Chʼion ta jun barrio te ay ta Los Ángeles (California, Estados Unidos), naʼbil sba yuʼun te ya schonik droga sok te ya x-elkʼajik tey-a. Joʼon schebalon ta jfamilia.

Te kʼalal chʼinonto-ae, te jmama ya yikʼotik bael ta jun iglesia evangélica. Pero te kʼalal jajchon ta mukʼubel, te bin ya yichʼ cholel skʼoplal tey-ae, ya x-och ta jun jchikin sok ya xlokʼ ta yan. Ta jujun domingo ya xkʼayojinon ta coro yuʼun te iglesia, pero te yantikxan kʼajkʼaleltik, ya xkʼax kuʼun ta kʼinetik, stuuntesel droga sok spasel mulil.

Oranax ya x-ilinon sok ya xmajawanon, chikan biluk ya jtsaktiklan yuʼun ya jkʼan ya stsalawanon. Te bin la jnop ta iglesia maʼyuk la skoltayon. Jich kʼayemon ta yalel ini: «Te spakole, jaʼ ay ta swenta te Kajwaltik, pero jaʼ ya stuunteson ta yakʼel spakol». Ta slajibal tal te jaʼbil 70, te kʼalal 18 kaʼbilal-a, la snitbon koʼtan te bin ya yalik te jun grupo político te Panteras Negras sbiil, te naʼbil sbaik yuʼun ya skʼanik te yakuk x-ichʼot ta mukʼ te bin ya snop te ants winiketik. Jaʼnix jich ochon ta jun grupo te yakikto ta nop jun, te jaʼnix jich ya spasik-euk. Ay bayal buelta la jpastik marcha, jaʼ yuʼun maʼyuk clase ta escuela.

Pero maba tikʼnax la kaʼiy-a, te slab koʼtan la yakʼ te ay bintikxan ma lek la jpas. Te kamigotak sok te joʼon, ya xbootik ta cine ta yilel peliculaetik te bitʼil ya yichʼik mosoinel te africanoetik ta Estados Unidos. Te bitʼil la yichʼik utsʼinele, jajchotik ta smajel te sakil achʼix keremetik te ayik ta cine sok ya xbootikxan te banti kuxinemik te sakil winiketik yuʼun ya jletikxan machʼa ya jmajtik.

Ta yorail tal-abi, te kijtsʼinab sok te joʼon, bayal bintik ma lek jpasojtikix-a sok ya sleotikix te policiaetik. Jtul kijtsʼin sjokinej j-elekʼetik te kʼax ma lek stalelik sok ya jokinlan-euk. Yak ta jinel ta jkʼaxel-a te jtalele.

Ay jtul kamigo te testigoetik yuʼun Jehová te smeʼ stat, la yikʼonik bael ta tsoblejetik. Ta sbabial buelta te kʼoone, la kil te yan-a te stalelike. Spisil ay sBibliaik sok ya stuuntesik. ¡Jaʼnix jich te jchʼieletik ya yakʼik chʼin discursoetik! Yan-nax sba la kaʼiy-a te Jehová sbiil te Diose sok ya stuuntesbeyik (Salmo 83:18). Manchukme yanyantik slumalik te ants winiketik, chikan ta ilel te maba ya xpʼajawanik.

Ta sjajchibal, maba ya jkʼan-a te ya yakʼbonik nojptesel ta Biblia, pero ya jmulan te ya xboon ta tsoblejetik. Ta jun ajkʼabal, kʼalal ayon ta tsoblej-ae, ay chaʼoxtul kamigotak te bajtik ta jun concierto te la smajik sok la smilik jtul kerem yuʼun ya spojbeyik te scamisola te pasbil ta nujkul. Ta yan kʼajkʼal ya stoy sbaik yuʼun te bin la spasik. Te kʼalal ayik ta stojol te jchajpanwanejetik, maʼyuk skʼoplal ya yilik te bin la spasike. Jteb ma spisilik otsesotik ta cárcel te banti maʼyuk bin-ora ya xlokʼik. ¡Tseʼel koʼtan yuʼun te ma la jokinlan bael! Teyto-abi la jnop te ya jeltay te jkuxlejal sok ya xjajchon ta snopel te Biblia.

Te bitʼil kʼayemon ta pʼajawe, jaʼ la stijbon koʼtan te bitʼil ya yil sbaik te testigoetik yuʼun Jehová. Jun buelta jtul Testigo, te jaʼ stsʼumbal te machʼatik sakike, bajt ta yan nación sok jaʼ la yakʼbey skanantay jilel te yal snichʼnab, jun familia te jaʼ stsʼumbalik te machʼatik ijkʼike. Jaʼnix jich jun familia te sakike, la yikʼ ta snaik jtul ijkʼal kerem te maʼyuk banti ya xjuʼ ya xkuxine. Jaʼ ini la yakʼbon kil te testigoetik yuʼun Jehová, ya spasik te bin la yal te Jesucristo ta Juan 13:35: «Hich ya snaʼic spisil ants-winiquetic te haʼex jnopojelex cuʼun teme talel cʼaxel cʼux yac awaʼiy aba ta awoʼtanique». Jich yuʼun kʼot ta koʼtan te la jta te smelelil kermanotak.

Ta swenta te nojptesel la kichʼ ta Biblia, la jnaʼ te ya skʼan ya jeltay te jtalele. Ma jaʼuknax la jpas tulan yuʼun ma orauk ya x-ilinon, jaʼnix jich la jpas tulan te ayuk slamalil koʼtan (Romanos 12:2). Kʼunkʼun lekub te jtalel, jaʼ yuʼun ta enero 1974 la kichʼ jaʼ, jich ochon ta testigo yuʼun Jehová.

Te kʼalal la kichʼ jaʼ, lato jpas tulan te manchuk ya x-ilinon ta ora. Ta jun kʼajkʼal te kʼalal yakotik ta scholel skʼop Dios-ae, la kil jtul j-elekʼ te la stsakbon lokʼel te jradio ta jcarro. La jnuts bael, kʼalal nopol ya jtaix-ae, la schʼoj jilel te radio sok bajt ta anel. Kʼalal la jcholbey yaʼiy yantik bin-utʼil la jta sujtel te jradio, jtul hermano te ayix lek spʼijil, jich la yalbon: «¿Bin la apasbey te j-elekʼ te lajuk atae?». Te bin la sjojkʼoybone, la yakʼbon kil te bitʼil kichʼojto jtebuk te jpokoʼ talel.

Ta octubre yuʼun 1974, jajchon ta scholelxan te skʼop Dios, 100 ora ya jpas ta jujun u ta snojptesel te ants winiketik. Ta patil la kichʼ ikʼel ta Betel yuʼun Brooklyn (Nueva York). Ta 1978 sujton tal ta Los Ángeles ta skanantayel te jmama te ay ta chamel. Cheb jaʼbil ta patil, nujpunon sok te Aarhonda, bayal la skoltayon ta skanantayel te jmama jaʼto te kʼalal laje. Ta patil la kichʼtik ikʼel ta Escuela yuʼun Galaad. Te kʼalal laj te curso, la kichʼtik tikunel bael ta misionero ta Panamá te banti ayotik ta ora ini.

Jaʼto kʼalal la kichʼ jaʼ, ay baeltik wokol ya kaʼiy skomel te ora ya x-ilinon. Te bin ya jpas, jaʼ te ya xlokʼon bael yuʼun ya xlamaj-a te kʼope. Yan-nax sba ya kaʼiy-a te ants winiketik sok te kinam, yalojbonik te jelonemix te jtalel. Pero maba ta jtukelnax juʼem kuʼun sjeltayel. Ya jnaʼ te ay yip te sKʼop Dios yuʼun ya sjeltaybey stalel te ants winiketik (Hebreos 4:12).

Te Biblia la yakʼ te ay swentail kʼot te jkuxlejal sok la snojpteson te lamaluk koʼtan. Maʼyuk machʼa ya jmajix, te bin ya jpase, jaʼ te ya jkoltay te ants winiketik ta snaʼbeyel sba te Dios. Ay la jnojptes ta Biblia jtul winik te jkontra jba sok te kʼalal ayonto ta escuela. Ta patil te la yichʼ jaʼ, la jokin ta nainel te kamigotak. Te joʼon sok te kinam, kʼaxem ta 80 ta tul ants winiketik la jkoltaytik yuʼun ya x-ochik ta testigo yuʼun Jehová.

Ya kalbey bayal wokol te Jehová te la skoltayon yuʼun ay swentail te jkuxlejal, tseʼelnax koʼtan sok la jta smelelil kermanotak.