Te ants winiketik te ay ta yoʼtanik spasel te bin ay ta swentaike, ya xjuʼ ya kakʼtik smukʼul koʼtantik ta stojolik, melel ya skʼotesik ta pasel te aʼtelil akʼbil ta swentaik sok ya sjuʼtesik ta ora.

Te achʼix keremetik ta yalalilikto ya xjuʼ ya snopik yakʼel ta yoʼtanik spasel te bin ay ta swentaike. Te libro te ya yalbey skʼoplal ta swenta meʼil tatiletik, jich ya yal: «Kʼalal ayix jun jaʼbil sok oxeb u yaʼbilal te alale ya xjuʼix te ay bin ya xkoltaywan ta spasele, soknix te kʼalal ayix jun jaʼbil sok olil yaʼbilal-ae ta stukel yoʼtan ya skʼan xkoltaywanix-a. Ay tsʼumbaliletik o lugaretik te banti te meʼil tatiletik ya snojptesik ta aʼtel te yal snichʼnabik te kʼalal ayniwanix 5, 6 o 7 yaʼbilalik-ae. Te machʼatik jich yaʼbilalik-abi, yame xjuʼ te ay bintik ya spasikix ta lek ta yutil na» (Parenting Without Borders).

Ay jchʼieletik te ya skʼan ya stukeltay sbaik, jaʼ yuʼun ya xlokʼik bael ta snaik, pero ya sujtik tal kʼalal ma xjuʼ swentainbel sbaik. Te machʼatik jich ya spasike, jaʼniwan yuʼun te maʼyuk machʼa nojptesotik ta stuuntesel te stakʼinik, ta spasel te aʼteliletik ta yutil na o te yakuk sjuʼtesik te yaʼtelik te ay ta swentaik spasele.

Jaʼ yuʼun mukʼ skʼoplal te yakuk anojptes te awal anichʼan ta spasel te aʼteliletik te ya xtuun yuʼun te kʼalal mukʼix-ae. Te libro te ya yalbey skʼoplal ta swenta spʼijubtesel te alnichʼane, jich ya yal: «Te bitʼil meʼil tatilate, maniwan ya akʼan ya sta swokol te awal anichʼan ta patil, jaʼ yuʼun ma jaʼukto ya amaliy te ya sta 18 yaʼbilal swenta ya awakʼbey snop swentainbel sba» (How to Raise an Adult).

Akʼbeya yaʼtel

TOJOBTESEL TE YA YAKʼ TE BIBLIA: «Ta spisil te aʼtel ay bin ya xlocʼ a» (Proverbios 14:23).

Kʼalal chʼinikto-a te alaletike, ya smulanikix skoltayel te smeʼ statike. Jaʼ yuʼun akʼbeya yaʼtelik ta yutil na te ya xjuʼix yuʼunik spasel, melel jaʼnix ta stukelik ya xlokʼ ta yoʼtanik te ya xkoltaywanike.

Ay meʼil tatiletik te ma skʼanik te ya xkoltaywanik ta yutil na te yal snichʼnabike, melel ya skuyik te aylaj bayal ijkʼitaybil stareaik ta jujun kʼajkʼal. Jaʼ yuʼun ma skʼanik te ya yakʼbeyikxan bayal yaʼtelike.

Pero, te alaletik te ya xkoltaywan ta yutil snaik, jaʼniwan te machʼatik ya snopik sok ya yakʼbeyik yipal ta snopel te june, melel ya snaʼik te ya skʼan ya spasik sok te ya sjuʼtesik te bin ay ta swentaik spasele. Te libro te ya yalbey skʼoplal ta swenta meʼil tatiletik, jich la yalxan: «Teme ma kichʼtik ta wenta te kal jnichʼnabtik te kʼalal ya skʼan ya xkoltaywanik te kʼalal alalikto-ae, yame skuyik te maba mukʼ skʼoplal skoltayel te yantike [...]. Sok ya xkʼayik-a te spisil ya  skʼan ya xpasbotik te bin ya skʼan yoʼtanike» (Parenting Without Borders).

Jich bitʼil la yal te libro-abi, te kʼalal ya xkoltaywan te alaletik ta spasel te aʼtelil ta yutil nae, jich ya snopik bael te jaʼ lek te ay bin ya snaʼik yakʼel sok te jaʼuk ya yilik te bitʼil ya xjuʼ ya skoltayik te yantike. Jaʼnix jich ya xkoltayotik ta snaʼel te ay skʼoplalik ta yutil snaik sok te aynanix-a te bin ay ta swentaik spasele.

Koltaya te awal anichʼnabik ta sitintayel te swokolik ta skaj te ay bin ma lek la spasike.

TOJOBTESEL TE YA YAKʼ TE BIBLIA: «Aʼiya awaʼiy te bin ya xʼaʼbotat anaʼ soc ichʼa te tojobtesel, hich me pʼij ya xcʼohat te jayeb xan cʼahcʼal cuxulat» (Proverbios 19:20).

Kʼalal ay bin maba lek ya spas te awal anichʼane, mame xa amukbey te smule. Melel te alnichʼanetik ya xjuʼ ya yil te bin ya xlokʼ yuʼun-a te kʼalal ay bin maba lek ya spasike. Jich bitʼil teme ay bin la stopʼik te ma jaʼuk yuʼunike, ya xjuʼ ya skʼanik perdon sok yaniwan slebeyik sjelol.

¿Bin ya snopik te awal anichʼnab teme ya staik ta ilel te ay bin ma lek la spasik sok te ay bin ma lek lokʼ yuʼunike?

• Ya snopik yalel te bin smelelile.

• Ya snopik te manchuk ya yakʼbey smulin yantik te bin ma lek la spasike.

• Ya snopik te manchuk ya sle bin ya smak sbaik ta kʼop-a.

• Ya snopik skʼanel perdon kʼalal jich ya skʼan pasele.