2 ¿Jaʼbal jmultik te ya xkʼax jwokoltike?
¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal te ya jnaʼbeytik te sujtibe?
Te jaʼuk jmultik te ya xkʼax jwokoltike, ya xjuʼ kuʼuntik schajpanel te kʼopetik te jichuke.
Nopa awaʼiy ta swenta ini
Ya kalbeytik skʼoplal chaʼoxchajp te bintik ya yakʼ jwokoltike. ¿Bantito kʼalal joʼotik jmultik te ya xkʼax jwokoltike?
-
Te machʼatik ya yichʼik utsʼinel
Te Organización Mundial de la Salud (OMS) ya yal, ta chantul ants winiketik, ay jtul te la yichʼ utsʼinel ta yalalilto, ta oxtul antsetik ay jtul te la yichʼ majel o te ay machʼa tsakot yuʼun sok utsʼinot.
-
Te kʼalal ay machʼa ya xlaje
Te Estadísticas sanitarias mundiales 2018 (ta inglés), te la yalbey skʼoplal te OMS: «Ta jaʼbil 2016 ay 477,000 ta tul ants winiketik la yichʼik milel ta swolol Balumilal». Jaʼ ini maba tey ochem skʼoplal-a te 180,000 ta tul ants winiketik te lajikniwan ta jaʼbilnix-abi ta skaj guerraetik sok yantikxan kʼopetik.
-
Chamel
Ta jun artikulo yuʼun te rebista National Geographic, te reportera Fran Smith jich la yal: «Ta swolol Balumilal kʼaxem ta jmil miyon ta tul ants winiketik ya snukʼik sigarro. Ay joʼchajp chamel ya yakʼ te sigarro te ya xjuʼ ya xlajik yuʼune, jich bitʼil chamel ta swenta te koʼtantik, chamel ta jchinamtik, infeksion ta jpulmontik, chamel sok kanser ta jpulmontik».
-
Yanyantik te jkuxlejaltik
Te psicóloga Jay Watts jich ya yal: «Te pobreil, te ma pajaluk ay jtakʼintik, te toybail ta swenta te tsʼumbalil, te machʼatik ya spʼaj te antsetik o winiketik, te machʼa ya stoy sba ta swenta te slumal sok te machʼatik ya xtenotik lokʼel ta snaik bayal machʼatik ya smel yoʼtanik yuʼun o ya stsakotik ta depresion».
TEME YA AKʼAN YA ANAʼBEYXAN SKʼOPLAL
Ochan ta www.pr418.com/tzh sok ilawil te bideo, ¿Bin yuʼun la spas Balumilal te Diose?
Te bin ya yal te Biblia
Te ants winiketik aynix jaʼ smulik te ya xkʼax swokolike
Bayal wokoliletik te ya xkʼax ta jtojoltik jaʼ ta smul te ajwaliletik te ma lekuk ya spas te yaʼtelike.
«Jtuhl winic ya smosohin yan winic yuʼun ya yaʼbe swocol» (ECLESIASTÉS 8:9).
Ay bin ya xjuʼ ya jpastik swenta maʼyuk bayal jwokoltik
Te tsitseletik ya yakʼ te Biblia ya skoltayotik swenta maba ya stsakotik bayal chamel sok te lekuk ya kil jbatik sok te yantike.
«Te lamal-oʼtanil ya yaʼbe scuxlejal te baqʼuet, yan te bicʼtal-oʼtanil ya yacʼ jochʼobuc te baquetic» (PROVERBIOS 14:30).
«Jcʼaxel hiluc awuʼunic spisil lablab-oʼtantaywanej, cʼahcʼubel, ilimba, utaw, ixtaʼcʼop, soc spisil bintic chopol» (EFESIOS 4:31).
