Te estrés jaʼ te bin-utʼil ya yaʼiy sba te jbakʼetaltik te kʼalal ya jsitintaytik tulan wokoliletik. Te jchinamtik ya slokʼes hormona te ya spuk sba ta spisil jbakʼetaltik, jaʼ ini ya yakʼ te animalnax ya x-aʼtej te koʼtantik, ya smoes o ya skotes jpresiontik, ya yutsʼin te bitʼil ya kichʼtik ikʼ sok ya xtulanub te jchialtik. Te kʼalal mato jnaʼojtik-a te bin ya xkʼot ta jtojoltike, te jbakʼetaltik snaʼojix stukel-a sok chapalix ta sitintayel-a te wokoliletike. Kʼalal ya xlaj yip te estrés, te jbakʼetaltik ya yaʼiy te «maʼyukix ta wokol», jich leknax ya kaʼiy jbatik.

Te estrés jaʼ ya yalbey te jbakʼetaltik te bin-utʼil ya jsitintaytik te wokoliletike. Spisil-abi kʼalalto ta jchinamtik ya xjajch. Te lekil estrés ya yakʼ te ay bin ya jpastik ta oranax kʼalal ayotik ta wokol. Teme ay jtebuk estrés kuʼuntik ya xjuʼ ya skoltayotik ta stael te bin ya jkʼantik o te leknax ya jpas te kaʼteltik jich bitʼil kʼalal ay jun examen, jun entrevista yuʼun aʼtel o kʼalal ya kaʼiytik tajimal.

Jaʼukmeto teme ya xjalaj te estrés, teme tulan o teme spisil-ora ay kuʼuntike ya xjuʼ te bayal ya yutsʼinotik. Teme spisil-ora ay ta wokol ya yaʼiy sba te jbakʼetaltike, ay bin kʼux ya kaʼiytik, ay mel-oʼtan sok ya yutsʼin te jpensartik. Ya xjuʼ ya yutsʼin te jtaleltik sok te bin-utʼil ya kil jbatik sok te yantike. Te machʼa spisilix-ora ay yuʼun te estrés, ayniwan ya xjajch stuuntes bayal poxiletik o ay bin ya spas te maba ya xkoltayote. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya stsakot ta depresión, kʼax lujben ya yaʼiy sba o ya snop ya smil sba.

Manchukme maba pajal ya yakʼ jwokoltik te estrés, ya xjuʼ ya yakʼbotik bayal ta chajp chamel sok ya yutsʼin te jbakʼetaltik.