Te machʼa pekʼel yoʼtan ya x-ichʼawan ta mukʼ, ay skʼoplal ta yoʼtan te yantik sok ya yakʼ sba ta nojptesel. Ma stoy sba sok ma smaliy te ya yichʼ ichʼel ta mukʼ.

Manchuk ay machʼatik ya yalik te ma lekuk te talelil-abi, te pekʼel-oʼtanil ya skoltayotik ta snaʼel te banti ya xchʼayotik sok te ay bintik ma xjuʼ kuʼuntik spasele.

• Ya sta yamigotak yuʼun te awal anichʼane. Te libro La epidemia del narcisismo ya yal te stalelnanix-a «te machʼatik pekʼel yoʼtanike leknax ya yil sbaik sok te yantik», sok «maba wokol ya yaʼiyik te lek ya yil sbaik sok spisil ta chajp ants winiketik».

• Ya xkoltayot yuʼun lek ya xkʼot te skuxlejale. Teme ya snop yakʼel ta ilel pekʼel-oʼtanil te awal anichʼane, yame xkoltayot ta ora ini sok ta pajel chaʼbej. Te bin-ora ya sle yaʼtele, oranax ya sta teme ay spekʼelil yoʼtane. Te doktor Leonard Sax, jich la yal: «Te achʼix kerem te kʼaxto ya stoy sba sok te ma smeleliluk te bin ya yal te kʼalal ya sle yaʼtele, maba ya xjuʼ x-ikʼot ta aʼtel. Pero te machʼa ya schʼam yaʼiy ta lek te bin ya x-albot yuʼun te yajwal te aʼtelile, yaniwan xjuʼ x-akʼbot yaʼtel stukel». *

Pʼisbiluknax te bitʼil ya yil sbae

TOJOBTESEL TE YA YAKʼ TE BIBLIA: «Teme ay machʼa mucʼ ya spʼis sba, te melel mayuc scʼoblal, ha nix ya sloʼloy sba» (Gálatas 6:3).

• Ma xa awalbey lotil kʼopetik. Leknax yaʼiyel te jich ya kalbeytik te kal jnichʼantike: «Yananixme xjuʼ awuʼun spasel spisil-a te bin ya anop spasele». Pero ay ma spisiluk ya xkʼot ta pasel. Jaʼniwan lekxan ya xkʼot ta lokʼel te kal jnichʼnabtik teme jaʼ ya snop spasik te bin-nix ya xjuʼ yuʼunik spasel-ae.

• Utsil kʼoptaya yuʼun te bin lek ya spase. Teme ya awalbey te jaʼ kʼax lekxan te bitʼil te yantike, maba ya akoltay ta yakʼel ta ilel pekʼel-oʼtanil. Albeya ta jamal te bin yuʼun ya awutsil kʼoptaye.

• Akʼbeya snop stsajtayel sba ta stuuntesel te redes sociales. Te ants winiketik jaʼ ya stuuntesik te redes sociales yuʼun ya yakʼ sbaik ta naʼel, yuʼun ya yakʼik ta ilel te bin ya snaʼik spasel o te bin juʼemix yuʼunik spasele. Maba  ya yakʼik ta ilel spekʼelil yoʼtanik te machʼatik jich ya spasike.

• Tijbeya yoʼtan yuʼun te orauk ya skʼan perdon. Koltaya ta yilel te banti ya xchʼay sok te yakuk skʼan perdone.

Akʼbeya snop te yakuk snaʼ yalel wokol

TOJOBTESEL TE YA YAKʼ TE BIBLIA: «Naʼahic me yalel wocol» (Colosenses 3:15).

• Te bintik pastiklanbil. Ayukme skʼoplal ta yoʼtan te alaletik te bintik ay ta lumkʼinal sok te yakuk snaʼik te jaʼ kuxulotik yuʼune. Jich bitʼil teme maʼyuk jaʼ, ikʼ o weʼelil yame xlajotik. Kʼalal jich ya awakʼbey snop te awal anichʼane, yame awakʼbey ta yoʼtan te kʼax mukʼ skʼoplal te ya yichʼ ta mukʼ sok te ya yal wokol yuʼun te bintik pastiklanbile.

• Te lekil taleliletik yuʼun te yantike. Akʼbeya snaʼ te jaʼ ay bintik ya snaʼikxan spasel ta lek te yantik sok te manchuk ayuk sbikʼtal yoʼtan ta swenta te lekil taleliletik yuʼunike. Jaʼme lek te yakuk skʼayinbeyik te stalelike.

• Te snaʼel yalel wokol. Akʼbeya snop te alal te kʼax mukʼ skʼoplal te yakuk yal wokol sok spisil yoʼtan, ma ta sba yeuknax. Melel kʼax mukʼ skʼoplal te yakuk jnaʼtik yalel wokol swenta ayuk spekʼelil koʼtantik.

Akʼbeya snop te kʼax mukʼ skʼoplal te yakʼel koltayel

TOJOBTESEL TE YA YAKʼ TE BIBLIA: «Peqʼueluc xawacʼ abahic, hich me xapʼis te toyol xan ay te yantic te bin utʼil te haʼate. Ma me atuqueluc nax yac ale awutsil alequil, ha me xalehic te haʼuc nix hich ay yutsil slequilic te yantique» (Filipenses 2:3, 4).

• Albeyaik te yakuk xkoltaywanik ta yutil na. Teme maʼyuk bin ya awakʼbey spas ta yutil na te awal anichʼane, jich kʼoem te yakat ta yalbeyel: «Ma snujpʼ te ya apas te aʼtelil ini, melel kʼax mukʼ akʼoplal». Akʼbeya snop te jaʼ nail ya skʼan ya xkoltaywan ta yutil na, patil te tajimale. Akʼbeya yil te ya yichʼ ichʼel ta mukʼ sok te kʼux ya yichʼ aʼiyel teme ya spas-euk te bin ay ta swenta spasele.

• Akʼbeya yil te jaʼ jun majtʼanil te skoltayel te yantike. Teme ya skoltay te yantik te awal anichʼane, jichme ya xyijub te snopojibal yuʼune. Jaʼ yuʼun, ilawil sok te awal anichʼan te machʼa ya xjuʼ ya skoltay sok te bin-utʼil ya xjuʼ ya spase. Utsil kʼoptaya te kʼalal ay jich ya spas awile.