1. ¿Bin yilel ya yilik te pʼijil oʼtanil te ants winiketik ta ora ini? (Proverbios 1:20, 21).

 TA BAYAL lugaretik ya kiltik publicadoretik te sok stseʼelil yoʼtanik yakik ta sjapbeyel publicacionetik te ants winiketik. ¿Aybal jich apasoj? Teme aye, jaʼniwan tal ta awoʼtan te bin ya yal te Proverbios, ta swenta te pʼijil oʼtanil te yak ta aw ta stojol te ants winiketik yuʼun ya yaʼiyik te tojobtesele (kʼopona Proverbios 1:20, 21). Te Biblia sok te publicacionetik kuʼuntik yichʼoj te smelelil «pʼijil-oʼtanil», jaʼ te pʼijil oʼtanil yuʼun te Jehová. Jaʼme te bin nail ya skʼan ya snaʼ te ants winiketik yuʼun ya xjuʼ ya sta te skuxlejalik ta sbajtelkʼinal. Ya yakʼ stseʼelil koʼtantik kʼalal ay ants winiketik ya smulanik skʼoponel te jpublicaciontik, pero ma spisiluk ya skʼanik. Ay yantik te jaʼ lek ya yilik te ma snopik te bin ya yal te Biblia. Sok ay machʼatik te yanax stseʼlayotik, melel ya skuyik te ma xtuunix kuʼuntik te bin ya yal te Biblia. Jaʼnix jich ay machʼatik ya slabanik te mantaliletik ya yakʼ te Biblia sok ya yalik te machʼatik jich ya spasik tulan yoʼtanik sok toj ya skuy sbaik. Manchukme jich-abi, sok skʼuxul yoʼtan te Jehová ya sjapbey spisil te ants winiketik te smelelil pʼijil oʼtanil. ¿Bin-utʼil ya spas?

2. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jtatik te smelelil pʼijil oʼtanil ta ora ini, pero bin ya spas te ants winiketike?

² Jun te bin-utʼil ya yakʼ ta naʼel te Jehová te smelelil pʼijil oʼtanile, jaʼ ta swenta te Biblia. Jteb ma spisiluk te ants winiketik ta swolol balumilal ay yuʼunik te Biblia. ¿Bin ya kaltik ta swenta te publicacionetik kuʼuntik te lokʼemik tal ta Biblia? Jaʼnax ta swenta te koltayel yuʼun te Jehová, yichʼoj kʼasesel kʼaxem ta mil kʼopiletik. Te machʼatik ya skʼoponik sok ya spas ta skuxlejalik te bin ya yal te Biblia sok te jpublicaciontik, ya sta slekilalik yuʼun. Pero jteb ma spisiluk te ants winiketik ya spʼajik te smelelil pʼijil oʼtanil. Kʼalal ay bin  ya staik ta nopel spasel, jaʼnix ya smukʼulin sba yoʼtanik o jaʼ ya spasik te bin ya yal te yantike. Yaniwan kichʼtik pʼajel ta swenta te jaʼ ya jchʼuuntik te bin ya yal te Biblia. Ta artículo ini ya kalbeytik skʼoplal te bin yuʼun jich ya spas te ants winiketik. Pero ta nail ya kiltik bin-utʼil ya xjuʼ ya jtatik te pʼijil oʼtanil te talem ta stojol te Jehová.

3. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jtatik te spʼijil koʼtantik?

³ Te pʼijil oʼtanil, jaʼ te ya jnaʼtik stuuntesel te bintik jnopojtik yuʼun jich lek te bin ya jtatik ta nopel spasel. Pero te smelelil pʼijil oʼtanil ay binxan smakojbey skʼoplal. Te Biblia jich ya yal: «Te shahchibal te pʼijil-oʼtanil ha te xiʼel te Jehová, soc ha snopojibal awuʼun teme yac anaʼbe sba te Chʼul Diose» (Prov. 9:10). Jaʼ yuʼun te kʼalal ay bin mukʼ skʼoplal ya jtatik ta nopel spasel, ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te «snopojibal […] te Chʼul Diose». Ya xjuʼ kuʼuntik spasel teme ya jkʼopontik te Biblia sok te publicacionetik. Teme jich ya jpastik ya kakʼtik ta ilel te yuʼun-nix ay jpʼijiltik-a (Prov. 2:5-7).

4. ¿Bin yuʼun jaʼnax te Jehová te machʼa ya yakʼ te smelelil pʼijil oʼtanil?

⁴ Jaʼnax te Jehová te ya yakʼ te smelelil pʼijil oʼtanil (Rom. 16:27). ¿Bin yuʼun te jich ya kaltike? Sbabial, jaʼ te Jpaswanej kuʼuntik sok maʼyuk bin ya spaj te spʼijil yoʼtane (Sal. 104:24). Schebal, ta swenta te bintik ya spas te Jehová ya yakʼ ta ilel te ay spʼijil yoʼtan (Rom. 11:33). Yoxebal, te tojobteseletik yuʼun ya xkoltayot te machʼatik ya spas ta skuxlejalik (Prov. 2:10-12). Teme ya jkʼantik te ayuk spʼijil koʼtantik, ya skʼan ayuk ta koʼtantik te bin oxchajp te la kilbeytik skʼoplal sok te jaʼuk ya kakʼ bajtik ta tojobtesel yuʼun te kʼalal ay bin ya jpastike.

5. ¿Bin yilel skuxlejalik te ants winiketik te bitʼil ma jauk ya yichʼik ta wenta te spʼijil yoʼtan te Jehová?

⁵ Bayal te machʼatik ya jcholbeytik skʼop Dios, ya yalik te tʼujbilnax spisil te bintik pastiklanbil, pero ma schʼuunik te ay jtul Jpaswanej sok ya yalik te jaʼnax chiknaj tal ta swenta te evolución. Ay yantik ya yalik te ya schʼuunik te ay Diose, pero ya yalik te ma xtuunix kuʼuntik te mantaliletik ya yakʼ te Biblia sok jaʼ ya spasik te bin ya skʼan yoʼtanike. ¿Bin kʼoem ta pasel yuʼun? ¿Yakbal ta lekubel te balumilal te bitʼil jaʼnax ya yichʼik ta wenta te spʼijilik? ¿Staojikbal smelelil stseʼelil yoʼtanik o smukʼul yoʼtanik ta swenta te bin ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbej? Maʼuk. Ta swenta te bintik ya kiltik, ya jnaʼtik te «mayuc pʼijil-oʼtanil, snopojibal, o jʼacʼ-oʼtanil te ya xhuʼ ya scontrahin te Jehová» (Prov. 21:30). Jaʼme ya stij koʼtantik yuʼun ma jkom jbatik ta skʼanbeyel te Jehová te yakuk yakʼbotik te smelelil pʼijil oʼtanil. Pero, mel-oʼtantik sba te bayal ants winiketik ma jichuk ya spasik. ¿Binwan yuʼun?

6. Jich bitʼil ya yal Proverbios 1:22-25, ¿machʼatik-a te ma skʼan ya yaʼiyik te smelelil pʼijil oʼtanil?

⁶ Bayal ants winiketik ma skʼan ya yaʼiyik kʼalal te smelelil pʼijil oʼtanil «ya xʼawon ta callehetic». Te Biblia ya yal te ay oxchajp te machʼatik ya spʼajik te pʼijil oʼtanil jaʼik te machʼatik maʼyuk spʼijil yoʼtanik, te jlabanwanejetik sok te machʼatik ma snaʼik kʼinal (kʼopona Proverbios 1:22, TZOXCH; 1:23-25). Kilbeytik skʼoplal bin yuʼun te ants winiketik ini ya spʼajik te spʼijil yoʼtan te Dios sok bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ma jichuk jtaleltik.

7. ¿Bin yuʼun ay machʼatik ma skʼan ya sjeltayik te bin schʼuunojike?

⁷ Te machʼatik maʼyuk spʼijilik jaʼik te  machʼatik oranax ya yakʼ sbaik ta loʼlayel (Prov. 14:15). Bayal buelta jich ya jtatik te kʼalal ya xlokʼotik ta scholel skʼop Dios. Bayal ants winiketik yichʼojik loʼlayel yuʼun te jwolwanejetik yuʼun te religión sok te politicoetik. Ay machʼatik ya xchebaj yoʼtanik te kʼalal ya staik ta ilel te yakik ta loʼlayele. Pero te machʼatik ya yalbey skʼoplal te Proverbios 1:22 ma skʼan ya sjeltay te bin schʼuunojike (Jer. 5:31). Jaʼ ya smulanik spasel te bin ya skʼan yoʼtanik sok ma smulanik snopel te bin ya yal te Biblia ni jaʼuk ya skʼanik schʼuunel te mantaliletike. Bayal machʼatik jich ya yalik te bin-utʼil jtul ants te kuxinem ta Quebec (Canadá), te jich la yalbey jtul Testigo te ulaʼtayot yuʼune: «Jaʼ smul te sacerdote teme ya sloʼlayotike, ma jmultikuk». Ma skʼan ya jtʼunbeytik stalel te machʼatik sok spasemal yoʼtan ma skʼan ya sjeltayik te bin schʼuunojik (Prov. 1:32; 27:12).

8. ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ayuk spʼijil koʼtantik?

⁸ Te Biblia ya yalbotik te ayuk spʼijil koʼtantik, jaʼ yuʼun ya yakʼbotik te tojobtesel ini: «Mukʼul ants winikukex ta swenta te snopojibal awuʼunike» (1 Cor. 14:20). Ya jta spʼijil koʼtantik kʼalal ya jpas ta jkuxlejaltik te mantaliletik ya yakʼ te Biblia. Kʼunkʼun ya jtatik ta ilel te ya skoltayotik kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel sok ma jta jwokoltik. Lek te yakuk jlokʼestik tiempo ta snopilanel te bintik juʼem kuʼuntik spasel. Teme ayix tiempo yakat ta snopel te Biblia sok yakat ta bael ta tsoblejetik, pero teme mato awakʼoj aba ta stojol te Jehová sok teme mato awichʼoj jaʼ, ya xjuʼ ya ajojkʼoybey aba bin yuʼun te mato apasoje. Pero teme awichʼojix jaʼe, ¿yakatbal ta slekubtesel te bin-utʼil ya achol skʼop Dios sok te bin-utʼil ya xnojpteswanat? ¿Yabal awakʼ ta ilel ta akuxlejal te ya awakʼ aba ta tojobtesel yuʼun te mantaliletik te ay ta Biblia? ¿Jichbal ya awil te ants winiketik te bin-utʼil la yil te Jesús ta namey? Teme ya kiltik te yato skʼan ya jlekubtestik te jtaleltik, akʼa jpastik te bin ya yalbotik te Jehová, melel «ya yaʼbe spʼijil te machʼa mayuc bin ya snaʼ» (Sal. 19:7).

9. ¿Bin-utʼil ya yakʼik ta ilel «te jlabanwanejetic» te ya spʼajik te pʼijil oʼtanile?

⁹ Te schebal te machʼatik ya spʼajik te spʼijil yoʼtan te Dios jaʼik «te jlabanwanejetic». Ay jich ya jtatik ants winiketik te kʼalal ya xlokʼotik ta scholel skʼop Dios. Ya smulanik slabanel te yantike (Sal. 123:4). Te Biblia la yal te ta slajibal kʼajkʼal ay bayal jlabanwanejetik (2 Ped. 3:3, 4). Ay ants winiketik ta ora ini te ma schʼuunik te mantaliletik yuʼun te Dios, jich te bin-utʼil te snialtak te Lot (Gén. 19:14). Bayal machʼatik ya slabanik te machʼatik ya spasik te bin ya yal te Biblia. Te jlabanwanejetik ini «jaʼnax ya spasik te bin chopol ya skʼan te yoʼtanike» (Jud. 7, 17, 18). Jich bitʼil ya yal te Biblia ta swenta te jlabanwanejetik, ¿mabal jichuk te pajal stalelik sok te apostataetik sok te machʼatik ya spʼajik te Jehová?

10. Jich bitʼil ya yal Salmo 1:1, ¿bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ma xjajchotik ta labanwanej?

¹⁰ ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ma xjajchotik ta labanwanej? Jaʼ te manchuk ya jokintik te machʼatik ma lek ya yilik spisil te bintik ya yichʼ pasele (kʼopona Salmo 1:1). Jaʼme ya skʼan ya yal-abi te ma xkaʼiytik ni jaʼuk ya jkʼopontik spisil te bin talem ta stojol te apostataetik. Teme maba ya jtsajtay jbatik, ya xjuʼ te ma lek ya kiltik spisil te bin ya spas te yantik te ma smukʼulinix koʼtantik te Jehová sok te mantaliletik ya yakʼ ta swenta te organización yuʼun. Yuʼun ma jichuk ya jpastik, ya xjuʼ te jich ya jojkʼoybey jbatik: «¿Spisilbal-ora ma lek ya kil te kʼalal ay bin yachʼil ya yichʼ cholbeyel skʼoplal o ay yachʼil mantaliletik? ¿Jaʼnaxbal ya kil te banti ya xchʼayik te hermanoetik te yichʼoj  yaʼtelike?». Teme ya jtojobtestik ta ora te jtaleltike, te Jehová tseʼel yoʼtan ta jtojoltik (Prov. 3:34, 35).

11. ¿Bin-utʼil ya yilik te mantaliletik yuʼun Jehová te machʼatik ma snaʼik kʼinal?

¹¹ Te yoxebal te machʼatik ya spʼajik te pʼijil oʼtanil jaʼik te machʼatik ma snaʼik kʼinal. Jich ya yichʼik albeyel, melel ma skʼan ya spas ta skuxlejalik te mantaliletik yuʼun te Diose. Jaʼ ya spasik te bin lek ta pasel ya skuyike (Prov. 12:15). Ya spʼajik te Jehová, te jaʼ talem ta stojol spisil te pʼijil oʼtanil (Sal. 53:1). Te kʼalal ay machʼatik jich ya jtatik ta scholel skʼop Dios, bayal buelta ya slabanotik ta swenta te ya jchʼuuntik spasel te mantaliletik ya yal te Biblia, pero maʼyuk bin lek ya sjapbotik stukelik. Te Biblia jich ya yal: «Cʼax toyol ay te pʼijil oʼtanil yuʼun te machʼa ma snaʼ qʼuinal, ta yochibal te pueblo mayuc bin ya yal tey a» (Prov. 24:7). Te machʼatik ma snaʼik kʼinal maʼyuk bintik lek ya xjuʼ ya yalbotik, jaʼnix yuʼun–a te Jehová jich ya yalbotik: «Locʼan ta stojol te machʼa ma snaʼ qʼuinal» (Prov. 14:7).

12. ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma jichukotik te machʼatik ma snaʼik kʼinale?

¹² Mukʼ skʼoplal ya kiltik te bintik ya snop te Dios sok te mantaliletik yuʼun, ma pajalotik sok te machʼatik ya spʼajik te mantaliletik yuʼun te Diose, ya xjuʼ te mukʼxan skʼoplal ta koʼtantik te kʼalal ya kiltik te bin ya xlokʼ-a te kʼalal ya jchʼuuntik o ma jchʼuuntik te mantaliletike. Jnop kaʼiytik spisil te wokoliletik ya staik te machʼatik ya spʼajik te mantaliletik yuʼun te Jehovae. Jaʼnix jich jnop kaʼiytik te jaʼ lekxan te jkuxlejaltik teme ya jchʼuunbeytik skʼop te Diose (Sal. 32:8, 10).

13. ¿Yabal sujotik te Jehová ta schʼuunbeyel te mantaliletik yuʼune?

¹³ Te Jehová ya sjapbey spisil te ants winiketik te spʼijil yoʼtane, pero maʼyuk machʼa ya suj. Ya yal te bin ya xkʼot ta stojolik teme ya spʼajik te spʼijil yoʼtane (Prov. 1:29-32). Te machʼatik ya skʼaxuntaybeyik skʼop te Jehová, ya «sweʼbeyic sit te be yuʼunic». Ta patil, jaʼnax ya smel yoʼtanik sok ya sta swokolik ta skaj te bin yilel ya xkuxinik, sok ta patil ya xlajik. Pero te machʼatik ya yaʼiyik te lekil tojobtesel yuʼun te Jehová sok te ya spas ta skuxlejalik jaʼme ya yichʼik te bin sjapoj te Jehová: «Te machʼa ya yaʼiybon jcʼop jun me yoʼtan ya xcuxaj stuquel, mero jun yoʼtan, ma ba ya xiʼ te bin chopol» (Prov. 1:33).

14, 15. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te Proverbios 4:23?

¹⁴ Kʼalal ya jpas ta jkuxlejaltik te mantaliletik yuʼun Dios spisil-ora ya jta jlekilaltik. Jich bitʼil la kiltikix, te Jehová ya yakʼbey spisil te ants winiketik te tojobtesel yuʼune. Ta libro yuʼun Proverbios ya yakʼbotik tojobteseletik te yato xtuun kuʼuntik ta ora ini, sok ya slekubtes te jkuxlejaltik teme ya jpastike. Kilbeytik skʼoplal chanchajp te tojobteseletik-abi.

 ¹⁵ Jkanantaytik te koʼtantik. Te Biblia jich ya yal: «Ta spisil, canantaya awoʼtan, como tey ya xtal a te acuxlejale» (Prov. 4:23). Jnop kaʼiytik te bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jkanantaytik te mero koʼtantike. Ya skʼan te lekuk te bin ya jweʼtike, te yakuk jpastik ejercicio sok te manchuk ya xkʼayotik ya sweʼel te bintik ma leke. Jaʼ pajal sok te bin ya jnop ta koʼtantike. Ya skʼan te spisiluk-ora ya jkʼopontik te Biblia, te yakuk xbootik ta tsoblejetik, te yakuk jchajpan jbatik yuʼun ya kakʼ jcomentariotik, sok te ya skʼan te spisiluk-ora ya xlokʼotik ta scholel skʼop Dios. Jaʼnix jich ma skʼan ya kotses ta jpensartik te bintik ma leke, jich bitʼil te bintik ya jkʼasestik kʼajkʼal-a te yichʼoj te mulwej sok te manchuk ya jokintik te machʼatik chopol stalelike.

16. ¿Bin yuʼun ya xtuun kuʼuntik ta ora ini te tojobtesel ay ta Proverbios 23:4, 5?

¹⁶ Tseʼeluk koʼtantik ta swenta te bin ay kuʼuntik. Te Biblia ya yakʼ te tojobtesel ini: «Ma me xcʼax awocol ta slehel te ya xcʼulejubat […]. Teme yac awacʼ asit ta stojol te cʼulejalil, ya xan awil, mayuquix a. Ya xlocʼ xicʼ hich te bin utʼil jxic, ya xwihl bahel cʼalal ta chʼulchan» (Prov. 23:4, 5). Oranax ya xjuʼ ya xlaj te bintik ay kuʼuntik, manchukme jich–abi, te jkʼulejetik sok te pobreetik jaʼ baemxan ta yoʼtanik sleel te takʼin. Te bitʼil bayal ya smel yoʼtanik yuʼun, ma lek ya yichʼik albeyel skʼoplalik yuʼun, ma lek ya yil sbaik sok te yantik sok ya stsakotik ta chamel (Prov. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10). Yan stukel te pʼijil oʼtanil, ya skoltayotik yuʼun tsajtaybiluk ya kiltik te takʼin. Jaʼme ya skanantayotik ta swenta te bikʼtal oʼtanil sok ya skoltayotik yuʼun ayuk stseʼelil koʼtantik ta swenta te bin ay kuʼuntike (Ecl. 7:12).

17. Ta swenta te bin ya yal Proverbios 12:18, ¿bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel spʼijil koʼtantik ta swenta te bin ya kaltik?

¹⁷ Jnoptik ta lek te bin ya kaltik. Teme maba ya jtsajtaytik te bin ya kaltik ya xjuʼ ya kakʼbeytik swokol te yantik. Te Biblia jich ya yal: «Ay machʼa te hich ya xʼehchenteswan te bin utʼil espada te scʼopique, yan te scʼop te machʼa pʼij yoʼtan ya xpoxtaywan stuquel» (Prov. 12:18). Teme ma jpuktik ta alel te banti ya xchʼay te yantik, leknax  ya kil jbatik ta jpisiltik (Prov. 20:19). Yuʼun ma kejchentesbeytik yoʼtan te yantik, ya skʼan jaʼ ay ta koʼtantik te bin ya yal te sKʼop Dios (Luc. 6:45). Teme ya jnopilan ta koʼtantik te bin ya yal te Biblia, te bin ya kaltik ya xjuʼ ya yakʼbey smukʼul yoʼtan te yantike (Prov. 18:4).

18. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Proverbios 24:6 yuʼun leknax ya jcholtik te skʼop Dios?

¹⁸ Jpastik te bin ya yal te organización. Te Biblia jich ya yal: «Como ta scuenta lequil jʼacʼ-oʼtanil yac apas guerra, soc ta scuenta tsobol jʼacʼ-oʼtaniletic ya xhuʼ te tsalawe» (Prov. 24:6). Jnop kaʼiytik te bin-utʼil ya skoltayotik te texto ini yuʼun leknax ya jcholtik skʼop Dios sok te ya xnojpteswanotik ta swenta te smelelil kʼope. Jaʼme ya jpastik te bintik ya kichʼtik albeyel ma jaʼuk te bin ya skʼan koʼtantik te kʼalal ya jcholtik te skʼop Diose. Yame kichʼtik koltayel te kʼalal ya xbootik ta tsoblejetik, te banti bayal ya xjuʼ ya kichʼtik nojptesel ta swenta te discursoetik, te demostracionetik te lokʼem tal ta Biblia te ya skʼases te kermanotaktike. Te organización yuʼun Jehová, ya yakʼbotik publicacionetik sok videoetik te ya xjuʼ ya skoltay te ants winiketik yuʼun ya yichʼbeyik swentail te bin ya yal te Biblia. ¿Anopojbal stuuntesel ta lek te aʼtejibaletik-abi?

19. ¿Bin ya awal ta swenta te pʼijil oʼtanil ya yakʼ te Jehová? (Proverbios 3:13-18).

¹⁹ (Kʼopona Proverbios 3:13-18). ¡Ya kaltik bayal wokol ta swenta te lekil tojobteseletik te ay ta sKʼop Diose! ¿Binwan ya jpastik te manchuk ayuk kuʼuntike? Ta artículo ini, la kilbeytikix skʼoplal ejemploetik yuʼun te pʼijil oʼtanil te ay ta libro yuʼun Proverbios. Te Jehová jaʼnix jich ya yakʼbotikxan tojobteseletik te ay te Biblia. Jaʼuk ya kakʼtik ta ilel ta spisil-ora te spʼijil yoʼtan te Diose. Ma jmel koʼtantik yuʼun te bin ya yal te ants winiketik ta swenta te pʼijil oʼtanil-abi, melel jnaʼojtik te machʼatik «ya sqʼuejic» ta yoʼtanik te pʼijil oʼtanil, ya sta stseʼelil yoʼtanik.