Te bintik ya sjojkʼoyik te machʼatik ya skʼopon te june

Te Biblia ma xyalbey skʼoplal te brindis, jich yuʼun ¿bin yuʼun ma spasik brindar te testigoetik yuʼun Jehová?

Te spasel brindar sok jun copa te yichʼoj vino (o yan uchʼbalil) jaʼ jun namey costumbre te bayuk banti ya yichʼ pasel manchukme yanyantik-a te bin-utʼil ya spasik ta jujun lugar. Ay baeltik te ya schʼij te scopaik; te machʼa ya sjach te brindis ya skʼan ta stojol te yantik te ayuk stseʼelil yoʼtanik, te manchuk ya stsakotik ta chamel, te bayaluk jaʼbil ya xkuxinik o yantikxan. Te yantike yaniwan yalik ta tulan te lek ya yaʼiyik te bin ya yichʼ kʼanele o ya stoy te scopaik sok ya yuchʼik jxujtʼuk te svinoike. Manchukme bayal ants winiketik lek ya yilik te costumbre ini o ya skuyik te jich ya yakʼik ta ilel slekil yoʼtanik, te testigoetik yuʼun Jehová bayal te bin yuʼun ma spasik te brindise.

Ma yuʼunuk te ma jkʼantik te tseʼeluk yoʼtanik sok te lekuk ay skuxlejal te yantike. Melel, ta sbabial siglo te cuerpo gobernante la stuuntes jpʼal kʼopil ta slajibal jun carta te la stikun ta stojol te congregacionetik te jich ya yichʼ kʼasesel «te manchuk ya stsakex chamel» o «lekuk ayex» (Hechos 15:29). Jaʼnix jich ay j-abatetik yuʼun Dios te jich la yalbeyik chaʼoxtul ajwaliletik: «Sbahtel qʼuinal acʼa cuxajuc [...] te ajwalil cuʼun», soknix: «Sbahtel qʼuinal cuxuluc me te ajwalil» (1 Reyes 1:31; Nehemías 2:3).

Pero, ¿bin-utʼil chiknaj te costumbre te ya spasik brindare? Te La Atalaya 1 yuʼun marzo 1968 la yalbey skʼoplal te bin la yal te Encyclopædia Britannica (1910), tomo 13, página 121: «Te costumbre yuʼunik te ay bin nail ya skʼanik te kʼalal ya yuchʼik, lokʼemniwan ta jun namey costumbre yuʼun jun religión te ya spasik brindar ta stojol te diosetik sok ta stojol te machʼatik lajemikixe. Kʼalal ya xweʼik te griegoetik sok te romanoetik kʼayemik ta smalel vino o trago ta stojol te sdiosik, sok ya spasik brindar ta mukʼul kʼinetik ta stojoliknix sok ta stojol te machʼatik lajemikixe. Te kʼalal ya yuchʼik trago ta stojol te sdiosik jaʼniwan jich ya spasik brindar ta stojol te machʼatik kuxajtike».

¿Yatobal yichʼ pasel te costumbre ini? Te libro International Handbook on Alcohol and Culture, te la yichʼ pasel ta 1995, jich ya yal: «[Te brindis] lokʼemniwan ta jun namey costumbre te banti ay bin chʼultesbil ya smalik ta stojol te diosetik: chʼichʼ o vino yuʼun ay bin lek ya skʼanik, ya spasik jun oración te ya yalik ta chaʼoxpʼalnax kʼop ‹¡larga vida!› (jaluk ya xkuxinat) o ‹¡a tu salud!› (manchuk ya stsakat chamel)».

Ta melel, ma skʼan ya yal te ma lekuk ya kiltik spisil te bintik la yichʼ tuuntesel o te bin la yichʼ pasel ta namey costumbreetik. Jich bitʼil te granada te jaʼ jpʼij sit teʼ te ya yalbey skʼoplal te Bibliae. Jun enciclopedia te ya scholbey skʼoplal te Biblia jich ya yal: «Jich yilel te ay cheʼoxeb lotil religionetik te chʼultesbil la yilik te granada». Manchukme jich-abi, te Dios la yakʼ ta chʼalel sok granadaetik te pasbil ta hilo te yok skʼuʼ te mukʼul sacerdote, jaʼnix jich la yichʼ tuuntesel granada yuʼun ya yichʼ chʼalel te yoyal te templo te pasbil ta cobre te la spas te Salomone (Éxodo 28:33; 2 Reyes 25:17). Jaʼnix jich te chʼokowiletik te ya stuuntesik te machʼatik ya xnujpunik ay jun tiempo te la yichʼ tuuntesel ta religión. Pero jteb ma spisiluk te ants winiketik ma snaʼik ta swenta-abi, jaʼ yuʼun kʼalal ya yilik te ay machʼa ay schʼokow yuʼun nujpunel jaʼnax ya skʼan ya yal te nujpunemixe.

¿Bin ya xjuʼ ya kaltik ta swenta te yuchʼel vino kʼalal ay bin ya yichʼ pasel ta swenta religión? Jich bitʼil ta jun buelta te j-abatetik yuʼun Siquem —te ya yichʼik ta mukʼ te Baal— «ochic bahel ta templo yuʼun te diosetic yuʼunic; cʼalal yacalic ta weʼel uchʼel a hahch sbohlcʼoptayic te Abimelec», te snichʼan Gedeón (Jueces 9:22-28). ¿Yabal anop te jtul j-abat yuʼun Jehová la sjokinlan te winiketik-abi ta yuchʼel vino sok te ya yalbey jun lotil dios te akʼa yakʼbey swokol te Abimélec? Te j-alwanej Amós jich la yal ta stojol te israeletik te la skʼaxuntaybeyik smantal te Jehová: «Ta stsʼehl biluc scajtajib ta chiqʼuel mahtanil ya smehtsan sbahic [...] soc ta sna te diosetic yuʼun ya yuchʼic vino te mambil tal ta multa te ma stojiluc ta pasele» (Amós 2:8). ¿Jichbal ya spas jtul j-abat yuʼun Dios te ya smal te vino ta stojol te diosetik o te jaʼnax ya yuchʼ ta yorail-abi? (Jeremías 7:18). ¿Yabal anop te jtul j-abat yuʼun te Jehová ya stoy moel te scopa te yichʼoj vino yuʼun ya skʼanbey jun dios te yakuk x-akʼbot koltayel o bendición?

Melelnix-a te ay j-abatetik yuʼun Dios ta namey te la stoy moel skʼabik ta chʼulchan yuʼun ya skʼanik te ay bin lek ya xkʼot ta pasel. Pero jaʼ la stoy moel skʼabik ta stojol te smelelil Dios. Jich bitʼil «te Salomón la stehcʼan sba ta stojol te scajtajib smahtan Jehová [...] la shach mohel scʼab ta chʼulchan, hich la yal: Jehová, Dios yuʼun Israel, mayuc yan dios ta chʼulchan o ta bahlumilal hich te bin utʼil haʼat [...] aʼiybeya scʼopic cʼalal banti nahinemat ta chʼulchan. Aʼiybeya soc pasbeya perdón» (1 Reyes 8:22, 23, 30). Jaʼnix jich «te Esdras la yalbe yutsilal te Jehová [...]. Spisil te pueblo la shach mohel scʼabic, hich la sjaqʼuic: ¡Hichuc! ¡Hichuc! xchihic; soc la squejan sbahic, la snijan sbahic cʼalal ta lum ta schʼuhuntayel te Jehová» (Nehemías 8:6; 1 Timoteo 2:8). Chikan ta ilel te j-abatetik yuʼun Dios-abi maba la stoy skʼabik ta chʼulchan yuʼun ya skʼanik koltayel ta stojol lotil dios te ya yakʼ suerte o yantikxan (Isaías 65:11).

Bayal ta tul ants winiketik ta kʼajkʼal ini te ya spasik brindar yaniwan yalik te ma yakik ta skʼanel koltayel o bendición ta stojol jun dios, pero maba ya snaʼik te bin yuʼun ya stoy scopaik ta chʼulchan. Manchukme te ants winiketik ma jichuk ya xtal ta yoʼtanik-abi, ma skʼan ya yal te ya skʼan ya spasik-euk te j-abatetik yuʼun te Diose.

Te testigoetik yuʼun Jehová ay yanxan te bin ma spasik te ya spasik stukel te ants winiketike. Jich bitʼil, bayal ants winiketik ya spasik saludar te bandera, sok ma jichuk ya yilik te yakik ta yichʼel ta mukʼe. Manchukme te j-abatetik yuʼun te Dios maba ya spasik saludar te bandera, maba ya skomik ta spasel te yantike. Teme ya snaʼik te ay banti ya yichʼ pasel-abi, te Testigoetik ya snaʼik stsajtayel te bin ya spasik yuʼun jich maba ya yutsʼinbey yoʼtan te yantike. Chikan te bin ya yichʼ pasele, te j-abatetik yuʼun Dios yakʼoj ta yoʼtanik te maba ya spasik te bin ya skontrain te bin ya yal te Bibliae (Éxodo 20:4, 5; 1 Juan 5:21). Melelnix-a te bayal ants winiketik ya yalik te maba jaʼuk jun costumbre yuʼun religión te spasel brindare. Manchukme jich-abi, te j-abatetik yuʼun te Dios maba ya spasik brindar, melel te costumbre ini lokʼem tal ta religión sok ta kʼajkʼal ini jich ilbil te yakik ta skʼanbeyel koltayel ‹te chʼulchane› (Éxodo 23:2).