Kʼalal te meʼil tatiletik ya xkʼopojik sok te yal snichʼnabik, talel kʼaxel ya yalbey sbaik bin ya snopik sok bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik.

Kʼalal ya xchʼiik te alnichʼanetike ay wokolix-a te ya xkʼopojik sok te meʼil tatiletik. Kʼalal alalikto-a te alnichʼanetik awuʼun, oranax ya sjambat te yoʼtanike. Pero, ta ora ini ya skʼan te ya amaliy jaʼto teme la sjambat te yoʼtane. Chikan jayeb buelta ya apas tulan yuʼun ya sjambat yoʼtan, ay jkʼaxel ma skʼan ya yalbat te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba sok te bin ya snop. Pero, ay manix jichuk-a. Te kʼalal jich yilel te ma skʼan ya xkʼopojike, jaʼ mero ya xtuun yuʼunik te ya xkʼopojat soke.

Chapalukatme ta spisil-ora ta yaʼiybeyel skʼop te awal anichʼnabe. Kʼopojan sok manchukme toyol ajkʼabal ya xjilat ta kʼop sok.

«Ay koʼtan jich ya kalbeytik te kal jnichʼnabtik: ‹¡Sjunal kʼajkʼal la jokin jbatik, ¿bin yuʼun te jaʼto orita ya akʼan ya xkʼopojat?!›. Pero, ma xpas te jich ya kaltik, melel ya skʼan ya sjam yoʼtanik te kal jnichʼnabtike. Ta smelelil jaʼ tseʼel koʼtantik-a te meʼil tatilotik teme ya skʼan ya xkʼopojik te kal jnichʼnabtike» (xchi te Lisa).

«Sab ya x-ochon ta wayel, pero ay jaʼ lekxan kʼopojemon sok te kal jnichʼnab te kʼalal kʼaxemix ta olil ajkʼabal» (xchi te Herbert).

TE BIN YA YAL TE BIBLIA: «Mame ayuk machʼa te stukelnax ya sle yutsil slekil, jaʼ akʼa slebey yutsil slekil te yantike» (1 Corintios 10:24).

Mame xchʼay awoʼtan. Jtul tatil jich la yal: «Te kʼalal ya xkʼopojon sok te kal jnichʼnab, ay ya xchʼay koʼtan, yan bintik ya x-och jnop. Ta smelelil, ya staik ta ilel te jich ya jpase».

Teme ay jich apasoj, tupʼa te televisión o ijkitaya jtsʼinuk te acelular o atablet te kʼalal ya xkʼopojat sok te awal anichʼnabe. Chʼama awaʼiy ta lek te bin ya yalbat te awal anichʼnabe. Jichme ya awakʼbey yil te ay skʼoplal ta awoʼtan te bin ya yalbat, manchukme jich yilel te maʼyuk lek skʼoplale.

«Ya skʼan ya kakʼbeytik yil te kal jnichʼnabtik te bayal skʼoplal ta koʼtantik te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaike. Teme maʼuke, ma skʼanik koltayel o ay machʼa yan ya skʼanbey koltayel» (xchi te Maranda).

«Lamalukme awoʼtan, manchukme ay bin ma lek ya yal te awal anichʼnab o ay bin chajp ya yalbat awaʼiy» (xchi te Anthony).

TE BIN YA YAL TE BIBLIA: «Chʼama awaʼiyik ta lek te bintik yakex ta yaʼiyel stojole» (Lucas 8:18).

Kʼopojan sok te awal anichʼnab te kʼalal ya xjuʼ ya awil. Ay achʼix keremetik te jaʼ ya smulanikxan te ya xkʼopojik sok te smeʼ statik te kʼalal ma tenbil ya yaʼiy sbaike.

«Jaʼ ya xkʼopojotikxan-a te kʼalal ya xbootik ta viaje. Jaʼ lek ya xkʼopojotik yilel te kʼalal jun-nax te banti jukulotike» (xchi te Nicole).

Ta yorail weʼel jaʼnix jich ya xjuʼ ya xkʼopojotik ta lek.

«Te kʼalal ya xweʼotik ta ajkʼabal, talel kʼaxel ya x-och kalbey jbatik bin yilel kʼax kʼajkʼal kuʼuntik, te bin lek sok te bin ma lek la jtatike. Jaʼ yuʼun jun ayotik sok maʼyuk machʼa stukel ya yaʼiy sba» (xchi te Robin).

TE BIN YA YAL TE BIBLIA: «Chapalukexme apisilik ta yaʼiyel ta ora te bin ya yichʼ alele, pero mame orauknax ya xkʼopojex» (Santiago 1:19).