼemuk ta koʼtantik te jich ya jpastike (Deut. 10:​12, 13; 30:​19, 20). Jich yuʼun, ¿bin ya xjuʼ ya skʼanbeyik te Jehová te meʼil tatiletik ini? Jaʼ te yakuk xkoltayotik yuʼun ya xjuʼ ya skoltayik te skeremik yuʼun kʼux ya yaʼiy te Jehová sok te ya skʼan ya yamigoine (Prov. 22:6; Efes. 6:4).

13. Jich bitʼil ya yal Hebreos 4:​16, ¿bin-ora ya yakʼbotik te koltayel te Jehová?

13 Te schebal jojkʼoyel jaʼ ini «¿Yabal snop te Jehová te jaʼix yorail te ya yakʼbon te bin la jkʼanbeye?». Ay baeltik yaniwan jnoptik te oranax ya jkʼantik te ya sutbotik te jkʼoptik te Jehová. Pero, te Jehová jaʼ ya snaʼ ta lek te bin-ora ya skoltayotike (kʼopona Hebreos 4:16). Teme maba ora ya yakʼbotik te bin ya jkʼantike yaniwan jnoptik te jich ya yalbotik: «Maʼuk». Pero jichniwan yak yalbelotik: «Mato yorailuk». Jnop kaʼiytik ta swenta te kerem te la kalbeytik skʼoplal te la skʼopon te Dios yuʼun ya xkʼax te schamele. Te lajuk slekubtes ta jun milagro te Jehová, te Satanás laniwan yalbey te Jehová te jaʼnax ya x-ichʼot ta mukʼ yuʼun te kerem ini ta swenta te la slekubtese (Job 1:​9-11; 2:4). Pero te Jehová yakʼojbeyix yorail yuʼun ya slajin spisil te chameletik (Is. 33:24; Apoc. 21:​3, 4). Jaʼ yuʼun ta kʼajkʼal ini, maba ya jmaliytik te ya spas milagroetik te Jehová yuʼun ya slekubtesotik. Jich yuʼun, ¿bin ya xjuʼ ya skʼanbey te Jehová te kerem ini te tsakbil ta chamele? Jaʼ te yakuk x-akʼbot yip sok slamalil yoʼtan yuʼun ya xjuʼ ya x-abatinxan ta stojol, manchukme tsakbil ta chamel sok te jun yoʼtan ya yakʼ sba ta stojole (Sal. 29:11).

14. ¿Bin ya yakʼbat anop te bin-utʼil jakʼbot skʼop te Janice?

14 Kalbeytikxan skʼoplal te Janice, te hermana te la skʼopon te Jehová yuʼun ya xbajtik ta abatinel ta Betel. Kʼax joʼeb jaʼbil yuʼun ya yichʼbey swentail te bintik la spas te Jehová yuʼun ya xjakʼbot te skʼope. Jich ya yal: «Ta yorail-abi te Jehová bayal bintik la snojpteson ta spasel sok ta slekubtesel taleliletik kuʼun, jich bitʼil te ya skʼan ya smukʼulinxan koʼtan te Jehová, ya jlekubtes te bin-utʼil ya jnop te Biblia sok yuʼun ya xkʼot ta koʼtan te chikan te banti ayon ya xjuʼ ya kichʼ ta mukʼ te Jehová sok stseʼelil koʼtan». Ta patil, te Janice sok te smamalal la yichʼik ikʼel yuʼun ya x-aʼtejik ta circuito. Jich ya yal: «Ta smelelil, te Jehová la sjakʼbon te jkʼope, pero ma jichuk te bin-utʼil jmaliyoj-ae. La yichʼbon bael tiempo yuʼun ya kil te kʼax tʼujbil te bin-utʼil la sutbon te jkʼope. Ya kalbey bayal wokol yuʼun te la yakʼbon kil te skʼuxul yoʼtan sok te slekil yoʼtan».

Teme ya anop te mato yakʼojbat Jehová te bin la akʼanbeye, albeya te yakuk skoltayat ta yilel te bin ya xjuʼ ya apasxan ta stojole. (Ilawil te párrafo 15). f

15. ¿Bin yuʼun ay baeltik jaʼ lek te manchuk jamal ya kalbeytik te Jehová te bin ya jkʼanbeytik ta oración? (Jaʼnix jich ilawil te fotoetik).

15 Te yoxebal jojkʼoyel jaʼ ini «¿Kʼax jamalbal ya kalbey te Jehová te bin ya jkʼanbeye?». Manchukme lek te jamal ya kalbeytik te Jehová te bin ya jkʼanbeytik ta oración, ay baeltik te jaʼ lek te manchuk jich ya jpastike, yuʼun jich ya jnaʼtik bin-nix-a te skʼanojel yoʼtan te Jehová. Jnop kaʼiytik ta swenta te hermana te la kalbeytik skʼoplal te la skʼopon te Dios yuʼun ya xbajt ta Escuela yuʼun Evangelizador. Te hermana ini ya skʼan ya xbajt ta escuela-abi yuʼun ya xbajt ta koltaywanej te banti ya skʼanikxan koltayel te hermanoetik. Ya xjuʼ ya yalbeyxan te Jehová ta swenta-abi, pero ¿binxan ya xjuʼ ya skʼanbey te Jehová? Jaʼ te yakuk xkoltayot ta yilel te bintikxan ya xjuʼ ya spas ta stojol (Hech. 16:​9, 10). Te kʼalal la skʼoponix-a te Jehová, ya skʼan ya sjojkʼoybey te superintendente yuʼun circuito teme ay bantixan ya skʼan precursoretik swenta ya skoltay jun congregación. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya stsʼibay bael ta Betel yuʼun ya snaʼ te bantixan ya xjuʼ ya xkoltaywan ta scholel skʼop Dios. e

16. ¿Bin ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik?

16 Jich te bin-utʼil la jnoptikix, ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te Jehová ya xbajt sjakʼbotik te jkʼoptik sok skʼuxul yoʼtan sok stojil te bin-utʼil ya xbajt spase (Sal. 4:3; Is. 30:18). Ayniwan ma jaʼuk ya yakʼbotik Jehová te bin ya jkʼanbeytike, pero maʼyuk bin-ora ya xchʼay ta yoʼtan. Kʼuxotik ta yoʼtan sok maʼyuk bin-ora ya spijtesotik (Sal. 9:10). Jich yuʼun akʼa smukʼulin koʼtantik te Jehová ta «spisil ora» sok akʼa kalbeytik te bin ay ta koʼtantik ta swenta te oración (Sal. 62:8).

KʼAYOJIL 43 Yalel wokol ta stojol Dios

a Ta artículo ini ya yichʼ cholbeyel skʼoplal bin yuʼun ya xjuʼ ya schʼuun koʼtantik te Jehová spisil-ora ya sjakʼbotik te jkʼoptik sok skʼuxul yoʼtan sok ta mero yorail.

b Ay yichʼoj jelel te biililetike.

c Ilawil te artículo «¿Yabal smukʼulin koʼtantik te bin ya spas te Jehová?», te lokʼ ta revista Te J-ilkʼinal ta toyol febrero 2022, párrafo 3 kʼalal ta 6.

d Ta video Te oración ya yakʼbotik yip koʼtantik, te ay ta jw.org, yame awil bin-utʼil ya skoltayotik te ta sitintayel te tulan wokoliletike.

e Teme ya akʼan ya anaʼ te bin ya xjuʼ ya apas yuʼun ya xbaat ta abatinel ta territorio yuʼun yan Betel, ilawil te libro Organizados para hacer la voluntad de Jehová, capítulo 10, párrafo 6 kʼalal ta 9.

f TE BIN YA XCHIKNAJ TA FOTOETIK: Chaʼtul hermanaetik ya skʼoponik Dios te kʼalal ya xjajch snojesik te solicitud yuʼun te machʼatik ya skʼan ya xbajtik ta Escuela yuʼun Evangelizador. Ta patil, jtul hermana ya yichʼ ikʼel yuʼun ya xbajt ta Escuela, pero maʼuk stukel te yan hermanae. Te bitʼil maba la yichʼ ikʼel te yan hermana, maba chebaj yoʼtan, te bin ya spase jaʼ te ya skʼopon te Jehová yuʼun ya xkoltayot ta yilel binxan ya xjuʼ ya spas ta abatinel ta stojol te Jehová. Jich yuʼun, ya stsʼibay bael jun carta ta Betel te banti ya sjap sba ta abatinel te banti ya skʼanikxan koltayele.