«Ta jtuhlutuhl ya scʼan ya scuch stuquel te yihcatse»
«Ta jtuhlutuhl ya scʼan ya scuch stuquel te yihcatse»
«Ha yuʼun jujutuhlotic ya xcʼoht cacʼtic cuenta ta stojol Dios» (ROMANOS 14:12).
1. ¿Bin la staik ta nopel spasel te oxtul hebreoetike?
OXTUl kerem judioetik te nainemik ta Babilonia ay bin tulan skʼoplal ya skʼan ya staik ta nopel. ¿Yabal skejan sbaik ta stojol te mukʼul lokʼomba jich bitʼil ya yal te ley yuʼun te nacione? ¿O maba ya yichʼik ta mukʼ manchukme ya yichʼik akʼbeyel castigo yuʼun te ya yichʼik ochel chʼojel ta jun horno te yak ta tilele? Te Sadrac, Mesac sok Abednego maʼyukix tiempo yuʼunik te ay machʼa ya sjojkʼoybeyike, sok ma puersauk te ya sjojkʼoyike. Ma xiwik ta yalel: «naʼa me, ajwalil, te ma ba ya cacʼ jbahcotic ta aʼbatinel yuʼun te diosetic awuʼun soc ma ba ya jchʼuhuntaycotic te locʼomba atehcʼanej» (Daniel 3:1-18). Te oxtul hebreoetik la staik ta nopel te bin ya spasike.
2. ¿Machʼatik la snopik te bin ya skʼan ya spas te Pilato ta stojol te Jesuse? ¿Yabal skʼan ya yal-abi te maʼyuk smule?
2 Wakeb siglo ta patil, te gobernador Poncio Pilato la schajpan jtul winik sok la yil te maʼyuk smul. Pero te ipal ants winiketik la yalik te yakuk yichʼ milel. Manchukme te gobernador maba la skʼan la spas, ta patil la schʼuun ta swenta te la yichʼ sujele. Maba la skʼan la smulin, jaʼ yuʼun jich la yal: «Te hoʼone ma ba ya jmulimbe schʼichʼel te winic ini». La yakʼbey ta skʼabik swenta yuʼun ya sjijpanik ta teʼ. Maba la spas te yaʼtele, melel te Poncio Pilato maba la snop te bin ya spas sok te Jesucristoe, yantik machʼa albot te bin ya skʼan ya spase. Manchukme maba la skʼan la smulin, mananix libre ay-a, melel maba stojiluk la schajpan te Jesús sok la yakʼ ta milel (Mateo 27:11-26; Lucas 23:13-25).
3. ¿Bin yuʼun te maba lek te jaʼ ya yalbotik te yantik te bin ya skʼan ya jpastike?
3 ¿Jaxan te jaʼate?. Kʼalal ay bin ya ata ta nopel ya apase, ¿jaʼbal pajalat sok te oxtul hebreoetik o jaʼbal ya akʼan te jaʼ ya yalbat te yantik te bin ya skʼan ya apase? Te kʼalal ay bin lek ya jtatik ta nopel ya jpastike ma kʼunuk ta pasel, melel ya skʼan yijubenuk te jpensartike. Jaʼ swentail te meʼil tatiletik, jaʼ ya skʼan ya staik ta nopel te bin ya skʼan ya spasik te yal snichʼnabik te pekʼelto yaʼbilalik. Pero jaʼ wokolxan-a te kʼalal ay bin mukʼ skʼoplal ya staik ta nopel spasele sok teme ay cheʼoxeb te bin ya skʼan ya yilbeyik swentaile. Pero jaʼ ini maba ya skʼan ya yal te kʼax tulan ta pasele, maba tey ochem skʼoplal-a te bintik ya yakʼ jwokoltik te ya yalbey skʼoplal te Biblia, te ya xtuun kuʼuntik te ay machʼa ya skoltayotik jich bitʼil te machʼatik tulan schʼuunel yoʼtanik (Gálatas 6:1, 2). Melel «jujutuhlotic ya xcʼot cacʼtic cuenta ta stojol Dios» (Romanos 14:12). Te Biblia jich ya yal: «Jtuhlutuhl ya scʼan ya scuch stuquel te yihcatse» (Gálatas 6:5). Ya skʼan ya xjul ta koʼtantik te ants winikotike, ma spisiluk ya xjuʼ kuʼuntik spasel te bin leke, ya skʼan ya jletik koltayel. ¿Jaʼ yuʼun banti ya xjuʼ ya jtatik koltayel yuʼun lekuk-a te bin ya jtatik ta nopel spasele?
Ay bin mukʼ skʼoplal ya skʼan ya jpastik
4. Ta swenta te la skʼaxuntayik kʼop te sbabial jmeʼ jtatike, ¿bin ya yakʼ jnoptik te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasele?
4 Te sbabial jmeʼ jtatik ay bin ma lek la spasik, la sweʼik te sit teʼ te jaʼ swenta snaʼel te bin lek sok te bin ma lek (Génesis 2:16, 17). ¿Bin yuʼun te jich la spasike? Te Biblia jich ya yal: «Cʼalal la yil te ants te lec ta loʼbeyel sit te teʼ, soc tʼujbil ta ilel, soc te bicʼtal-oʼtantic sba te ya yacʼ pʼijil-oʼtanil, hich la stulbe sit, la sloʼ soc la yaʼbe te smamalal te ha nix hich la sloʼ» (Génesis 3:6). Jich la spas te Eva ta skaj te ay sbikʼtal yoʼtan sok jaʼnix jich la spas te Adán. «Hich cʼoht lajel ta stojol spisil ants-winiquetic ta scaj te spisilic stahoj smulic» (Romanos 5:12). Ta swenta te la skʼaxuntayik kʼop te Adán sok te Eva ay bin ya yakʼ jnoptik, jaʼ te ma xjuʼ yuʼun spasel ta stukel te bin lek te ants winiketik, melel ya xtuun yuʼunik te koltayel yuʼun te Dios.
5. ¿Bin-utʼil ya stojobtesotik te Jehová sok bin ya skʼan ya jpastik?
5 ¡Kʼax tseʼel koʼtantik yuʼun te bitʼil ya stojobtesotik te Jehová! Melel te Biblia jich ya yal: «Teme ya xbahat ta waʼel o ta qʼuexam, ya me awaʼiy cʼop ta apat te hich ya yalbat: Ha te be ini, tʼuna me» (Isaías 30:21). Te Jehová ya skʼoponotik ta swenta te Biblia, jaʼ yuʼun ya skʼan ya jkʼopontik sok ya jnoptik ta lek. Teme ya jkʼantik te lek te bin ya jtatik ta nopel, ya skʼan ya jpas ta jkuxlejaltik te bin ya jnoptik ta Biblia, melel «te machʼatic muqʼuiquix ha ya xtuhun yuʼunic te tulan weʼelil, ha te machʼatic ta scuenta spasulanel la snopic stsahtayel te bintic lec soc te bintic ma lecuque» (Hebreos 5:14).
6. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun lek-a te bin ya yalbotik te snopojibal kuʼuntik?
6 Swenta lek te bin ya jtatik ta nopel spasel, jaʼ ya skoltayotik te bin ya yalbotik te koʼtantik, melel jaʼ ya yalbotik teme lek o ma lek te bin ya jpastike (Romanos 2:14, 15). Yuʼun lek te bin ya yalbotik te koʼtantik, ya skʼan ya jkʼopontik te Biblia sok te yakuk jpas ta jkuxlejaltik te bin ya yale. Teme maba lek nojptesbil te snopojibal kuʼuntik ya xjuʼ te ya jchʼuuntik spasel ta oranax te bintik ya spasik te jlumaltike, sok teme ya jchʼuuntik te bin ya yalike ya xjuʼ te ay bin maba lek ya jpastik. ¿Bin ya spas te snopojibal kuʼuntik teme ma xkaʼiytik te bin ya yalbotik sok teme ma jchʼuuntik te mantal yuʼun te Dios? Maʼyukix bin kʼux ya yaʼiy, melel jich ya xkʼot bitʼil jun marca te ya yichʼ chikʼele (1 Timoteo 4:2). Pero ya stojobtesotik, teme pʼijubtesbil kuʼuntik ta lek ta swenta te Biblia.
7. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun lek-a te bin ya jtatik ta nopele?
7 Jich bitʼil la kiltikix, yuʼun lek-a te bin ya jtatik ta nopel ya skʼan ya jnoptik ta lek te bin ya yal te Biblia, te ya jpas ta jkuxlejaltik sok te yakuk kiltik ta lek te textoetik te ya xjuʼ ya skoltayotik sok te yakuk jnopilan ta koʼtantike. Teme jich ya jpastike ya skoltayotik swenta lekuk te bin ya jtatik ta nopel spasel, jich bitʼil la spasik te Sadrac, Mesac sok Abednego. Ta ora ini ya kiltik chaʼchajp te bin ya skoltayotik yuʼun lekuk te bin ya jtatik ta nopel pasele.
¿Machʼatik-a te kamigotaktike?
8, 9. 1) ¿Bin textoil ya yal te maba lek te ya jokintik te machʼatik ma lek stalelik? 2) ¿Jaʼnaxbal ma lek ta jokinel te machʼatik ma lek stalelike? Cholbeya skʼoplal.
8 Te jpuk-kʼop Pablo jich la stsʼibay: «Te machʼatic chopolic te ya sjoquinotic, ha ya sjimbotic te lequil costumbrehetic cuʼuntic» (1 Corintios 15:33). Sok te Jesucristo jich la yalbey te jnopojeletik yuʼun: «Ma yuʼunuquex te bahlumilal» (Juan 15:19). Te kʼalal ya jkʼopontik te textoetik ini, ya xkʼot ta koʼtantik te ma skʼan ya kamigointik te machʼatik ya spasik mulil, te ya x-elkʼajik, ya xyakubik o yantikxan te machʼatik ma lek te bin ya spasik (1 Corintios 6:9, 10). Te kʼalal ya jnaʼtik ta lek te bin ya yal te Biblia, ya xkʼot ta koʼtantik te jaʼnix jich ma skʼan te ya jtʼuntik te ants winiketik manchukme yanax kiltik ta televisión, ta computadora o ta junetik. Jaʼnix jich, maba lek teme ya jkʼopontik ta Internet te machʼatik ma jnaʼbeytik sbae (Salmo 26:4).
9 Pero, ¿yabal xjuʼ ya kamigointik te machʼatik lek stalelik pero te ma schʼuunejik te Jehovae? Te Biblia ya yal te «ay ta scʼab pucuj swohlol te bahlumilale» (1 Juan 5:19). Te machʼatik ma lekik ta jokinel, ma jaʼuknax te machʼatik ma spasik te bin leke. Jaʼ yuʼun, jaʼ lek te jaʼuk ya kamigointik te machʼatik kʼux ta yoʼtan te Jehová.
10. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ya jnoptik jayeb tiempo ya jkʼasestik sok te yantik ants winiketik?
10 Ma xjuʼ te jkʼaxel ma jokintik te ants winiketik sok ma puersauk te jich ya jpastike (Juan 17:15). Melel te j-abatotik yuʼun Dios ya jcholtik skʼop Dios, ya xbootik ta escuela, ya x-aʼtejotik, swenta jich ya jpastik-a ya skʼan ya jkʼopontik te ants winiketik. Jaʼnix jich te machʼatik nujpunemik sok te machʼatik ma schʼuunejik Dios ya sjokinik yanyantik ants winiketik. Manchukme jich-abi, teme jnaʼojtik ta lek te bin ya skʼan ya jpastike, yame jtatik ta ilel te ma pajaluk sok te ay machʼanax ya jkʼopontik o teme ya kamigointike (Santiago 4:4). Teme jnaʼojtik te bin ya yal te Biblia, yame xjuʼ ya jtatik ta nopel te bin ya skʼan ya jpastik kʼalal ay bintik ya spasik te yantik ants winiketik jich bitʼil te ajkʼot, te tajimal sok te sjoʼtakik ta escuela o te kʼinetik sok te weʼelil ya spasik yuʼun te j-aʼteletike.
Te kʼalal ya jle kaʼteltik
11. ¿Bin nail ya skʼan ya kiltik kʼalal ya jletik jun aʼtelil?
11 Teme ya jtʼuntik te tojobteseletik ya yakʼ te Biblia, jaʼnix jich leknax te bin ya jtatik ta nopel te kʼalal ya jle kaʼteltik, yuʼun jich ya xjuʼ ya kakʼbeytik-a te «bin ya xtuhun yuʼun» te machʼatik ay ta yutil jnatik (1 Timoteo 5:8). Te kʼalal ya jle kaʼteltik, ya skʼan ya kiltik te ma skontrain te bin ya yal te Biblia. Jaʼ yuʼun, te j-abatotik yuʼun te Dios ya jpʼajtik jun aʼtelil teme jun ay sok ta yichʼel ta mukʼ lotil diosetik, te elekʼ, te maba lek ya stuuntesik te chʼichʼ o yantikxan te bin ya spasik te ya skontrain te bin ya yal te Biblia. Jaʼnix jich, ma xkaʼiytik lot, ma xloʼlaywanotik, manchukme ya sujotik te jpatrontik (Hechos 15:29; Apocalipsis 21:8).
12, 13. ¿Binxan ya skʼan ya kichʼtik ta wenta kʼalal ya jletik jun aʼtelil?
12 ¿Jaxan teme jun aʼtelil ma skontrain te bin ya yal te Biblia? Te kʼalal ya xmukʼubxan te schʼuunel koʼtantik, yame xkʼot ta koʼtantik te ay yantikxan te bin ya skʼan ya kichʼtik ta wenta. Jich bitʼil teme ¿yabal skontrain te bin ya yal te Biblia, jich bitʼil te sjakʼel teléfono ta jun na te banti ya yaʼiyik tajimal? Jaʼnix jich ya skʼan ya jnoptik te banti ya xlokʼ tal te takʼin ya kichʼtik tojel-a sok te banti ya x-aʼtejotike. Jaʼnix jich teme ay jtul j-abat yuʼun Dios te maʼyuk spatron, ¿yabal schʼuun sbonel jun iglesia, te jich kʼoem te yak ta skoltayel-a te lotil religione? (2 Corintios 6:14-16).
13 Pero jnop kaʼiytik te jaʼ te patrón te ya yichʼ akʼel sbon jun na te ya stuuntesik te lotil religionetike. Te j-abat yuʼun Dios ya skʼan ya snop ta swenta te bin aʼtelil ya spas tey-ae. ¿Pero teme jaʼ spasel jun aʼtelil, jich bitʼil spukel correo ta banti nanatik soknix te banti ya yichʼ pasel te bin ma lek? ¿Mabal teyuk ochem skʼoplal-a te bin ya yal te Mateo 5:45? Jaʼnix jich ya skʼan ya jnoptik te bin-utʼil ya xjuʼ ya yutsʼinbotik te snopojibal kuʼuntik teme ya x-aʼtejotik ta jujun kʼajkʼal tey-ae (Hebreos 13:18). Yuʼun lek te bin ya jtatik ta nopel ta swenta jun aʼtelil, ya skʼan ya jnojptestik ta lek te snopojibal kuʼuntik ta swenta te Biblia.
«Ta spisil te bintic yac apas, naʼa me te Jehová»
14. ¿Bin ya skʼan ay ta koʼtantik te kʼalal ay bin ya jnop ya jpastik?
14 ¿Bin ya kichʼtik ta wenta te kʼalal ya jnoptikxan jun o teme ya kichʼtik o maʼuk jun tratamiento? Ya skʼan ya kiltik te tojobteseletik te ay ta Biblia sok te yakuk jpas ta jkuxlejaltik. Te ajwalil Salomón, jich la yal: «Jcʼaxel acʼa smucʼulin awoʼtan te Jehová, ma me xawichʼ aba ta cuenta yuʼun te bin anopoj. Ta spisil te bintic yac apas, naʼa me te Jehová, ha ya stojobtesbat te behetic awuʼun» (Proverbios 3:5, 6).
15. ¿Bin ya yak jnoptik te sbabial jchʼuunjeletik te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel?
15 Te bin ya jtatik ta nopel spasel ya xjuʼ ya yutsʼin te yantik, jaʼ yuʼun ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te bin ya snopike. Te jchʼuunjeletik ta sbabial siglo, maba sujbilikix-a te ya schʼuunik te bin ya yal te Ley yuʼun Moisés ta swenta te weʼeliletike, melel ya xjuʼ ya sweʼikix-a te bin boloben skʼoplale. Manchukme jich-abi, te jpuk-kʼop Pablo la stsʼibay ta swenta te stiʼbalul chambalametik te akʼbil ta stojol te lokʼombaetik, jich la yal: «Teme ta scaj weʼelil ya xyahl te quermano, ha lec te mayuc bin ora ya jweʼ tiʼbal» (1 Corintios 8:11-13). Te sbabial jchʼuunjeletik la yichʼik albeyel te ya skʼan ya yichʼik ta wenta te snopojibal yuʼun te yantike, yuʼun maba ya yakʼ chebajuk yoʼtanik-a. Jaʼnix jich te bintik ya jtatik ta nopel, ya skʼan te ma jaʼuk «scʼohchinojibal» ya xkʼot ta stojol te yantike (1 Corintios 10:29, 32).
Jletik te pʼijilal te talem ta stojol Dios
16. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te oración te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel?
16 Te oración jaʼ ya skoltayotik kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel. Te jnopojel Santiago, jich la yal: «Teme ay machʼa mayuc spʼijil yoʼtan, acʼa scʼambe Dios, ma pʼisbiluc nax ya yacʼ stuquel soc mayuc machʼa ya spʼaj, ya me xʼaʼbot yuʼun» (Santiago 1:5). Ya xjuʼ ya jkʼopontik te Jehová yuʼun ya jkʼanbeytik te yakuk yakʼbotik jpʼijiltik yuʼun lekuk te bin ya xbajt jtatik ta nopele. Kʼalal ya jcholbeytik yaʼiy te Dios te bin ya jmel koʼtantik yuʼun sok ya jletik te tojobtesel yuʼune, te schʼul espíritu ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ya xkʼot ta koʼtantik ta lek te texto te yakotik ta snopbeyel skʼoplale sok ya sjultes ta koʼtantik teme ay maba kichʼojtik ta wentae.
17. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltayotik te yantik swenta lekuk te bin ya jtatik ta nopel spasele?
17 ¿Yabal xjuʼ ya skoltayotik te yantik kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel? Yak, te Jehová yakʼoj ta congregación hermanoetik te te tulan schʼuunel yoʼtanik (Efesios 4:11, 12). Ya xjuʼ ya jkʼanbeytik koltayel te kʼalal ay bin mukʼ skʼoplal ya jtatik ta nopel spasel, melel pʼijubenik ta lek ta swenta skʼop Dios, bayal bin kʼaxem ta skuxlejalik sok ya xjuʼ ya yakʼ kiltik textoetik te ya xjuʼ ya skoltayotik (Filipenses 1:9, 10). Pero ya skʼan te ayuk ta koʼtantik te ma jaʼuk ya yalbotik te yantik te bin ya skʼan ya jpastike, melel joʼotik ay ta jwentatik spasel.
¿Aybal bin lek ya xlokʼ kuʼuntik-a?
18. ¿Bin lek ya xlokʼ-a teme lek te bin ya jtatik ta nopel spasele?
18 ¿Aybal bin lek ya xlokʼ-a te kʼalal lokʼem tal ta Biblia te bin ya jtatik ta nopel spasele? Ay, manchukme ya xjuʼ ya jta jwokoltik yuʼun, jich bitʼil te Sadrac, Mesac sok Abednego snaʼojik te ya xjuʼ ya yichʼik milel yuʼun teme maba ya yichʼik ta mukʼ te lokʼombae (Daniel 3:16-19). Jaʼnix jich, kʼalal te jpuk-kʼopetik la yalik ta stojol te Sanedrín te jaʼ ya schʼuunbeyik skʼop te Dios te ma jaʼuk te ants winiketik, la yichʼik utsʼinel yuʼun (Hechos 5:27-29, 40). Jaʼnix jich te bin j-ajkʼnax ya xkʼot ta pasel, ya xjuʼ ya sjelontes te bin yichʼoj tael ta nopele (Eclesiastés 9:11). Pero teme ay bin lek la jtatik ta nopel spasel pero ya xkʼax jwokoltik yuʼun, yame skʼan ya smukʼulin koʼtantik te ya skoltayotik ta sitintayel te Jehová sok ya yakʼbotik bendición (2 Corintios 4:7).
19. ¿Bin ya skoltayotik yuʼun lekuk te bin ya jtatik ta nopel spasele?
19 Jich bitʼil la kiltikix, kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel, ya skʼan ya jletik te tojobtesel te ay ta Biblia, te yakuk jnopilan ta koʼtantik sok te yakuk jpas ta jkuxlejaltik. Ya kalbeytik bayal wokol te Jehová te bitʼil ya skoltayotik ta swenta te schʼul espíritu sok te hermanoetik. Jaʼ yuʼun jtuuntestik ta lek te sKʼop Dios sok te yantik koltayel, yuʼun lekuk te bin ya jtatik ta nopel spasele.
¿Bin la anopbey skʼoplal?
• ¿Bin ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel?
• Yuʼun ya xmukʼub schʼuunel koʼtantik, ¿bin-utʼil ya skoltayotik te machʼatik ya jokintike?
• ¿Bin ya skʼan ya kichʼtik ta wenta te kʼalal ya jle kaʼteltik?
• ¿Bin koltayel ay kuʼuntik yuʼun lekuk ta bin ya jtatik ta nopel spasel?
[Jojkʼoyeletik te ya yichʼ nopel]
[Foto]
Ay bin mukʼ skʼoplal ya yakʼ jnoptik te bitʼil la xkʼaxuntayik kʼop te Adán sok te Eva
[Foto]
Te kʼalal ay bin mukʼ skʼoplal ya jnop ya jpastik, jletik tojobteseletik ta Biblia