1. ¿Bin-utʼil ya yilik te aʼtelil bayal ta tul ants winiketik?

¿BIN-UTʼIL ya yilik te aʼtelil jteb ma spisiluk te ants winiketik te banti yakotik ta nainele? Ta bayal ta pam lumetik, kʼax bayal ya x-aʼtej te ants winiketike. Jich yuʼun maʼyukix stiempoik yuʼun ya skux yoʼtanik, te ya sjokin te sfamiliaik sok te ya snaʼbeyik sba te Diose (Ecl. 2:23). Jaʼnix jich ay ants winiketik te ma smulan ya x-aʼtejik sok ya sleik te bin ya smak sbaik yuʼune (Prov. 26:13, 14).

2, 3. ¿Bin ejemplo ya yakʼ kiltik te Jehová sok te Jesuse?

² Te machʼatik jich ya spasik-abi, ya yakʼik ta ilel te ma snaʼik stsajtayel te bitʼil ya yilike. Pero, ¿bin ya snop te Jehová sok te Jesús ta swenta te aʼtelile? Te Jehová ya smulan aʼtel, jich la yakʼ ta naʼel te Jesús kʼalal la yal: «Yac ta aʼtel cʼalal ora te Jtate, ha nix hichon yacon ta aʼtel» (Juan 5:17). Jnoptik ini, te Jehová la spas ipal chʼul-abatetik, ekʼetik, planetaetik sok spisil te bintik ay ta Balumilal. Jaʼ yuʼun jich la yal jtul salmista: «¡Cʼax bayel bintic apasoj, Jehová! La apasticlan spisil ta scuenta spʼijil awoʼtan; nojel ta lumqʼuinal te bintic apasoje» (Sal. 104:24).

³ Te Jesús la snopbey stalel te sTate. La skoltay te Dios kʼalal «la schahpan te chʼulchan» sok tey sjokinej-a te kʼalal yak «ta schahpanlanel spisil» (Prov. 8:27-31). Bayal tiempo ta patil kʼalal xtaluk ta Balumilal, jaʼnix jich aʼtej ta lek sok jich la yil bitʼil sweʼel te spasbeyel skʼanojel yoʼtan te Diose. Ta spisil te bintik la spase la yakʼ ta ilel te jaʼnix tikunot tal yuʼun-a te Diose (Juan 4:34; 5:36; 14:10).

4. ¿Bin ya jnoptik ta stojol te Jehová sok te Jesús ta swenta te kux-oʼtane?

⁴ ¿Jaʼbal ya yakʼ jnoptik te Jehová sok te Jesús te ma puersa  ya jkux koʼtantike? Maʼuk. Te Jehová maʼyuk bin-ora ya xlujb stukel, jaʼ yuʼun ma puersa ya skux yoʼtan jich bitʼil te joʼotike. Pero te Biblia ya yal te kʼalal laj yoʼtan ta spasel te chʼulchan sok te Balumilal, «la scux yoʼtan» (Éx. 31:17). Te kʼalal ya yal te la skux yoʼtane, jaʼniwan ya skʼan ya yal te la skejchan te yaʼtel sok la smulanbey yutsil te yaʼtel skʼabe. Jaʼnix jich te Jesús manchukme bayal aʼtej te kʼalal xtaluk ta Balumilale la skux yoʼtan sok la smulan sjokinel ta weʼel te yamigotake (Mat. 14:13; Luc. 7:34).

5. ¿Bin-a te wokol ya yaʼiyik spasel bayal ta tul ants winiketik?

⁵ Te bitʼil j-abatotik yuʼun te Diose, te Biblia ya yalbotik te ya skʼan ya x-aʼtejotike, ma jaʼuk te chʼajotike (Prov. 15:19). Yaniwan x-aʼtejotik yuʼun ya kakʼbeytik te bin ya xtuun yuʼun te jfamiliatik soknix ya skʼan ya jcholtik te lek yachʼil kʼope. Pero, yame skʼan ya jkux koʼtantik ta lek. ¿Wokolbal ya kaʼiytik stsajtayel jbatik ta swenta te jayeb tiempo ya jtuuntestik ta aʼtel, scholel skʼop Dios sok ta kux-oʼtan? ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te jayeb tiempo ya x-aʼtejotik sok ya jkux koʼtantik?

6. ¿Bin-utʼil ya yakʼ ta ilel Marcos 6:30-34 te la snaʼ stsajtayel te jayeb tiempo aʼtej sok la skux yoʼtan te Jesuse?

⁶ Kʼax mukʼ skʼoplal te ya jnaʼtik stsajtayel te jayeb tiempo ya x-aʼtejotike. Te ajwalil Salomón jich akʼbot stsʼibay yuʼun te Jehovae: «Ay yorahil spisil te bin ya yichʼ pasel». La yalbey skʼoplal cheʼoxeb, jich bitʼil te tsʼunbajel, spasel na, okʼel, tseʼej sok ajkʼot (Ecl. 3:1-8). Jamal chikan skʼoplal, te aʼtel sok te skuxel koʼtantik mukʼ skʼoplal ta schebal. Te Jesús la snaʼ stsajtayel te jayeb tiempo ya yakʼbey ta schebale. Ta jun buelta te sujtik tal te jpuk-kʼopetik ta scholel skʼop Dios ta sjunal kʼajkʼal sok te maʼyuk stiempoik ta weʼel uchʼel-ae, jich albotik yuʼun te Jesuse: «Conic te banti lamal qʼuinal, cuxa awoʼtanic jtebuc» (kʼopona Marcos 6:30-34). Te Jesús soknix te jnopojeletik maba la skux yoʼtanik te ban kʼalal la skʼanike. Pero snaʼoj-a te Jesús te ya skʼan ya skux yoʼtanike.

7. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik snopbeyel skʼoplal te mantalil ta swenta te skʼajkʼalel kux-oʼtane?

⁷ Aynix baeltik te ya skʼan ya jkux koʼtantik jtebuk o te ya jeltaytik te bintik kʼayemotik ta spasele. Jaʼ jich ya jnaʼtik ta swenta jun mantalil te la yakʼ te Jehová ta stojol te lum Israel ta Ley yuʼun Moisés te banti la yal te ya skʼan ya skanantayik te skʼajkʼalel kux-oʼtane. Manchukme maba ayix ta jwentatik schʼuunel te Ley yuʼun Moisés, ya skoltayotik snopel te bin ya yal ta swenta te skʼajkʼalel kux-oʼtane. Te bin ya jnoptike yame skoltayotik ta yilel te bitʼil ya skʼan ya kiltik te aʼtel sok te kux-oʼtane.

8. Jich bitʼil ya yal Éxodo 31:12-15, ¿bin ya skʼan ya spasik ta skʼajkʼalel kux-oʼtan te israeletike?

⁸ Te sKʼop Dios ya yal te laj yoʼtan ta swakebal «cʼahcʼal» te Dios ta spasel te bintik ay ta Balumilale (Gén. 2:2). Pero te Jehová ya smulan ya x-aʼtej, jaʼ yuʼun yakto ta aʼtel ta ora ini (Juan 5:17). Te ley ta swenta te skʼajkʼalel kux-oʼtane, jaʼ pajal sok te bitʼil ya scholbey skʼoplal te Génesis te bitʼil aʼtej wakeb kʼajkʼal te Jehová pero la skux yoʼtan ta sjukebal kʼajkʼal. Te skʼajkʼalel kux-oʼtan jaʼ señail kʼot te lek ya yil sbaik sok Jehová te israeletike sok te manchuk ya xchʼay ta yoʼtanik te jaʼ akʼotik ta libre ta Egipto. Te «scʼahcʼalel cux-oʼtan» «chʼultesbil» kʼot yuʼun te Jehovae (kʼopona Éxodo 31:12-15). Albil skʼoplal te maʼyuk machʼa ya xjuʼ ya x-aʼtej, te alaletik, te machʼatik ayik ta mosoinel ni jaʼuk te chambalametike (Éx. 20:10). Jaʼ-abi koltayotik te israeletik  yuʼun jaʼ ya xbajt ta yoʼtanik yichʼel ta mukʼ te Diose.

9. ¿Bintik tulan mantal la yakʼik ta swenta te skʼajkʼalel kux-oʼtane?

⁹ Ay bin lek lokʼ yuʼun-a te lum yuʼun Dios te bitʼil la skanantayik te skʼajkʼalel kux-oʼtane. Pero te jwolwanejetik yuʼun relijionetik ta skʼajkʼalel te Jesuse, la yakʼik tulan mantaliletik te kʼax wokol la yaʼiyik schʼuunel spasel te skʼajkʼalel kux-oʼtane. La yalik te ma xjuʼ ya sjixbeyik sbakʼ trigo o slekubtesel jchameletik ta skʼajkʼalel kux-oʼtan (Mar. 2:23-27; 3:2-5). Pero te mantaliletik la yakʼike manix jichuk ya skʼan-a te Jehovae. Te Jesús jich la yakʼ ta naʼel ta jamal ta stojol te machʼatik la yaʼiybeyik te skʼope.

10. ¿Bin ya yakʼ jnoptik Mateo 12:9-12 ta swenta te bin yilel la yil Jesús te skʼajkʼalel kux-oʼtane?

¹⁰ Te Jesús sok te jnopojeletik yuʼun te jaʼ judioetike la skux yoʼtanik melel ya yichʼik ta mukʼ te Ley yuʼun Moisés. * Pero ta swenta te bin la spas sok te bin la yal te Jesuse, la yakʼ ta ilel te maba chopol te ay bin lek ya yichʼ pasel ta stojol te yantik ta skʼajkʼalel kux-oʼtan. Jich la yal ta jamal: «Stojil te ya yichʼ pasel te bin lec ta scʼahcʼalel cux-oʼtan» (kʼopona Mateo 12:9-12). Ma chopoluk la yil te ay bin lek ya yichʼ pasel ta skʼajkʼalel kux-oʼtane. Ta swenta te bintik la spase la yakʼ ta ilel bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ma xjuʼ aʼtel ta skʼajkʼalel kux-oʼtan. Te bitʼil la skux yoʼtanik te israeletike, juʼ yuʼunik yichʼel ta mukʼ Dios ta kʼajkʼal-abi. Te sfamilia te Jesús la stuuntes ta lek te skʼajkʼalel kux-oʼtan yuʼun ya yichʼik ta  mukʼ te Diose. Jich jnaʼojtik ta swenta te bin la spas te Jesús ta Nazaret. Te Biblia jich ya yal: «Ta yorahil cux-oʼtan och ta sinagoga, hich te bin utʼil cʼahyem ta spasel, soc la stehcʼan sba ta yilel hun» (Luc. 4:15-19).

11. ¿Machʼa akʼbot yil lekil ejemplo te Jesús yuʼun te tulan ya x-aʼteje?

¹¹ Te José jaʼ la yakʼbey yil te Jesús te bin yilel ya yil Dios te tulan aʼtel kʼalal yak ta yakʼbeyel snop-a te aʼtel ta karpinteroe (Mat. 13:55, 56). Te Jesús spisilniwan-ora la yil te tulan aʼtej te José yuʼun ya smakʼlin te sfamilia te kʼax tsobolike. Cheʼoxeb jaʼbil ta patil jich la yalbey te jnopojeletik yuʼune: «Como te jʼaʼtele [...] ya scʼan te ya yichʼ tojele» (Luc. 10:7). Jaʼ yuʼun snaʼoj ta lek te bin yaʼiyel te tulan aʼtele.

12. ¿Bin tekstoetik ya yakʼ ta ilel te bin ya yakʼ ta nopel te Biblia ta swenta te spasel tulan aʼtele?

¹² Te jpuk-kʼop Pablo jaʼnix jich snaʼoj ta lek te bin yaʼiyel te spasel tulan aʼtele. Manchukme jaʼ bajtxan ta yoʼtan yakʼel ta naʼel skʼoplal te Jesuse, jaʼnix jich aʼtej yuʼun ya xjuʼ ya sta te bin ya xtuun yuʼune. Te machʼatik ayik ta Tesalónica snaʼojik ta lek te «cʼahcʼal ahcʼabal» ma ba la skux yoʼtan te Pablo sok te «tulan aʼtej[...]» swenta maʼyuk machʼa ya yakʼbey swokol-a (2 Tes. 3:8; Hech. 20:34, 35). Ta swenta te bin la yale, jaʼniwan la yalbey skʼoplal te bitʼil aʼtej ta Corinto sok te Aquila sok Priscila ta skaj te «pajal aʼtejic ta spasel nahilpacʼ». Te bitʼil la yal te «cʼahcʼal ahcʼabal» aʼteje, ma jaʼuk la skʼan la yal te maba la skux yoʼtane, melel ta skʼajkʼalel kux-oʼtan maba aʼtej, jaʼ yuʼun la scholbey skʼop Dios te judioetik te jaʼnix jich ma x-aʼtejik ta kʼajkʼal-abi (Hech. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4).

13. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te ejemplo yuʼun te Pabloe?

¹³ Te jpuk-kʼop Pablo la yakʼbotik jilel jun lekil ejemplo. Manchukme aʼtej yuʼun ya sta te bin ya xtuun yuʼune, jaʼnix jich la spas tulan ta «yalel te lec yachʼil cʼop yuʼun Dios» (Rom. 15:16; 2 Cor. 11:23). Jaʼnix jich la stijbey yoʼtan te yantik te jichuk ya spasik-euke. Jaʼ yuʼun te Aquila sok Priscila la sjokinik ta spasel te «aʼtel ta scuenta Cristo Jesús» (Rom. 12:11; 16:3). Te Pablo jich la yalbey te machʼatik ayik ta Corinto: «Behbehuc me ta mucʼubel awuʼunic te yaʼtel te Cajwaltic» (1 Cor. 15:58; 2 Cor. 9:8). Sok jich akʼbot stsʼibay yuʼun Jehová: «Te machʼa ma scʼan ya xʼaʼtej, ma me xweʼ» (2 Tes. 3:10).

14. ¿Bin la skʼan la yakʼ ta naʼel te Jesús ta swenta te bin la yal ta Juan 14:12?

¹⁴ Te bin mukʼxan skʼoplal ya skʼan ya yichʼ pasel ta slajibal kʼajkʼal ini, jaʼ te scholel te lek yachʼil kʼop sok te yotsesel jnopojeletike. Te Jesús la yal te jaʼ bayalxan te aʼtelil ya spasik te jnopojeletik te bitʼil la spas stukele (kʼopona Juan 14:12). Jaʼ-abi ma jaʼuk la skʼan la yal te ya spasik milagroetik jich te bitʼil la spas te Jesuse, jaʼ la skʼan la yal te ya scholik skʼop Dios sok te ya xnojpteswanik ta bayal lugaretik, ta stojol ipal ants winiketik sok te jaʼ bayalxan tiempo ya spasik te aʼtelile.

15. ¿Bintik jojkʼoyeletik ya skʼan ya jpasbey jbatik sok bin yuʼun?

¹⁵ Teme ay kaʼteltik, akʼa jojkʼoybey jbatik: «¿Jichbal naʼbil jba bitʼil jtul j-aʼtel winik o j-aʼtel ants? ¿Yabal juʼtes ta ora te kaʼtel sok yabal jpas tulan ta spasel ta lek?». Teme jiche, lekniwan ya yilotik te jpatrontik sok yaniwan smulanik yaʼiyel te lek yachʼil kʼop te joʼtaktik ta aʼtele. Ta swenta te kaʼteltik ta scholel skʼop Dios, akʼa jojkʼoybey jbatik: «¿Jichbal naʼbil jba te ya jpas tulan ta scholel te skʼop Diose? ¿Yabal jchajpan jba ta lek te kʼalal ya jchaʼulaʼtay te ants winiketike? ¿Yabal sujton ta yilel ta ora te machʼatik ya smulanik te skʼop Diose? Sok ¿yabal jchol skʼop Dios jich te bitʼil bayal  ta chajp ya xjuʼ ta pasele?». Teme yake, ya jmulantik spasel te aʼtel-abi.

16. 1) ¿Bin yilel la yil te kux-oʼtan te Jesús sok te jnopojeletik yuʼune? 2) ¿Bin yuʼun te ma pajal sok te bitʼil ya yilik te ants winiketik ta kʼajkʼal ini?

¹⁶ Te Jesús snaʼoj ta lek te aynix bin-ora ya skʼan ya skux yoʼtan soknix te jnopojeletik yuʼune. Pero ta tiempo-abi soknix ta kʼajkʼal ini te ants winiketike ma jichuk snopojibal yuʼunik te bitʼil te Jesuse. Jaʼ jich ya snopik te bitʼil jtul winik te la scholbey skʼoplal Jesús ta jun lokʼombakʼop, te jich la yalbey sba: «Bayelix bin qʼuejbil te ya xtuhun awuʼun bayel haʼbil; weʼan, uchʼan, tseʼeluc me awoʼtan» (Luc. 12:19; 2 Tim. 3:4). Te bin mukʼ skʼoplal ta yoʼtan te winike jaʼ te skuxel yoʼtan sok te ya spas te bintik ya smulan spasel ta skuxlejale. Yan stukel te Jesús sok te jnopojeletik yuʼune, ma jaʼuk bajt ta yoʼtanik spasel te bintik ya smulanik spasel ta skuxlejalike.

17. ¿Bin ya jpastik te kʼalal maba yakotik ta aʼtele?

¹⁷ Ya jpastik tulan yuʼun ya jkʼayinbeytik stalel te Jesús kʼalal ma jaʼuknax ya jtuuntestik te jtiempotik ta skuxel koʼtantik te bin-ora maba yakotik ta aʼtele, jaʼnix jich ya jtuuntestik ta scholel skʼop Dios sok te ya xbootik ta tsoblejetike. Kʼax mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te scholel skʼop Dios sok te ya xbootik ta tsoblejetike, jaʼ yuʼun ya jpastik tulan yuʼun spisil-ora jich ya jpastik (Heb. 10:24, 25). Jaʼnix jich ma jchʼaytik te tsoblejetik sok ya jcholtik te skʼop Dios chikan banti ayotik, manchukme ayotik ta bakasion-a (2 Tim. 4:2).

18. ¿Bin ya skʼan te yakuk jpastik te Ajwalil kuʼuntike?

¹⁸ Ya kalbeytik wokol te Ajwalil kuʼuntik Jesucristo yuʼun te ma jaʼuk ya smaliy te ya jpastik te bin ma xjuʼ kuʼuntik spasel sok te ya skoltayotik yuʼun stojiluknax te bitʼil ya kiltik te aʼtel sok te kux-oʼtane (Heb. 4:15). Te Jesucristo ya skʼan te ya jkux koʼtantik ta lek, te yakuk x-aʼtejotik tulan yuʼun ya jtatik te bintik ya xtuun kuʼuntik sok te ya jpastik tulan yuʼun ya kotsestik ta jnopojel te ants winiketike. Ta yan artikulo yame kilbeytik skʼoplal te bin spasoj te Jesús yuʼun ya yakʼotik ta libre.