Jaʼ ya smukʼulin koʼtantik te machʼa ya yichʼ ta wenta te mantaliletik, ya spas te bin ya yal sok spisil-ora smelelil ya xkʼopoj. Jich ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta stojol te smeʼ stat, te yamigotak sok te spatrone.

Swenta bayalxan bin ya yakʼbat permiso ta spasel te ameʼ atate, ya skʼan ya awakʼbey yilik te ya xjuʼ ya smukʼulin yoʼtanik ta atojol.

«Jaʼme ya smukʼulin yoʼtanik ta atojol te ameʼ atat kʼalal ya yilik te ya anaʼ stsajtayel te bin ya apas sok te ya apas te bin ya awichʼ albeyel yuʼune, ma jaʼuknax te kʼalal ajokineje» (xchi te Sarahi).

TE BIN YA YAL TE BIBLIA: «Jich ya yilik spisilik te yakat ta yakʼbeyel yipale» (1 Timoteo 4:15).

Teme ya apas te bin ya kaltik bael liʼ ta yeʼtal baele yame smukʼulin yoʼtanik ta atojol te ameʼ atat o ya smukʼulinxan yoʼtanik ta atojol.

Jamal xkʼopojat. Teme ya apas lot, mame smukʼulinix yoʼtanik ta atojol te yantike. Yan teme jamal ya xkʼopojat sok maʼyuk bin ya amuk jilel, kʼaxtoxan te kʼalal ay bin ya xchʼayat ta spasel, ya smukʼulinxan yoʼtanik ta atojol te yantike.

«Ma wokoluk te ya kaltik te bin smelelil te kʼalal ay bin lek ya jtatik yuʼun. Pero te kʼalal ya xjuʼ ya jtatik wokol ta swenta yalel te bin smelelile, jaʼ ya smukʼulinxan yoʼtanik ta jtojoltik te yantike» (xchi te Caiman).

TE BIN YA YAL TE BIBLIA: «Koʼtantikuk te toj spisil te bin ya jpaskotike» (Hebreos 13:18).

Pasa ta lek awaʼtel. Ta Estados Unidos, te empresaetik o te niwak negocioetik jaʼ ya sleik te machʼa ya x-aʼtej ta lek o te machʼa ya xjuʼ ya smukʼulin yoʼtanik. Teme ya anop aʼtel ta lek ta ora ini yame skoltayat te kʼalal mukʼatix-ae.

«Teme ma puersa ya yalulanbonik te jmeʼ jtat te bin ya skʼan ya jpase, ya staik ta ilel. Te kʼalal lekxan ya jpas te kaʼtele, ya smukʼulinxan yoʼtanik ta jtojol» (xchi te Sarah).

TE BIN YA YAL TE BIBLIA: «Jnaʼoj ta lek te ya apas te bin ya kalbate, jaʼ yuʼun ya jtsʼibaybat ini, melel ya jnaʼ te kʼaxtoxan jich ya apas-a te bitʼil ya jkʼanbate» (Filemón 21).

Naʼame smaliyel. Oranax ya jtatik ta ilel te kʼalal ay machʼa mukʼubix, pero jaʼ wokolxan te ya jtatik ta ilel teme ya snaʼix pensar ta leke.

«Ma orauknax ya smukʼulin yoʼtanik ta atojol te ameʼ atat o te yantik ants winiketik. Pero teme ya staik ta ilel te ya apas te bin ya awichʼ albeyel o te lek ya apas awaʼtel, yame smukʼulinxan yoʼtanik ta atojol» (xchi te Brandon).

TE BIN YA YAL TE BIBLIA: «Lapaik [...] te lamal oʼtanil» (Colosenses 3:12).