1. ¿Bin yakʼojbey ta stojol meʼil tatiletik te Jehovae?

TE Jehová la yakʼbey ta yoʼtan te ya skʼan yal snichʼnabik te Adán sok te Evae. Jaʼ yuʼun te Biblia jich ya yal: «Te al-nichʼanetic ha te bin ya xʼaʼbotic quichʼtic yuʼun te Jehová» (Sal. 127:3). Swenta ya xkʼot ta koʼtantik te bin ya skʼan ya yalbey skʼoplal te salmoe, jnop kaʼiytik te ay jtul kamigotik te ya yalbotik te ya jkʼejbeytik stakʼine. ¿Mabal jichuk te leknax ya kaʼiy jbatik yuʼun te ay smukʼul yoʼtan ta jtojoltike? Jich. Pero jaʼnix jich ya jmel koʼtantik yuʼun, melel ya skʼan ya jkʼejtik ta lek te takʼine. Te Jehová te jaʼ lekil Amigo kuʼuntike, ay bin yakʼojbey ta stojol te meʼil tatiletik te kʼax mukʼxan skʼoplal-a te bitʼil te takʼine, jaʼ te ya skanantayik sok te tseʼeluk yoʼtan te yal snichʼanike.

2. ¿Bin jojkʼoyeletik ya yichʼ akʼbeyel sujtib ta artikulo ini?

² ¿Machʼa ay ta swenta stael ta nopel teme jun nujpunel ya sta yal snichʼnab sok te bin-ora ya staike? Sok ¿bin ya skʼan ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ayuk stseʼelil yoʼtan te yal snichʼnabike? Kiltik cheʼoxeb tojobtesel ta Biblia te ya skoltay te machʼatik nujpunemik yuʼun lek te bin ya staik ta nopele.

3. 1) ¿Machʼa ay ta swenta snopel teme jun nujpunel ya sta yal snichʼnabik o teme maʼuke? 2) ¿Bintik tojobtesel ta Biblia ya skʼan ayuk ta yoʼtanik te yamigotak sok te sfamilia te machʼatik nujpunemike?

³ Ay ants winiketik jaʼ ya skʼanik te yakuk staik ta ora yal snichʼnabik te machʼatik nujpuneliktoe. Ayniwan jaʼ te sfamilia o yantik ants winiketik te jich ya yalulanbeyike. Jtul Testigo ta  Asia te Jethro sbiil, jich la yal: «Ta kongregasion ay ermanoetik te ay yal snichʼnabik ya yalulanbeyik te ermanoetik te maʼyuk yuʼunik te yakuk sta yal snichʼnabike». Yanxan ermano ta Asia te Jeffrey sbiil, jich la yal: «Ay machʼatik ya yalbeyik te machʼa mato ayuk yal snichʼnabik te maʼyuk machʼa ya xkanantayotik te kʼalal ya xmeʼel mamalubike». Pero jaʼ ay ta swenta te machʼatik nujpunemik stael ta nopel teme ya sta yal snichʼnabik o teme maʼuke (Gál. 6:5). Te bin ya skʼanik te sfamilia sok yamigotak te machʼatik nujpuneliktoe, jaʼ te ayuk stseʼelil yoʼtanike, pero spisilik ya skʼan ya xkʼot ta yoʼtanik te jaʼ ay ta swentaik snopel te machʼatik nujpunemik teme ya skʼan yal snichʼnabike (1 Tes. 4:11).

4, 5. 1) ¿Bin-a te cheb ya skʼan ya yalbeyik skʼoplal te machʼatik nujpunemike? 2) Cholbeya skʼoplal te bin-ora jaʼ lekxan te ya yalbeyik skʼoplale.

⁴ Teme jaʼ la staik ta nopel te ya skʼan yal snichʼnabik te machʼatik nujpunemike, ay cheb te bin mukʼ skʼoplal ya skʼan ya yalbeyik skʼoplal ta schebalik. Sbabial, bin-ora ya skʼan ya staik. Schebal, jaytul ya skʼanik. Pero, ¿bin-ora lekxan ya yalbeyik skʼoplal-abi? Sok ¿bin yuʼun mukʼ skʼoplal?

⁵ Jaʼ lekxan te jaʼ ya yalbeyik skʼoplal te kʼalal slekoltonax sbaik-ae, melel mukʼ skʼoplal te akuerdo ayik ta swenta-abi. Jaʼnix jich ya skʼan ya snopik teme chapalik yuʼun ya sta yal snichʼnabik. Ay chaʼoxtul te machʼatik nujpuneliktoe, jaʼ lek ya yilik te ya smaliyik jun chebuk jaʼbil, melel te alnichʼan ya skʼan akʼbeyel tiempo. Te kʼalal ya smaliyike ya x-akʼbotik tiempo yuʼun ya xkʼayik-a te bitʼil nujpuneliktoe (Efes. 5:33).

6. Ta swenta te bin yilel jkuxlejaltik ta ora ini, ¿bin staojik ta nopel chaʼoxtul te machʼatik nujpunemike?

⁶ Ay yantik ermanoetik te nujpunemike stʼunojbeyik te ejemplo yuʼun te oxtul snichʼnab Noé sok te yinamike te ma la staik yal snichʼnabik ta orae (Gén. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5). Te Jesús la yal te jaʼ jich jkuxlejaltik te bitʼil ta skʼajkʼalel te Noé, melel ayotikix ta «yorahil wocol» (2 Tim. 3:1; Mat. 24:37). Te bitʼil jich ayix te tiempo ini, ay chaʼoxtul ermanoetik te nujpunemik jaʼ lekxan ya yilik te mato sta yal snichʼnabik yuʼun ya x-abatinikxan ta stojol te Jehovae.

7. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya xkoltayotik te machʼatik nujpunemik te tojobtesel ay ta Lucas 14:28, 29 sok Proverbios 21:5?

⁷ Kʼalal ya staik ta nopel te machʼatik nujpunemik teme ya staik yal snichʼanik sok te jaytul ya skʼanike, ya skʼan ayuk spʼijilik ta snopel teme ya xjuʼ yuʼunik swentainele (kʼopona Lucas 14:28, 29). Te meʼil tatiletik te  chʼiemix yuʼun te yal snichʼnabik snaʼojik te ya skʼan tiempo sok takʼin te alaletike. Jaʼ yuʼun te machʼatik nujpunemik mukʼ skʼoplal te ya sjojkʼoybey sbaik ini: «¿Puersabal ya skʼan ya x-aʼtejotik ta jchebaltik yuʼun ya jletik te bin ya xtuun yuʼun te jfamiliatike? ¿Pajalbal te bin ya jnoptik ta swenta te bin ya xtuun yuʼun te jfamiliatike? Teme ya x-aʼtejotik ta jchebaltik, ¿machʼa ya skanantay te kal jnichʼantike? ¿Machʼa ya snopbeyik spensar o stalel?». Te machʼatik nujpunemik ya skʼan ya yilik ta lek te jojkʼoyeletik-abi, jaʼme jich ya yichʼik ta wenta te bin ya yal te Proverbios 21:5 (kʼopona).

8. 1) ¿Bintik wokolil ya skʼan ya snaʼik te ya xjuʼ ya xkʼot ta stojol te machʼatik nujpunemike? 2) ¿Bin ya skʼan ya spas te winik te kʼux ta yoʼtan te yiname?

⁸ Te papail sok te mamail ya skʼan ya slokʼesik bayal tiempo yuʼun ya skanantayik te yal snichʼnabike. Jaʼ yuʼun teme bikʼtal-utsʼ ya xtal te alnichʼane, wokolniwan ya yaʼiyik skanantayel ta lek sok te ya yakʼbeyik te bin ya xtuun yuʼunike. Te machʼatik jich kʼaxem ta stojolike yalojik te bayal akʼbot swokolik yuʼun. Spisilniwan-ora lujben ya yaʼiy sba te mamail, jich yuʼun maniwan ayukix stiempo ta spasel estudiar, ta skʼoponel Dios sok ta scholel skʼop Dios. Jaʼnix jich ayniwan ma xjuʼ ya schʼam yaʼiy ta lek te bin ya kʼax ta tsoblej ta skaj te ay bintik ya xchʼaybot yoʼtan yuʼune. Pero te winik te kʼux ta yoʼtan te yiname ya spas tulan yuʼun ya skoltay ta sna sok ta tsoblejetik. Ya xkoltaywan ta spasel aʼteletik ta yutil na sok ya spas tulan yuʼun spisilik ya smulanik te yichʼel ta mukʼ Dios ta sjunal na ta jujun semana soknix te ya xlokʼ ta scholel skʼop Dios sok te sfamiliae.

9, 10. ¿Bin mukʼ skʼoplal ya skʼan ya spasik te meʼil tatiletik te ya skʼan ya skoltay te yal snichʼnabike?

⁹ ¿Bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ya skoltayik te yal snichʼnabik yuʼun kʼux ta yoʼtanik te Jehovae? ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skanantayik te yal snichʼnabik ta swenta te chopol balumilal ini? Kiltik cheʼoxebuk te bin ya xjuʼ ya xkoltayotik yuʼune.

¹⁰ Kʼanbeyaik koltayel te Jehovae. Kiltik te ejemplo yuʼun te Manoa sok te yiname. Kʼalal la snaʼ stojol te ya staik alal te Sansón sbiile, la skʼanbey koltayel te Jehová yuʼun ya x-albot te bitʼil ya skʼan ya spʼijubtese.

11. Jich bitʼil ya yal Jueces 13:8, ¿bin ya xjuʼ ya spasik te meʼil tatiletik yuʼun ya stʼunik te ejemplo yuʼun te Manoae?

¹¹ Te Nihad sok te Alma te Bosnia-Herzegovina slumalike la stʼunik te ejemplo yuʼun te Manoae. Jich la yalik: «Jich bitʼil la spas te Manoae, la jkʼanbeytik koltayel te Jehová yuʼun ya snojptesotik swenta ya xkʼootik ta lekil meʼil tatil. Bayal ta chajp te bitʼil la sutbotik  te jkʼoptike, la sut ta swenta te Biblia, te junetik te lokʼem skʼoplal ta Biblia, ta tsoblejetik sok ta mukʼul tsoblejetik» (kʼopona Jueces 13:8).

12. ¿Bin ejemplo la yakʼbey yil te yal snichʼnab te José sok te Mariae?

¹² Nojptesaik ta swenta te ejemplo awuʼunike. Meʼil tatiletik, mukʼ skʼoplal te bin ya awalbeyik te awal anichʼnabike, pero jaʼ kʼaxtoniwan ya xkoltayotik te ya yilik te bin ya apasike. Te José sok te María ya jnaʼtik te la yakʼbeyik yil kʼax lekil ejemplo te yal snichʼnabik soknix te Jesuse. Te José ma jaʼuknax te tulan aʼtej yuʼun ya yakʼbey te bin ya xtuun yuʼun te sfamiliae, jaʼnix jich la stijbey yoʼtan yuʼun mukʼuk skʼoplal ya yilik te yichʼel ta mukʼ te Diose (Deut. 4:9, 10). Ta «jujun haʼbil» la yikʼ bael te sfamilia ta Jerusalén ta kʼin Paskua manchukme ma jaʼuk jun mantalil (Luc. 2:41, 42). Ayniwan chaʼoxtul papailetik te laniwan snopik te kʼax wokol te ya xbajtik ta Jerusalén sok spisil te sfamiliaike, te kʼax najt sok te ya xlaj bayal takʼin yuʼune. Pero te José bayal skʼoplal ta yoʼtan te yichʼel ta mukʼ te Diose sok la yakʼbey snop-euk te snichʼnabe. Jaʼnix jich te María snopoj ta lek te sKʼop Diose, jich yuʼun ya jnaʼtik te ta swenta te bin la spas sok te bin la yale la yakʼbey snop te yalatak te mukʼuk skʼoplal ta yoʼtanik te sKʼop Diose.

13. ¿Bin la spas te Nihad sok Alma yuʼun ya stʼunik te ejemplo yuʼun te José sok te Mariae?

¹³ Te Nihad sok Alma, te la yichʼik albeyel skʼoplal ta parrafo 11, la stʼunik te ejemplo yuʼun te José sok María swenta ya snojptesik te skeremik swenta kʼuxuk ta yoʼtan te Dios sok te yakuk x-abatin ta stojole. ¿Bin-utʼil la spasik? Jich la yalik: «La jpastik tulan yuʼun ya kakʼbeytik snop ta swenta te ejemplo kuʼuntik te bin lekilal ya jtatik kʼalal ya jchʼuuntik spasel te tojobteseletik ay ta Bibliae». Jich la yalxan te Nihad: «Ya skʼan ya jpastik tulan te jichuk jtaleltik te bin yilel stalel ya jkʼantik te kal jnichʼnabtike».

14. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya snaʼik te meʼil tatiletik te machʼatik yamigoinej te yal snichʼnabike?

¹⁴ Koltaya te awal anichʼnabik ta stael lekil yamigotakik. Te papail sok te mamail ya skʼan ya snaʼ te machʼa ya sjokin te yal snichʼnabik sok te bin ya spasike. Jaʼnix jich ya skʼan ya snaʼik te machʼatik ya skʼoponik ta Internet sok ta telefono. Te machʼatik ya sjokinik yame xjuʼ ya skʼayinbeyik te spensar sok te bin ya spasike (1 Cor. 15:33).

15. ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te meʼil tatiletik ta swenta te ejemplo yuʼun te Jessie?

¹⁵ ¿Bin ya xjuʼ ya spas te meʼil tatiletik teme ma snaʼik stuuntesel te komputadora, selular o tablet? Jtul papail ta Filipinas te Jessie sbiile, jich la yal: «Manchukme ma jnaʼtik stuuntesel ta lek te teknolojia yananix kalbeytik-a te kal jnichʼnabtik te bin wokolil ya xjuʼ ya staik te kʼalal ya stuuntesik te selular o tablet». Te papail-abi ma la smak te yal snichʼnab ta stuuntesel te tablet o te selular jaʼnax yuʼun te ma snaʼ stuuntesel stukele. Jich la yal: «La kaltiklanbey te ya xjuʼ ya stuuntesik yuʼun ya snopik yan kʼopil, snopel te bin ya yichʼ ilel ta tsoblejetik sok te ya skʼoponik te Biblia ta jujun kʼajkʼal». Meʼil tatiletik, ¿aybal anopojbeyik skʼoplal sok awal anichʼnabik te lekil tsitsel ta swenta te stikunel mensaje sok fotoetik te ya jtatik ta seksion «Jchʼieletik» ta pajina jw.org? ¿Aybal awilojbeyik skʼoplal te bideo ¿Jaʼbal baem ta awoʼtan ta jkʼaxel yilel te aselular o atablet? Sok te Pʼijme xa awakʼ aba teme ya atuuntes te redes sosiales? * Te informasion-abi yame xjuʼ ya skoltayatik yuʼun ya akoltayik te awal anichʼanik ta stuuntesel ta lek te aparatoetik jich bitʼil te selular o tablet (Prov. 13:20).

16. ¿Bin spasojik bayal ta tul meʼil tatiletik sok bin lokʼem yuʼunik-a?

 ¹⁶ Bayal ta tul meʼil tatiletik spasojik tulan yuʼun yakuk yakʼbeyik sjokin te yal snichʼnabik te machʼatik jaʼik jun lekil ejemplo ta abatinel ta stojol te Jehovae. Jaʼ jich la spas te NʼDéni sok te yinam te Bomine sbiil te nainemik ta Costa de Marfil. Kʼayemik-a te ya yikʼ ta snaik te superintendente yuʼun sirkuito. Te NʼDéni jich la yal: «Jaʼ-abi koltayot yuʼun te jnichʼane, melel och ta prekursor sok ta ora ini sustituto yuʼun superintendente yuʼun sirkuito». Meʼil tatiletik, ¿yabal xjuʼ te jich ya apasik-euke?

17, 18. ¿Bin-ora ya skʼan ya xkaj snojptesik te yal snichʼanike?

¹⁷ Nojptesaik te awal anichʼnabik te kʼalal alalikto-ae. Jaʼme lekxan te ta yalalilto ya xkaj anojptesik te awal anichʼnabike (Prov. 22:6). Jich la spas te Eunice te smama Timoteo soknix te schuchuʼ meʼel te Loida sbiile, te la snojptesik ta swenta Jehová te Timoteo ta yalalilto (2 Tim. 1:5; 3:15). Ta patil te Timoteo la sjokin te Pablo ta sbeentayel lumetik ta scholel skʼop Dios.

¹⁸ Teynix ta Costa de Marfil, te Jean-Claude sok te yinam te Peace sbiil la snojptesik te waktul yal snichʼanik yuʼun kʼuxuk ta yoʼtanik te Jehová sok te ya x-abatinik ta stojole. ¿Bin koltayotik ta spasel? Jaʼ la stʼunik te ejemplo yuʼun te Eunice sok te Loida. Jich la yalik: «Kaj kalulanbeytik te kal jnichʼnabtik te sKʼop Dios te kʼalal ayinelikto-ae» (Deut. 6:6, 7).

19. ¿Bin ya skʼan ya spas te meʼil tatiletik yuʼun ya yalulanbeyik sKʼop Dios te yal snichʼnabike?

¹⁹ ¿Bin ya skʼan ya spas te meʼil tatiletik yuʼun ya yalulanbeyik sKʼop Dios te yal snichʼnabike? Te meʼil tatiletik ya skʼan ya skʼasesik tiempo sok te yal snichʼnabik yuʼun ya snojptesik-a. Ayniwan baeltik te ma lek ya yaʼiy sbaik yuʼun te ya yalulanbeyik te bin yalojbeyikix-ae. Pero jaʼme jich ya xjuʼ ya skoltayik yuʼun ya xkʼot ta yoʼtanik te sKʼop Dios sok te yakuk schʼuunik spasele.

20. Cholbeya skʼoplal te bin ya yal te Salmo 127:4 ta swenta te schʼitesel te alnichʼane.

²⁰ Naʼbeya sba ta lek te awal anichʼnabike. Te Salmo 127 ya yal te jich kʼoem bitʼil flecha te alnichʼane (kʼopona Salmo 127:4). Jich bitʼil maba pajal te bintik pasbil-a te flechaetik sok  maba pajal te smukʼulike, jaʼnix jich maba pajalik te alnichʼanetike. Jaʼ yuʼun mukʼ skʼoplal te yakuk yilik ta lek te meʼil tatiletik te bitʼil ya skʼan ya snojptes ta tulutul te yal snichʼanike. Jtul papail sok yinam te nainemik ta Israel ta ora ini, juʼ yuʼunik skoltayel te chaʼtul alnichʼan yuʼunik yuʼun ya x-abatinik ta stojol te Jehovae. ¿Bin koltayotik yuʼun? Jich la yal: «La jnojptestik ta Biblia ta tulutul». Pero jaʼ ay ta swenta snopel te papail teme puersa jich spas sok teme lek ya yile.

21. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya xkoltayotik yuʼun Jehová te meʼil tatiletike?

²¹ Ayniwan ma snaʼikix te bin ya spasik te meʼil tatiletik ta swenta te wokol ya yaʼiyik schʼitesel te yal snichʼanike, pero te alnichʼane jaʼme jun majtanil te akʼbilik yuʼun te Jehovae. Te Jehová ya skʼan ya skoltay te meʼil tatiletik, jaʼ yuʼun ya yaʼiybey ta lek te s-orasionik sok ya sutbey ta swenta te Biblia, te junetik te lokʼem ta Biblia sok te lekil ejemplo ya yakʼik te ermanoetik te schʼijtesojikix yal snichʼnabik soknix te lekil tojobtesel ya yakʼike.

22. ¿Bin-a te lekxan ya xjuʼ ya yakʼbeyik yal snichʼnabik te meʼil tatiletike?

²² Ay machʼatik ya yalik te 20 jaʼbil ya yichʼ chʼijtesel te alnichʼane, pero ta melel manix ayuk bin-ora ya xlaj yoʼtanik ta skoltayel-a. Te bin lekxan ya yakʼbeyik te yal snichʼnabik te meʼil tatiletike jaʼ te skʼuxul yoʼtanik, stiempoik sok te nojptesel ya yakʼbeyik ta swenta te Bibliae. Maba pajal te bin ya staik ta nopel ta jujuntul te alnichʼan ta swenta te bin ya yichʼik nojptesele. Pero bayal ta tul te la yichʼik nojptesel yuʼun te smeʼ statik ta swenta te Jehová, jich yaʼiyoj sbaik te bitʼil ya yaʼiy sba te Joanna Mae, te jaʼ tul ermana ta Asia te jich la yale: «Kʼalal ya jnop ta swenta te nojptesel la yakʼbonik te jmeʼ jtate, ya kal wokol yuʼun te la stojobtesonik sok te la snojptesonik swenta kʼux ta koʼtan te Jehovae. Ma jaʼuknax la yakʼbonik te jkuxlejale jaʼnix jich la yakʼbonik te bin ya yakʼbey swentail te jkuxlejale» (Prov. 23:24, 25). Ay bayal millón ta tul j-abatetik yuʼun Jehová te jich yaʼiyoj sbaik te bitʼil te Joanna Mae.