1, 2. 1) Jich bitʼil ya yal te Efesios 6:16, ¿bin yuʼun te ya xtuun kuʼuntik te «mahquilal yuʼun schʼuhunel-oʼtanil»? 2) ¿Bin jojkʼoyeletik ya kilbeytik skʼoplal?

¿KICHʼOJTIKBAL te «mahquilal yuʼun schʼuhunel-oʼtanil»? (Kʼopona Efesios 6:16). Yuʼun-nix kichʼojtik-a. Jich bitʼil jun mukʼul majkilal ya skoltayotik, jaʼ jich kʼoem te schʼuunel koʼtantik, melel ya skoltayotik ta swenta te bintik chopol ay ta balumilal jich bitʼil te mulil, utsʼinwanej o biluk yantik te ya skontrain te mantaliletik yuʼun te Diose.

² Yakotikix ta kuxinel ta «slajibal cʼahcʼal», jaʼ yuʼun yato yichʼ pasel ta prueba te schʼuunel koʼtantike (2 Tim. 3:1). Jich yuʼun, ¿bin-utʼil ya jnaʼtik teme tulan ay te schʼuunel koʼtantik o te jmajkiltike? Sok ¿bin ya skʼan ya jpastik yuʼun tulan ya jtsaktik te jmajkiltike? Kilbeytik sujtib te jojkʼoyeletike.

3. ¿Bin-utʼil ya slekubtes te smajkilik te soldadoetik sok bin yuʼun?

³ Te majkilal te ya yichʼ tuuntesel ta namey kʼinale potsbil ta nujkul. Te soldadoetik ya yakʼbeyik grasa yuʼun ma xbolob te nujkul sok jich ma schuxub, o stsaʼekʼub te stakʼinule. Teme jtul soldado ya sta ta ilel te ay bin yak ta bolobel yuʼun te smajkil, ya slekubtes swenta chapal-a te kʼalal ya xbajt ta guerra. ¿Bin-utʼil pajal sok te schʼuunel koʼtantike?

4. 1) ¿Bin yuʼun ya skʼan ya kiltik te bitʼil ay te schʼuunel koʼtantik o jmajkiltik? 2) ¿Bin-utʼil ya jpastik?

⁴ Ya skʼan ya kiltik ta lek bitʼil ay te schʼuunel koʼtantik jich te bitʼil jtul soldado ta namey kʼinal ya yil te bitʼil ay te smajkile. Melel maʼyuk machʼa ya xjuʼ ya spas ta jwentatik. Teme jich ya jpastike, chapal ayotik ta guerra, melel te j-abatotik yuʼun te Diose ya jtsal jbatik ta guerra sok te pukujetike (Efes. 6:10-12). ¿Bin-utʼil ya jchajpan jbatik swenta ya xjuʼ kuʼuntik sitintayel te pruebaetik ya xtal ta jtojoltike? Nail, ya jkʼanbeytik koltayel  te Jehová. Patil, ya skʼan ya jnoptik te Biblia swenta ya kil jbatik jich te bin-utʼil ya yilotik te Jehovae (Heb. 4:12). Te Biblia jich ya yal: «Jcʼaxel acʼa smucʼulin awoʼtan te Jehová, ma me xawichʼ aba ta cuenta yuʼun te bin anopoj» (Prov. 3:5, 6). Jich bitʼil ya yal te bersikuloe, jnop kaʼiytik te bin jpasojtik te mato jaluk tal kʼajkʼale. Jich bitʼil teme ay la jta jwokoltik yuʼun maʼyuk jtakʼintik, ¿talbal ta koʼtantik te bin yaloj ta jamal te Jehová ta Hebreos 13:5 te ya yal: «Ma jaymehl ya jpihtesat; mayuc bin ora ya quihquitayat», te xchie? ¿Labal yakʼbotik smukʼul koʼtantik-abi te ya skoltayotik te Jehovae? Teme jiche, chikan ta ilel te lek ay te schʼuunel koʼtantike.

5. ¿Bin ya yakʼ jnaʼtik te kʼalal ya kiltik te bitʼil ay te schʼuunel koʼtantike?

⁵ Te kʼalal ya kiltik te bitʼil ay te schʼuunel koʼtantike, ayniwan chajpto ya kaʼiytik-a te bin ya jtatik ta ilele. Yaniwan jtatik ta ilel te ay pejkʼajem te schʼuunel koʼtantik te ma kilojtik-ae. Jaʼniwan yutsʼinoj schʼuunel koʼtantik te bitʼil kʼaxemto bayal te bin ya jmel koʼtantik yuʼun, te lotil o te bintik ya yakʼ xchebaj koʼtantike. Teme jich yak ta kʼaxel ta jtojoltike, ¿bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ma xtoyxan te jwokoltike?

6. ¿Bintik-a te yananix jmel koʼtantik yuʼun-ae?

⁶ Stalelnanix-a te ay bintik ya jmel koʼtantik yuʼune, jich bitʼil te ya jkʼantik te lek ya yilotik te Jehová sok te Jesuse (1 Cor. 7:32). Teme ay jpasojtik tulan mulile, ya jkʼantik te lekuk ya yilotik yan buelta te Jehovae (Sal. 38:18). Jaʼnix jich stalelnanix-a te ya skʼan lek ya x-ilot yuʼun smamalal o yinam te machʼatik nujpunemike, sok jpisiltik ya jkʼantik te lekuk ay te jfamiliatik sok te kermanotaktike (1 Cor. 7:33; 2 Cor. 11:28).

7. 1) ¿Bin-utʼil ya yutsʼin schʼuunel koʼtantik te kʼaxto bayal bin ya jmel koʼtantik yuʼune? 2) Jich bitʼil ya yal Proverbios 29:25, ¿bin yuʼun ma skʼan ya jxiʼtik te ants winiketike?

⁷ Teme kʼaxto bayal bin ya jmel koʼtantik yuʼune ya xjuʼ ya yutsʼin te schʼuunel koʼtantike. Te bintik bayal ya xjuʼ ya jmel koʼtantik yuʼune, jaʼniwan te ayuk lek jkʼuʼ jpakʼtik sok jweʼeltik (Mat. 6:31, 32). Teme jich ya jpastike, jaʼme ya yakʼ xbajt ta koʼtantik sleel jbiluktik sok te kʼaxto ya yikʼ koʼtantik te takʼine. Jaʼ-abi, yame yakʼ xpejkʼaj te schʼuunel koʼtantik ta stojol Jehová sok maba lek ayotikix ta stojol-a (Mar. 4:19; 1 Tim. 6:10). Jaʼnix jich yaniwan jmel koʼtantik ta bayal yuʼun te lekuk ya yilotik te yantike. Ta swenta-abi, yaniwan xkaj jxiʼtik te labanel o nutsel, ma jaʼuk ya jxiʼtikix-a te Diose. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jkanantay jbatik? Jkʼanbeytik bayal koltayel te Jehová yuʼun ayuk schʼuunel koʼtantik sok te manchuk ya x-och xiwel ta koʼtantike (kʼopona Proverbios 29:25; Luc. 17:5).

8. ¿Bin ya skʼan ya jpastik teme ya yalik lot ta stojol Jehová sok te kermanotaktike?

⁸ Te Satanás jaʼ «tatil yuʼun lot», ya stuuntes te machʼatik ay ta skʼab yuʼun ya spuk ta alel lotil kʼopetik ta stojol Jehová sok ta stojol te kermanotaktike (Juan 8:44). Ya stuuntes te apostataetik yuʼun ya yalik lot sok ya sjelontesbeyik skʼoplal te organisasion yuʼun Jehová ta Internet, ta telebision o yantikxan. Te lotil kʼopetik-abi, jaʼ te «scʼahcʼal yaʼtejib» te Satanase (Efes. 6:16). ¿Bin ya skʼan ya jpastik teme ay machʼatik ya yalbotik te lotil kʼopetik-abi? Akʼa jpʼajtik ta oranax. ¿Bin yuʼun te jich ya jpastike? Melel ay smukʼul koʼtantik ta stojol Jehová sok ta stojol te kermanotaktike. Jich yuʼun maba ya jtsal jbatik ta kʼop sok te apostataetik, manchukme jaʼnax ya jkʼan ya jnaʼtik te bin ya yalike. Jaʼ yuʼun te joʼotike ya jpʼajtik ta jkʼaxel.

9. ¿Bin-utʼil ya yutsʼinotik te kʼalal ya xchebaj koʼtantike?

 ⁹ Te kʼalal ya xchebaj koʼtantik ya yakʼ pejkʼajuk te schʼuunel koʼtantike. Ayme ya schebajtes koʼtantik te wokolile. Ma xjuʼ te ma xkichʼtik ta wenta te wokolile, melel ma stojiluk te jich ya jpastike. Te bin ma skʼan ya jpastike jaʼ te jkʼaxel ya jmel koʼtantik yuʼune, melel jaʼ ya yakʼ chʼayuk koʼtantik ta swenta te bin ya yakʼ jmaliytik te Jehovae (Apoc. 21:3, 4). Te kʼalal ya xchebaj koʼtantike, ya xjuʼ ya yutsʼinotik sok ya yakʼ kijkitaytik te abatinel ta stojol te Jehovae (Prov. 24:10). Pero ma puersa jich ya xkʼot ta pasel ta jtojoltik.

10. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bin la stsʼibay ta karta jtul ermana?

¹⁰ Kiltik te bin la spas jtul ermana swenta lekuk ay te schʼuunel yoʼtan te bitʼil ya skanantay te smamalal te ay ta tulan chamele. Jich la yal ta jun karta te la stikun bael ta sentral mundial: «Ay yakʼojbotik bayal estrés sok ay ya xchebaj koʼtantik yuʼun te jwokoltike, pero ay smukʼul koʼtantik. Chajpnax ya kil-a te bayal informasion ya kichʼtik akʼbeyel yuʼun ya sta yip te schʼuunel koʼtantik sok ya skoltayotik yuʼun ma xchʼay te smukʼul koʼtantike. Yuʼun-nix ya xtuun kuʼuntik-a te tojobteseletik-abi, melel ya skoltayotik yuʼun ya kakʼbeytikxan yipal ta yichʼel ta mukʼ te Jehová sok te yakuk xkujch kuʼuntik te pruebaetik te ya yakʼbotik te Satanase». Te bin la yal te ermana ya yakʼ kiltik te ya xjuʼ ya jtsaltik te bintik ya yakʼ chebajuk koʼtantike. ¿Bin-utʼil? Ayuk ta koʼtantik te jaʼ prueba yuʼun Satanás te bin yak ta kʼaxel ta jtojoltik, te yakuk schʼuun koʼtantik te ya yakʼ smukʼul koʼtantik te Jehová sok te mukʼuk skʼoplal ta koʼtantik te nojptesel ya yakʼbotike.

11. ¿Bintik jojkʼoyeletik ya skʼan ya jpasbey jbatik yuʼun ya kiltik teme lek ay te schʼuunel koʼtantike?

¹¹ ¿Aybal ya skʼan lekubtesel te schʼuunel koʼtantike? Jnop kaʼiytik te bin jpasojtik te cheʼoxeb tal ue: «¿Jpasojbal tulan te manchuk bayal bin ya jmel koʼtan yuʼune?, ¿jpasojbal tulan te ma jchʼam kaʼiy te bintik lotil ya yalbeyik skʼoplal te apostataetik sok te manchuk ya jtsal jba ta kʼop soke? Sok ¿jpasojbal tulan te ma xchebaj koʼtane?». Teme jiche, yuʼun lek ay te schʼuunel koʼtantike. Pero yame skʼan ya kichʼ jpʼijiltik, melel ay yantik yaʼtejib te Satanás te ya stuuntes ta jtojoltik. Kiltik junuk.

12. ¿Bin ya xkʼot ta pasel teme jaʼ ya xbajt koʼtantik ta sleel bayal jbiluktike?

¹² Te sleel bayal jbiluktik ya xjuʼ ya schʼaytes koʼtantik sok ya yakʼ te ma jkanantaytik te schʼuunel koʼtantike. Te jpuk-kʼop Pablo jich la yal: «Mayuc machʼa te ochem ta soldadohil te ya xchuc sba ta spasel te bintic yan ay ta pasel ta cuxlejalil liʼ ta bahlumilal, yuʼun ya scʼan te lec yoʼtan yuʼun te machʼa cuentahimbil yuʼune» (2 Tim. 2:4). Te soldado romanoetik ma akʼbot spas snegosioik. ¿Bin ya xjuʼ ya xkʼot ta pasel teme ay jtul soldado ya spas snegosioe?

13. ¿Bin yuʼun te ma xjuʼ ya spas snegosio te soldadoetike?

¹³ Jnop kaʼiytik ini. Spisil te soldadoetik ta sab la snopik stuuntesel te yespadaik, pero ay jtul te bajt ta lum yuʼun ya spas snegosio. Ta mal kʼajkʼalnix-abi, te yantik soldadoetik la slekubtes te smajkilik sok la sjuxbeyik ye te yespadaike. Yan stukel te yan soldadoe, jaʼ baem yoʼtan ta spasel te weʼelil te ya schon ta yan kʼajkʼale. Ta yan kʼajkʼal, tal te skontratakike. ¿Machʼa lekxan chapal yuʼun ya spas te guerra sok te lek ya x-ilot yuʼun te skomandantee? ¿Machʼa ya jkʼantik te ya skoltayotike? ¿Jaʼbal te machʼa la schajpan sba ta guerra o jaʼ te machʼa bajt spas snegosioe?

14. ¿Bin bayal skʼoplal ta koʼtantik te soldadootik yuʼun Cristoe?

¹⁴ Jich bitʼil jtul lekil soldado, te joʼotike ma xkakʼtik te ay bin ya schʼay koʼtantik ta swenta te bin mukʼ skʼoplal kuʼuntike, jaʼ te lek ya yilotik te jkomandantetik, te Jehová sok te Cristo. Jaʼ mukʼxan skʼoplal ta koʼtantik-abi, ma jaʼuk te bin ya sjapbotik te balumilal yuʼun Satanás. Ya jpastik tulan te ayuk jtiempotik sok kiptik swenta ya x-abatinotik ta stojol te Jehová, yuʼun ya jkanantaytik te schʼuunel koʼtantik sok te yantik majkilaletik te yakʼojbotike.

15. ¿Bin jultesel oʼtanil la yakʼbotik te Pablo sok bin yuʼun?

¹⁵ Mame kakʼtik te ay bin ya schʼaytes koʼtantike. ¿Bin yuʼun? Te jpuk-kʼop Pablo la yal te «machʼatic ya scʼan ya xcʼuhlejubic» ya «yihquitayic schʼuhunel Dios» (1 Tim. 6:9, 10). Jich yuʼun, yame xjuʼ ya kijkitaytik te schʼuunel koʼtantik teme jaʼ ya xbajt ta koʼtantik sleel jbiluktik te manix ya xtuun  kuʼuntik-ae. Te koʼtantike bayal bin chopol ya xjuʼ xkaj smulan te ya xjinawane. Jaʼ yuʼun mame skʼan ya xkaj jmulantik. Ya skʼan jich ya kiltik te bitʼil aʼtejibal yuʼun Satanás te ya yutsʼin te schʼuunel koʼtantike.

16. Ta swenta te bin ya yal Marcos 10:17-22, ¿bintik jojkʼoyel ya skʼan ya jnopilan ta koʼtantik?

¹⁶ Akʼa jnop kaʼiytik te ay bayal jtakʼintik te ya xjuʼ ya jmantik spisil te bintik ya jmulantike. ¿Chopolbal teme ya jmantik spisil te bin ya jmulantik manchukme maba ya xtuun kuʼuntik? Maba chopol. Pero jnop kaʼiytik ini, manchukme ya xjuʼ ya jmantik te bin ya jkʼantike, ¿aybal jtiempotik sok kiptik ta stuuntesel sok ta skanantayel? Sok ¿yabal xjuʼ te bayal ya xkaj jmulantik te jbiluktike? ¿Yabal xjuʼ ya yakʼ jpʼajtik te ya x-abatinotik ta stojol Dios jich bitʼil la spas te kerem te ma la skʼan stʼun te Jesuse? (Kʼopona Marcos 10:17-22). Jaʼme kʼax lekxan te ma jletik bayal jbiluktik sok te jaʼ ya jtuuntestik te jtiempotik sok te kiptik ta spasbeyel te skʼanojel yoʼtan te Jehovae.

17. ¿Bin-a te maʼyuk bin-ora ya skʼan ya xchʼay ta koʼtantike?

¹⁷ Mame skʼan ya xchʼay ta koʼtantik te jujun kʼajkʼal ayotik ta guerra, jaʼ yuʼun ya skʼan spisil-ora chapalotik (Apoc. 12:17). Ma jaʼuk ay ta swenta te kermanotaktik yichʼel te jmajkiltik  yuʼun te schʼuunel koʼtantike. Jaʼme ay ta jwentatik stsakel ta tulan te jmajkiltike.

18. ¿Bin yuʼun te tulan ya skʼan ya stsak smajkilik te soldadoetik ta namey kʼinale?

¹⁸ Ta namey kʼinal, ya yichʼ albeyel lek skʼoplal te soldado te la yakʼ ta ilel te maba xiw ta guerrae. Pero teme jil te smajkile yame sta bayal kʼexlal yuʼun. Te historiador romano Tácito jich la stsʼibay: «Jaʼme tulan kʼexlal ya sta teme jil te smajkil ta guerrae». Ta swenta-abi, te soldadoetik ya stsakik ta tulan te smajkilike.

19. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun tulan ya jtsaktik te jmajkiltik yuʼun schʼuunel koʼtantike?

¹⁹ Swenta tulan ya jtsaktik te jmajkiltik yuʼun schʼuunel koʼtantike, mame skʼan ya jchʼaytik te tsoblejetik sok kakʼbeytik snop te ants winiketik ta swenta te Jehová sok te Wentainel yuʼune (Heb. 10:23-25). Jaʼnix jich ya skʼan ya jkʼopontik te Biblia ta jujun kʼajkʼal sok jkʼanbeytik koltayel te Jehová yuʼun ya jpas ta jkuxlejaltik te tojobtesel sok te tsitseletik ta spisil te bin ya jpastike (2 Tim. 3:16, 17). Teme jich ya jpastike, maʼyuk junuk yaʼtejib te Satanás te ya yakʼ jwokoltik ta sbajtelkʼinal (Is. 54:17). Te «mahquilal yuʼun schʼuhunel-oʼtanil» jaʼ ya skanantayotik. Jun koʼtantik ya x-abatinotik ta stojol Jehová sok te kermanotaktike. Sok ma jaʼuknax ya xjuʼ kuʼuntik tsalaw ta jujun kʼajkʼal, jaʼnix jich ya xjuʼ ya jmulanbeytik yutsilal te ya jokintik te Jesús te kʼalal ya stsal te Satanás sok spisil te sjoʼtake (Apoc. 17:14; 20:10).